Βικιπαίδεια

Ο άρχων του τρόμου

αμερικανικό φιλμ νουάρ του 1958

Ο άρχων του τρόμου (Πρωτότυπος τίτλος: Touch of Evil) είναι αμερικανικό φιλμ νουάρ του 1958 σε σενάριο και σκηνοθεσία του Όρσον Γουέλς, ο οποίος πρωταγωνιστεί επίσης στην ταινία. Το σενάριο βασίστηκε χαλαρά στο σύγχρονο μυθιστόρημα Badge of Evil του Γουίτ Μάστερσον που κυκλοφόρησε το 1956. Στο καστ συμμετέχουν οι Τσάρλτον Ίστον, Τζάνετ Λι, Τζόζεφ Καλίγια, Ακίμ Ταμίροφ και Μαρλέν Ντίτριχ .

Ο άρχων του τρόμου
(Touch of Evil)
ΣκηνοθεσίαΌρσον Γουέλς[1][2][3]
ΠαραγωγήAlbert Zugsmith και Rick Schmidlin
ΣενάριοΌρσον Γουέλς, Paul Monash και Whit Masterson
Βασισμένο σεBadge of Evil
ΠρωταγωνιστέςΌρσον Γουέλς[2][4][5], Τσάρλτον Ίστον[2][4][5], Τζάνετ Λι[2][4][5], Joseph Calleia[6][4][5], Ακίμ Ταμίροφ[2][4][5], Ρέι Κόλινς[6][4][5], Ντένις Γουίβερ[4][5], Μαρλέν Ντίτριχ[4][5], Ζα Ζα Γκαμπόρ[6][4][5], Μερσέντες Μακέμπριτζ[4], Τζόζεφ Κότεν[4][5], Βαλεντίν ντε Βάργκας[4][5], Κίναν Γουίν[4], Billy House[6][4] και Χάρι Σάνον[4]
ΜουσικήΧένρι Μαντσίνι
ΦωτογραφίαΡάσελ Μέτι
ΕνδυματολόγοςBill Thomas
Εταιρεία παραγωγήςUniversal Studios
ΔιανομήUniversal Studios και Netflix
Πρώτη προβολή21  Μαΐου 1958 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)
Διάρκεια93 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΓλώσσαΑγγλικά[7]
Προϋπολογισμός$829.000 δολάρια
Ακαθάριστα έσοδα$ 2,25 εκατομμύρια δολάρια[8]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Universal-International ανέθεσε την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος τον Απρίλιο του 1956. Ως παραγωγός επιλέχθηκε ο Άλμπερτ Ζούγκσμιθ, ο οποίος στη συνέχεια προσέλαβε τον τηλεοπτικό συγγραφέα Πωλ Μόνας για να γράψει το σενάριο. Τον Ιανουάριο του 1957 ο Ίστον έλαβε μέρος στην οντισιόν για να πρωταγωνιστήσει και πρότεινε στον Ζούγκσμιθ τον Γουέλς να σκηνοθετήσει το έργο. Ο Γουέλς τελικά προσλήφθηκε για να σκηνοθετήσει και να πρωταγωνιστήσει, καθώς και να ξαναγράψει το σενάριο. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον επόμενο μήνα και ολοκληρώθηκαν τον Απρίλιο. Κατά τη διάρκεια της προ-παραγωγής της ταινίας, προέκυψαν δημιουργικές διαφορές μεταξύ των στελεχών της Universal και του Γουέλς, ο οποίος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ταινία. Στη συνέχεια, η Universal αναθεώρησε το στυλ μοντάζ της ταινίας για να είναι πιο συμβατικό και έδωσε εντολή να γίνουν εκ νέου γυρίσματα τον Νοέμβριο του 1957. Ως απάντηση στη νέα έκδοση, ο Γουέλς έγραψε ένα υπόμνημα 58 σελίδων στο οποίο περιέγραψε περίτεχνα το δημιουργικό του όραμα για την ταινία και ζήτησε να αποκατασταθεί η εκδοχή του.

Αν και αρχικά απορρίφθηκε από τους κριτικούς κινηματογράφου, Ο άρχων του τρόμου βρήκε δημοτικότητα στο ευρωπαϊκό κοινό και κέρδισε κορυφαία βραβεία στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Βρυξελλών το 1958. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, η φήμη του ανανεώθηκε και θεωρείται πλέον ευρέως ως μία από τις καλύτερες κινηματογραφικές ταινίες του Γουέλς και ένα από τα καλύτερα φιλμ νουάρ της κλασικής εποχής καθώς και ένα από τα τελευταία. [9] Ο άρχων του τρόμου επανεπεξεργάστηκε σύμφωνα με το αρχικό όραμα του Γουέλς, όπως περιγράφεται στο υπόμνημα του, το 1998.

Το 1993, η ταινία επιλέχθηκε να διατηρηθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, ιστορικά ή αισθητικά σημαντική». [10] [11] [12]

Πλοκή

Επεξεργασία
 
Η Τζάνετ Λι και ο Τσάρλτον Ίστον σε σκηνή της ταινίας
 
Ο Όρσον Γουέλς ως Χανκ Κουίνλαν

Κατά μήκος των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού, μια ωρολογιακή βόμβα τοποθετημένη μέσα σε ένα όχημα εκρήγνυται, σκοτώνοντας δύο άτομα. Ο Μεξικανός ειδικός εισαγγελέας Μιγκέλ Βάργκας, ο οποίος κάνει μήνα του μέλιτος στην πόλη με τη νέα Αμερικανίδα σύζυγό του Σούζι, ενδιαφέρεται για την έρευνα, η οποία διεξάγεται από τον βετεράνο αρχηγό της αστυνομίας Χανκ Κουίνλαν και τον αφοσιωμένο και πιστό βοηθό του, Πιτ Μένζις. Ο Κουίνλαν είναι αλκοολικός που αναρρώνει και φανατικός κατά του Μεξικού. Έχασε ένα πόδι πριν από πολύ καιρό, και τώρα περπατά με ένα προσθετικό πόδι και ένα μπαστούνι. Εμπλέκει τον Σάντσες, έναν νεαρό Μεξικανό που παντρεύτηκε κρυφά την κόρη του θύματος. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης στο διαμέρισμα του Σάντσες, ο Μένζις βρίσκει δύο ξυλάκια δυναμίτη σε ένα κουτί παπουτσιών στο μπάνιο. Ο Βάργκας, που είχε χτυπήσει κατά λάθος το κουτί των παπουτσιών λίγα λεπτά νωρίτερα και το βρήκε άδειο, κατηγορεί τον Κουίνλαν ότι τοποθέτησε τον δυναμίτη και αρχίζει να υποψιάζεται ότι πολλές από τις προηγούμενες καταδίκες του ήταν παρόμοια κατασκευασμένες. Ο Κουίνλαν απορρίπτει θυμωμένος τον ισχυρισμό του Βάργκας.

Ο «θείος» Τζο Γκράντι, ο αρχηγός μιας εγκληματικής οικογένειας που ερευνά ο Βάργκας, κάνει κοινή υπόθεση με τον Κουίνλαν εναντίον του Βάργκας και βάζει στον Κουίνλαν να πιει, αναγκάζοντάς τον να σπάσει τη νηφαλιότητά του. Ο Γκράντι διατάζει την οικογένειά του να συλλάβει και να ναρκώσει τη Σούζι με παράνομα ψυχαγωγικά ναρκωτικά. Ενώ εκείνη είναι αναίσθητη, εκείνος και ο Κουίνλαν την κλειδώνουν σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Στη συνέχεια ο Κουίνλαν δολοφονεί τον Γκράντι και αφήνει το πτώμα εκεί με τη Σούζι. Όμως, μεθυσμένος και εξαντλημένος, αφήνει αμέριμνο και το μπαστούνι του στο δωμάτιο μαζί τους. Όταν η Σούζι ξυπνά και βλέπει το πτώμα, ουρλιάζει για βοήθεια και συλλαμβάνεται ως ύποπτη για τον φόνο, κάτι που εξοργίζει τον Βάργκας. Ψάχνοντας στο δωμάτιο, ο Μένζις βρίσκει το μπαστούνι του Κουίνλαν και συνειδητοποιεί ότι ο Κουίνλαν είναι ο πραγματικός δολοφόνος.

Ο Βάργκας, εξετάζοντας τις προηγούμενες επιτυχίες του Κουίνλαν, επιβεβαιώνει την υποψία του ότι ο Κουίνλαν έχει φυτέψει στοιχεία σε πολλές από τις περιπτώσεις. Αντιμετωπίζει τον Μένζις, ο οποίος δυστυχώς δέχεται να συνεργαστεί μαζί του για να εκθέσει τον Κουίνλαν, φορώντας ένα κοριό και να πάρει μια ομολογία. Ο Κουίνλαν ακούει μια ηχώ από τη συσκευή ηχογράφησης του Βάργκας και συνειδητοποιεί ότι ο Μένζις τον προδίδει. Τοτέ πυροβολεί και τραυματίζει θανάσιμα τον Μένζις. Στη συνέχεια στοχεύει το όπλο του στον Βάργκας, αλλά ο ετοιμοθάνατος Μένζις πυροβολεί τον Κουίνλαν πριν προλάβει να πυροβολήσει. Η Σούζι αθωώνεται και επανενώνεται με τον Βάργκας. Καθώς ο Κουίνλαν πεθαίνει, αποκαλύπτεται ότι ο Σάντσες ομολόγησε τον αρχικό βομβαρδισμό και ότι οι προσπάθειες του Κουίνλαν ήταν όλες μάταιες.

Διανομή ρόλων

Επεξεργασία
  • Όρσον Γουέλς - Αρχηγός της αστυνομίας Χανκ Κουίνλαν
  • Τσάρλτον Ίστον - Εισαγγελέας Μιγκέλ Βάργκας
  • Τζάνετ Λι - Σούζαν "Σούζι" Βάργκας
  • Μαρλέν Ντίτριχ - Τάνια
  • Τζόσεφ Καλλίγια - Αστυνομικός βοηθός Πιτ Μένζις
  • Ακίμ Ταμίροφ - θείος Τζο Γκράντι
  • Βαλεντίν ντε Βάργκας - Πάντσο
  • Ζα Ζα Γκαμπόρ - ιδιοκτήτρια Στριπ-κλαμπ
  • Βίκτωρ Μίλαν - Μανόλο Σάντσες
  • Τζοάνα Μουρ - Μάρσια Λίνεκερ
  • Μορτ Μιλς - Αλ Σβαρτς
  • Λάλο Ρίος - Ρίστο
  • Ρέι Κόλινς - Εισαγγελέας Ανταΐρ
  • Χάρι Σάνον - Αρχηγός της αστυνομίας Πιτ Γκουλντ
  • Ντένις Γουίβερ - Νυχτερινός διευθυντής
  • Φιλ Χάρβεϊ - Μπλέιν
  • Ράστι Γουέσκοατ - Κέισι
  • Μέρσεντες ΜακΚέιμπριτζ - αρχηγός συμμορίας
  • Γουέιν Τέιλορ - μέλος συμμορίας
  • Κεν Μίλερ - μέλος συμμορίας
  • Νταν Γουάιτ - συνοριοφύλακας
  • Τζόζεφ Κότεν (χωρίς πιστοποίηση) - ιατροδικαστής

Παραγωγή

Επεξεργασία

Ανάπτυξη

Επεξεργασία

Τον Μάρτιο του 1956, το μυθιστόρημα μυστηρίου Badge of Evil κυκλοφόρησε με γενικά ευνοϊκές κριτικές και οι πωλήσεις του ήταν ραγδαίες, με δύο εκτυπώσεις σε σκληρό εξώφυλλο. Ο Έντουαρντ Μαλ, επικεφαλής της παραγωγής της Universal-International , πίστευε ότι το μυθιστόρημα είχε κινηματογραφικές δυνατότητες και κανόνισε να αγοράσει τα δικαιώματα της ταινίας μέσω του λογοτεχνικού πρακτορείου Κέρτις Μπράουν.[13] Μέχρι τον Απρίλιο του 1956, οι Los Angeles Times ανέφεραν ότι τα δικαιώματα ταινιών είχαν αποκτηθεί και ότι ο Άλμπερτ Ζούγκσμιθ (γνωστός ως «Βασιλιάς των Β movies») είχε επιλεγεί ως παραγωγός. [14] Στη συνέχεια, ο Ζούγκσμιθ ανέθεσε στον τηλεοπτικό συγγραφέα Πωλ Μόνας να γράψει την προσαρμογή του σεναρίου μέσα σε τέσσερις εβδομάδες. Στη συνέχεια, ο Ζούγκσμιθ διάβασε το σενάριο του Μόνας, αλλά δεν νοιάστηκε για αυτό και σταμάτησε προσωρινά οποιαδήποτε περαιτέρω ανάπτυξη του έργου. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1956, ο Ζούγκσμιθ είχε λάβει ένα σημείωμα από το στέλεχος της Universal, Μελ Τάκερ, το οποίο ρωτούσε για την ανάπτυξη του Badge of Evil και πρότεινε τη δυνατότητα να τεθεί ο Τσάρλτον Ίστον ως επικεφαλής του καστ.[15]

Τον Ιανουάριο του 1957, έχοντας μόλις ολοκληρώσει την προώθηση της ταινίας Οι Δέκα Εντολές (1956), ο Ίστον είχε λάβει το σενάριο και το θεώρησε αρκετά καλό. Ο ηθοποιός επικοινώνησε με τη Universal για να ρωτήσει ποιον είχαν σκεφτεί για σκηνοθέτη. Του είπαν ότι δεν ήξεραν, αλλά ο Όρσον Γουέλς επιλέχθηκε για τον ρόλο του Χανκ Κουίνλαν. Ο Ίστον τότε απάντησε, Γιατί όχι και να σκηνοθετήσει ο ίδιος. Είναι πολύ καλός και το στούντιο απάντησε ότι θα το σκεφθεί.[16][17]Οι επικεφαλής του στούντιο της Universal, Έρνεστ Νιμς και Τζιμ Πρατ - και οι δύο είχαν συνεργαστεί με τον Γουέλς στην ταινία Ο Ξένος (1946) - άσκησαν πιέσεις ώστε ο Γουέλς να σκηνοθετήσει την ταινία. Με βάση την πρόταση του Πρατ, η Universal-International πρόσφερε στον Γουέλς 125.000 δολάρια για τη δουλειά ως ηθοποιού, να την σκηνοθετήσει και με βάση την επιλογή του να ξαναγράψει το σενάριο. [18] Στις 11 Ιανουαρίου, ανακοινώθηκε επίσημα ότι ο Γουέλς είχε υπογράψει συμβόλαιο με τον Μαλ για να πρωταγωνιστήσει και να σκηνοθετήσει το Badge of Evil.[19]

Ο Γουέλς είχε πρωταγωνιστήσει στο παρελθόν στο Man in the Shadow (1957). Σύμφωνα με τον Ζούγκσμιθ, την τελευταία μέρα των γυρισμάτων, ο Γουέλ, ο οποίος εντυπωσιάστηκε με τις συγγραφικές ικανότητες του Ζούγκσμιθ, εξέφρασε τον ενδιαφέρον του να σκηνοθετήσει μια ταινία για αυτόν. Ο Ζούγκσμιθ πρόσφερε στον Γουέλς ένα σωρό σενάρια, από τα οποία ζήτησε το χειρότερο. Στη συνέχεια, ο Γουέλς έλαβε το σενάριο του Μόνας για το Badge of Evil και τον οποίο ρώτησε: Μπορώ να έχω δύο εβδομάδες για να το γράψω; με τον Ζούγκσμιθ να του απαντά: Μπορείς να τις έχεις.[20][21][22]

Σενάριο

Επεξεργασία
Ξεκίνησε με πρόβες. Κάναμε πρόβες δύο εβδομάδες πριν από τα γυρίσματα, κάτι που ήταν ασυνήθιστο. Ξαναγράψαμε το μεγαλύτερο μέρος του διαλόγου, όλοι μας, κάτι που ήταν επίσης ασυνήθιστο, και ο κύριος Γουέλς ήθελε πάντα τη συμβολή μας. Ήταν μια συλλογική προσπάθεια και υπήρχε τέτοιο κύμα συμμετοχής, δημιουργικότητας, ενέργειας. Μπορούσες να νιώσεις τον παλμό να μεγαλώνει καθώς κάναμε πρόβες. Ένιωθες ότι εφευρίσκεις κάτι καθώς προχωρούσες. Ο κύριος Γουέλς ήθελε να αδράξει κάθε στιγμή. Δεν ήθελε ούτε μια μελαγχολική στιγμή. Σε έκανε να νιώσεις ότι συμμετείχες σε ένα υπέροχο γεγονός που συνέβαινε μπροστά στα μάτια σου.

—Η Τζάνετ Λι, θυμάται πώς ο Γουέλς ζήτησε τη συμβολή των ηθοποιών του καστ.[23]

Για το προσχέδιο του σεναρίου του, ο Γουέλς έκανε πολλές αλλαγές μαζί με μικρότερες αλλαγές για να δέσει καλύτερα η πλοκή. Οι δύο κύριες συνεισφορές του αφορούσαν το θεματικό του στοιχείο του αμερικανικού ρατσισμού και την απόφασή του να αλλάξει αφηγηματικές απόψεις.[24] Μετατόπισε την επιλογή τοποθεσίας από το Σαν Ντιέγκο στα σύνορα Μεξικού-Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Γουέλς μετονόμασε τον πρωταγωνιστή από Μιτς Χολτ σε Μιγκέλ Βάργκας, [25] δηλώνοντας ότι έκανε τον χαρακτήρα Μεξικανό για πολιτικούς λόγους καθώς ήθελε να δείξει πώς η Τιχουάνα και οι παραμεθόριες πόλεις είναι αλλοιωμένες από κάθε είδους μιζέρια, και λίγο πολύ δημοσιότητα για τις αμερικανικές σχέσεις.[26] Το σενάριο γυρίσματος του Γουέλς ολοκληρώθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1958. Ο Ίστον δήλωσε ότι ο Γουέλς ξανάγραψε το σενάριο σε δέκα ημέρες.[27]

Επιλογή ηθοποιών

Επεξεργασία

Ο Γουέλς επέλεξε την Τζάνετ Λι για τον ρόλο της Σούζι Βάργκας. Πριν την ειδοποιήσει ο ατζέντης της για την οντισιόν, ο Γουέλς επικοινώνησε με τη Λι μέσω τηλεγραφήματος δηλώνοντας πόσο χαρούμενος ήταν που θα συνεργαστεί μαζί της στο Badge of Evil. Η ηθοποιός επικοινώνησε με τον ατζέντη της και δέχτηκε τον ρόλο. [28][29] Ο Ντένις Γουίβερ κλήθηκε να κάνει οντισιόν ως νυχτερινός διευθυντής αφού ο Γουέλς τον είχε παρακολουθήσει ως Τσέστερ Γκουντ στο Gunsmoke. Του δόθηκε εντολή να αυτοσχεδιάσει. [30] Εν τω μεταξύ, ο Ζούγκσμιθ είχε γνωρίσει την Τζοάνα Μουρ σε ένα πάρτι και ήταν αποφασισμένος ότι ήταν κατάλληλη για τον ρόλο της Μάρσια Λίνεκερ. [31] Ο Γουέλς ολοκλήρωσε το δεύτερο καστ με τον Ακίμ Ταμίροφ, με τον οποίο έπαιξε προηγουμένως στην ταινία Ο κύριος Αρκαντίν (1955), [32] ενώ ο Τζόζεφ Κότεν, ο Ρέι Κόλινς, η Μάρλεν Ντίτριχ και ο Κίναν Γουίν συμφώνησαν να εμφανιστούν στην ταινία έναντι αμοιβής κλίμακας και χωρίς πίστωση οθόνης. Ο παραγωγός Ζούγκσμιθ επέμεινε επίσης να δοθεί στην φίλη του Ζα Ζα Γκαμπόρ ένας ρόλος καμέο στην ταινία. Τελικά, όλοι οι ηθοποιοί πληρώθηκαν τις αμοιβές βάσει συλλογικής σύμβασης και έλαβαν πίστωση στην ταινία.[33]

Έχοντας γνωρίσει τη Μέρσεντες ΜακΚέιμπριτζ από την εποχή της στο Mercury Theatre, ο Γουέλς της τηλεφώνησε και της ζήτησε να φτάσει στο πλατό. Η Λι και οι ηθοποιοί ντυμένοι ως κουκουλοφόροι με λιπαρή εμφάνιση στέκονταν τριγύρω περιμένοντας τον Γουέλς να ξεκινήσει τα γυρίσματα. Ο Γουέλς έκοψε τα μαλλιά της ΜακΚέιμπριτζ και έβαλε μαύρο βερνίκι παπουτσιών πάνω από τα πρόσφατα περιποιημένα μαλλιά και τα φρύδια της. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματά της: Έφεραν από κάπου ένα μαύρο δερμάτινο μπουφάν, και ήμουν «έτοιμη». Ο Όρσον είπε ότι ήθελε μια βαριά, χονδροειδή μεξικάνικη προφορά, του είπα, «Την έχεις!»[34]

 
Όρσον Γουέλς (Κουίνλαν), Βίκτωρ Μίλαν (Σάντσες), Τζόζεφ Καλλίγια (Μένζις), και Τσάρλτον Ίστον (Βάργκας)

Ο Τζόζεφ Καλίγια επιλέχθηκε ως ο επί χρόνια συνεργάτης του Κουίνλαν, Πιτ Μένζις, δίνοντας στον Γουέλς την ευκαιρία να συνεργαστεί με έναν ηθοποιό που θαύμαζε από καιρό. Είπε ο Γουέλς:

Τον ερωτεύτηκα ως δεκάχρονο αγόρι. Τον είδα σε ένα θεατρικό έργο στη Νέα Υόρκη... ένα πολύ καλά σκηνοθετημένο μελόδραμα που ήταν μια τεράστια επιτυχία για περίπου ένα χρόνο - και έγινε ταινία αργότερα με κάποιον άλλον. Είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο και δεν τον ξέχασα ποτέ. Και με τα χρόνια τον είχα δει σε ταινίες—μικρά πράγματα. Και δεν μπορούσα ποτέ να ξεχάσω αυτή την ερμηνεία του. Πάντα έπαιζε πολύ στερεότυπους ρόλους σε ταινίες, αλλά είναι ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς που έχω γνωρίσει ποτέ. Έχω τέτοιο σεβασμό για αυτόν. Παίζεις δίπλα του και απλά νιώθεις αυτό που κάνεις με έναν μεγάλο ηθοποιό — αυτή η δυναμική να συνεχίζεται.[35]

Ακόμη και μεταξύ αυτών των ερμηνευτών, η ειλικρίνεια ενός ανθρώπου ξεχωρίζει, έγραψε ο Τζορτζ Ε. Τέρνερ, ιστορικός κινηματογράφου και συντάκτης του The American Cinematographer . Ο Τζόζεφ Καλίγια, ένας βετεράνος ηθοποιός από τη Μάλτα, κάνει τον Menzies τον πιο ρεαλιστικό και συγκινητικό χαρακτήρα της ταινίας...Η αγωνία του είναι η αληθινή λίθος της ταινίας.[36]

Υποδοχή

Επεξεργασία

Σύγχρονες κριτικές

Επεξεργασία

Ο Χάουαρντ Τόμσον των New York Times έγραψε: ...ενώ το καλό εναντίον του κακού παραμένει στο κείμενο, η μόνιμη εντύπωση αυτής της ταινίας είναι το αποτέλεσμα και όχι η ουσία, εξ ου και η πραγματική της αξία. Ο Τόμσον επαίνεσε τη σκηνοθεσία της ταινίας σημειώνοντας ότι ο κύριος Γουέλς είναι ένας λαμπρός μάγος με κόλπα. Χρησιμοποιώντας μια εξαιρετική κάμερα (επανδρωμένη από τον Ράσελ Μέτι) σαν μαστίγιο μαύρου φιδιού, ρίχνει τη δράση στο μάτι του θεατή.[37] Ο Φίλιπ Σέουερ των Los Angeles Times έγραψε:"Όπως συνήθως, ο Γουέλς έχει τοποθετήσει τη διάθεση πάνω από το περιεχόμενο. Αλλά τι διάθεση! Ο άρχων του τρόμου είναι υποκλειδωμένο, υποφωτισμένο και υπό παρακολούθηση (για τον ήχο), αλλά με τη βοήθεια του θαυμαστού του Ράσελ Μέτι μια κινητή κάμερα γυρίζει μπροστά, όπως ο καθαρός κινηματογράφος που τόσο συχνά καταφέρνει να είναι, πλήρης με ενσωματωμένες θήκες.[38]Το Harrison's Reports θεώρησε ότι ο Γουέλς έχει κοσμήσει την ιστορία με περίεργους χαρακτηρισμούς και, σε μια προφανή προσπάθεια να ξεφύγει από τη ρουτίνα δημιουργίας εικόνων, έχει κάνει δραματική χρήση ασυνήθιστων φωτογραφικών γωνιών, σκιών και φωτισμού. Αυτό κάνει μια καλλιτεχνική προσέγγιση αλλά φαίνεται να μειώνει τον δραματικό αντίκτυπο της ιστορίας. Η υποκριτική είναι πολύ καλή και ορισμένες από τις μεμονωμένες σκηνές είναι τεταμένες και συναρπαστικές.[39]

Το περιοδικό Variety θεώρησε ότι ο Γουέλς εδραιώνει το δημιουργικό του ταλέντο με μεγαλοπρέπεια, αλλά δυστυχώς οι συνθήκες της ιστορίας υποφέρουν. Υπάρχει ανεπαρκής προσανατολισμός και πολύ λίγη έκθεση, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος της δράσης να είναι μπερδεμένο και δύσκολο να συσχετιστεί με την πλοκή. Το σενάριο του Γουέλς περιέχει σκληρούς διαλόγους και η φωτογραφία του Ράσελ Μέτι είναι ρευστή και εντυπωσιακή για να φτιάξει μια καλή ταινία.[40] Η Ντόροθι Μάστερς, που έκανε κριτική για την εφημερίδα New York Daily News, έδωσε στην ταινία τρία αστέρια από τα τέσσερα σημειώνοντας ότι ο άρχων του τρόμου του Γουέλς είναι εμφανές σε ένα τεντωμένο παιχνίδι οθόνης, σασπένς παρουσίαση, έντονο φόντο, άγνωστες γωνίες κάμερας και μια περίεργη ποικιλία χαρακτήρων. Η παραγωγή είναι πλεονέκτημα και υποστηρίζονται άρτια από το υπόλοιπο καστ.[41]

Διακρίσεις

Επεξεργασία

Αν και η Universal Pictures έκανε ό,τι μπορούσε για να αποτρέψει την ταινία από το να επιλεγεί για το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Βρυξελλών του 1958 — μέρος της παγκόσμιας έκθεσης Expo 58 — έκανε την ευρωπαϊκή πρεμιέρα της και ο Γουέλς κλήθηκε να παρευρεθεί. Προς έκπληξή του, ο Γουέλς κέρδισε τα δύο κορυφαία βραβεία.[42] Ο άρχων του τρόμου θα λάβει επίσης το Διεθνές Βραβείο Κριτικών και ο Γουέλς αναγνωρίστηκε για το σύνολο του έργου του.[43][44]

Κριτική επαναξιολόγηση

Επεξεργασία

Το 1998, ο Ρότζερ Ίμπερτ πρόσθεσε το ο άρχων του τρόμου στον κατάλογο του με τις Μεγάλες Ταινίες. Επαίνεσε τους πρωταγωνιστές και τους δεύτερους ηθοποιούς και υποστήριξε ότι η κινηματογράφηση «δεν ήταν απλώς επιδεικτική», αλλά χρησιμοποιήθηκε για να προσθέσει βάθος στην περίπλοκη υπόθεση δείχνοντας διαπροσωπικές συνδέσεις και «παγιδεύοντας [τους χαρακτήρες] στα ίδια πλάνα. Ο Ιμπερτ υπέθεσε επίσης ότι ο ρόλος του Γουέλς ήταν ημι-αυτοβιογραφικός, περιγράφοντας τον χαρακτήρα του Κουίνλαν περιθάλποντας παλιές διαμάχες και επιδεικνύοντας μια εμμονική επιθυμία για έλεγχο που αναμφισβήτητα παραλληλίζεται με τη ζωή και την καριέρα του Γουέλς. [45] Ο Τοντ Μακάρθι του Variety δήλωσε ότι παρόλο που η αποκατεστημένη ταινία ήταν ουσιαστικά η ίδια, σημείωσε ότι η πλοκή της ταινίας είναι πιο συνεκτική και ότι λόγω της παρθένας νέας εκτύπωσης, η τεχνική δεξιοτεχνία του Γουέλς και η έξυπνη χρήση των τοποθεσιών δεν ήταν ποτέ πιο εμφανείς , και ολόκληρη η ταινία παίζει πιο ομαλά.[46] Ο Πίτερ Στακ του San Fransisco Gate έγραψε ότι το "ο άρχων του τρόμου" είναι μια έξυπνη αρχή γιατί η εκπληκτική κινηματογραφική εφεύρεση του Γουέλς και η πειστική παρουσία του ως αστέρα είναι πρωταρχικά νουάρ αξιοθέατα. Το βλέμμα, ένα επιδέξια διαρρυθμισμένο κλίμα από περίεργες σκιές και γωνίες, νέον φωτισμοί και οι άψογες χορογραφημένες σκηνές δράσης, κρατούν το ενδιαφέρον κεντρικά μέσα από μια επινοημένη πλοκή και την ερμηνεία των ηθοποιών.[47]

Ο Μάικλ Γουίλμινγκτον της Chicago Tribune έγραψε θετικά ότι η ταινία ήταν κοντά στην κορυφή του φιλμ νουάρ χάρη στα αδιάφορα κινούμενα πλάνα κάμερας, τις εφιαλτικές γωνίες και τις απίστευτα εύθυμες, διασκεδαστικές ερμηνείες.[48] Ο Κένεθ Τούραν, κάνοντας κριτική για τους Los Angeles Times, συνόψισε την επανέκδοση του 1998: Φωτογραφημένο από τον Ράσελ Μέτι, το "ο άρχων του τρόμου" είναι ένα από τους σημαιοφόρους για το είδος της εντυπωσιακής δουλειάς με την κάμερα που προτιμούσε ο Γουέλς. Εξπρεσιονιστική στα άκρα, γεμάτη με σκιές, γωνίες και κινηματογραφικές ακμές, η ταινία ανεβάζει τη συνηθισμένη εφιαλτική ατμόσφαιρα του φιλμ νουάρ σε επίπεδο που λίγες άλλες ταινίες έχουν προσπαθήσει.[49] Το 2012, η ​​κριτικός Μανόλια Ντάρτζις συμπεριέλαβε την ταινία ως μία από τις δέκα αγαπημένες της όλων των εποχών στον κατάλογο δημοσκοπήσεων των κριτικών Sight & Sound του 2012 .[50]

Στον ιστότοπο συγκέντρωσης κριτικών Rotten Tomatoes, η ταινία έλαβε βαθμολογία έγκρισης 95% με βάση 79 κριτικές, με μέση βαθμολογία 8,80/10. Η κριτική συναίνεση αναφέρει: Καλλιτεχνικά καινοτόμο και συναισθηματικά συναρπαστικό, το κλασικό νουάρ του Όρσον Γουέλς είναι μια οπτική απόλαυση, καθώς και ένα σκοτεινό, μοχθηρό θρίλερ. [51] Στο Metacritic, η ταινία έχει σταθμισμένο μέσο όρο βαθμολογίας 99 στα 100, με βάση 22 κριτικούς, υποδεικνύοντας «καθολική αναγνώριση».[52]

Το 1998, το περιοδικό Time Out διεξήγαγε μια δημοσκόπηση και η ταινία ψηφίστηκε ως η 57η καλύτερη ταινία όλων των εποχών.[53] Το 2000, η ​​ταινία κατατάχθηκε στο Νο. 55 στον κατάλογο με τις 100 καλύτερες ταινίες του Village Voice . [54] Ο άρχων του τρόμου τοποθετήθηκε στο Νο. 64 στον κατάλογο "100 Χρόνια...100 Θρίλερ " του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου το 2001.[55]

Στην ψηφοφορία του Sight & Sound Greatest Films of All Time του 2012 , η ​​ταινία τοποθετήθηκε στο Νο. 26 και στο Νο. 57 από τους σκηνοθέτες και τους κριτικούς αντίστοιχα.[56] Το 2015, η ταινία κατατάχθηκε στην 51η θέση στον κατάλογο του BBC με τις 100 καλύτερες αμερικανικές ταινίες, που ψηφίστηκε από κριτικούς κινηματογράφου από όλο τον κόσμο.[57]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ www.imdb.com/title/tt0052311/. Ανακτήθηκε στις 13  Απριλίου 2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 www.adorocinema.com/filmes/filme-299/. Ανακτήθηκε στις 13  Απριλίου 2016.
  3. ↑ www.the-numbers.com/movie/Touch-of-Evil. Ανακτήθηκε στις 13  Απριλίου 2016.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 www.imdb.com/title/tt0052311/fullcredits. Ανακτήθηκε στις 13  Απριλίου 2016.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 www.cinematografo.it/cinedatabase/film/l-infernale-quinlan/11772/. Ανακτήθηκε στις 13  Απριλίου 2016.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 www.virtual-history.com/movie/film/2054/touch-of-evil. Ανακτήθηκε στις 13  Απριλίου 2016.
  7. ↑ The American Film Institute Catalog of Motion Pictures. 53683. Ανακτήθηκε στις 29  Σεπτεμβρίου 2020.
  8. ↑ «Box Office Information for Touch of Evil». The Numbers. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  9. ↑ Dirks, Tim. «Film Noir – Part 1». Filmsite.org. 
  10. ↑ «Complete National Film Registry Listing». National Film Registry. National Film Preservation Board. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2015. 
  11. ↑ «Frequently Asked Questions». National Film Registry. National Film Preservation Board. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2015. 
  12. ↑ «Librarian Announces National Film Registry Selections (March 7, 1994) – Library of Congress Information Bulletin». Library of Congress. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2020. 
  13. ↑ Brady 1989, σελ. 496.
  14. ↑ Schallert, Edwin (April 17, 1956). «Two Novels Purchased; 'Rock Hunter' to Open New Season at Carthay». Los Angeles Times: Part III, p. 7. https://www.newspapers.com/newspage/381268064/. 
  15. ↑ Brady 1989, σελίδες 496–497.
  16. ↑ Heston 1979, σελ. 18.
  17. ↑ Thomson 1996, σελ. 335.
  18. ↑ Leaming 1985, σελ. 418.
  19. ↑ Hopper, Hedda (January 11, 1957). «Orson Welles Will Star in and Direct 'Badge of Evil'». Chicago Tribune: Section 2, p. 6. https://www.newspapers.com/newspage/371318518/. 
  20. ↑ McCarthy, Todd· Flynn, Charles (1975). «Producer Albert Zugsmith on making TOUCH OF EVIL with Orson Welles». Kings of the Bs: Working within the Hollywood System: An Anthology of Film History and Criticism. New York: E.P. Dutton. σελίδες 418–421. ISBN 978-0-525-14090-0 – μέσω Wellesnet.com. 
  21. ↑ Leaming 1985, σελ. 413.
  22. ↑ Deming 2020, σελίδες 13–14.
  23. ↑ Weintraub, Bernard (September 18, 1998). «Dark Secrets Of Suburbia». The New York Times. https://www.nytimes.com/1998/09/18/movies/at-the-movies-dark-secrets-of-suburbia.html. Ανακτήθηκε στις May 22, 2008. 
  24. ↑ Stubbs 1985, σελ. 27.
  25. ↑ Thomson 1996, σελ. 337.
  26. ↑ Mark W. Estrin, επιμ. (2002). «A Trip to Don Quixoteland: Conversations with Orson Welles». Orson Welles: Interviews. Jackson: University Press of Mississippi. σελ. 121. ISBN 978-1-578-06209-6. 
  27. ↑ Heston, Charlton (February 9, 1998). «'Touch of Evil' Needed Final Touch of Welles». Los Angeles Times. https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1998-feb-09-ca-17092-story.html. Ανακτήθηκε στις November 10, 2020. 
  28. ↑ Leigh 1984, σελ. 215.
  29. ↑ Leaming 1985, σελ. 419.
  30. ↑ Brady 1989, σελ. 500.
  31. ↑ Schallert, Edwin (February 9, 1955). "Newcomers Win Capital Film Breaks; Robinson to Enact Mad Bomber". Los Angeles Times. Part III, p. 3 – via Newspapers.com.
  32. ↑ Callow 2015, σελίδες 253–254.
  33. ↑ Brady 1989, σελίδες 499–500.
  34. ↑ McCambridge 1981, σελίδες 403–404.
  35. ↑ Welles, Orson, and Peter Bogdanovich, edited by Jonathan Rosenbaum, This Is Orson Welles. New York: HarperCollin Publishers 1992 (ISBN 0-06-016616-9).
  36. ↑ Turner, George E. (September 1998). «A Cop Gone Wrong: Touch of Evil». American Cinematographer. https://theasc.com/articles/cop-gone-wrong-touch-of-evil. Ανακτήθηκε στις April 30, 2024. 
  37. ↑ Thompson, Howard (May 22, 1958). «Screen: 'Touch of Evil'». The New York Times: σελ. 25. https://www.nytimes.com/1958/05/22/archives/screen-touch-of-evil-orson-welles-is-triple-threat-in-thriller.html. Ανακτήθηκε στις October 20, 2020. 
  38. ↑ Scheuer, Philip K. (June 10, 1958). "Welles Paradox as Film Director". Los Angeles Times. Part III, p. 7. Retrieved October 20, 2020 – via Newspapers.com.  
  39. ↑ «'Touch of Evil' with Orson Welles, Charlton Heston and Janet Leigh». Harrison's Reports: σελ. 47. March 22, 1958. https://archive.org/details/harrisonsreports40harr/page/n53/mode/2up. Ανακτήθηκε στις November 13, 2020. 
  40. ↑ «Film Reviews: Touch of Evil». Variety: 16. March 19, 1958. https://archive.org/details/variety210-1958-03/page/n173/mode/2up. Ανακτήθηκε στις October 20, 2020. 
  41. ↑ Masters, Dorothy (May 8, 1958). «Evil on a Rampage in Murder Mystery». New York Daily News: σελ. 75. https://www.newspapers.com/newspage/456732355/. Ανακτήθηκε στις October 20, 2020. 
  42. ↑ Callow 2015, σελ. 277.
  43. ↑ «1958 Brussels World Film Festival». International Federation of Film Critics (FIPRESCI). Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2018. 
  44. ↑ Lyons, Leonard (July 10, 1958). «The Lyons Den». The Salt Lake Tribune. 
  45. ↑ Ebert, Roger (September 23, 1998). «Touch of Evil Movie Review». Chicago Sun-Times. http://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-touch-of-evil-1958. Ανακτήθηκε στις August 26, 2017. 
  46. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα ToddMcCarthy.
  47. ↑ Stack, Peter (October 24, 1997). «Welles Shown Off to Be His 'Evil' Best / Revival of 1958 noir classic opens at Castro». San Francisco Gate. https://www.sfgate.com/movies/article/Welles-Shown-Off-to-Be-His-Evil-Best-Revival-2800160.php. Ανακτήθηκε στις October 20, 2020. 
  48. ↑ Wilmington, Michael. «Welles' touch is evident in restored 'Touch of Evil'». Chicago Tribune. https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2005-12-30-0512300207-story.html. Ανακτήθηκε στις October 20, 2020. 
  49. ↑ Turan, Kenneth (September 6, 1998). «The Authentic Touch of Welles». Los Angeles Times. https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1998-sep-06-ca-19865-story.html. Ανακτήθηκε στις October 20, 2020. 
  50. ↑ «Manohla Dargis | BFI». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2016. 
  51. ↑ «Touch of Evil (1958)». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2023. 
  52. ↑ «Touch of Evil Reviews». Metacritic. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2023. 
  53. ↑ «Top 100 Films (Readers)». AMC Filmsite.org. American Movie Classics Company. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2010. 
  54. ↑ Hoberman, J. (January 4, 2000). «100 Best Films of the 20th Century». New York: Village Voice Media, Inc.. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις March 31, 2014. https://web.archive.org/web/20140331174817/http://www.filmsite.org/villvoice.html. Ανακτήθηκε στις December 14, 2014. 
  55. ↑ «AFI's 100 Years...100 Thrills». American Film Institute. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2015. 
  56. ↑ «Votes for Touch of Evil (1958)». British Film Institute. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2017. 
  57. ↑ «100 Greatest American Films». BBC. 20 Ιουλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2015. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ο_άρχων_του_τρόμου&oldid=10638126"