Ντιέγκο Γκαρσία

Η Ντιέγκο Γκαρσία είναι μια ατόλη που βρίσκεται στην καρδιά του Ινδικού ωκεανού, περίπου 1.600 χλμ. νότια των νοτίων ακτών της Ινδίας και της Σρι Λάνκας. Η Ντιέγκο Γκαρσία είναι η μεγαλύτερη ατόλλη σε χερσαία έκταση στο Τσάγκος Αρχιπέλαγος. Είναι τμήμα του Βρετανικού Εδάφους Ινδικού Ωκεανού, ενός Βρετανικού υπερπόντιου εδάφους. Στις 3 Οκτωβρίου 2024 το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε ότι θα παραδώσει τον έλεγχο των νησιών στον Μαυρίκιο.

Ντιέγκο Γκαρσία
Θέση	Ινδικός Ωκεανός Τσάγκος Αρχιπέλαγος
Συντεταγμένες	07°18′S 72°24′E
Χώρα	Ηνωμένο Βασίλειο
Εξαρτημένη Περιοχή	Βρετανικό Έδαφος Ινδικού Ωκεανού
Καθεστώς	Κοινή στρατιωτική βάση Η.Β. - Η.Π.Α.
Έκταση (χλμ²)	30
Πληθυσμός	ακατοίκητο περίπου 2.000 στρατιωτικό προσωπικό

Έπειτα από τη βίαιη ερήμωση του Ντιέγκο Γκαρσία στα χρόνια που προηγήθηκαν του 1973, εγκαταστάθηκε στο νησί η Ναυτική Εγκατάσταση Υποστήριξης Ντιέγκο Γκαρσία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Ντιέγκο Γκαρσία φιλοξενεί μια από τις τρεις κεραίες εδάφους (οι άλλες βρίσκονται στο Κουατζαλέιν και τη Νήσο Αναλήψεως) που βοηθούν στη λειτουργία του Συστήματος Παγκόσμιας Θέσης (GPS).

Η ατόλη καλύπτεται από άφθονη τροπική βλάστηση, με λίγα σημάδια να έχουν απομείνει από τις φυτείες κόπρας και καρύδας που κάποτε την κάλυπταν. Το νησί έχει μήκος 60 χλμ., με μέγιστο υψόμετρο τα 7 μ., και σχεδόν περικλείει μια λιμνοθάλασσα μήκους 19 χλμ. και πλάτος έως και τα 8 χλμ. Τα βάθη στη λιμνοθάλασσα φτάνουν έως και τα 30 μ., ενώ πολυάριθμες κεφαλές κοραλλιών εκτείνονται ως την επιφάνεια της και αποτελούν κίνδυνο για τη ναυσιπλοΐα. Ρηχοί ύφαλοι περιβάλλουν το νησί από την πλευρά του ωκεανού αλλά και εντός της λιμνοθάλασσας. Η περιοχή του περάσματος και του αγκυροβολίου έχει εκβαθυνθεί, ενώ η παλαιά λεκάνη περιστροφής (των πλοίων) μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί εάν το βάθος της επαρκεί για το πλοίο.

Γεωγραφία

Η ατόλη σχηματίζει έναν σχεδόν πλήρη δακτύλιο γης γύρω από τη λιμνοθάλασσα, που ακολουθεί το 90 % της περιμέτρου της, με ένα μόνον άνοιγμα στο βορρά. Το κύριο νησί είναι το μεγαλύτερο από τα 65 νησιά που αποτελούν το Τσάγκος Αρχιπέλαγος. Εκτός από το κυρίως νησί, υπάρχουν τρεις μικρές νησίδες στην είσοδο της λιμνοθάλασσας στα βόρεια:

• Δυτικό Νησί, 0,034 χλμ²
• Μέσο Νησί, 0,06 χλμ²
• Ανατολικό Νησί, 0,1175 χλμ²

Η συνολική έκταση της ατόλλης είναι 171 χλμ², εκ των οποίων τα 30 χλμ² είναι η χερσαία έκταση, τα 17 χλμ² η έκταση του περιφερειακού υφάλου και τα 124 χλμ² η έκταση της λιμνοθάλασσας.

Κλίμα

Η ετήσια βροχόπτωση κατά μέσον όρο είναι 260 εκατοστά, με τη μεγαλύτερη βροχόπτωση να συμβαίνει από τον Οκτώβριο έως τον Φεβρουάριο, αν και ακόμα και τον ξηρότερο μήνα (Αύγουστος) κατά μέσο όρο είναι 10 εκατοστά. Η θερμοκρασία είναι γενικά κοντά στους 30 °C την ημέρα, και πέφτει στους 20 °C τη νύκτα. Η υγρασία είναι μεγάλη καθ' όλο το έτος. Όμως τα σχεδόν συνεχή αεράκια (αύρες) κρατούν τις συνθήκες εύλογα άνετες.

Το Ντιέγκο Γκαρσία υπόκειται στον κίνδυνο τροπικών κυκλώνων. Η περιβάλλουσα τοπογραφία είναι χαμηλή και δεν παρέχει έναν εκτενή ανεμοθραύστη. Όμως από τη δεκαετία του 1960, το νησί δεν έχει επηρεαστεί σοβαρά από κάποιον σφοδρό τροπικό κυκλώνα, αν και συχνά έχει απειληθεί. Ο μέγιστος άνεμος που έχει δεχτεί και συνδεόταν με κάποιον τροπικό κυκλώνα στην περίοδο 1970 - 2000 το Ντιέγκο Γκαρσία ήταν περίπου 40 κόμβοι (75 χλμ/ώρα).

Το νησί επηρεάστηκε σε κάποιον βαθμό από το τσουνάμι που προκλήθηκε το 2004 από σεισμό στον Ινδικό Ωκεανό. Προσωπικό Υπηρεσίας στον δυτικό βραχίονα του νησιού της ατόλλης ανάφεραν μόνον μια μικρή αύξηση στη δραστηριότητα των κυμάτων. Το νησί προστατεύεται σε μεγάλο βαθμό από την ευνοϊκή ωκεάνια τοπογραφία του. Περίπου 80 χλμ. ανατολικά της ατόλλης βρίσκεται η μήκους 650 χλμ. Τάφρος Τσάγκος, ένα υποθαλάσσιο φαράγγι με βάθος περισσότερο από 4.900 μέτρα. Το βάθος της τάφρου και η βαθμίδωση του στην πλαγιά της ατόλλης και την ακτή της υφαλοκρηπίδας κάνουν πιο δύσκολο μεγάλα κύματα τσουνάμι να δημιουργηθούν προτού φτάσουν την ατόλλη από τα ανατολικά. Επιπρόσθετα, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι κοντά στην ακτή και μια πλατφόρμα με φύκια μπορεί να διέλυσαν το μεγαλύτερο μέρος της δυναμικής των κυμάτων. Μια βιολογική έρευνα που διεξήχθη στις αρχές του 2005 έδειξε τα αποτελέσματα διάβρωσης των κυμάτων του τσουνάμι στο Ντιέγκο Γκαρσία και άλλα νησιά του Αρχιπελάγους Τσάγκος. Μια έκταση της ακτογραμμής στην ανατολική πλευρά της ατόλλης μήκους 200 με 300 μέτρα επαληθεύτηκε ότι είχε πλημμυριστεί από τα κύματα του τσουνάμι. Αυτή είναι περίπου το 10% του ανατολικού βραχίονα της ατόλλης. Η βιολογική έρευνα αναφέρει ότι εκτός από τη διάβρωση της ακτής, παράκτιοι θάμνοι και κοκοφοίνικες μικρού και μεσαίου μεγέθους παρασύρθηκαν μακριά, κατά μήκος αυτής της έκτασης όπου έσπασαν τα κύματα.

Στις 30 Νοεμβρίου 1983 ένας σεισμός μεγέθους 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, 55 χλμ. βορειοδυτικά του νησιού, δημιούργησε ένα μικρό τσουνάμι με αποτέλεσμα την άνοδο των κυμάτων κατά 1,5 μέτρο στη λιμνοθάλασσα του Ντιέγκο Γκαρσία, προκαλώντας κάποιες ζημιές σε κτήρια, αποβάθρες και τον αεροδιάδρομο.

Ιστορία

Πορτογάλοι εξερευνητές ανακάλυψαν το Ντιέγκο Γκαρσία στις αρχές του 16ου αιώνα. Το όνομα του νησιού πιστεύεται ότι προέρχεται από αυτό του καπετάνιου ή του αξιωματικού του πλοίου σ' αυτό το πρώιμο ταξίδι ανακάλυψης.

Τα νησιά παρέμειναν ακατοίκητα μέχρι τον 18ο αιώνα όταν οι Γάλλοι ίδρυσαν φυτείες κόπρας με τη βοήθεια της εργασίας σκλάβων. Το Ντιέγκο Γκαρσία έγινε κτήση του Ηνωμένου Βασιλείου μετά τους Ναπολεόντιους πολέμους, και από το 1814 έως το 1965, ήταν εξαρτημένη περιοχή του Μαυρικίου.

Το 1965, τα Νησιά Τσάγκος, που περιλαμβάνουν το Ντιέγκο Γκαρσία, αποσπάστηκαν από τον Μαυρίκιο για να αποτελέσουν τμήμα του Βρετανικού Εδάφους Ινδικού Ωκεανού. Το 1966, το στέμμα αγόρασε τα νησιά και τις φυτείες, που ήταν υπό την ιδιοκτησία ιδιωτών και δεν ήταν προσοδοφόρες με τη σύνθεση νέων λαδιών και λιπαντικών. Το 1971, οι φυτείες έκλεισαν λόγω της συμφωνίας μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών να δοθεί πρόσβαση στις Η.Π.Α. στο Ντιέγκο Γκαρσία για τη δημιουργία μιας στρατιωτικής βάσης. Σ' αυτόν τον διακανονισμό καμία πληρωμή δεν δόθηκε, αν και έχει αναφερθεί ότι έγινε μια έκπτωση 14 εκατομμυρίων δολαρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο για την απόκτηση πυραύλων Πολάρις από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η συμφωνία απαγορεύει επίσης οποιαδήποτε άλλη οικονομική δραστηριότητα στο νησί.

Μέχρι το 1971, το Ντιέγκο Γκαρσία είχε έναν ιθαγενή πληθυσμό 2.000 κατοίκων, που ήταν γνωστοί ως Τσαγκόσσιοι (ή Ιλόις), και αποτελούνταν από τους απογόνους εργατών από τις Ανατολικές Ινδίες (Ινδονησία) και Αφρικανών σκλάβων που είχαν εισαχθεί στο νησί τον 18ο και 19ο αιώνα για να εργαστούν στις φυτείες καρύδας και κόπρας. Ζούσαν σε τρεις οικισμούς:

• Ανατολικό Σημείο (ο κύριος οικισμός στην ανατολική περιφέρεια της ατόλλης)
• Μίννι Μίννι (4,5 χλμ. βόρεια του Ανατολικού Σημείου)
• Σημείο Μαριάννα (στη δυτική περιφέρεια της ατόλλης).

Οι νησιώτες αποχώρησαν δια της βίας προς τις Σεϋχέλλες και κατόπιν στον Μαυρίκιο εν μέσω ισχυρισμών για τις τακτικές λιμοκτονίας και εκφοβισμού από τις κυβερνήσεις των Η.Π.Α. και του Η.Β., συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας των σκύλων του νησιού από Αμερικανούς στρατιώτες. Από την εκδίωξη τους, οι Τσαγκόσσιοι συνεχώς διεκδικούν το δικαίωμα επιστροφής τους στο Ντιέγκο Γκαρσία. Τον Απρίλιο του 2006, σε 102 Τσαγκόσσιους επιτράπηκε να επισκεφθούν το Ντιέγκο Γκαρσία για μια εβδομάδα, για να παραστούν στους τάφους των προγόνων τους και να επισκεφθούν τις γενέτειρες τους.

Τώρα, το Ντιέγκο Γκαρσία είναι το σπίτι μιας στρατιωτικής βάσης που χειρίζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η βάση υπηρετεί ως σταθμός ανεφοδιασμού του πολεμικού ναυτικού και υποστηρικτικός σταθμός. Επίσης εξυπηρετεί ως το σπίτι της Δεύτερης Εμπρόθετης Ναυτικής Μοίρας Πλοίων, τη μονάδα του πολεμικού ναυτικού που είναι υπεύθυνη για την ετοιμότητα των πλοίων του Προγράμματος Στρατιωτικής Εντολής Απονήωσης που είναι Εμπρόθετη στον Ινδικό Ωκεανό, ένα ζωτικής σημασίας προτέρημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ντιέγκο Γκαρσία έχει επίσης μια αεροπορική βάση που υποστηρίζει τα μεγαλύτερα από τα σύγχρονα αεροσκάφη. Τα Β – 52, άλλα βομβαρδιστικά, και αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού παρατάχθηκαν στο Ντιέγκο Γκαρσία για να εκτελέσουν αποστολές υποστήριξης στον Πόλεμο του Ιράκ. Κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου το 1991, ήταν το σπίτι της 4300 Προσωρινής Βομβαρδιστικής Πτέρυγας, αποτελούμενη από βομβαρδιστικά Β – 52G, από τη βάση Λόρινγκ AFB και άλλες βάσεις Β – 52G. Το Ντιέγκο Γκαρσία χρησιμοποιήθηκε επίσης στην υποστήριξη στρατιωτικών αποστολών στο Αφγανιστάν κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Προώθησης της Ελευθερίας, και πάλι στο Ιράκ κατά την εισβολή του 2003. Υψηλής τεχνολογίας φορητά υπόστεγα για την υποστήριξη των βομβαρδιστικών Β – 2 κατασκευάστηκαν στο νησί πριν την εισβολή του 2003 στο Ιράκ. Τα Β – 52, Β – 1 και Β – 2 που παρατάχθηκαν στο Ντιέγκο Γκαρσία, εν αναμονή του δεύτερου Πολέμου στο Ιράκ έκαναν τους αρχικούς εναέριους βομβαρδισμούς στη Βαγδάτη στις 22 Μαρτίου 2003. Κάποια από αυτά τα βομβαρδιστικά έριξαν βόμβες καθοδηγούμενες με GPS και βόμβες καταστροφής οχυρών βάρους 1.905 κιλών καθοδηγούμενες με λέιζερ σε «επιθέσεις αποκεφαλισμού» στοχεύοντας να σκοτώσουν τον Σαντάμ Χουσσεΐν και άλλους αξιωματούχους του Κόμματος Μπάαθ. Το Ντιέγκο Γκαρσία είναι επίσης ο τακτικός τόπος ανάπτυξης για τη θαλάσσια περίπολο P-3C Ορίων του Αμερικανού πολεμικού ναυτικού και αεροσκάφη καταπολέμησης υποβρυχίων.

Η βάση είναι τμήμα του Αμερικανικού Δικτύου Διαστημικής Παρακολούθησης, με έναν σταθμό τριπλού τηλεσκοπίου GEODSS, και είναι ο τόπος προσγείωσης εκτάκτου ανάγκης για το Διαστημικό Όχημα της NASA.

Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζουν ότι το Ντιέγκο Γκαρσία υπόκειται στη Συνθήκη Ελεύθερης από Πυρηνικά Όπλα Ζώνης της Αφρικής, αν και το υπόλοιπο Αρχιπέλαγος Τσάγκος περιλαμβάνεται σε αυτήν, κάτι που υποδηλώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και/ή το Ηνωμένο Βασίλειο θέλουν να διατηρήσουν την ελευθερία να διαθέτουν πυρηνικά όπλα εκεί.

Η συμφωνία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών για τη χρήση του νησιού από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως στρατιωτική βάση έγινε το 1966. Καθορίζεται ότι η συμφωνία ισχύει μέχρι το 2036, αλλά οποιαδήποτε από τις δύο κυβερνήσεις μπορεί να αποφασίσει να μη συμμετάσχει σ’ αυτήν το 2016.

Η κατασκευή και η συντήρηση του εξοπλισμού επικοινωνιών της βάσης, των εγκαταστάσεων καυσίμων και του στρατιωτικού υλικού γίνονται αυστηρά από τους στρατιωτικούς αναδόχους, και οι κατάλογοι εκείνου του εξοπλισμού είναι απόρρητοι. Κανένα εξαρτημένο οικογενειακό μέλος των υπηρετούντων δεν επιτρέπεται. Το 2001, το Αμερικανικό Υπουργείο Αμύνης υποστήριζε ότι υπήρχαν περισσότερα κτήρια στο Ντιέγκο Γκαρσία (654) παρά στρατιωτικό προσωπικό.

Πολιτική

Το 2000, το Ανώτατο Δικαστήριο έδωσε στους νησιώτες το δικαίωμα επιστροφής στο Αρχιπέλαγος και τους έδωσε την υπηκοότητα του Ηνωμένου Βασιλείου. Το 2002, οι νησιώτες και οι απόγονοι τους, που τώρα αριθμούν 4.500 άτομα, επέστρεψαν στο δικαστήριο διεκδικώντας αποζημίωση, μετά από 2 χρόνια καθυστερήσεων από το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών. Όμως, στις 10 Ιουνίου 2004, η Βρετανική κυβέρνηση έκανε δύο Διατάγματα που απαγόρευαν στους νησιώτες να επιστρέψουν στα νησιά, αντιστρέφοντας την απόφαση του 2000 από το δικαστήριο. Κάποιοι από τους Τσαγκόσιους κάνουν σχέδια επιστροφής στο Ντιέγκο Γκαρσία σε επιχειρήσεις ζάχαρης και αλιείας μόλις η συμφωνία αμύνης λήξει (ίσως το 2016, αλλά σίγουρα το 2036 – εκτός εάν η συμφωνία ανανεωθεί). Μερικές δεκάδες άλλοι Τσαγκόσιοι μάχονται ακόμα να στεγαστούν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Στις 11 Μαΐου 2006, το Βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε τα Διατάγματα του 2004 παράνομα, και κατά συνέπεια οι Τσαγκόσιοι δικαιούνταν να επιστρέψουν στο Αρχιπέλαγος Τσάγκος. Αυτή η κρίση διατηρήθηκε από το Εφετείο στις 23 Μαΐου 2007, παραμένει να δούμε εάν η Βρετανική Κυβέρνηση θα κάνει μια περαιτέρω έφεση, και πως ή πότε αυτή η κρίση θα υλοποιηθεί στην πράξη.

Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζουν ότι η στρατιωτική βάση χρησιμοποιείται από την Αμερικανική κυβέρνηση για την αμφιλεγόμενη «ειδική ερμηνεία» των φυλακισμένων. Αυτή η θέση υποστηρίχτηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης τον Ιούνιο του 2007. Ο πρώην Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Τζακ Στρο δήλωσε στο κοινοβούλιο ότι οι Αμερικανικές αρχές επανειλημμένως τον διαβεβαίωσαν ότι κρατούμενοι ούτε πέρασαν ούτε και κατέληξαν στο Ντιέγκο Γκαρσία. Τον Οκτώβριο του 2007 η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων που αποτελείται από όλα τα κόμματα του Βρετανικού Κοινοβουλίου ανακοίνωσε ότι θα διεξάγει μια έρευνα των ισχυρισμών.

Στις 19 Οκτωβρίου 2007 η Γκάρντιαν ανάφερε: «η επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων πρόκειται να εξετάσει τις επί μακρόν υποψίες ότι η υπηρεσία λειτούργησε μια από τις φυλακές ‘μαύρων τοποθεσιών’ στο Ντιέγκο Γκαρσία….». Η Γκάρντιαν ανάφερε κατά λέξη τα λόγια του Μέλους του Βρετανικού Κοινοβουλίου Άντριου Τίρι, «Για καιρό η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου στηρίζεται στις Αμερικανικές διαβεβαιώσεις σ’ αυτό το θέμα, αρνούμενη να εξετάσει η ίδια αυτούς τους ισχυρισμούς. Είναι καιρός η κυβέρνηση μας να βγάλει το κεφάλι από την άμμο και να εξετάσει αυτούς τους ισχυρισμούς».

Στις 20 Δεκεμβρίου 2012 το αίτημα των Τσαγκόσιων να επιστρέψουν στην πατρίδα τους απορρίφθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Στρατηγική σημασία

Κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήθελαν να ιδρύσουν μια στρατιωτική βάση στον Ινδικό Ωκεανό. Λόγω της εγγύτητας του Ντιέγκο Γκαρσία στην Ινδία, μια πιθανή σύμμαχο της Σοβιετικής Ένωσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν σ’ αυτό τη στρατηγική του σημασία. Οι Αμερικανικές στρατιωτικές δραστηριότητες στο Ντιέγκο Γκαρσία προκάλεσαν προστριβές μεταξύ Ινδίας και Ηνωμένων Πολιτειών στο παρελθόν.

Κατά την ίδια περίοδο, διάφορα πολιτικά κόμματα στην Ινδία επανειλημμένα απαίτησαν οι Αμερικανοί να διαλύσουν τη στρατιωτική βάση καθώς έβλεπαν στην παρουσία του Αμερικανικού πολεμικού ναυτικού στο Ντιέγκο Γκαρσία μια πιθανή απειλή στην κυριαρχία της Ινδίας στον Ινδικό Ωκεανό.

Όμως, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι σχέσεις μεταξύ Ινδίας και Ηνωμένων Πολιτειών βελτιώθηκαν πάρα πολύ. Το Ντιέγκο Γκαρσία ήταν το θέατρο αρκετών ναυτικών ασκήσεων μεταξύ του Αμερικανικού και του Ινδικού Πολεμικού Ναυτικού μεταξύ του 2001 και του 2004.

Το Ντιέγκο Γκαρσία επίσης βρίσκεται σχετικά κοντά στη Μέση Ανατολή, και βίωσε ραγδαία στρατιωτική ενδυνάμωση κατά το ξεκίνημα της Ιρανικής επανάστασης και της Ιρακινής εισβολής στο Κουβέιτ.

Βιβλιογραφία

• Hutson, A. M. (1975). Observations on the Birds of Diego Garcia, Chagos Archipelago, with Notes on Other Vertebrates (PDF). Atoll Research Bulletin. 175. Washington D.C.: Smithsonian Institution. 
• US Naval Support Facility Diego Garcia "Integrated Natural Resources Management Plan," September 2005.
• Winchester, Simon, Outposts: Journeys to the Surviving Relics of the British Empire (2004).