Νυχτερινά κέντρα στην Ελλάδα

Τα νυχτερινά κέντρα στην Ελλάδα αποτελούνται από δύο βασικές κατηγορίες: αυτά με ζωντανή ελληνική μουσική και σε μπαρ που παίζουν ηχογραφημένη ελληνική, αμερικανική ή ευρωπαϊκή μουσική.

Ιστορία

Μόνο στη δεκαετία του 1970, λειτουργούσαν στην Αθήνα, πάνω από 100 νυχτερινά κέντρα στην Αθήνα, τα οποία παρείχαν εκατοντάδες θέσεις εργασίας σε μουσικούς, τραγουδιστές και βοηθητικό προσωπικό. Ένα μεγάλο μέρος αυτών ήταν μπουζούκια.

Στην δεκαετία του 1980, λόγω της εισόδου της δυτικής μουσικής στην Ελλάδα, τα νυχτερινά κέντρα άρχισαν να διαφοροποιούνται, και δεν περιλάμβαναν μόνο μπουζούκια, καθώς υπήρχαν επίσης μπουάτ, ντίσκο, νυχτερινά κέντρα με ορχήστρα και άλλα κέντρα που εξειδικεύονταν σε διαφορετικά μουσικά είδη.

Νόμος Παπαθεμελή

Τον Φεβρουάριο του 1994 ο τότε Υπουργός Δημόσιας Τάξης, Στέλιος Παπαθεμελής, έφερε νομοσχέδιο το οποίο προέβλεπε το κλείσιμο των νυχτερινών κέντρων στις 2 προ μεσημβρίας, το οποίο υπερψήφισε το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Τα πρόστιμα ήταν βαρύτατα για τους παραβάτες του νόμου. Ορισμένοι ιδιοκτήτες νυχτερινών κέντρων έλεγαν ότι το μαγαζί λειτουργούσε σαν νυχτερινό εστιατόριο, έτσι ώστε να αποφύγουν τις κυρώσεις. Τις επόμενες ημέρες πραγματοποιήθηκαν μουσικές διαδηλώσεις στην Πλατεία Συντάγματος. Ο Λάκης Λαζόπουλος εφηύρε το τραγούδι Παπαθεμελή, Παπαθεμελή, απόψε ένας ναύτης το κορμί μου αμελεί, το οποίο απέκτησε μεγάλη δημοφιλία. Ο «αυτοφωράκιας» ήταν κάποιος υπάλληλος του νυχτερινού κέντρου, ο οποίος αναφερόταν ως υπεύθυνος λειτουργίας του μαγαζιού, τον οποίο έπιανε η αστυνομία και τον κρατούσε ένα τριήμερο στο αυτόφωρο. Λίγο καιρό μετά, ο νόμος έπαψε να εφαρμόζεται και καταργήθηκε.

Κόσμος χορεύει σε ένα νυχτερινό κέντρο στου Ψυρρή.

Μπουζούκια

Η Ελληνίδα τραγουδίστρια Άννα Βίσση τραγουδά πάνω σε ένα σωρό λουλούδια στα μπουζούκια.

Παράλληλα με τα νυχτερινά κέντρα, ήδη από την δεκαετία του 1930, άρχισε να αναπτύσσεται σε αυτά ο πρόδρομος του σπασίματος των πιάτων, όταν οι θαμώνες έσπαγαν κορνίζες, καρέκλες, ακόμη και πιάνα, με αποτέλεσμα να πληρώνουν το κόστος επισκευής τους.

Στα μπουζούκια οι καλεσμένοι ανεβαίνουν στη σκηνή και χορεύουν μαζί με τους τραγουδιστές. Υπάρχουν 3 βασικά είδη χορών που χορεύονται στα μπουζούκια: το ζεϊμπέκικο, το τσιφτετέλι και ο ελληνική παραδοσιακή μουσική.

Το τσιφτετέλι επίσης χορεύεται συχνά στα τραπέζια ενώ οι υπόλοιποι καλεσμένοι χειροκροτούν, πετώντας λουλούδια στον χορευτή.

Ο Νότης Σφακιανάκης στα μπουζούκια

Ο Σάκης Ρουβάς στο STARZ, ένα νυχτερινό κέντρο διασκέδασης μη παραδοσιακού στιλ (χωρίς μπουζούκια).

Τα νυχτερινά κέντρα που διαθέτουν λαϊκή μουσική στην Ελλάδα ονομάζονται ευρέως μπουζούκια (που προέρχονται από τον πληθυντικό του κύριου ελληνικού οργάνου μπουζούκι). Έχουν συνήθως πίστα όπου τραγουδιστές, χορευτές και μουσικοί παίζουν, και μια σειρά από μεγάλα τραπέζια σε κοντινή απόσταση σε ορθή γωνία προς τη σκηνή, έτσι ώστε κάθε καλεσμένος να μπορεί να δει την παράσταση. Καθώς υπάρχει λίγος χώρος μεταξύ των τραπεζιών, οι πελάτες και οι σερβιτόροι δυσκολεύονται να μετακινηθούν.

Ολόκληρα τραπέζια κρατούνται μέρες νωρίτερα, ειδικά όταν οι τραγουδιστές είναι δημοφιλείς, και πρόκειται για κάποια μέρα όπως η Πρωτοχρονιά. Τα καλύτερα τραπέζια βρίσκονται αμέσως δίπλα στη σκηνή και στο κέντρο («πρώτο τραπέζι πίστα»), και οι τιμές τους, ναι μεν προσβάσιμες στο ευρύ κοινό, τείνουν να είναι αρκετά υψηλές.

Η ρίψη πιάτων στα πόδια του ερμηνευτή ήταν μια πρακτική δημοφιλής μέχρι τη δεκαετία του 1970, όταν το «σπάσιμο πιάτων» απαγορεύτηκε από το νόμο. Σήμερα συμβαίνει σπάνια, παρά την πεποίθηση ορισμένων ξένων ότι είναι ένα διαδεδομένο ελληνικό έθιμο. Το σπάσιμο πιάτων πάντως, είχε αποτελέσει εκτεταμένο φαινόμενο στην Ελλάδα κατά την δεκαετία του 1960, με τον τύπο της εποχής να εκτιμά ότι περίπου 100.000 πιάτα τον μήνα σπάζονταν για τον σκοπό του μπουζουκιού. Η πρώτη προσπάθεια απαγόρευσης τους έγινε από την χούντα, χωρίς όμως επιτυχία. Η χρήση τους άρχισε να εξασθενεί από την δεκαετία του 1990, όταν οι τραυματισμοί των ερμηνευτών και των οργανοπαιχτών άρχισαν να αυξάνονται.

Η ρίψη λουλουδιών ή άλλων αντικειμένων που δεν προκαλούν τραυματισμό (π.χ. χαρτοπετσέτες) είναι πλέον πιο συχνή. Το δημοφιλέστερο είδος λουλουδιού που χρησιμοποιείται στα νυχτερινά κέντρα είναι το γαρύφαλλο, με παραγωγούς να προμηθεύουν με μεγάλες ποσότητες γαρυφάλλων τα νυχτερινά κέντρα, αν και ο σχετικός κλάδος έχει πληγεί μετά τα μέτρα για τον έλεγχο της πανδημίας του κορονοϊού στις αρχές της δεκαετίας του 2020.

Πολλοί επιφανείς Έλληνες ήταν γνωστοί για τη συνήθεια τους να επισκέπτονται τα μπουζούκια, κυρίως ο αείμνηστος μεγιστάνας Αριστοτέλης Ωνάσης και ο πρώην πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου.

Τα είδη της ποπ μουσικής ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα στα τέλη του 20ού αιώνα, ωστόσο, ως επί το πλείστον καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνται σε αυτά τα είδη εμφανίστηκαν κυρίως σε παρόμοιους χώρους. Στα τέλη του 20ου αιώνα, τα νέα νυχτερινά κέντρα έγιναν πιο εμφανή για να φιλοξενήσουν περισσότερα ποπ προγράμματα, επομένως αντί για τραπέζια και γεύματα το στήσιμο μοιάζει περισσότερο με ένα τυπικό κλαμπ χορού ή ένα μικρό χώρο συναυλιών για να είναι πιο διαδραστικό. Αυτοί οι χώροι είναι λιγότερο προβεβλημένοι καθώς ελάχιστοι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε αυτήν την κατηγορία μουσικών στην Ελλάδα και οι παραδοσιακές πρακτικές όπως το σερβίρισμα αλκοόλ και το πέταγμα λουλουδιών εξακολουθούν να διατηρούνται.