Η διάδοση του Χριστανισμού στην περιοχή ανάγεται στην εποχή του Αποστόλου Παύλου. Σαφέστερη μαρτυρία περί παρουσίας εκκλησιαστικής κοινότητας στο Δυρράχιο προσφέρει το μαρτύριο του επισκόπου Άστιου το 98 μ.Χ.
Η μητρόπολη Δυρραχίου αποτελεί ιστορική επισκοπή και τους ΙΑ' - ΙΓ' αι. υπάγεται στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Μεταξύ των αρχιερέων που τη διεποίμαναν διακρίνονται οι: Λαυρέντιος (1025), Κωνσταντίνος Καβάσιλας (1180), Ρωμανός (1240). Η τελευταία μνεία μητροπολίτου Δυρραχίου υπό τον Κωνσταντινουπόλεως είναι το 1280· έκτοτε εμφανίζεται υπό τον Αχρίδος. Από το Δυρράχιο καταγόταν ο μεγάλος βυζαντινός μουσικός Άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης (ΙΒ' αι. ή κατ’ άλλους ΙΔ' αι.), ο οποίος έζησε στο Άγιον Όρος. Στον Άθω επίσης ασκήτευσαν (ΙΔ' αι.) οι Άγιοι Νήφων από το Λούκοβο Χειμάρας και Νείλος Εριχιώτης από τα Κάνινα.
Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός έδρασε στην περιοχή κατά τα έτη 1775-1779, επιστεγάζοντας την ιστορική ιεραποστολική του δράση με το μαρτύριο, το 1779 στο Βεράτιο.
Από το 1899 έως το 1906 Μητροπολίτης Δυρραχίου διετέλεσε ο άγιος Προκόπιος Λαζαρίδης, που εργάστηκε με αφοσίωση για την πνευματική κατάρτιση του ποιμνίου με ειδική μέριμνα για τη στήριξη των κρυπτοχριστιανών της περιοχής της Σπαθίας της Βορείου Ηπείρου. Ακόμη ως συνοδικός Μητροπολίτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου έθεσε το θέμα εκλατινισμού των ορθοδόξων της Βοσνίας Ερζεγοβίνης με αφορμή την εκεί εκλογή νέου επισκόπου. Η Οθωμανική Διοίκηση θορυβημένη για τη δράση του προς τους κρυπτοχριστινούς ζήτησε και πέτυχε την απομάκρυνση του Προκοπίου από το Δυρράχιο.[1][2]
Ο Καθεδρικός Ναός της Αναστάσεως του Κυρίου στα Τίρανα.
Με την αποκατάσταση της θρησκευτικής ελευθερίας το 1991, άρχισαν να δραστηριοποιούνται διάφορες Ορθόδοξες Εκκλησίες στον χώρο της αποδιοργανωμένης Εκκλησίας της Αλβανίας. Τότε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θεωρώντας ότι έχει το «προδικαιοδοσιακό δικαίωμα» να επιληφθεί της κατάστασης, διά του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου, όρισε ως Γενικό Πατριαρχικό Έξαρχο στην Αλβανία τον τότε επίσκοπο Ανδρούσης Αναστάσιο Γιαννουλάτο, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με στόχο την επανασύσταση και αναδιοργάνωση της Εκκλησίας της Αλβανίας. Έτσι, ξεκίνησε σειρά επικοινωνιών με την αλβανική κυβέρνηση, τους εναπομείμαντες κληρικούς που διασώθηκαν μέσα στο προηγούμενο αθεϊστικό καθεστώς, ώστε να αναδιοργανωθεί, ανεξαρτήτως καταγωγής και γλώσσας των πιστών, η Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας.[3]
Συνολικά αναδιοργανώθηκαν περίπου 460 ορθόδοξες ενορίες και αναπτύχθηκε το λειτουργικό, κηρυκτικό και κατηχητικό έργο σε πόλεις και χωριά. Επαναλειτούργησαν περισσότερες από 370 εκκλησίες (ανέγερση 150 νέων ναών, αναστήλωση 60 μονών και εκκλησιών, επισκευή πλέον των 160 ναών) και χειροτονήθηκαν πάνω από 180 κληρικοί. Σήμερα περιλαμβάνει 916 ενορίες εξαπλωμένες σε όλη την Αλβανία και περίπου 792.000 πιστούς.[4][5]
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ιερουργεί με την Ιερά Σύνοδο της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Καθεδρικό Ναό της Αναστάσεως του Κυρίου στα Τίρανα.Αρχιεπισκοπή Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας
Ο νέος Καθεδρικός Ναός του Αγίου Δημητρίου στο Βεράτιο.
Συνολικά με μέρμνα της Εκκλησίας της Αλβανίας και πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου έχουν οικοδομηθεί ή αγορασθεί και ανακαινισθεί πάνω από 70 κτίρια, για να στεγαστούν νηπιαγωγεία, σχολεία, νεανικά κέντρα, κέντρα υγείας, μητροπολιτικές έδρες, ξενώνες, εργαστήρια, συσσίτια κ.ά. Αθροιστικά το έργο της Εκκλησίας ανέρχεται σε 450 κτίρια. Αναλυτικά στις υποδομές και τις δράσεις συμπεριλαμβάνονται τα εξής:
Κλινική «Ευαγγελισμός» - Διαγνωστικό Ιατρικό Κέντρο στα Τίρανα
.jpg)
.jpg)
.jpg)
