Πάνω σ' έναν κομήτη
Το Πάνω σ' έναν κομήτη ή Εκτόρ Σερβαντάκ (τίτλος πρωτοτύπου Hector Servadac) είναι περιπετειώδες μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Γάλλου συγγραφέα Ιουλίου Βερν. Είχε εμφανισθεί για πρώτη φορά σε συνέχειες στο γαλλικό περιοδικό Magasin d’Éducation et de Récréation το 1877. Η αρχική εικονογραφημένη έκδοση σε βιβλίο, στη σειρά του Βερν «Voyages Extraordinaires» (νο. 15), τυπώθηκε επίσης το 1877 και πριν το τέλος του ίδιου έτους είχε ήδη μεταφρασθεί και εκδοθεί και στην αγγλική γλώσσα.
 | |
| Συγγραφέας | Ιούλιος Βερν |
|---|---|
| Εικονογράφος | Paul Philippoteaux |
| Τίτλος | Hector Servadac |
| Γλώσσα | Γαλλικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1877 |
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| Σειρά | Φανταστικά ταξίδια |
| Προηγούμενο | Μιχαήλ Στρογκόφ |
| Επόμενο | The Child of the Cavern |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Περίληψη της πλοκής Επεξεργασία
Η ιστορία αρχίζει όταν ένας κομήτης με το όνομα «Γαλλία» (Gallia) αγγίζει τη Γη, αποσπά και παίρνει μαζί του λίγα μικρά κομματάκια της. Η καταστροφή έλαβε χώρα την Πρωτοχρονιά ενός έτους της δεκαετίας του 1880 στην περιοχή γύρω από το Γιβραλτάρ. Σε ένα από τα κομμάτια που μάζεψε ο κομήτης παγιδεύθηκαν 36 άνθρωποι διάφορων εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων και επώνυμος του έργου Γάλλος λοχαγός Εκτόρ Σερβαντάκ. Αυτοί οι άνθρωποι δεν κατάλαβαν στην αρχή τι είχε συμβεί, πιστεύοντας ότι η σύγκρουση ήταν ένας συνηθισμένος σεισμός. Πρώτα από όλα αισθάνθηκαν μεγάλη απώλεια βάρους: ο υπασπιστής Μπεν Ζουφ προς μεγάλη του έκπληξη εκτελεί άλμα σε ύψος 12 μέτρων. Επίσης, Ζουφ και Σερβαντάκ σύντομα αντιλήφθηκαν ότι η εναλλαγή ημέρας και νύκτας επιταχύνθηκε στις 6 ώρες, ότι η ανατολή και η δύση έχουν αλλάξει θέσεις και ότι το νερό βράζει στους 66 βαθμούς Κελσίου. Από το τελευταίο συμπέραναν σωστά ότι η ατμόσφαιρα είχε γίνει λεπτότερη και η ατμοσφαιρική πίεση είχε μειωθεί. Τις πρώτες ημέρες παρατηρούσαν τη Γη και τη Σελήνη, αλλά νόμισαν ότι ήταν κάποιος άγνωστος πλανήτης. Σημαντικές πληροφορίες απέκτησαν και από το ταξίδι τους με ένα πλοίο, το οποίο τους είχε επίσης ακολουθήσει στον κομήτη: ανακάλυψαν μία αλυσίδα λόφων που έκλειναν τη θάλασσα, καθώς και τη νήσο Φορμεντέρα (που πριν την καταστροφή ανήκε στις Βαλεαρίδες Νήσους). Στο νησί συνάντησαν τον Γάλλο αστρονόμο Παλμυρίνο Ροζέτ, που τους βοήθησε να ερμηνεύσουν όλα τα μυστηριώδη φαινόμενα: Βρίσκονταν όλοι τους πάνω στον κομήτη που είχε ανακαλύψει ο Ροζέτ ένα έτος νωρίτερα και είχε προβλέψει ότι θα συγκρουόταν με τη Γη, αλλά κανένας δεν τον είχε πιστέψει, επειδή ένα στρώμα πυκνής ομίχλης εμπόδιζε τις αστρονομικές παρατηρήσεις από άλλα μέρη.
Με μία δεύτερη ερευνητική εξόρμηση, προσδιοριζουν την περιφέρεια του κομήτη σε 2.320 χιλιόμετρα. Η μάζα του κομήτη υπολογίσθηκε από τον Ροζέτ σε 209 τρισεκατομμύρια τόνους.
Ταξιδευτές άθελά τους στο Ηλιακό Σύστημα, δεν είχαν ελπίδες να αποικίσουν μόνιμα τον νέο τους κόσμο, επειδή δεν υπήρχε καλλιεργήσιμο έδαφος. Η κυριότερη τροφή τους ήταν τα ζώα που παρέμειναν στο έδαφος που είχε αποσπάσει ο κομήτης. Παραδόξως, για αρκετό καιρό η θάλασσα πάνω στον κομήτη δεν πάγωνε, παρά το ότι η θερμοκρασία είχε πέσει πολύ κάτω από το μηδέν. Μόλις όμως πέταξαν μία πέτρα στη θάλασσα, το θαλάσσιο νερό πάγωσε μέσα σε λιγότερο από ένα λεπτό. Ο πάγος ήταν εντελώς λείος και επέτρεπε το πατινάζ και την ιστιοπλοΐα με έλκηθρο.
Παρά τη φοβερή κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι διαστημικοί ναυαγοί, οι παλαιές αντιδικίες μεταξύ των γήινων κρατών συνεχίζονταν πάνω στον κομήτη, καθώς οι Γάλλοι και οι Βρετανοί αξιωματικοί θεωρούσαν τους εαυτούς τους αντιπροσώπους των κυβερνήσεών τους. Από τα θέματα που τους απασχολούσαν ήταν π.χ. η πρώην ισπανική Θέουτα, η οποία είχε μετατραπεί σε νησί πάνω στον κομήτη και την οποία αμφότερα τα μέρη άρχισαν να θεωρούν ως μη διεκδικούμενο έδαφος. Ο λοχαγός Σερβαντάκ επεχείρησε έτσι να καταλάβει τη Θέουτα, αλλά απέτυχε: Αποδείχθηκε ότι το νησί είχε καταληφθεί από Βρετανούς, που διατηρούσαν επικοινωνία με τη βάση τους στο Γιβραλτάρ με οπτικό τηλέγραφο.
Ο κομήτης έφθασε στο αφήλιο της τροχιάς του και μετά άρχισε την επιστροφή του, πλησιάζοντας και πάλι τη Γη. Οι βελτιωμένοι υπολογισμοί του Ροζέτ έδειχναν πως θα σημειωνόταν μία νέα σύγκρουση με τη Γη, δύο χρόνια ακριβώς μετά την πρώτη, την 1η Ιανουαρίου. Προτάθηκε λοιπόν η ιδέα να εγκαταλείψουν τον κομήτη με ένα αερόστατο. Η πρόταση έγινε δεκτή και οι διαστημικοί ναυαγοί κατασκεύασαν ένα αερόστατο από τα πανιά του πλοίου τους. Στα μέσα Δεκεμβρίου έγινε ένας σεισμός, κατά τον οποίο ο κομήτης έχασε ένα θραύσμα του και πιθανώς σκοτώθηκαν όλοι οι Βρετανοί στη Θέουτα και στο Γιβραλτάρ. Την 1η Ιανουαρίου, οπότε οι ατμόσφαιρες του κομήτη και της Γης ήρθαν και πάλι σε επαφή, οι ναυαγοί έφυγαν μέσα στο αερόστατο και προσγειώθηκαν ομαλά δύο χιλιόμετρα από το Μοσταγκανέμ της Αλγερίας.
Τα πρόσωπα του έργου Επεξεργασία
Στους 36 «κατοίκους» του κομήτη περιλαμβάνονταν 13 Βρετανοί στρατιώτες, 10 Ισπανοί, 8 Ρώσοι, τρεις Γάλλοι, μία Ιταλίδα και ένας Γερμανοεβραίος. Οι αναφερόμενοι με το όνομά τους είναι οι εξής:
- Λοχαγός Εκτόρ Σερβαντάκ του γαλλικού στρατού στην Αλγερία (τότε γαλλική αποικία)
- Λωράν Μπεν Ζουφ, υπασπιστής του Σερβαντάκ
- Κόμης Βασίλι Τιμάσεφ, Ρώσος
- Ανθυποπλοίαρχος Προκόπ, κυβερνήτης της θαλαμηγού του Τιμάσεφ
- Ισαάκ Χακαμπούτ, Εβραίος έμπορος
- Νίνα, νεαρή Ιταλίδα γιδοβοσκός
- Πάμπλο, νεαρός Ισπανός
- Ταξίαρχος Χ.Φ. Μέρφυ και ταγματάρχης σερ Τζ. Τεμπλ Όλιφαντ της Βρετανικής φρουράς του Γιβραλτάρ
- Παλμυρίνος Ροζέτ, ο Γάλλος αστρονόμος που ανακάλυψε τον κομήτη και είχε διατελέσει δάσκαλος του Σερβαντάκ.
Αντισημιτισμός Επεξεργασία
Από την αρχή, ο Βερν είχε προβλήματα με το συγκεκριμένο μυθιστόρημα[1]. Αρχικώς, το έργο τελείωνε με τον κομήτη να συντρίβεται πάνω στη Γη, σκοτώνοντας όλους τους ήρωες. Μάλιστα ίσως αυτό υπήρξε η αιτία για το «μαύρο» αστείο του να ονομάσει τον ήρωα «Servadac», που είναι το ανάποδο της γαλλικής λέξεως cadavres (= πτώματα). Ο εκδότης του, Πιερ-Ζυλ Ετζέλ, δεν έκανε αποδεκτό αυτό το τέλος, κυρίως επειδή απευθυνόταν σε νεαρούς αναγνώστες στο μηνιαίο περιοδικό του, οπότε ο Βερν υποχρεώθηκε να το ξαναγράψει.
Η πρώτη δημοσίευση ήταν στο περιοδικό Magasin d’Éducation et de Récréation και άρχισε τον Ιανουάριο του 1877. Τον Ιούνιο κυκλοφόρησε το κεφάλαιο 18, όπου πρωτοεμφανιζόταν και περιγραφόταν ο χαρακτήρας του Ισαάκ Χακαμπούτ: «`Ήταν ένας πενηντάρης που φαινόταν για εξηντάρης. Μικροκαμωμένος, ασθενικός, με μάτια λαμπερά και ανειλικρινή, μια κιτρινισμένη γενειάδα και αχτένιστα μαλλιά, μεγάλα πόδια, χέρια μακριά και κυρτά, προσέφερε μία εικόνα του γνωστού τύπου του Γερμανοεβραίου, αναγνωρίσιμου από μίλια. Αυτός ήταν ο τοκογλύφος με την ευλύγιστη ραχοκοκκαλιά και την επίπεδη καρδιά... ...Το ασήμι θα τραβούσε ένα τέτοιο πλάσμα όπως ο μαγνήτης έλκει το σίδερο, κι αν αυτός ο Σάυλοκ αφηνόταν να πληρωθεί από τον οφειλέτη του, θα μεταπουλούσε ασφαλώς τη σάρκα του σε τιμή λιανικής. Επιπλέον, παρότι γεννημένος Εβραίος, παρουσιαζόταν σαν μουσουλμάνος σε μουσουλμανικά εδάφη, όταν το απαιτούσε το κέρδος του, και θα γινόταν ακόμα και ειδωλολάτρης για να κερδίσει περισσότερα.»
Η περικοπή αυτή έκανε τον αρχιρραβίνο των Παρισίων Ζαντόκ Καν να γράψει μία επιστολή στον Ετζέλ, με την οποία διαμαρτυρόταν ότι αυτό το υλικό δεν είχε θέση σε ένα περιοδικό για εφήβους και νέους. Οι Ετζέλ και Βερν συνυπέγραψαν μία απάντηση, όπου ανέφεραν πως δεν είχαν πρόθεση να προσβάλουν κανένα και υπόσχονταν να διορθώσουν τα προσβλητικά σημεία στην επόμενη έκδοση. Πάντως ο Βερν φαίνεται ότι άφησε τη δουλειά αυτή στον Ετζέλ, καθώς τον ρωτούσε στα τέλη του καλοκαιριού: «Διόρθωσες την υπόθεση των Εβραίων στον Σερβαντάκ;» Η κυριότερη αλλαγή ήταν η αντικατάσταση της λέξεως «Εβραίος» με το όνομα «Ισαάκ» παντού και η προσθήκη των «χριστιανικών χωρών» σε όσες εμπορευόταν ο Χακαμπούτ. Παρ' όλα αυτά, ο αντισημιτικός τόνος παρέμεινε στο βιβλίο.
Μεταφορές στον κινηματογράφο Επεξεργασία
- Valley of the Dragons σε σκηνοθεσία Έντουαρντ Μπερντς (ΗΠΑ, 1961), ακολουθεί πολύ χαλαρά την υπόθεση.
- Na kometě («Πάνω στον κομήτη»), σε σκηνοθεσία Κάρελ Ζέμαν (Τσεχοσλοβακία, 1970).
- Off on a Comet, κινούμενων σχεδίων σε σκηνοθεσία Richard Slapczynski (Αυστραλία, 1979).
Επιδράσεις Επεξεργασία
Το Πάνω σ' έναν κομήτη είναι η βάση του μυθιστορήματος του Βρετανού συγγραφέα Ανταμ Ρόμπερτς Splinter (2007).
Εκδόσεις στην ελληνική γλώσσα Επεξεργασία
- Έκτορ Σερβαντάκ: Ταξίδια και περιπέτειες στο Ηλιακό Σύστημα, μετάφραση Έφη Μαρκοζάνε, Μαρία Μαυροματάκη, Γιάννης Σιδέρης. Εικονογράφηση: Paul Philippoteaux (της γαλλικής αρχικής εκδ.). Εκδ. «4π Ειδικές Εκδόσεις Α.Ε.», Αθήνα 2011, 480 σελίδες, ISBN 978-960-488-355-4.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Πηγή για αυτή την ενότητα είναι το βιβλίο Herbert R. Lottman (1997). Jules Verne: an Exploratory Biography. Νέα Υόρκη: St. Martin's Press.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Hector Servadac Αρχειοθετήθηκε 2007-12-06 στο Wayback Machine., το γαλλικό πρωτότυπο κείμενο
- Hector Servadac, Travels and Adventures through the Solar System, επιμέλεια Norman Wolcott, αγγλική μετάφραση του George Munro (1877), Choptank Press, 2007
- Hector Servadac, σκαναρισμένο αντίγραφο από την παλαιότερη αγγλική μετάφραση (της Ellen E. Frewer)
- Off on a Comet (ανάγνωση του βιβλίου στην αγγλική) από το Project Gutenberg