Βικιπαίδεια

Αριστοτέλης Ωνάσης

Έλληνας μεγαλοεφοπλιστής (1906-1975)

Ο Αριστοτέλης (Αρίστος) Ωνάσης (Μελαντία Σμύρνης, 15 ή 20 Ιανουαρίου 1906 - Νεϊγί-συρ-Σεν, 15 Μαρτίου 1975)[4][5][6][7] ήταν Έλληνας εφοπλιστής, επιχειρηματίας και ευεργέτης, ένας από τους διασημότερους «κροίσους» του 20ου αιώνα.[8][9] Το όνομα του Ωνάση έγινε συνώνυμο του πλούτου σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ανέπτυξε πλούσια επιχειρηματική ναυτιλιακή δραστηριότητα και το 1956 ίδρυσε την Ολυμπιακή Αεροπορία, την οποία λόγω χρεών μεταβίβασε το 1975 στο ελληνικό κράτος.

Αριστοτέλης Ωνάσης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα γεννήσεωςΑριστοτέλης Σωκράτη Ωνάσης
Γέννηση15 ή 20 Ιανουαρίου 1906
Μελαντία, Σμύρνη, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Θάνατος15 Μαρτίου 1975 (69 ετών)
Νεϊγί-συρ-Σεν, Γαλλία
Αιτία θανάτουαναπνευστική ανεπάρκεια
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΣκορπιός Λευκάδας
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα, Αργεντινή
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
Αγγλικά
ΣπουδέςΕυαγγελική Σχολή Σμύρνης
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταεφοπλιστής[1]
επιχειρηματίας
καινοτόμος επιχειρηματίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΤίνα Λιβανού (1946–1960)[2][3]
Ζακλίν Μπουβιέ Κένεντι Ωνάση (1968–1975)[2][3]
ΣύντροφοςΜαρία Κάλλας (1959–1968)
ΤέκναΑλέξανδρος Ωνάσης[2]
Χριστίνα Ωνάση[2]
ΓονείςSocrates Onassis[2] και Penelope Dolagu[2]
ΣυγγενείςΚαρολίνα Μπουβιέ Κένεντι (θετή κόρη), Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι τζούνιορ (θετός υιός), Αραμπέλα Κένεντι (θετή κόρη) και Πάτρικ Μπουβιέ Κένεντι (θετός υιός)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης γεννήθηκε στις 15 ή 20 Ιανουαρίου του 1906 (είχε δηλώσει στις αρχές και το 1900 ως ημερομηνία γέννησης)[4][5][6][7] στην αριστοκρατική συνοικία της Μελαντίας στη Σμύρνη από τον εύπορο καπνέμπορο Σωκράτη Ωνάση (1874-1932) και τη πρώτη σύζυγό του Πηνελόπη το γένος Δολόγλου (ή Ντολόγλου) (1881-1911)[10]. Είχε μια μεγαλύτερη αδελφή την Άρτεμη (1902-1981)[11]. Μετά τον θάνατο της Πηνελόπης το 1911, ο Σωκράτης παντρεύτηκε την Ελένη Τζώρτζογλου (1886-1962) και απέκτησαν δυο κόρες, την Μερόπη (1913-2012) και την Καλλιρρόη (1918-2007). Φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης,[12] και το 1922 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει μαζί με την οικογένειά του τη Σμύρνη εξαιτίας της Μικρασιατικής καταστροφής. Έτσι ήρθε ως πρόσφυγας στην Ελλάδα.

Αργεντινή

Επεξεργασία
 
Ο Ωνάσης το 1932

Το 1923, ο Ωνάσης έφτασε στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής με διαβατήριο Νάνσεν και έπιασε την πρώτη του δουλειά ως τηλεφωνητής στη βρετανική εταιρεία United River Plate Telephone Company,[13] ενώ παρακολουθούσε σπουδές στο εμπόριο και τη διοίκηση λιμένων στο Aduanas Argentinas.

Ξεκίνησε την επιχειρηματική καριέρα του δημιουργώντας μια εταιρεία εισαγωγών-εξαγωγών και κερδίζοντας μια περιουσία εισάγοντας τουρκικό καπνό στην Αργεντινή.[14] Απέκτησε την Αργεντινή υπηκοότητα το 1929.[15][16] Τελικά ίδρυσε την πρώτη του ναυτιλιακή εμπορική εταιρεία στο Μπουένος Άιρες, την Astilleros Onassis. Καθώς απέκτησε την πρώτη του περιουσία στην Αργεντινή, αποφάσισε να επεκτείνει τις ναυτιλιακές του επιχειρήσεις παγκοσμίως και μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου έχτισε την αυτοκρατορία των ναυτιλιακών επιχειρήσεων του ενώ παράλληλα διατηρούσε γραφεία στο Μπουένος Άιρες και την Αθήνα.[14] Η κληρονομιά του στο Μπουένος Άιρες ήταν η δημιουργία μιας ναυτιλιακής αυτοκρατορίας και ενός Ταμείου Ελληνικού Πολιτισμού που παρείχε υποτροφίες για νέους και ένα ακαδημαϊκό διεθνές πρόγραμμα ανταλλαγών μεταξύ Αργεντινής, Ελλάδας, Μονακό και Ηνωμένων Πολιτειών. Τα προγράμματα χρηματοδοτούνται και διαχειρίζονται από το Ίδρυμα Ωνάση και ήταν τελικά υπό τη διεύθυνση της κόρης του Χριστίνας.

Επιχειρήσεις

Επεξεργασία

Ναυτιλία

Επεξεργασία

Ο Ωνάσης δημιούργησε ένα στόλο φορτηγών και δεξαμενόπλοιων που ξεπέρασαν τελικά τα 140 πλοία. [17] Το μεγαλύτερο μέρος του στόλου λειτουργούσε συνήθως υπό σημαίες ευκαιρίας όπου οι νόμοι και οι κανονισμοί είναι πιο χαλαροί από εκείνους της χώρας των πλοιοκτητών. Οι πιο αυστηροί κανονισμοί σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες παρείχαν υψηλότερους μισθούς και πρότυπα ασφάλειας, επέτρεπαν την πρόσβαση σε εσωτερικές διαδρομές με υψηλότερους ναύλους αλλά με πολύ μεγαλύτερα λειτουργικά έξοδα. Όπως συνηθιζόταν τότε στη διεθνή ναυτιλία, ο στόλος του Ωνάση είχε κυρίως σημαίες ευκαιρίας του Παναμά και της Λιβερίας, οι οποίες παρείχαν αφορολόγητα κέρδη ενώ λειτουργούσαν με χαμηλό κόστος. Αυτό σε συνδυασμό με την οξυδερκή επιχειρηματική του αίσθηση βοήθησαν τον Ωνάση να αποκομίσει τεράστια κέρδη στην εξαιρετικά ανταγωνιστική ναυτιλιακή αγορά. Ο Ωνάσης επίσης πραγματοποίησε μεγάλα κέρδη όταν οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου όπως η Mobil, η Socony και η Texaco υπέγραψαν μακροπρόθεσμα συμβόλαια γνωστά ως χρονοναυλώσεις σε σταθερές τιμές πριν από την πτώση της αγοράς spot.[17]

Η υψηλή κερδοφορία του στόλου του Ωνάση έχει αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στην αδιαφορία του για τα πρότυπα που διέπουν κανονικά τη διεθνή ναυτιλία.[18] Όπως για παράδειγμα, το δεξαμενόπλοιο του SS Arrow που ήταν νηολογημένο στη Λιβερία προσάραξε και προκάλεσε διαρροή πετρελαίου στον κόλπο Τσενταμπούκτο της Νέας Σκωτίας το 1970, η οποία ήταν η πιο σημαντική πετρελαιοκηλίδα στα ανοιχτά της Ανατολικής Ακτής του Καναδά [19] (περίπου 25% της ποσότητας που χύθηκε από το Exxon Valdez στην Αλάσκα το 1989). Με επικεφαλής τον Δρ. Πάτρικ ΜακΤάγκαρτ-Κόουαν, εκτελεστικό διευθυντή του Επιστημονικού Συμβουλίου του Καναδά, δημιουργήθηκε μια εξεταστική επιτροπή, η οποία διαπίστωσε ότι το SS Arrow λειτουργούσε χωρίς σχεδόν κανέναν από τον εξοπλισμό πλοήγησής του: «το ραντάρ είχε σταματήσει να λειτουργεί μια ώρα πριν χτυπήσει το πλοίο. Οι σειρήνες δεν ήταν σε κατάσταση λειτουργίας για δύο μήνες και η γυροσκοπική πυξίδα είχε μόνιμο σφάλμα τριών μοιρών δυτικά. Ο τρίτος αξιωματικός του πλοίου που εκείνη τη στιγμή του ατυχήματος ήταν στη γέφυρα, δεν είχε άδεια και κανένας από το πλήρωμα δεν είχε καμία ναυτική ικανότητα εκτός από τον πλοίαρχο, για τον οποίο υπάρχουν ακόμη και αμφιβολίες για τις ικανότητες του».[20]

Φαλαινοθηρία

Επεξεργασία

Μεταξύ 1950 και 1956, ο Ωνάσης άρχισε να δραστηριοποιείται με επιτυχία στη φαλαινοθηρία στα ανοιχτά της δυτικής ακτής της Νότιας Αμερικής. Η πρώτη του αποστολή είχε καθαρά κέρδη 4,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Οι διεθνείς συμφωνίες περιόρισαν τον αριθμό, το μέγεθος και τις ημερομηνίες μεταξύ των οποίων θα μπορούσαν να αλιευθούν οι φάλαινες. Το φαλαινοθηρικό πλοίο του Ωνάση και τα συνοδευτικά του πλοία έδωσαν λίγη προσοχή σε αυτούς τους περιορισμούς.[21] Η εφημερίδα Norwegian Whaling Gazette δημοσιεύσε καταγγελίες βασισμένες σε μαρτυρίες ναυτικών, όπως αυτή του Μπρούνο Σκαλατζέκε που εργαζόταν στο φαλαινοθηρικό πλοίο Olympic Challenger: «Τα κομμάτια φρέσκου κρέατος από τις 124 φάλαινες που σκοτώσαμε χθες παραμένουν στο κατάστρωμα. Μόνο μια φάλαινα θα μπορούσε να θεωρηθεί ενήλικη. Όλες οι φάλαινες που περνούν εντός της εμβέλειας του καμακιού σκοτώνονται εν ψυχρώ».

Το 1954 η κυβέρνηση του Περού ισχυρίστηκε ότι ο στόλος του Ωνάση εκτελούσε φαλαινοθηρία σε απόσταση 200 μιλίων από τις ακτές του Περού χωρίς άδεια και έστειλε σκάφη του λιμενικού να αναχαιτίσει τα πλοία του. Επίσης στάλθηκαν αεροσκάφη της περουβιανής πολεμικής αεροπορίας που έριξαν βόμβες και εξερράγησαν κοντά στο πλοίο. Τα περισσότερα πλοία του φαλαινοθηρικού στόλου αιχμαλωτίστηκαν από τα περουβιανά πλοία και μεταφέρθηκαν στην Πάιτα όπου και παρέμειναν.[22] Η επιχείρηση φαλαινοθηρίας του Ωναση σταμάτησε όταν όλος ο στόλος του πουλήθηκε στην Kyokuyo Hogei Kaisha Whaling Company, μια από τις μεγαλύτερες ιαπωνικές εταιρείες φαλαινοθηρίας, για 8,5 εκατομμύρια δολάρια.[23] Οι νορβηγικές αρχές υποψιάζονταν την εμπλοκή του Γερμανού τραπεζίτη Χιάλμαρ Σαχτ στις επιχειρήσεις φαλαινοθηρίας του Ωνάση, καθώς αυτός είχε προηγουμένως συνδεθεί με τις συμφωνίες του Ωνάση στη Σαουδική Αραβία.[24]

Σαουδική Αραβία

Επεξεργασία
Δείτε επίσης: Συμφωνία της Τζέντα

Το 1954 ο Ωνάσης βρισκόταν σε τελικές συζητήσεις με τον Βασιλιά Σαούντ της Σαουδικής Αραβίας για την υπογραφή συμφωνίας μεταφοράς αργού πετρελαίου για μια περίοδο 30 ετών. [25] Ωστόσο αυτό προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της Arabian-American Oil Co (γνωστή ως Aramco) η οποία είχε το μονοπώλιο στην παραγωγή, μεταφορά και εξαγωγή του πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας χάρη σε μια συμφωνία παραχώρησης που είχε κάνει κατά τη δεκαετία του 1930. Η Aramco προέτρεψε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να πείσει την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας να ακυρώσει τη συμφωνία, έτσι ώστε να ληφθούν «όλα τα κατάλληλα μέτρα για την ακύρωση» μιας συμφωνίας μεταξύ της Σαουδαραβικής κυβέρνησης και του Ωνάση για τη μεταφορά του σαουδαραβικού πετρελαίου στα δεξαμενόπλοια του Ωνάση και «σε κάθε περίπτωση να καταστεί η συμφωνία αναποτελεσματική».[26]

Μπροστά στο αδιέξοδο που δημιουργήθηκε οι τρεις εμπλεκόμενες πλευρές (Ωνάσης, Aramco, κυβέρνηση Σαουδικής Αραβίας) κατέφυγαν στο Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης της Ελβετίας, προκειμένου να εξευβρεθεί μια λύση, καθώς η Aramco θεωρούσε ότι η συμφωνία του Ωνάση με τη Σαουδική Αραβία, παραβίαζε τη δική της σύμβαση παραχώρησης. Το Δικαστήριο δικαίωσε την Aramco, καθώς έκρινε ότι η χορήγηση δικαιώματος προτεραιότητας στη Satco (ιδιοκτησίας Ωνάση) ως αποτέλεσμα της συμφωνίας του Ωνάση με τη Σαουδική Αραβία παραβίαζε τα αποκλειστικά δικαιώματα που χορηγήθηκαν στην Aramco και ότι η Aramco δεν ήταν υποχρεωμένη να εφαρμόσει τη συμφωνία του Ωνάση.[27]

Με την απόφαση αυτή του δικαστηρίου η συμφωνία του Ωνάση έπαψε να ισχύει το 1956, ζημιωνόντας τον με δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, εξαιτίας των επενδύσεων που είχε πραγματοποιήσει για την αγορά και ναυπήγηση δεξαμενόπλοιων στη Satco.

Κρίση του Σουέζ

Επεξεργασία
Δείτε επίσης: Κρίση του Σουέζ

Με την ακύρωση της συμφωνίας της Τζέντα, ο Ωνάσης βρέθηκε αντιμέτωπος με μια σχεδόν αναπόφευκτη οικονομική καταστροφή, καθώς οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες πετρελαίου αρνούνταν να κάνουν συμβόλαια μεταφοράς μαζί του. Με την απειλή της χρεοκοπίας, ο Ωνάσης σκέφτηκε να πουλήσει ολόκληρο τον στόλο του στη Royal Dutch Shell, αλλά τελικά δεν το έκανε. [28] Χάρη όμως σε μια ιστορική σύμπτωση, η μοίρα του Ωνάση άλλαξε δραματικά και ο καταλύτης γι΄αυτό ήταν η εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ από τον Νάσερ. Σύμφωνα με τον συγγραφέα Φράνκι Μπρέιντι, ο οποίος έγραψε το Onassis: An Extravagant Life, ο Ωνάσης «κατάφερε να βγάλει περισσότερα χρήματα σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα από ό,τι σε ολόκληρη τη ζωή του».[29]

Η Αίγυπτος εθνικοποίησε τη Διώρυγα του Σουέζ το 1956 και απαγόρευσε τη διέλευση των ισραηλινών πλοίων. Στη συνέχεια το Ισραήλ εισέβαλε στη χερσόνησο του Σινά και στη Λωρίδα της Γάζας. Η απάντηση της Αιγύπτου ήταν κλείσει το κανάλι και αυτό είχε αποτέλεσμα να εμποδιστεί η κίνηση όλων των πλοίων για τους επόμενους έξι μήνες. Ως αποτέλεσμα, τα δεξαμενόπλοια έπρεπε τώρα να πλεύσουν γύρω από την Αφρική. Και τότε ο Ωνάσης βρέθηκε στο σωστό μέρος την κατάλληλη στιγμή. «Ο Ωνάσης είχε πολλά πλοία χωρίς συμβόλαια που θα μπορούσαν να ναυλωθούν για να καλύψουν τη ζήτηση». Αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να χρεώνει τέλη μεταφοράς κατά την κρίση του, αναφέρει ο Μπρέιντι.[30]

Εκείνη την εποχή, το κόστος μεταφοράς πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία στην Ευρώπη ήταν 4 δολάρια ανά τόνο. «Σύντομα, ο Ωνάσης άρχισε να χρεώνει περισσότερα από 60 δολάρια, με αποτέλεσμα περισσότερα από 2 εκατομμύρια δολάρια σε κέρδη για κάθε ταξίδι με δεξαμενόπλοιο». Υπολογίζεται ότι σε μόλις ένα χρόνο, ο Ωνάσης είχε τουλάχιστον κέρδη ενός δισεκατομμύριου δολαρίων (σε σημερινά χρήματα). [28]

Μονακό

Επεξεργασία

Ο Ωνάσης έφτασε στο μεσογειακό πριγκιπάτο του Μονακό το 1953 και άρχισε να αγοράζει τις μετοχές της Εταιρείας Θαλασσίων Λουτρών (γαλλ.:Societe des Bains de Mer) (SBM) του Μονακό μέσω εταιρειών του στον Παναμά και ανέλαβε τον έλεγχο του οργανισμού εκείνης της χρονιάς. Ο Ωνάσης μετέφερε την έδρα του στο Old Sporting Club στη λεωφόρο d'Ostende του Μονακό, λίγο αφότου πήρε τον έλεγχο του SBM. Η SBM διέθετε σημαντικά περουσιακά στοιχεία στο Μονακό, τα οποία περιλάμβαναν το καζίνο Monte Carlo, το Monaco Yacht Club, το Hôtel de Paris και το ένα τρίτο της έκτασης της χώρας.[31] Η εξαγορά της SBM από τον Ωνάση χαιρετίστηκε αρχικά από τον Πρίγκιπα του Μονακό, Ρενιέ Γ' καθώς το πριγκιπάτο απαιτούσε νέες επενδύσεις,[32] αλλά η σχέση του Ωνάση και του Ρενιέ είχε επιδεινωθεί το 1962 μετά το μποϊκοτάζ από τον Γάλλο Πρόεδρο Σαρλ ντε Γκωλ.[33]

Ο Ωνάσης και ο Ρενιέ είχαν διαφορετικά οράματα για το Μονακό. Ο Ωνάσης οραματίστηκε το Μονακό να γίνει ένα κέντρο με αποκλειστικά πολυτελή θέρετρα που θα εξυπηρετούσαν τους υπερ-πλούσιους και διάσημους, με ένα μεγαλύτερο λιμάνι ικανό να χειριστεί μεγαλύτερα σκάφη αναψυχής και κρουαζιερόπλοια πολυτελείας και μεγαλύτερες και πιο πολυτελείς βίλες. Από την άλλη ο πρίγκιπας Ρενιέ ήθελε να κατασκευάσει εργοστάσια, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα για εργαζόμενους, ξενοδοχεία που θα ήταν στο εύρος τιμών των τουριστών μεσαίας τάξης και λιγότερο ακριβές ψυχαγωγίες. [34]Ο Ωνάσης θεωρούσε ότι οι ιδέες αυτές ήταν ανόητες και έθεταν σε κίνδυνο το σχέδιο του για ένα Μονακό όπως εκείνος το οραματίστηκε.

Το Μονακό είχε γίνει λιγότερο ελκυστικό ως φορολογικός παράδεισος στον απόηχο των ενεργειών της Γαλλίας και ο Ρενιέ προέτρεψε τον Ωνάση να επενδύσει στην κατασκευή ξενοδοχείων.[35] Ο Ωνάσης ήταν αρχικά απρόθυμος να επενδύσει σε ξενοδοχεία χωρίς εγγύηση από τον Ρενιέ ότι δεν θα επιτρεπόταν καμία άλλη ανταγωνιστική ξενοδοχειακή επένδυση, αλλά υποσχέθηκε να κατασκευάσει δύο ξενοδοχεία και μια πολυκατοικία. Μη διατεθειμένος να δώσει την εγγύησή του στον Ωνάση, ο Ρενιέ χρησιμοποίησε το βέτο του για να ακυρώσει ολόκληρο το έργο του ξενοδοχείου και επιτέθηκε δημόσια στην SBM, επικρίνοντας σιωπηρά τον Ωνάση. Ο Ρενιέ και ο Ωνάσης παρέμειναν σε αντιπαράθεση για την κατεύθυνση της εταιρείας για αρκετά χρόνια και τον Ιούνιο του 1966 ο Ρενιέ ενέκρινε ένα σχέδιο για τη αύξηση 600.000 νέων μετοχών στην SBM που θα κατέχονταν μόνιμα από το κράτος,[36] και που μείωνε το μερίδιο του Ωνάση από 52% σε κάτω από 1/3.[37] Ο Ωνάσης προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο του Μονακό, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι η αύξηση μετοχών ήταν αντισυνταγματική, αλλά το δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή του τον Μάρτιο του 1967. Μετά την απόφαση ο Ωνάσης πούλησε τις συμμετοχές του στην SBM και εγκατέλειψε τη χώρα.[38]

Ολυμπιακή Αεροπορία

Επεξεργασία
 
Ένα Boeing 707, της Ολυμπιακής Αεροπορίας, 1973

Το 1956, ο Αριστοτέλης Ωνάσης αγόρασε από το ελληνικό Δημόσιο το προνόμιο εκμετάλλευσης των Ελληνικών Αεροπορικών Συγκοινωνιών και ίδρυσε την Ολυμπιακή Αεροπορία. Η εταιρεία ξεκίνησε τη λειτουργία της στις 6 Απριλίου 1957, με προδιαγραφές εξυπηρέτησης επιβατών που σήμερα θεωρούνται αδιανόητες λόγω κόστους. Πολύ γρήγορα άνοιξε τα φτερά της στις πέντε ηπείρους και αναδείχθηκε σε μία από τις ασφαλέστερες αεροπορικές εταιρείες στον κόσμο. Στα τέλη του 1974 ο Ωνάσης κατήγγειλε τη σύμβαση με το ελληνικό Δημόσιο και στις 4 Αυγούστου 1975, μετά τον θάνατό του, η Ολυμπιακή Αεροπορία μεταβιβάστηκε στο ελληνικό Δημόσιο.

Επενδύσεις

Επεξεργασία
 
Ο Ωνάσης χρηματοδότησε την κατασκευή του Ολυμπιακού Πύργου στη Νέα Υόρκη.

Εκτός από τη ναυτιλία και την αεροπορία, ο Ωνάσης συμμετείχε και σε διάφορες άλλες επενδύσεις, όπως τη χρηματοδότηση της κατασκευής ενός ουρανοξύστη 52 ορόφων στο Μανχάταν, τον Ολυμπιακό Πύργο. Επίσης, είχε στην κατοχή του αρκετά ακίνητα, μεταξύ άλλων στο Παρίσι, το Λονδίνο, το Μόντε Κάρλο, την Αθήνα και το Ακαπούλκο.[39]

 
Άποψη του Σκορπιού, όπου ψηλά διακρίνεται η ροζ βίλλα.

Το 1963 θα αγοράσει από τον Γεώργιο Φίλιππα τον περίφημο Σκορπιό, μια νησίδα του Ιονίου πελάγους, που ανήκει στο σύμπλεγμα των Πριγκιποννήσων και βρίσκεται ανάμεσα στην ανατολική ακτή της Λευκάδας και τα δυτικά παράλια της Αιτωλοακαρνανίας. Βρίσκεται, επίσης, σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων από το Νυδρί. Με το πέρασμα της κυριότητας του νησιού στα χέρια του Ωνάση, ο Σκορπιός άλλαξε εντελώς πρόσωπο. Ο Ωνάσης έφερε στο νησί γεννήτριες ρεύματος και εξασφάλισε παροχή νερού από τη γειτονική Λευκάδα. Επίσης έφερε λουλούδια και φυτά, ακόμη και τροπικά πτηνά, ενώ διάνοιξε έναν δρόμο, ώστε να είναι το νησί προσβάσιμο μέσω αυτοκινήτου. Κατασκευάσε επίσης ένα ελικοδρόμιο, αλλά και μια μαρίνα για μικρά σκάφη. Χαρακτηριστική είναι η ροζ βίλλα που έχτισε, αλλά και σουίτες για να φιλοξενούνται οι καλεσμένοι του. Η μεταμόρφωση του Σκορπιού χρειάστηκε πέντε χρόνια συνολικά για να ολοκληρωθεί τελικά το 1968.[40]

Πρόγραμμα Ωμέγα

Επεξεργασία

Τον Οκτώβριο του 1968, εν μέσω της ελληνικής στρατιωτικής χούντας και λίγο μετά τον γάμο του με τη Τζάκι Κένεντι, ο Ωνάσης ανακοίνωσε την έναρξη του Προγράμματος Ωμέγα, ενός επενδυτικού προγράμματος αξίας 400 εκατομμυρίων δολαρίων που στόχευε στην κατασκευή σημαντικών βιομηχανικών υποδομών στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου ενός διυλιστηρίου πετρελαίου και ενός μεταλλουργείου αλουμινίου. Ο Ωνάσης είχε συζητήσει με τον Έλληνα δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο, για το σχέδιο, δανείζοντας στον Παπαδόπουλο τη χρήση της βίλας του στο Λαγονήσι και αγοράζοντας φορέματα για τη γυναίκα του.[41] Το πρόγραμμα υποστηρίχθηκε οικονομικά από την αμερικανική τράπεζα First National City και οι Αμερικανοί οικονομικοί υποστηρικτές του Ωνάση τελικά κουράστηκαν από τους δυσμενείς όρους που απαιτούσε. Επίσης το πρόγραμμα επικρίθηκε έντονα από ανθρώπους όπως η Ελένη Βλάχου, εκδότρια της εφημερίδας Καθημερινή.

Ένας άλλος που αντιτάχθηκε στο πρόγραμμα Ωμέγα ήταν και ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος, ο οποίος προτίμησε μια συμφωνία που πρόσεφερε ο αντίπαλος του Ωνάση, Σταύρος Νιάρχος, και το πρόγραμμα τελικά μοιράστηκε μεταξύ τους. Η αποτυχία οφειλόταν εν μέρει στην αντίθεση ανθρώπων με επιρροή εντός της στρατιωτικής χούντας, όπως ο Ιωάννης-Ορλάνδος Ροδινός, υφυπουργός Οικονομικού Συντονισμού, ο οποίος αντιτάχθηκε στις προσφορές του Ωνάση κατά προτίμηση έναντι του Νιάρχου.[42]

Προσωπική ζωή

Επεξεργασία

Γάμος με την Τίνα Λιβανού

Επεξεργασία

Το 1946, μετά από τρία χρόνια στενής πολιορκίας, ο Ωνάσης νυμφεύεται την Τίνα Λιβανού, κόρη του Σταύρου Λιβανού στη Νέα Υόρκη με κουμπάρο τον εφοπλιστή Ανδρέα Εμπειρίκο. Ο γάμος τους θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα κοσμικά γεγονότα της χρονιάς. Εκείνη ήταν μόλις 17 ετών και ο Ωνάσης είχε πατήσει τα 40. [43] Το ζευγάρι θα αποκτήσει δύο παιδιά, τον Αλέξανδρο, που γεννήθηκε το 1948 στην Αθήνα και τη Χριστίνα, που γεννήθηκε το 1950 στη Νέα Υόρκη.

Ωστόσο το καλοκαίρι του 1959, μια κρουαζιέρα με τη θαλαμηγό Christina γίνεται η αφορμή ώστε η εύθραυστη σχέση του ζευγαριού να διαλυθεί. Ο Ωνάσης ερωτεύεται με πάθος τη Μαρία Κάλλας και την προσκαλεί μαζί με τον σύζυγό της να περάσουν μαζί μέρος των καλοκαιρινών τους διακοπών. Όταν, κατά τη διάρκεια της κρουαζιέρας, η Τίνα Λιβανού αντιλαμβάνεται την απιστία του συζύγου της με την Κάλλας, δεν διστάζει να εγκαταλείψει τη θαλαμηγό βάζοντας τέλος στον γάμο τους έπειτα από 12 χρόνια.[43]

Σχέση με τη Μαρία Κάλλας

Επεξεργασία

Το 1957, η κοσμικογράφος Έλσα Μάξγουελ διοργάνωσε ένα πάρτι προς τιμήν της Κάλλας, για να εορτάσουν την επιτυχία της στην Άννα Μπολένα του Ντονιτσέττι. Εκεί, η Μάξγουελ σύστησε την Κάλλας στον Αριστοτέλη Ωνάση. Από τη γνωριμία προέκυψε μία από τις πιο πολυσυζητημένες σχέσεις στην ιστορία.[44] Το 1959, μετά από δέκα χρόνια γάμου, η Κάλλας άφησε τον Μενεγκίνι.[45][46] Το 1966, απεκδύθηκε την Αμερικανική υπηκοότητά της, ούτως ώστε να διαλύσει και τυπικά τον γάμο της, καθώς, σύμφωνα με τον σχετικό ελληνικό νόμο της εποχής, όποιος γάμος Έλληνα ή Ελληνίδας δεν είχε τελεστεί σε Ορθόδοξη εκκλησία δεν ήταν έγκυρος· εφόσον η Κάλλας είχε παντρευτεί σε Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, ο γάμος της έληξε και νομικώς.[47][48][49] Παρά την πιθανή βλέψη της να παντρευτεί τον Ωνάση ή, έστω, να συμβιώσουν κατά αποκλειστικότητα, η σχέση τους, τουλάχιστον η ρομαντική, έληξε δύο χρόνια αργότερα το 1968 όταν εκείνος την άφησε για να παντρευτεί στις 20 Οκτωβρίου 1968 τη χήρα του δολοφονηθέντος Αμερικανού Προέδρου Τζον Φ. Κέννεντυ εξαπίνης.[50] Ωστόσο, βάσει δημοσιογραφικών πηγών της εποχής, οι δυο τους συνέχισαν να συναντιούνται στο Παρίσι, διατηρώντας μια κάποια σχέση.[50][51][52]

Γάμος με την Τζάκι Κένεντι

Επεξεργασία

Προτού ο Ωνάσης παντρευτεί τη Τζάκι Κένεντι, είχε σχέση με τη μικρότερη αδερφή της, Λι Ράντζβιλ, η οποία ήταν πρώην στέλεχος δημοσίων σχέσεων. Η Ράντζβιλ ήρθε κοντά με τον Ωνάση στο τέλος του δεύτερου γάμου της με τον πρίγκιπα Στανισλάβ Ράντζβιλ, ενώ η αδερφή της βρισκόταν ακόμα στον Λευκό Οίκο. Σύμφωνα με το περιοδικό Vanity Fair, ο Λάρι Κινγκ ρώτησε τη Λι σε μια συνέντευξη αν σκέφτηκε ποτέ να παντρευτεί τον Ωνάση, όπου εκείνη απάντησε: «Ποια δεν το έκανε;»[53]

Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1963, είχε περάσει περισσότερο από ένας μήνας από τον θάνατο του δεύτερου γιου της Τζάκι και του Τζον Φ. Κένεντι. Η Τζάκι δεν ήταν στα καλύτερα της και η ψυχολογική της κατάσταση είχε επιδεινωθεί. Η Λι θέλησε να τη βοηθήσει με κάποιο τρόπο και της πρότεινε να κάνει μια κρουαζιέρα μαζί της και τον Αριστοτέλη Ωνάση στην πολυτελή θαλαμηγό Christina O. Εκεί ήταν η πρώτη φορά που ο Ωνάσης συναντήθηκε με τη Τζάκι Κένεντι.[53] Τον Μάιο του 1968 (πέντε χρόνια μετά τη δολοφονία του Τζον Κένεντι), η Τζάκι ήταν ξανά με τον Ωνάση σε μια κρουαζιέρα με το Christina O. στις Παρθένες Νήσους. Προφανώς, σε αυτή την κρουαζιέρα ήταν που ο Ωνάσης ζήτησε από την Τζάκι να τον παντρευτεί, διαβεβαιώνοντάς την ότι αν συμφωνούσε θα είχε ακόμα την ελευθερία της.[53]

Η τραγική δολοφονία του Ρόμπερτ Κέννεντυ, αδελφού του δολοφονημένου συζύγου της, τον Ιούνιο του 1968, δεν απέτρεψε την Τζάκι να επισημοποιήσει το δεσμό της με τον Έλληνα κροίσο, μόλις τέσσερις μήνες αργότερα. Η είδηση έσκασε, όπως ήταν φυσικό, σα βόμβα: Στις 20 Οκτωβρίου 1968, στο εκκλησάκι του Σκορπιού, η Τζάκι Κένεντι έγινε Τζάκι Ωνάση, Τζάκι «Ω» όπως έμεινε στην ιστορία[54]. Λίγο αργότερα, ο ίδιος ο Ωνάσης πήρε το τιμόνι του τζιπ που μετέφερε υπό βροχή τους νεόνυμφους στη «Χριστίνα» για τη δεξίωση, με την Τζάκι να κρατά στην αγκαλιά της την Καρολίνα Μπουβιέ Κένεντι[55].

Ομοφυλοφιλία

Επεξεργασία

Το 2007 ο σκηνοθέτης Φράνκο Τζεφφιρέλλι σε συνέντευξη ανέφερε μεταξύ άλλων πως είχε φιλοξενηθεί από τον Ωνάση, που σύμφωνα με τον ίδιο ήταν αμφιφυλόφιλος. [56] Αυτό επιβεβαιώνει και ο Πίτερ Έβανς σε βιβλίο που δημοσίευσε το 2005, στο οποίο αναφέρεται πως ο Ωνάσης είχε ερωτική σχέση με μεγαλύτερο Τούρκο αξιωματικό όταν ζούσε στη Σμύρνη. [57]

Θάνατος

Επεξεργασία

Στις 23 Ιανουαρίου 1973, ο γιός του Ωνάση, Αλέξανδρος, πέθανε στο νοσοκομείο από τραύματα που υπέστη την προηγούμενη ημέρα σε αεροπορικό δυστύχημα στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Ελληνικού, σε ηλικία μόλις 25 ετών. Ο πρόωρος θάνατός του, επέφερε στον Αριστοτέλη Ωνάση βαρύ πλήγμα, από το οποίο δε συνήλθε ποτέ. Πέθανε δύο χρόνια αργότερα, στις 15 Μαρτίου 1975, στο Αμερικανικό Νοσοκομείο του Νεϊγύ, κοντά στο Παρίσι, πάσχοντας από οξεία μυασθένεια. Σύμφωνα με την επιθυμία του, ετάφη δίπλα στο εκκλησάκι της Παναγίτσας, στον Σκορπιό, όπου αναπαυόταν ήδη ο γιος του. Εκεί ετάφη αργότερα η αδελφή του Άρτεμις, και η κόρη του, Χριστίνα, η οποία πέθανε στις 19 Νοεμβρίου 1988 στην Αργεντινή.

Αποφθέγματα

Επεξεργασία

Παρατίθενται παρακάτω μερικές από τις γνωστές φράσεις του Ωνάση:[58]

  1. «Η μητέρα μου έφυγε από τη ζωή όταν ήμουνα έξι χρονών. Αν είχε ζήσει, ίσως να μην είχα εργαστεί τόσο σκληρά όσο εργάστηκα στη ζωή μου.»
  2. «Ο κανόνας είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες.»
  3. «Το μυστικό στην επιχειρηματικότητα είναι να γνωρίζεις κάτι που δεν γνωρίζει κανένας άλλος.»
  4. «Μετά από ένα σημείο, τα χρήματα δεν έχουν σημασία. Δεν αποτελούν πλέον στόχο, το παιχνίδι είναι το μοναδικό που σε ενδιαφέρει.»
  5. «Δεν υπάρχει καμία λογική στον κόσμο του επιχειρείν. Αν ακολουθούσα τη λογική, δεν θα βρισκόμουν εδώ που είμαι σήμερα.»
  6. «Δεν έχω φίλους ή εχθρούς, έχω ανταγωνιστές.»
  7. «Στη δουλειά σου πρέπει να είσαι σοβαρός αλλά στη ζωή σου πρέπει να είσαι τρελός.»
  8. «Αν δεν υπήρχαν γυναίκες, δεν θα είχαν νόημα όλα τα χρήματα του κόσμου.»
  9. «Οι καλύτερες συμφωνίες και το καλύτερο σεξ συμβαίνουν εκτός ορίων.»
  10. «Κάθε γυναίκα που προσεγγίζω, την πλησιάζω σαν μελλοντική ερωμένη μου.»

Στη λαϊκή κουλτούρα

Επεξεργασία

Γλώσσα

Επεξεργασία

Κινηματογράφος και τηλεόραση

Επεξεργασία
  • Η ταινία του 1969 Ένας άφραγκος Ωνάσης σε σκηνοθεσία του Κώστα Καραγιάννη με τον Κώστα Βουτσά στον πρωταγωνιστικό ρόλο αφηγείται τις περιπέτειες του Αγησίλαου Ωνάση που, ενώ έχει το ίδιο επώνυμο με τον δισεκατομμυριούχο, δεν του μοιάζει σε τίποτα.[60]
  • Η αμερικανική βιογραφική ταινία Ο Έλληνας μεγιστάνας (The Greek Tycoon, 1978) σε σκηνοθεσία Τζέι Λι Τόμσον με τον Άντονι Κουίν στον ρόλο του ηλικιωμένου Έλληνα Θίο Τομάσις με θέμα την ερωτική ζωή και τον γάμο του, μια ιστορία που βασίζεται στη ζωή του Ωνάση, αν και ο παραγωγός Νίκος Μαστοράκης το έχει διαψεύσει.[61]
  • Στην αμερικανική τηλεταινία Ωνάσης: Ο θρύλος (Onassis: The Richest Man in the World) του 1988 σε σκηνοθεσία Γουαρί Χουσεΐν, ο Ραούλ Τζούλια αρμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο.[62]
  • Το 1992, πρωτοπροβλήθηκε το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ Aristotle Onassis: The Golden Greek του Ουίλιαμ Κραν από την InVision Productions.[63]
  • Το τρίτο επεισόδιο του πρώτου κύκλου της τηλεοπτικής σειράς Great Romances of the 20th Century τιτλοφορείται "Aristotle Onassis and Maria Callas" και ασχολείται με τη σχέση του μεγιστάνα με τη Μαρία Κάλλας.[64]
  • Το ίδιο θέμα έχει και το επεισόδιο "Maria Callas & Aristotle Onassis" της σειράς Artists in Love.[65]

Δημοσιευμένα βιβλία

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Aristoteles Onassis - Munzinger Biographie». (Γερμανικά) Ανακτήθηκε στις 29  Απριλίου 2020.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 «Kindred Britain»
  3. ↑ 3,0 3,1 p6524.htm#i65238. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  4. ↑ 4,0 4,1 20 Ιανουαρίου 1906, (Αγγλικά) Aristotle Socrates Onassis[νεκρός σύνδεσμος] Encyclopaedia Britannica
  5. ↑ 5,0 5,1 15 Ιανουαρίου 1906, (Αγγλικά) «Aristotle Onassis Biography»από biography.com. Αρχειοθετήθηκε 29/06/2017. Ανακτήθηκε 09/03/2018.
  6. ↑ 6,0 6,1 15 Ιανουαρίου 1906, (Αγγλικά) «Aristotle Onassis (1906–1975)»από encyclopedia.com. Αρχειοθετήθηκε 26/01/2017. Ανακτήθηκε 09/03/2018.
  7. ↑ 7,0 7,1 20 Ιανουαρίου 1906, (Αγγλικά) «Aristotle Socrates Onassis»από geni.com. Αρχειοθετήθηκε 08/03/2015. Ανακτήθηκε 09/03/2018.
  8. ↑ Greek Tragedy: The life of Aristotle Onassis National Review Online
  9. ↑ Callas takes centre stage again as exhibition recalls Onassis's life The Guardian
  10. ↑ https://www.lifo.gr/culture/vivlio/ena-ekatommyrio-tekmiria-gia-ton-onasi
  11. ↑ https://www.geni.com/people/%CE%86%CF%81%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%82-%CE%93%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B7/6000000015355288895
  12. ↑ Gerald A. Carroll, Project Seek: Onassis, Kennedy, and the Gemstone Thesis, Bridger House (1994) ISBN 978-0-9640104-0-6
  13. ↑ Hoenig, Gary (16 March 1975) "Headliners, Aristotle Onassis is Dead". New York Times
  14. ↑ 14,0 14,1 The Diva and the Tycoon", by Sally Bedell Smith, New York Times, 5 November 2000
  15. ↑ «Biografia de Onassis Aristóteles Millonario Griego Armador de Barcos». historiaybiografias.com (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2017. 
  16. ↑ «La Argentina de Onassis.» (στα es-ES). La Terminal, ida y vuelta a la realidad. 7 December 2008. https://laterminalrosario.wordpress.com/2008/12/07/la-argentina-de-onassis/. Ανακτήθηκε στις 28 November 2017. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Goulielmos, Alexandros M. (Ιανουάριος 2021). «Managing Shipping Companies, the Way Their Pioneers Did: The Case-Studies of Aristotelis S. Onassis II and Angeliki Frangou» (PDF) (στα Αγγλικά). researchgate.net. σελ. 27. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2022. 
  18. ↑ Mostert, Noel (1974). Supership. Alfred A Knopf Inc. (ISBN 9780394494807)
  19. ↑ Transport Canada (20 October 2014). "Tanker Safety and Spill Prevention". Transport Canada. http://www.tc.gc.ca/en/services/marine/marine-pollution-environmental-response/vessel-safety-spill-prevention-response.html Retrieved 20 October 2018
  20. ↑ Mostert, Noel. Ibid. Chapter 3, pp 59–60.
  21. ↑ Tonnessen, J. N.· Johnsen, A.O. (1982). The History of Modern Whaling. London: C. Hurst & Company. σελίδες 533–7, 555–61. ISBN 0905838238. 
  22. ↑ «The man whose whalers have been seized by Peru: Mr Onassis». The Illustrated London News 6032 (255): 961. 27 November 1954. 
  23. ↑ Dorsey, Kurkpatrick (2013). Whaling and Nations: Environmental Diplomacy on the High Seas. σελ. 151. ISBN 978-0295995595. 
  24. ↑ Evans 1987, σελ. 140.
  25. ↑ Nathan J. Citino (2000). «Defending the 'postwar petroleum order': The US, Britain and the 1954 Saudi‐Onassis Tanker deal». Diplomacy and Statecraft 11 (2): 146. doi:10.1080/09592290008406160. ISSN 0959-2296. https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/09592290008406160?casa_token=qtvzXS4ee8AAAAAA:lUjRXAoHHZ44ivXdlWP2kDB8QkNG49HStCLYe2roEyiQX7mKBUndN3jmD7BDbW26_gpoEb74KXhc. 
  26. ↑ National Security Council (1954). «US Objectives and Policies with respect to the Near East» (PDF). The National Security Archive. σελ. 6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2014. 
  27. ↑ Schwebel, Stephen M. (Νοέμβριος 2010). «The kingdom of Saudi Arabia and Aramco arbitrate the Onassis agreement». The Journal of World Energy Law & Business (στα Αγγλικά). σελίδες 245–256. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2022. 
  28. ↑ 28,0 28,1 «Πώς πλούτισε ο Ωνάσης μετά το κλείσιμο της διώρυγας του Σουέζ.». en.rua.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2022. 
  29. ↑ Brady, Frank (2013). "Onassis: An Extravagant Life" (στα Αγγλικά). Nycreative Publishing. σελ. 246. ISBN 9780989913737. 
  30. ↑ Brady (2013)
  31. ↑ Evans 1987, σελ. 113.
  32. ↑ Evans 1987, σελ. 114.
  33. ↑ Evans 1987, σελ. 199.
  34. ↑ "Obituary: Prince Rainier III of Monaco.", The Times, London, 7 April 2005, p. 58.
  35. ↑ Nuzum, Thomas (5 December 1965). "Monte Carlo Has a Good Feud, but Glamor Is Gone", The Chicago Tribune, Section 1B, p. 1
  36. ↑ "Mr. Onassis In Monaco Law Battle.", The Times, London, 22 August 1966, p. 6.
  37. ↑ Evans 1987, σελ. 204.
  38. ↑ Evans 1987, σελ. 206.
  39. ↑ «Onasis.gr – Τα πάντα για τον Αριστοτέλη Ωνάση». onasis.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2017. 
  40. ↑ «Σκορπιός: "Η άγνωστη ιστορία του πασίγνωστου νησιού του Αριστοτέλη Ωνάση."». mononews.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2022. 
  41. ↑ Evans 1987, σελ. 231.
  42. ↑ Evans 1987, σελ. 237.
  43. ↑ 43,0 43,1 «Τίνα Λιβανού: Το τραγικό τέλος της Ελληνίδας «Γκρέις Κέλι» που παντρεύτηκε τον Ωνάση και τον Νιάρχο». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2022. 
  44. ↑ Scott, Michael (1992). Maria Meneghini Callas. Boston: Northeastern University Press. σελ. 215. ISBN 1-55553-146-6. 25914621. 
  45. ↑ Επτακοίλη, Τασούλα. «Η Μαρία για την Κάλλας: «Η ζωή δεν μπορεί να είναι τόσο βασανιστική, δεν αξίζω τόσο πόνο»». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2021. 
  46. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :10.
  47. ↑ Scott, Michael (1992). Maria Meneghini Callas. Boston: Northeastern University Press. σελ. 269. ISBN 1-55553-146-6. 25914621. 
  48. ↑ «Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977 πεθαίνει η Μαρία Κάλλας». popaganda.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2021. 
  49. ↑ John L. Hess (1966-04-07). «Callas Drops U.S. Citizenship, Says Action Nullifies Marriage; Opera Star Plans to Retain Her Greek Status--Move May Lower Taxes, Too» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/1966/04/07/archives/callas-drops-us-citizenship-says-action-nullifies-marriage-opera.html. Ανακτήθηκε στις 2021-10-06. 
  50. ↑ 50,0 50,1 «The diva, the magnate and the First Lady» (στα αγγλικά). belfasttelegraph. ISSN 0307-1235. https://www.belfasttelegraph.co.uk/woman/life/the-diva-the-magnate-and-the-first-lady-28659494.html. Ανακτήθηκε στις 2021-10-09. 
  51. ↑ Gage, Nicholas (2000). Greek fire : the story of Maria Callas and Aristotle Onassis. New York: Knopf. ISBN 978-0-375-40244-9. 
  52. ↑ «Αριστοτέλης Ωνάσης - Μαρία Κάλλας. Ο μοιραίος έρωτας που ξεκίνησε μπροστά στο σύζυγο της Κάλλας». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. 13 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2021. 
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 Storey, Kate (31 Ιανουαρίου 2018). «How Jackie Kennedy Ended Up Marrying Her Sister's Former Flame» (στα Αγγλικά). Νέα Υόρκη: harpersbazaar.com. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2022. Μια αποκλειστική ματιά στην περίπλοκη σχέση της Τζάκι, της αδελφής της Λι Ράντζιβιλ και του Αριστοτέλη Ωνάση. 
  54. ↑ Ο γάμος του Αριστοτέλη Ωνάση με τη Τζάκι Κένεντι στο Σκορπιό [1] Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο
  55. ↑ Ο Ωνάσης παντρεύεται την Τζάκι, Ιστορικό Λεύκωμα 1968, σελ. 140-141, Καθημερινή (1998)
  56. ↑ [2]
  57. ↑ [3]
  58. ↑ «Αριστοτέλης Ωνάσης: 50 σοφά λόγια για την επιτυχία, το σεξ, τις γυναίκες…». mononews.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2022. 
  59. ↑ «Ωνάσης». Λεξικό της κοινής νεοελληνικής. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2024. 
  60. ↑ «Ένας Άφραγκος Ωνάσης». Καραγιάννης-Καρατζόπουλος. 
  61. ↑ MOVIE CALL SHEET: A Purely Coincidental 'Tycoon' Lee, Grant. Los Angeles Times 16 June 1976: g11.
  62. ↑ Ζουμπουλάκης, Γιάννης (1 Ιουλίου 2020). «Αριστοτέλης Ωνάσης: Τhe film star». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2024. 
  63. ↑ Harlaftis, Gelina, επιμ. (2019). The United States Government v. Aristotle Onassis, 1951–1958. Cambridge Studies in the Emergence of Global Enterprise. Cambridge: Cambridge University Press. σελίδες 205–230. ISBN 978-1-108-47539-6. 
  64. ↑ «Roku». Roku (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2024. 
  65. ↑ «Artists in Love». TVGuide.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2024. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αριστοτέλης_Ωνάσης&oldid=10699384"