Βικιπαίδεια

Όρσον Γουέλς

Αμερικανός σκηνοθέτης και ηθοποιός

Ο Τζορτζ Όρσον Γουέλς (George Orson Welles, 6 Μαΐου 1915 – 10 Οκτωβρίου 1985), γνωστός ως Όρσον Γουέλς, ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης θεάτρου και κινηματογράφου, ηθοποιός, σεναριογράφος, συγγραφέας και παραγωγός, κυρίως γνωστός για την ταινία του "Πολίτης Κέιν", η οποία έχει συχνά αποκληθεί η καλύτερη ταινία όλων των εποχών,[17][18] αν και έχει επίσης σκηνοθετήσει πολλές άλλες ταινίες που θεωρούνται αριστουργήματα. Το They Shoot Pictures Don't They? τον ονόμασε τον δεύτερο καλύτερο σκηνοθέτη όλων των εποχών. [19] Έγινε παγκοσμίως γνωστός το 1938 με τη ραδιοφωνική μετάδοση "Ο Πόλεμος Των Κόσμων". Αν και πολλές από τις ταινίες του θεωρούνται πλέον κλασικής αξίας, τα περισσότερα κινηματογραφικά έργα που σκηνοθέτησε, συμπεριλαμβανομένου και του Πολίτη Κέιν, δεν γνώρισαν εμπορική επιτυχία στην εποχή τους. Το 1999 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον κατέταξε στην 16η θέση στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών[20]. Άλλα αξιόλογα έργα του εκτός του Citizen Kane συμπεριλαμβάνουν τα: Οι Υπέροχοι Άμπερσον (1942), Η Κυρία από την Σαγκάη (1947), Ο άρχων του τρόμου (1958), Chimes at Midnight (1965), F For Fake (1973) και The Other Side of the Wind (2018), το οποίο εκδόθηκε 30 χρόνια μετά τον θάνατό του.

Όρσον Γουέλς
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Orson Welles (Αγγλικά)
Γέννηση6  Μαΐου 1915[1][2][3]
Κενόσα[4]
Θάνατος10  Οκτωβρίου 1985[1][2][3]
Λος Άντζελες[5]
Αιτία θανάτουέμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΡόντα[6]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΣπουδέςΙεροδιδασκαλείο αρρένων Τοντ και Σχολή του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγο
Ιδιότητασκηνοθέτης κινηματογράφου, ηθοποιός, σεναριογράφος, παραγωγός ταινιών, σκηνικός μάγος, καρατερίστας, θεατρικός συγγραφέας, ραδιοφωνικός παρουσιαστής, ηθοποιός θεάτρου, παραγωγός θεάτρου, ηθοποιός τηλεόρασης[7], ηθοποιός φωνής[8], ηθοποιός ταινιών, σκηνοθέτης[9][10], παραγωγός[10] και συγγραφέας
ΣύζυγοςΡίτα Χέιγουορθ (1943–1948)[11], Πάολα Μόρι (1955–1985) και Virginia Nicolson (1934–1940)
ΣύντροφοςΌγια Κοντάρ (1966–1985)
Ντολόρες Ντελ Ρίο
ΤέκναBeatrice Welles και Rebecca Welles[12]
ΓονείςRichard Head Welles[13] και Beatrice Ives Welles[13]
Είδος τέχνηςδραματική κινηματογραφική ταινία, ταινία μυστηρίου, ταινία δράσης, ταινία θρίλερ, psychological thriller film, Φιλμ νουάρ και ταινία περιπέτειας
ΒραβεύσειςΌσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου (1940), AFI Life Achievement Award (1975), Τιμητικό Όσκαρ (1970), Χρυσός Φοίνικας (1952), Χρυσός Λέων (1970), Βραβείο Εθνικού Συμβουλίου Κριτικής Καλύτερης Ταινίας, Αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[14] και Ταξιάρχης της Λεγεώνας της Τιμής (23  Φεβρουαρίου 1982)[15][16]
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ζωή του Γουέλς

Επεξεργασία

Ο Γουέλς γεννήθηκε στην πόλη Κενόσα του Ουισκόνσιν το 1915. Το 1919 μετά το διαζύγιο των γονιών του μετακόμισε στο Σικάγο. Ήταν το δεύτερο παιδί του εφευρέτη Richard Hodgdon Head Welles και της πιανίστριας Beatrice Ives. Θεωρήθηκε παιδί θαύμα από μικρή ηλικία σε ασχολίες όπως το πιάνο, το σχέδιο, η υποκριτική, η ποίηση και η ταχυδακτυλουργική. Στα εννιά του χρόνια έχασε την μητέρα του και στα δεκαπέντε τον πατέρα του. Μετά τον θάνατο των γονιών του, την ανατροφή του ανέλαβε ο Maurice Bernstein, γιατρός από το Σικάγο. Το 1931 φοίτησε στο Todd School της πόλης Woodstock στο Ιλλινόις.

Φιλμογραφία (επιλογές)

Επεξεργασία

Σκηνοθέτης

Επεξεργασία

Ηθοποιός

Επεξεργασία

Βραβεία

Επεξεργασία

Ο Όρσον Γουέλς τιμήθηκε από τη δεκαετία του '70 πολλές φορές με βραβεία για το σύνολο του έργου του και τη συνεισφορά του στον κινηματογράφο. Το 1971 του απονεμήθηκε τιμητικό Όσκαρ και το 1975 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (AFI), του απένειμε το Lifetime Achievement Award. Μεταξύ άλλων τιμήθηκε ή ήταν υποψήφιος σε:

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Δόικος Π, Η λογική των μορφών στον κινηματογράφο του Orson Welles,εκδ. «Ίνδικτος», Αθήνα, 2006.
  • Τόμσον Ντέιβιντ, Rosebud: Η ζωή του Όρσον Γουέλς, Μτφρ. Δημήτρης Νόλλας, εκδ.Πάπυρος, Αθήνα, 2009

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118630822. Ανακτήθηκε στις 14  Αυγούστου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11929051b. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w6ms3rsw. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Spanish film association places flowers on Orson Welles grave». 7  Μαΐου 2015.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 21  Μαΐου 2019.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 22  Μαΐου 2019.
  9. ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/36904. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  10. ↑ 10,0 10,1 (Αγγλικά) www.acmi.net.au. creators/66876.
  11. ↑ p60735.htm#i607343. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  12. ↑ Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
  14. ↑ Ανακτήθηκε στις 6  Ιουνίου 2021.
  15. ↑ www.britishpathe.com/asset/176416/. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2023.
  16. ↑ www.newyorker.com/culture/the-front-row/what-to-stream-a-blazing-interview-with-orson-welles. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2023.
  17. ↑ «AFI's Top 100 Films of All Time». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2021. 
  18. ↑ «The 50 best movies of all time, according to critics». Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2021. 
  19. ↑ «TSPDT - The 1,000 Greatest Films (Top 250 Directors)». TSPDT (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019. 
  20. ↑ «America's Greatest Legends» (PDF). AFI's 100 Years... 100 Stars. American Film Institute. 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (registration required) στις 16 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2008. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Όρσον_Γουέλς&oldid=10618147"