Οξαφωσφιράνιο

Το οξαφωσφιράνιο ή οξαφωσφακυκλοπροπάνιο ή εποξυμεθανοφωσφαμίνη είναι μια οργανική ετεροκυκλική ένωση με τριμελή δακτύλιο, που αποτελείται από ένα (1) άτομο άνθρακα, ένα (1) άτομο οξυγόνου και ένα (1) άτομο φωσφόρου. Με βάση το χημικό τύπο του, CH₃PO, έχει τα ακόλουθα τέσσερα (4) ισομερή θέσης:

1. Μεθανοφωσφαμίδιο με σύντομο συντακτικό τύπο HCOPH₂.
2. Φωσφιδομεθάνιο με σύντομο συντακτικό τύπο CH₃PO.
3. Φωσφιμινομεθανόλη με σύντομο συντακτικό τύπο HOCH=PH.
4. Μεθανυδροξυλοφωσφιμίνη με σύντομο συντακτικό τύπο CH₂=POH.

Οξαφωσφιράνιο
Γενικά
Όνομα IUPAC	Οξαφωσφιράνιο
Άλλες ονομασίες	Οξαφωσφακυκλοπροπάνιο Εποξυμεθανοφωσφαμίνη
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	CH3PO
Μοριακή μάζα	62,007702 amu
SMILES	C1OP1
ChemSpider ID	24770476
Δομή
Μοριακή γεωμετρία	τριγωνική ως προς C-O-P.
Ισομέρεια
Ισομερή θέσης	4
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο βρασμού	6,191 °C
Τάση ατμών	1.466 mmHg
Χημικές ιδιότητες
Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης	-42,454 °C
Επικινδυνότητα
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Παραγωγή

Από μεθανιμίνη

Με οξείδωση μεθανοφωσφιμίνης από καρβοξυλικό υπεροξύ (RCO₃H), παράγεται οξαφωσφιράνιο:

$\mathrm {CH_{2}=PH+RCO_{3}H{\xrightarrow {}}RCOOH+}$ οξαφωσφιράνιο

Από μεθανάλη

Με επίδραση αλοφωσφίνης (PH₂X) σε μεθανάλη, παράγεται οξαφωσφιράνιο:

$\mathrm {HCHO+PH_{2}X{\xrightarrow {}}HX+}$ οξαφωσφιράνιο

Πηγές

• Παπαγεωργίου, Β.Π., Εφαρμοσμένη Οργανική Χημεία, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2005, ISBN 960-260-342-7
• SCHAUM'S OUTLINE SERIES, «ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ», Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
• «Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας» Ν. Α. Πετάση 1982
• Αναστάσιου Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
• Καραγκιοζίδη Σ. Πολυχρόνη, «Ονοματολογία Οργανικών Ενώσεων στα Ελληνικά & Αγγλικά» Β΄ Έκδοση Θεσσαλονίκη 1991
• Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, «Γενική Οργανική Χημεία», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985
• Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη, «Ειδικά Μαθήματα Οργανικής Χημείας», ΑΠΘ, θεσσαλονίκη 1983
• Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Φαίδωνα Χατζημηχαλάκη, «Εργαστηριακός Οδηγός», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1986
• Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη: «Χημεία Ετεροκυκλικών Ενώσεων», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985
• Διαδικτυακοί τόποι που αναφέρονται στις «Αναφορές και παρατηρήσεις».