Νότης Σφακιανάκης

Έλληνας τραγουδιστής
Αυτό το λήμμα αφορά τον τραγουδιστή. Για τον στρατιωτικό, δείτε: Παναγιώτης Σφακιανάκης.

Ο Νότης (Παναγιώτης) Σφακιανάκης (Ηράκλειο Κρήτης, 2 Νοεμβρίου 1959[1]) είναι Έλληνας λαϊκός τραγουδιστής. Πρωτοεμφανίστηκε στην δισκογραφία το 1991 και από τους πιο επιτυχημένους τραγουδιστές από τη δεκαετία του 1990, κατέχοντας παράλληλα το ρεκόρ φυσικών πωλήσεων για την ίδια περίοδο με πάνω από 1.500.000 αντίτυπα. Οι πωλήσεις των δίσκων του ξεπερνούν τα 5.000.000.[2][3] Ανήκει στο δυναμικό της Panik Platinum.

Νότης Σφακιανάκης
Ο Σφακιανάκης σε ζωντανή εμφάνιση το 2007
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Νότης Σφακιανάκης (Ελληνικά)
Γέννηση2 Νοεμβρίου 1959 (1959-11-02) (64 ετών)
Ηράκλειο
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Ιδιότητατραγουδιστής και μουσικός ηχογραφήσεων
Εν ενεργεία1985–σήμερα
ΣύζυγοςΚίλι Σφακιανάκη (ν. 1991)
Τέκνα2
Όργαναφωνή και ντράμερ
Είδος τέχνηςλαϊκό τραγούδι
ΙστοσελίδαΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία Επεξεργασία

Καταγωγή και πρώιμη βιογραφία Επεξεργασία

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης από πατέρα Κρητικό (Κωνσταντίνος) και μητέρα Μικρασιάτισσα (Δέσποινα). Σε ηλικία 7 ετών, λόγω του χωρισμού των γονιών του, εγκαταστάθηκε στην Κω όπου ζούσαν οι γονείς της μητέρας του, ενώ πέρασε κάποια μικρά χρονικά διαστήματα στη Γερμανία όπου είχε εγκατασταθεί η μητέρα του μετά τον δεύτερο γάμο της[4][5].

Τα πρώτα βήματα Επεξεργασία

Το 1985 ο Σφακιανάκης ξεκίνησε την επαγγελματική του ενασχόληση με το τραγούδι στην Κω ως αρχηγός ξενόγλωσσου συγκροτήματος και έπειτα στην Κρήτη ως λαϊκός τραγουδιστής. Το 1988 πήγε στην Αθήνα, όπου κατάφερε να συνεργαστεί με τραγουδιστές όπως η Πόλυ Πάνου, ο Σταμάτης Κόκοτας, ο Γιώργος Σαλαμπάσης, ο Κώστας Μοναχός κλπ. Το καλοκαίρι του 1990 μετέβη στη Θεσσαλονίκη όπου συνεργάστηκε με την Ελένη Δήμου και προσέλκυσε το ενδιαφέρον μουσικών παραγωγών. Το πρώτο τραγούδι που ηχογράφησε είναι το "Νοσταλγείς τα περασμένα", στο δίσκο ΕΝΑ του Σάκη Καβατζικιώτη που κυκλοφόρησε το 1990.

Δεκαετία του 1990 Επεξεργασία

 
Ο Σφακιανάκης το 1998

Τον Ιούνιο του 1991 κυκλοφόρησε ο πρώτος προσωπικός δίσκος του Σφακιανάκη με τίτλο "Πρώτη Φορά" (Sony Music).[5] Περιλάμβανε 11 τραγούδια σε στίχους και μουσική δημιουργών όπως οι Τάσος Βουγιατζής και Πάνος Φαλάρας.[6] Το 1992 μετακόμισε από την Sony στην EMI και την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το δεύτερο προσωπικό του δίσκο με τίτλο «Είσαι ένα πιστόλι», ο οποίος αποτελείτο από 13 τραγούδια μεταξύ των οποίων τα «Είσαι ένα πιστόλι», «Ώπα ώπα», «Δεύτερα χέρια», «Ένα με τη νύχτα» κ.ά.,[6] με τα δύο πρώτα να σημειώνουν σημαντική επιτυχία[7]. Το 1993 ακολούθησε ο δίσκος «Με το Ν και με το Σ» που περιλάμβανε 13 κομμάτια σε στίχους και μουσική των Πυξ Λαξ, Αλέκου Χρυσοβέργη, Σπύρου Γιατρά κ.ά. Από τον συγκεκριμένο δίσκο ξεχώρισαν τραγούδια όπως το «Λίγο λίγο» και το «Μα εσύ με καις». Ο δίσκος έγινε πλατινένιος.[6]

Το επόμενο έτος κυκλοφόρησε η τέταρτη δισκογραφική δουλειά του Σφακιανάκη με τίτλο «Νοτιοανατολικά του κόσμου». Το CD γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία καθώς έφτασε τις 150.000 πωλήσεις,[8] ενώ περιείχε μεταξύ άλλων τραγούδια όπως «Ο αετός», «Και δεν μπορώ», «Δεν πόνεσα», «Να ξαναρθείς» κλπ.[6] Ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία είχαν οι επόμενες δουλειές του, «5ο Βήμα» (κυκλοφόρησε το 1996 και περιλάμβανε 14 τα τραγούδια, πολλά από τα οποία έγιναν εξαιρετικά δημοφιλή όπως π.χ. τα «Δε σε χρειάζομαι», «Μια ματιά σου μόνο φτάνει», «Σώμα μου», «Νταβατζής» κλπ ) σπάζοντας κάθε ρεκόρ πωλήσεων και «Οι νότες είναι εφτάψυχες» (διπλό CD που κυκλοφόρησε το 1998 και περιείχε μεταξύ άλλων τα κομμάτια «Η Στέλλα η Σμυρνιά», «Παπαρούνα», «Γύφτισσα μέρα», «Θέλω να σε ξαναδώ», «Παράλληλα», «Μήπως είμαι τρελός», «Καλοσύνη σου», «Σήκω και φύγε»[6]) που πούλησαν 240.000 και 300.000 αντίτυπα αντίστοιχα (150.000 μονές).[8]

Επιτυχία γνώρισε και το διπλό CD «XXX Ενθύμιον» με ζωντανές ηχογραφήσεις από το νυκτερινό κέντρο REX που περιλάμβαναν πέρα από τα τραγούδια του Σφακιανάκη και επιτυχίες άλλων καλλιτεχνών σε δική του ερμηνεία και έγινε 7 φορές πλατινένιο.[9] Χαρακτηριστικά, οι δίσκοι «Νοτιοανατολικά του κόσμου», «5ο Βήμα», «Οι νότες είναι εφτάψυχες» και «XXX Ενθύμιον» αποτέλεσαν εμπορικές επιτυχίες στην Ελλάδα για τα έτη 1994, 1996, 1998 και 1999 αντίστοιχα[10][11].Τέλη χρονιάς κυκλοφορεί το cd single ''Προάγγελος'' με πωλήσεις άνω των 120.000 αντιτύπων με μεγαλύτερη επιτυχία το ''Αγάπη τι δύσκολο πράγμα''.

Δεκαετία του 2000 Επεξεργασία

 
Ο Σφακιανάκης το 2007.

Το 2000 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Πολύχρωμα και Έντονα» που έγινε τριπλά πλατινένιος. Το επόμενο έτος κυκλοφόρησε το εμπορικότερο cd single του 2001 ''Τέλος δίχως τέλος'' (5 φορές πλατινένιο) κι η βράβευση έγινε στα Μουσικά Βραβεία Αρίων.Ο Νότης, για δεύτερη φορά στην καριέρα του, αποφασίζει να ακολουθήσει τον Κώστα Μπουρμά στην UNIVERSAL MUSIC. Η παρουσία του στην καινούρια δισκογραφική του στέγη εγκαινιάζεται με ένα cd single, το οποίο περιλαμβάνει 5 νέα τραγούδια και έχει τίτλο: «ΑΝΟΙΞΙΣ».Το Μάιο του 2002 εμφανίζεται στην ΠΥΛΗ ΑΞΙΟΥ Θεσσαλονίκης. Στην επιστροφή του ο Νότης ετοιμάζει το νέο του δίσκο, με τίτλο «ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΝ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ». Ο δίσκος κυκλοφορεί το Νοέμβριο του 2002 με τρισδιάστατο εξώφυλλο (για πρώτη φορά στην ελληνική δισκογραφία) και 20 νέα τραγούδια. Έντεκα συνθέτες και δώδεκα στιχουργοί δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό στον δίσκο δημιουργώντας ένα εκρηκτικό μείγμα. Ήδη, από τις πρώτες ημέρες κυκλοφορίας του, το κοινό παθιάζεται με τα περισσότερα από τα τραγούδια και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα κάνει το δίσκο δυο φορές πλατινένιο!

Το 2004 ακολούθησε το «Με αγάπη ό,τι κάνεις» που περιείχε 16 τραγούδια σε στίχους και μουσική των Χριστόφορου Γερμενή, Γιώργου Μουκίδη, Βασίλη Δήμα κλπ. Ο δίσκος γνώρισε μεγάλη επιτυχία, ενώ ξεχώρισαν τα κομμάτια «Δέντρο», «Όλα τα σ'αγαπώ», «Όπως», αλλά και τα «Γενέθλια» που αποτελούν επανεκτέλεση παλιότερου τραγουδιού του Στέλιου Μπικάκη[12]. Μάλιστα, ο Νότης έχει τη νεωτεριστική ιδέα να παρουσιάσει το πρώτο τραγούδι του δίσκου μέσω του επίσημου site του. Το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου, σε ένα κλίμα συγκινησιακής φόρτισης γίνεται η απονομή 34 πλατινένιων δίσκων στον Νότη και στους δημιουργούς των τραγουδιών που μετέχουν στους δίσκους «ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΟΤΙ ΚΑΝΕΙΣ» και «ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΝ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ». Ο Νότης τους καλεί όλους στο «Ρεβαΐζι», μια κρητική ταβέρνα στο λιμάνι του Πειραιά, αγαπημένο στέκι του αδελφού του, Γιώργου. Τον Δεκέμβριο του 2004 πριν από την έναρξη των χειμερινών του εμφανίσεων στο ολοκαίνουργιο ΕΝΑΣΤΡΟΝ, ο Νότης κυκλοφορεί ένα νέο τραγούδι, με τίτλο «Η μπαλάντα των Χριστουγέννων», το οποίο περιλαμβάνεται στην εορταστική επανέκδοση του διπλά πλατινένιου δίσκου του «ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΟΤΙ ΚΑΝΕΙΣ»

Το 2005 κυκλοφόρησε τον δίσκο «ΑΝΑ…ΓΕΝΝΗΣΙΣ». με προπομπό το «Παρ' το Δρόμο» –ένα σέρτικο ζεϊμπέκικο. Ο δίσκος γίνεται και αυτός διπλά πλατινένιος. Το 2007 ο Νότης Σφακιανάκης κυκλοφορεί τις «ΜΝΗΜΕΣ», δίσκο με 16 τραγούδια που υπογράφουν σημαντικοί δημιουργοί. Ο δίσκος γίνεται πλατινένιος σχεδόν αμέσως και τα τραγούδια του γίνονται ευρέως γνωστά και τραγουδιούνται από όλους. Το ίδιο έτος κυκλοφορεί και ο ζωντανός δίσκος «ΝΥΚΤΕΣ ΜΑΓΙΚΕΣ» από τις εμφανίσεις του στο ΕΝΑΣΤΡΟΝ και γίνεται και αυτός πλατινένιος.

Δεκαετία του 2010 Επεξεργασία

Το 2011 κυκλοφορεί το Cd με τίτλο «Ματωμένο δάκρυ» και τα τραγούδια “Ένα τσιγγανάκι είπε”, “Φτερά γυρεύω” και “Το τελευταίο σ’αγαπώ” σκαρφαλώνουν στις πρώτες θέσεις των charts.Το 2013 ο νέος δίσκος του Νότη κυκλοφορεί και εξαντλείται από την πρώτη κιόλας μέρα κυκλοφορίας του .Ο τίτλος αυτού.... «16 Αυτοτελείς Ιστορίες»! Στις 25/11/2014 κυκλοφορεί και ο νέος δίσκος του Νότη με τίτλο «Μαζί...»! Περιέχει τραγούδια όλων των ειδών από παλιούς και νέους συνεργάτες, κι όλος ο δίσκος είναι αφιερωμένος στην μνήμη του επί πολλά χρόνια ηχολήπτη του, Παζούζου. Το τραγούδι που στιγματίζει τον δίσκο είναι το "Μα εγώ είμαι Έλληνας" σε μουσική Κώστα Χορλιαφάκη- Στράτου Κουμπά και στίχους Κώστα Χορλιαφάκη. Τον Δεκέμβριο του 2016 κυκλοφορεί ο κοινωνικός δίσκος «Όταν Επικοινωνούμε». Ο δίσκος γίνεται και αυτός πολυπλατινένιος σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η νέα δισκογραφική δουλειά του με τίτλο «…Και ο Έρως Θεός Είναι…» κατέλαβε την πρώτη θέση στις φυσικές πωλήσεις δίσκων για το 2018, σύμφωνα με τη σχετική λίστα της IFPI. Κυκλοφόρησε από την Panik Platinum τον Μάιο του 2018 και έγινε πολυπλατινένιο, περιλαμβάνοντας εφτά ερωτικά τραγούδια. Προάγγελοι του άλμπουμ ήταν δύο τραγούδια, το «Με Την Πλάτη Στον Τοίχο» και «Τα Πιο Μεγάλα Σ’ Αγαπώ» που οπτικοποιήθηκε, ενώ έχει ξεχωρίσει και το «Καμία»

Προσωπική ζωή Επεξεργασία

Ο Νότης Σφακιανάκης είναι παντρεμένος από το 1991 με την Αγγλίδα Κίλι Σφακιανάκη, την οποία γνώρισε το 1984 στην Κω όπου εκείνη ήταν ξεναγός. Το ζευγάρι έχει αποκτήσει δίδυμα, τον Απόλλωνα και την Αφροδίτη.[13][14][15]

Κοινωνική δράση Επεξεργασία

Ο Σφακιανάκης έχει πραγματοποιήσει συναυλία για το Χαμόγελο του παιδιού συγκεντρώνοντας 18.000 κόσμο στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, ενώ έχει παραχωρήσει έσοδα από διάφορες συναυλίες και δίσκους του στον δήμο Μεγίστης για την ανακαίνιση του δημοτικού σχολείου και στην κοινότητα Ορμενίου Έβρου[7][16] για τη δημιουργία αίθουσας πολιτισμού που φέρει το όνομά του[17]. Μερικά χρόνια μετά τη δολοφονία του Σολωμού Σολωμού από Τούρκο αξιωματικό των ενόπλων δυνάμεων του ψευδοκράτους, ο Σφακιανάκης κάλυψε τα έξοδα κατασκευής μνημείου από τον γλύπτη Μιχάλη Λαγουβάρδο προς τιμήν του δολοφονημένου Ελληνοκύπριου, το οποίο ωστόσο δεν έχει ακόμη τοποθετηθεί σε δημόσιο χώρο λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών.[18]

Δικαστικές διαμάχες Επεξεργασία

Ο Νότης Σφακιανάκης συνελήφθη[19][20] στις 29 Νοεμβρίου 2020 από αστυνομικούς της ομάδας ΔΙ.ΑΣ κατά τη διάρκεια τυπικού ελέγχου, για παράνομη οπλοκατοχή και κατοχή ναρκωτικών ουσιών. Σχηματίστηκε δικογραφία σε βάρος του και ασκήθηκε ποινική δίωξη σε βαθμό πλημμελήματος και του απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες για παράνομη οπλοκατοχή και κατοχή ναρκωτικών για προσωπική χρήση.[21][22]

Η εκδίκαση της υπόθεσης αναβλήθηκε επ' αόριστον, λόγω των κυβερνητικών μέτρων για τον περιορισμό της πανδημίας Covid. [23]

Ο Νότης Σφακιανάκης είχε συλληφθεί ξανά το 1997 για παραβίαση του νόμου περί όπλων, έχοντας στη κατοχή του αεροβόλο πιστόλι. Ωστόσο, η κατοχή τέτοιου τύπου όπλου δεν συνιστά ποινικό αδίκημα, οπότε αφέθηκε ελεύθερος.[24]

Προσωπικές τοποθετήσεις και αντιδράσεις Επεξεργασία

Στο παρελθόν είχε τοποθετηθεί εναντίον της αποκάλυψης της ταυτότητας και των σεξουαλικών προτιμήσεων της ΛΟΑΤ κοινότητας (coming out), και εναντίον έντυπων μέσων, καθώς κατά τον ίδιο προωθούν λανθασμένα πρότυπα.[25][26] Επιπλέον είχε τοποθετηθεί ανοικτά σε διάφορες δηλώσεις του υπέρ της Χρυσής Αυγής.[27][28]

Δισκογραφία Επεξεργασία

Αναφορές Επεξεργασία

  1. GreekDiscography. «GreekDiscography». www.GreekDiscography.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2024. 
  2. Develegas, Cosmas (23 Οκτωβρίου 1999). «A Sampling of Veteran Artists And Newcomers Who Help Define The Athens Music Scene» (στα Αγγλικά). Billboard. σελ. 54. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016 – μέσω Books Google. 
  3. Paravantes, Maria (4 Μαΐου 2002). «Greek tranfer» (στα Αγγλικά). Billboard. σελ. 41. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016 – μέσω Books Google. 
  4. «Νότης Σφακιανάκης βιογραφικό». music.net.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2011. 
  5. 5,0 5,1 «Biography». notissfakianakis.eu. Notis Sfakianakis Official Fan Club. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2015. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 «Νότης Σφακιανάκης Δισκογραφία». notissfakianakis.eu. Notis Sfakianakis Official Fan Club. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. 
  7. 7,0 7,1 Nickson, Chris. «Notis Sfakianakis Biography». allmusic.com (στα Αγγλικά). All Music. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2017. 
  8. 8,0 8,1 Καραντής, Τάσος (15 Απριλίου 2009). «Το Top-10 της ελληνικής δισκογραφίας: Η αλήθεια των αριθμών». e-orfeas.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2017. 
  9. Ζέρβας, Παύλος. «Νότης Σφακιανάκης: Νύκτες μαγικές». musiccorner.gr. Music Corner. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
  10. Χαρωνίδης, Γιώργος (31 Οκτωβρίου 2016). «40 χρόνια Αθηνόραμα: Οι top δίσκοι της δεύτερης δεκαετίας (1986-1995)». athinorama.gr. Αθηνόραμα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2017. 
  11. Χαρωνίδης, Γιώργος (14 Νοεμβρίου 2016). «40 χρόνια Αθηνόραμα: Οι top δίσκοι της τρίτης δεκαετίας (1996-2005)». athinorama.gr. Αθηνόραμα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2017. 
  12. «Γενέθλια – Η ιστορία και το μυστικό που δεν γνώριζε κανείς». getgreekmusic.gr. Get Greek Music. 4 Ιανουαρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2020. 
  13. «Αυτή είναι η Αγγλίδα σύζυγος του Νότη Σφακιανάκη που βλέπουμε σπάνια!». star.gr. Star. 8 Δεκεμβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2015. 
  14. «Η γυναίκα 'πίσω' από τον Νότη Σφακιανάκη - Φωτογραφία». enikos.gr. Enikos. 15 Δεκεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2021. 
  15. «Σφακιανάκης: "Δεν πληρώνω χαράτσι. Που να χτυπιέσαι κάτω, δεν θα σου δώσω τα λεφτά μου!" – Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2012. 
  16. Μουρατίδης, Νίκος· Καρπαθάκης, Αλέξανδρος (27 Μαΐου 2016). «Οι απόψεις του διχάζουν, τα τραγούδια του ενώνουν…». nikosonline.gr. Nikos Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2021. 
  17. «Φεστιβάλ αφιερωμένο στους μετανάστες». aftodioikisi.gr. Αυτοδιοίκηση. 20 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2018. [νεκρός σύνδεσμος]
  18. Βιολάρη, Φρόσω (28 Μαρτίου 2016). «Στο «περίμενε» για 16 χρόνια γλυπτό για τον Σολωμό Σολωμού». sigmalive.com. Sigma Live. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαρτίου 2016. 
  19. «Συνελήφθη ο Νότης Σφακιανάκης – Στην κατοχή του βρέθηκε όπλο και κοκαΐνη». The Toc. 29 Νοεμβρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  20. «Νότης Σφακιανάκης: Η άνοδος και η πτώση του άρχοντα της νύχτας». protothema.gr. Πρώτο Θέμα. 30 Νοεμβρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  21. «Τι είπε ο Νότης Σφακιανάκης την ύπαρξη των ναρκωτικών και το όπλο μέσα στην τσάντα του». protothema.gr. Πρώτο Θέμα. 30 Νοεμβρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  22. «Νότης Σφακιανάκης: Ποινική δίωξη του άσκησε ο εισαγγελέας για οπλοκατοχή και ναρκωτικά». protothema.gr. Πρώτο Θέμα. 30 Νοεμβρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  23. «Νότης Σφακιανάκης: Αναβάλλεται επ' αόριστον η δίκη του – Δήλωση Κούγια». tanea.gr. Τα Νέα. 2 Δεκεμβρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2021. 
  24. https://www.dikastiko.gr/face-to-face/notis-sfakianakis-akoy-vre-file-eipe-apo-to-aytoforo-i-palia-syllipsi-to-1997-kai-to-tragoydi-exo-apo-tin-eisaggelia/
  25. «Gay νέα και ειδήσεις: Νότης Σφακιανάκης: σεξισμός, ρατσισμός και... χρυσή καδένα». avmag.gr. Antivirus Magazine. 27 Φεβρουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2018. 
  26. «Νέες ακραίες δηλώσεις Σφακιανάκη για ομοφυλόφιλους, πρόσφυγες και «Χρυσή Αυγή»». LiFO. 24 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2023. 
  27. «Σφακιανάκης: Είμαι μαζί σας – είπε από σκηνής – σε μέλη της Χρυσής Αυγής». Το Βήμα. 30 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2023. 
  28. «Σφακιανάκης: «Επιβάλλεται να στηρίξετε τη Χρυσή Αυγή» - Τατσόπουλος: «Είσαι φασίστας»». Τα Νέα. 22 Νοεμβρίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία