Ο ύποπτος κόσμος του Τουίν Πικς (τηλεοπτική σειρά)

Αμερικανική τηλεοπτική σειρά του Ντέιβιντ Λιντς

Ο Ύποπτος Κόσμος του Τουίν Πικς (Twin Peaks) είναι αμερικανική σειρά υπερφυσικού μυστηρίου του Ντέιβιντ Λιντς και του Μαρκ Φροστ που έκανε πρεμιέρα στις 8 Απριλίου 1990 στο τηλεοπτικό δίκτυο ABC. Η σειρά έλαβε διθυραμβικές κριτικές και πολλά βραβεία, ενώ θεωρείται μια από τις πιο εμβληματικές στην ιστορία της τηλεόρασης και ένα πολιτιστικό φαινόμενο που άλλαξε για πάντα την τέχνη των τηλεοπτικών σειρών.[1][2] Ο αντίκτυπος της σειράς στο μέσο της τηλεόρασης ήταν πολύ σημαντικός, καθώς θεωρείται από πολλούς κριτικούς ότι είναι η σειρά που άλλαξε τα τηλεοπτικά δεδομένα και καθιέρωσε μια ποιοτική κινηματογραφική προσέγγιση στο μέσο που ήταν πρωτοφανής για την εποχή, ενώ αναφέρεται συχνά ως πηγή έμπνευσης για δεκάδες άλλες σειρές.

Ο Ύποπτος Κόσμος του Τουίν Πικς
ΕίδοςΜυστηρίου, δραματική, τρόμου, υπερφυσικό
ΔημιουργοίΜαρκ Φροστ
Ντέιβιντ Λιντς
ΠρωταγωνιστέςΚάιλ ΜακΛάχλαν
Μάικλ Όντκιν
Μάντχεν Άμικ
Ντέινα Άσμπρουκ
Ρίτσαρντ Μπέιμερ
Λάρα Φλιν Μπόιλ
Σέριλιν Φεν
Γουόρεν Φροστ
Πέγκι Λίπτον
Τζέιμς Μάρσαλ
Έβερετ ΜακΓκιλ
Τζακ Νανς
Ρέι Γουάις
Τζοάν Τσεν
Πάιπερ Λόρι
Κίμι Ρόμπερτσον
Έρικ Ντα Ρε
Χάρι Γκοάζ
Μάικλ Χορς
Σέριλ Λι
Ρας Τάμπλιν
Κένεθ Γουέλς
ΧώραΗ.Π.Α.
Αριθμός επεισοδίων48
Παραγωγή
Διάρκεια45'-50' ανά επεισόδιο
55'-60' ανά επεισόδιο (3ος κύκλος)
Προβολή
Τηλεοπτικός σταθμόςCBS
Προβολή8 Απριλίου 1990

3 Σεπτεμβρίου 2017

Η σειρά είχε αρχικά ως κεντρικό θέμα την εξιχνίαση του ύποπτου φόνου της Λόρα Πάλμερ από τον Ειδικό Πράκτορα του FBI Ντέιλ Κούπερ, στην φανταστική επαρχιακή πόλη Τουίν Πικς. Ο φόνος της σταδιακά φαίνεται να αγγίζει ακόμα βαθύτερες πραγματικότητες, στα όρια του υπερφυσικού. Η σειρά είχε συνδυάσει στοιχεία εγκληματικού δράματος, τρόμου, μυστηρίου αλλά και επιστημονικής φαντασίας, με τους χαρακτήρες να παρουσιάζονται πότε με μελοδραματικό τόνο και πότε με χιουμοριστικό.[3][4] [5] Όπως συνηθίζεται στα περισσότερα έργα του Ντέιβιντ Λιντς (σκηνοθέτη και δημιουργού της σειράς), υπάρχουν στοιχεία σουρεαλισμού και δίνεται μεγάλη έμφαση στην κινηματογραφία, την εικόνα και τη μουσική.[6] Το soundtrack της σειράς αποτελεί σύνθεση του Angelo Badalamenti σε συνεργασία με τον Λιντς και θεωρείται ένα από τα πιο αριστουργηματικά soundtrack στην ιστορία της τηλεόρασης και του κινηματογράφου.[7] Η σειρά διήρκεσε για 2 σεζόν και συνολικά 30 επεισόδια. Αν και ο Λιντς αρχικά δεν ήθελε να αποκαλύψει την ταυτότητα του δολοφόνου της Λώρα Πάλμερ, το στούντιο τον ανάγκασε να το κάνει στο 7ο επεισόδιο της 2ης σεζόν, έπειτα απο μια πτώση τηλεθέασης. [8] Στην μέση του δεύτερου κύκλου, ο Λιντς παραιτήθηκε, και ακολούθησε μια σειρά επεισοδίων μισητή απο κριτικούς και οπαδούς της σειράς. Εν τέλει η σειρά ακυρώθηκε το 1991, αλλα ο Λιντς επέστρεψε για να σκηνοθετήσει το αμφιλεγόμενο φινάλε.

Μετά την ακύρωση του Twin Peaks, έκανε πρεμιέρα στον κινηματογράφο το 1992 η ταινία Twin Peaks: Fire Walk with Me, σε σκηνοθεσία και σενάριο Ντέιβιντ Λιντς (αυτή την φορά χωρίς την βοήθεια του Μαρκ Φροστ), που αποτελεί πρίκουελ στη σειρά και επικεντρώνεται στις τελευταίες μέρες της ζωής της Λώρα Πάλμερ. Το τελευταίο επεισόδιο του 2ου κύκλου είχε διχάσει το κοινό και τους κριτικούς με ένα σοκαριστικό και σουρρεαλιστικό φινάλε που άφησε πολλά αναπάντητα ερωτήματα, οπότε πολλοί θεατές απογοητέυτηκαν όταν το Fire Walk with Me δεν απάντησε κανένα απο αυτά τα ερωτήματα και αντιθέτως δημιούργησε καινούρια, και ως αποτέλεσμα, η ταινία αντιμετωπίστηκε με μικτές ως αρνητικές κριτικές όταν πρωτοκυκλοφόρησε. Παρ'όλα αυτά, στα επακόλουθα χρόνια, η ταινία γνώρισε μεγάλη κριτική επανεκτίμηση, και έχει μάλιστα συμπεριληφθεί σε λίστες με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.[9][10]

Τον Οκτώβριο του 2014, το Αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο Showtime ανακοίνωσε πως η σειρά θα επέστρεφε με έναν περιορισμένο κύκλο επεισοδίων. Πράγματι, τον Μάιο του 2017 έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβαλ Κινηματογράφου Καννών το καινούριο μέρος της ιστορίας του Τουιν Πικς, γνωστό ως Twin Peaks: The Return (Τουίν Πικς: Η Επιστροφή), οπού έλαβε όρθιο χειροκρότημα. Υπάρχει διαφωνία για το άμα το The Return πρόκειται για μια ταινία η μια σειρά, καθώς συγγράφηκε και γυρίστηκε ως μια ταινία και όλοι οι συντελεστές υποστηρίζουν πως είναι μια ταινία, αλλα κυκλοφόρησε σε 18 ξεχωριστά μερη. [11] Όλο το The Return σκηνοθετήθηκε απο τον Λιντς και συγγράφηκε απο τον Λιντς και τον Φροστ. To The Return διαφέρει αρκετά απο την κανονική σειρά και έχει χαρακτηριστεί ως "δυσνόητο" λόγω της χρήσης μεταφορών, συμβόλων και πολύπλοκων φιλοσοφικών εννοιών, με αποτέλεσμα να έχουν δημοσιευτεί εκατοντάδες θεωρίες, αναλύσεις και επεξηγήσεις. Το The Return ονομάστηκε η καλύτερη ταινία του 2017 απο πολλές αξιοσέβαστες δημοσιέυσεις όπως το Cahiers du Cinema.[12] Το 2018, ένα δημοψήφισμα που απευθυνόταν σε σινεφίλ ονόμασε το The Return την 8η καλύτερη ταινία όλων των εποχων.[10] Στην ιστοσελίδα Letterboxd, μίαν απο τις πιο δημοφιλείς ιστοσελίδες που αφορούν τον κινηματογράφο, το The Return έχει την μεγαλύτερη βαθμολογία απο κάθε ταινία που έχει ποτέ φτιαχτεί. [13]

Ο Ντέιβιντ Λιντς δεν έχει ξεκαθαρίσει αν θα υπάρξει συνέχεια στην ιστορία.

Πλοκή Επεξεργασία

Δύο πρώτοι κύκλοι (1990-1991) Επεξεργασία

Έτος 1989. Σε μια μικρή, ορεινή και απομονωμένη πόλη της επαρχίας Ουάσινγκτον των ΗΠΑ μία τελειόφοιτη μαθήτρια του τοπικού Λυκείου, μεσοαστικής καταγωγής, σέξι και δημοφιλής, ανακαλύπτεται δολοφονημένη. Στο «ειδυλλιακό» Τουίν Πικς, όπου το αίσθημα της συνεκτικής κοινότητας παραμένει ισχυρό και διατηρείται μια στενή σχέση με τη φύση, καταφθάνει ένας πράκτορας του FBI με μεγάλη συναίσθηση της ηθικής, εξαιρετικά ανορθόδοξες μεθόδους και στόχο να βρει τον υπαίτιο – ίδιο απ’ ότι φαίνεται με αυτόν που είχε δολοφονήσει έναν χρόνο πριν μια άλλη νεαρή γειτονικής πόλης με παρόμοιο, αποκρουστικό τρόπο. Σύντομα γίνεται αντιληπτό ότι η νεκρή Λώρα Πάλμερ σχετιζόταν απρόσμενα με πολλά μέλη της κοινότητας και ότι η «άμεμπτη» και αγνή εικόνα εκείνης μα και της πόλης κρύβει πολλά σκοτεινά μυστικά. Ο πράκτορας Ντέιλ Κούπερ, έχοντας τη συνδρομή του τοπικού Σερίφη και των ενοράσεων του ασυνειδήτου του, γρήγορα αντιλαμβάνεται πως ο φόνος αγγίζει ακόμα βαθύτερες πραγματικότητες – στα όρια του υπερφυσικού…

Fire Walk with me (1992) / Πρίκουελ Επεξεργασία

Σε μια μικρή πόλη της Αμερικής δολοφονείται μια 17χρονη κοπέλα κάτω από παράξενες συνθήκες. Την υπόθεση αναλαμβάνουν δύο πράκτορες του FBI,ο έμπειρος Chet Desmond (Chris Isaak) και ο νέος Sam Stanley (Kiefer Sutherland) όμως πριν ανακαλύψουν οτιδήποτε,ο Desmond εξαφανίζεται μυστυριωδώς. Ένας ολόκληρος χρόνος περνάει και στην ήσυχη πόλη του Twin Peaks μια άλλη 17χρονη κοπέλα, η Laura Palmer (Sheryl Lee), βουτηγμένη στα ναρκωτικά και το αλκοόλ, περνάει τις τελευταίες ημέρες της ζωής της.

The Return (2017) Επεξεργασία

25 χρόνια μετά τα γεγονότα που σόκαραν τη μικρή επαρχιακή πόλη Τουίν Πικς, ο πράκτορας Ντέιλ Κούπερ έχει εξαφανιστεί. Οι θεατές παρακολουθούν την οδύσσεια ενός χαμένου Κούπερ να επιστρέψει στο Τουίν Πικς και να βάλει ένα τέλος σε έναν φαύλο κύκλο γεγονότων και καταστάσεων, ωστόσο ο κόσμος του Τουίν Πικς είναι γεμάτος από ανατροπές, παγίδες και την αιώνια μάχη του καλού με το κακό. Παράλληλα οι θεατές παρατηρούν πολλαπλές άλλες ιστορίες με μικρή εως καμία συσχέτιση, δημιουργόντας ένα μεγαλεπήβολο πορτρέτο της μοντέρνας Αμερικής. Μαύρη και Λευκή Στοά, σωσίες, ένα πείραμα, μια ατομική βόμβα που εξερράγη το 1945, ονειρικές και σουρεαλιστικές εικόνες. Όλα αυτά είναι φαινόμενα ενός κρυπτικού αριστουργήματος που διχάζει και δίνει τροφή για σκέψη και άπειρες ερμηνείες.

Κριτικές και βραβεία Επεξεργασία

 
Ο σκηνοθέτης της σειράς David Lynch στα 42α Βραβεία Έμμυ στις 16 Σεπτεμβρίου, 1990. Το Twin Peaks είχε λάβει εκείνη τη χρονιά συνολικά 14 υποψηφιότητες στα Βραβεία Έμμυ.

Για τον πρώτο κύκλο επεισοδίων, το Twin Peaks έλαβε 14 υποψηφιότητες στα Βραβεία Έμμυ, για Καλύτερη Δραματική σειρά, Καλύτερο Α' Ανδρικό Ρόλο σε δραματική σειρά, Καλύτερο Α' Γυναικείο Ρόλο σε δραματική σειρά, Καλύτερο Β' Γυναικείο Ρόλο σε δραματική σειρά, Καλύτερη Σκηνοθεσία σε δραματική σειρά, Καλύτερο Σενάριο δραματικής σειράς (διπλή υποψηφιότητα με διαφορετικούς συντελεστές), Καλύτερη Καλλιτεχνική Διεύθυνση σε σειρά, Καλύτερη Μουσική Τίτλων σειράς, Καλύτερη Μουσική Υπόκρουση σειράς (διπλή υποψηφιότητα), Καλύτερη Επεξεργασία Ήχου σε σειρά, Καλύτερη ενδυματολογική υποστήριξη σε σειρά και Καλύτερο μοντάζ, κερδίζοντας τελικά 2 βραβεία.[14]

Για τον δεύτερο κύκλο επεισοδίων, έλαβε 4 υποψηφιότητες στα Βραβεία Έμμυ, Καλύτερος Α' Ανδρικός Ρόλος σε δραματική σειρά, Καλύτερος Β' Γυναικείος Ρόλος σε δραματική σειρά, Καλύτερη Επεξεργασία Ήχου σε σειρά και Καλύτερο Μιξάζ Ήχου σε δραματική σειρά.

Στις Χρυσές Σφαίρες, η σειρά κέρδισε 3 βραβεία: Καλύτερος Α' Ανδρικός Ρόλος σε σειρά, Καλύτερος Β' Γυναικείος Ρόλος σε σειρά και Καλύτερη Δραματική σειρά. Η Σέριλιν Φεν ήταν επίσης υποψήφια για βραβείο Β' Γυναικείου Ρόλου.[15]

Ο πιλότος (1ο επεισόδιο) της σειράς ψηφίστηκε από το περιοδικό TV Guide το 1997 ως το 25ο καλύτερο επεισόδιο σειράς όλων των εποχών. [16] Το 2004 και το 2007, το Twin Peaks μπήκε στη λίστα με τις Καλύτερες Καλτ σειρές όλων των εποχών.[17][18] Το 2002, ψηφίστηκε 45ο στη λίστα με τα 50 Καλύτερα Τηλεοπτικά Προγράμματα όλων των εποχών.[19] Το 2007, το βρετανικό κανάλι Channel 4 έβαλε το Twin Peaks στη 9η θέση στη λίστα με τις "50 κορυφαίες δραματικές σειρές".[20] Την ίδια χρονιά, το περιοδικό Time συμπεριέλαβε τη σειρά στη λίστα με τα "100 καλύτερα τηλεοπτικά προγράμματα όλων των εποχών".[21]

Το 2012, το Entertainment Weekly εγκωμίασε τη σειρά για το ποπ φαινόμενο που δημιούργησε στα 90ς και τη σημασία της για την επακόλουθη δημιουργία αντίστοιχων σειρών, τοποθετώντας τη σειρά στη θέση #12 στη λίστα με τις 25 πιο καλτ σειρές στην ιστορία. Το Hollywood Reporter την ονόμασε την 20ή καλύτερη σειρά όλων των εποχών.[22]

Αντίκτυπος και κληρονομιά Επεξεργασία

Θεωρείται πως η σειρά ως τηλεοπτικό φαινόμενο αποτέλεσε έμπνευση για δεκάδες άλλες σειρές αντίστοιχου περιεχομένου όπως The X-Files, The Killing, Οι Αγνοούμενοι, Stranger Things κλπ. αλλά και δεκάδες ταινίες, βιβλία και βιντεοπαιχνίδια όπως Alan Wake, Deadly Premonition κλπ.

Το βιντεοπαιχνίδι The Legend of Zelda: Link's Awakening του 1993 είχε ως βασική πηγή έμπνευσης την σειρά, σύμφωνα με τον δημιουργό του παιχνιδιού, Takashi Tezuka. Η σειρά κινουμένων σχεδίων Gravity Falls επίσης είναι επηρεασμένη από το Twin Peaks.

Σύμφωνα με τον Mike Mariani της εφημερίδας "The Atlantic", "θα ήταν αδύνατο να ψάξουμε στα σημερινά τηλεοπτικά προγράμματα και να μη βρούμε δημιουργικά στοιχεία τα οποία "χρωστάνε" στο Τουίν Πικς". Το 2010, η σειρά Psych αποτίει φόρο τιμής στο Τουίν Πικς μέσα από ένα επεισόδιο του πέμπτου κύκλου. Επίσης, ο δημιουργός της σειράς "Bates Motel" έχει δηλώσει σε συνέντευξη: "Αντιγράψαμε για τα καλά το Τουίν Πικς... Αν ήθελες αυτή την εξομολόγηση, η απάντηση είναι πως ναι. Λάτρευα αυτή τη σειρά. Αυτοί έκαναν μόνο 30 επεισόδια και σκεφτήκαμε να κάνουμε τα 70 που έλειπαν".

Η σειρά δημιούργησε ένα φαινόμενο ποπ κουλτούρας πρωτοφανές για τα δεδομένα της εποχής, δημιουργώντας μια ολόκληρη σχολή για την τηλεόραση και τις τηλεοπτικές σειρές. Οι διθυραμβικές κριτικές που έλαβε ο πρώτος κύκλος της σειράς σε συνδυασμό με το μυστήριο της πλοκής, τη μουσική επένδυση και την αριστουργηματική κινηματογραφική προσέγγιση του Ντέιβιντ Λιντς εκτόξευσαν τη σειρά στα ύψη της τηλεθέασης, προκαλώντας τεράστιο κοινωνικό αντίκτυπο. Ωστόσο, από τον 2ο κύκλο άρχισε να πέφτει η δημοτικότητα της σειράς, λόγω αλλαγής στην ώρα μετάδοσης και λόγω επεμβάσεων από το ABC στον σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λιντς, του οποίου η συμμετοχή μειώθηκε αισθητά στον 2ο κύκλο.

Το κύμα καλτ λατρείας που δημιούργησε η σειρά μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν αλλά και η εμφανής επιρροή της, την ανέδειξαν σε ένα από τα πιο θρυλικά εγχειρήματα στην ιστορία της τηλεόρασης.

Η σειρά αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για δεκάδες βιβλία και οδηγούς της σειράς. Το πιο γνωστό είναι "Το Κρυφό Ημερολόγιο της Λώρα Πάλμερ", ένα βιβλίο που έγραψε η Τζένιφερ Λιντς (η κόρη του σκηνοθέτη και δημιουργού της σειράς) το οποίο κυκλοφόρησε το 1990. Το 2011 επανεκδόθηκε με καινούργιο υλικό. Το βιβλίο σημείωσε πολύ υψηλές πωλήσεις αν και πολλά βιβλιοπωλεία αρνήθηκαν να το κυκλοφόρησουν λόγω των ωμών αφηγήσεων που εμπεριέχονται σε αυτό. Τον Οκτώβριο του 2016 κυκλοφόρησε επίσης το μυθιστόρημα "Η μυστική ιστορία του Τουίν Πικς" από τον Μαρκ Φροστ.

Το 1992 κυκλοφόρησε η αμφιλεγόμενη ταινία "Fire Walk With Me" που αποτελεί πρίκουελ της σειράς. Η ταινία ήταν αποτυχία για το box office και είχε λάβει ανάμικτες κριτικές την εποχή που βγήκε, μια στάση που φαίνεται να άλλαξε με την πάροδο των χρόνων.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Στελλάκη, Αγγελική (19 Μαΐου 2017). «Η επιστροφή του θρυλικού Twin Peaks». in.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2017. 
  2. Ρούσσος, Γιώργος (2 Μαΐου 2017). «Η καλτ τηλεοπτική σειρά του Ντέιβιντ Λιντς: «Twin Peaks»». Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2017. 
  3. O'Connor, Tom (December 1, 2004). «Bourgeois Myth versus Media Poetry in Prime-time: Re-visiting Mark Frost and David Lynch's Twin Peaks». Social Semiotics 14 (3): 309–333. doi:10.1080/10350330408629682. ISSN 1035-0330. https://doi.org/10.1080/10350330408629682. 
  4. Lacey, Stephen (June 3, 2016). «Just Plain Odd: Some Thoughts on Performance Styles in Twin Peaks». Cinema Journal 55 (3): 126–131. doi:10.1353/cj.2016.0026. ISSN 1527-2087. https://doi.org/10.1353/cj.2016.0026. 
  5. Dean, Michelle (10 Ιουνίου 2016). «Twin Peaks' final scene: 25 years on, it's as disturbing as ever». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2017. 
  6. Mariani, Mike (23 Ιανουαρίου 2016). «The Remarkable Influence of David Lynch». The Atlantic. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2017. 
  7. Beaumont-Thomas, Ben (25 Μαρτίου 2010). «Twin Peaks stills marks the summit of TV soundtracks | Music». The Guardian. Guardian Media Group. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2012. 
  8. «Twin Peaks creator David Lynch says killer reveal killed the original series». Stuff (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2019. 
  9. «TSPDT - 1,000 Greatest Films (Full List)». TSPDT (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2019. 
  10. 10,0 10,1 «The 2018 Shmight & Shmound Poll». Cinematary (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2019. 
  11. Rizov, Vadim. «Is Twin Peaks Season Three a Movie or a TV Show? Well…». Filmmaker Magazine (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2019. 
  12. «Cahiers du cinéma's Top 10 Films of 2017 Includes 'Twin Peaks: The Return,' 'Split,' and 'Good Time'». The Film Stage. 5 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2019. 
  13. «Browse Films». letterboxd.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2019. 
  14. «Twin Peaks». Emmys.com. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2014. 
  15. «Twin Peaks». HFPA.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2014. 
  16. «Special Collector's Issue: 100 Greatest Episodes of All Time». TV Guide (June 28 – July 4). 1997. 
  17. McManus, Darragh (10 Ιουλίου 2014). «Twin Peaks: 10 things you didn't know about TV's strangest series». Irish Independent. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2014. 
  18. «TV Guide Names the Top Cult Shows Ever». TV Guide. 29 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2011. 
  19. Cosgrove-Mather, Bootie (April 26, 2002). «TV Guide Names Top 50 Shows». CBS News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-09-04. https://web.archive.org/web/20120904061715/http://www.cbsnews.com/stories/2002/04/26/entertainment/main507388.shtml. Ανακτήθηκε στις October 30, 2007. 
  20. Matthewman, Scott (6 Μαρτίου 2007). «The 50 greatest TV dramas». The Stage. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2007. 
  21. Poniewozik, James (September 6, 2007). «The 100 Best TV Shows of All-TIME». Time. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-10-11. https://web.archive.org/web/20141011021338/http://entertainment.time.com/2007/09/06/the-100-best-tv-shows-of-all-time/slide/twin-peaks-2/. Ανακτήθηκε στις March 4, 2010. 
  22. «Hollywood's 100 Favorite TV Shows». The Hollywood Reporter. 16 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2016.