Πάπας Αλέξανδρος Δ΄

Πάπας Ρώμης

Ο Πάπας Αλέξανδρος Δ΄ ή Ρινάλντο ντι Τζένε (1185/1199 - 25 Μαΐου 1261) ήταν αρχηγός στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και κυβερνήτης στα Παπικά Κράτη (12 Δεκεμβρίου 1254 - 25 Μαΐου 1261).

Πάπας
Αλέξανδρος Δ΄
Από12 Δεκεμβρίου 1254
Έως25 Μαΐου 1261
ΠροκάτοχοςΙννοκέντιος Δ΄
ΔιάδοχοςΟυρβανός Δ΄
Προσφωνήσεις του
Πάπα Αλέξανδρου Δ΄
Προσφώνηση αναφοράςΑγιότατος
Προφορική προσφώνησηΑγιότατε
Θρησκευτική προσφώνησηΆγιος Πατέρας
Μεταθανάτια προσφώνησηΜακαριστός

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Ο Ρινάλντο ντι Τζένε (Rinaldo di Jenne) γεννήθηκε και κατοικούσε στο Τζεν, κοντά στο Αναγκνί.[1] Από την πλευρά της μητέρας του ήταν μέλος της οικογένειας ντε Κόντι ντι Σέγκνι, όπως ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ (1198 - 1216) και ο Πάπας Γρηγόριος Θ΄ (1227 - 1241). Ο θείος του, Πάπας Γρηγόριος Θ΄ τον χειροτόνησε καρδινάλιο διάκονο και προστάτη του τάγματος των Φραγκισκανών το 1227, Camerlengo της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας από το 1227 μέχρι το 1231 και επίσκοπο Όστιας το 1231 (ή το 1232). Έγινε επικεφαλής του Κολεγίου των Καρδιναλίων το 1244 (ή το 1240). Μετά το θάνατο του Πάπα Ιννοκέντιου Δ΄ (1243 - 1254) εκλέχτηκε Πάπας στη Νάπολη στις 12 Δεκεμβρίου του 1254.

Η Παποσύνη του Αλεξάνδρου Δ΄ χαρακτηρίζεται από τις έντονες προσπάθειες να ενωθούν η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία με την ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και την ίδρυση της Ιεράς Εξέτασης στην Γαλλία. Προσπάθησε να ενισχύσει όλα τα Τάγματα τα οποία ήταν αδικημένα την εποχή που ανέβηκε στον θρόνο, ο στόχος του ήταν να οργανώση Σταυροφορία εναντίον των Μογγόλων μετά την δεύτερη εισβολή τους στην Πολωνία (1259). Ο Αλέξανδρος Δ΄ αγιοποίησε την Αγία Κλάρα της Ασίζης, ιδρύτρια του γυναικείου μοναστικού Τάγματος των Καρμηλιτών (26 Σεπτεμβρίου 1255).[2] Με Παπική Βούλα (29 Οκτωβρίου 1255) αναγνώριζε ότι είχε επίγνωση των αμαρτιών που αποδίδονταν στον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης.[3][4] Ο Αλέξανδρος Δ΄ καταδίκασε την διδασκαλία του Ιωακείμ της Φλόρα (1256), ενός προφήτη που πέθανε πολύ παλιότερα (1202) αλλά ασπάστηκαν τις ιδέες του πολλοί από το Τάγμα των Φραγκισκανών.[5] Με βάση τις ερμηνείες του στο Βιβλίο της Αποκάλυψης ο Ιωακείμ της Φλόρα είχε προβλέψει ότι θα ξεκινήσει η τρίτη εποχή (1260) στην οποία θα κυριαρχήσει στον κόσμο το Άγιο Πνεύμα οπότε η παρουσία του Πάπα θα ήταν περιττή. Η ιδέα αυτή ενοχλούσε τον Πάπα και φυσικά δεν επιβεβαιώθηκε αργότερα, οι ιδέες αυτές ωστόσο υιοθετήθηκαν στην λατρεία του Αγίου Πνεύματος από την Πορτογαλία και τις αποικίες της. Ο Αλέξανδρος Δ΄ εξέδωσε επίσης νέα Παπική Βούλα (27 Σεπτεμβρίου 1258) με την οποία διακύρητε ότι "η μαντεία και η μαγεία δεν θα πρέπει να τιμωρούνται από τους Ιεροεξεταστές που έχουν αναλάβει την διερεύνηση τους αλλά από τις τοπικές αρχές". Οι τοπικές αρχές θα πρέπει να εξαιρούνται μόνο εάν "ανήκουν σε γνωστή αίρεση, προσεύχονται σε είδωλα και προσφέρουν θυσίες σε δαίμονες ή επικαλούνται δαίμονες". Την περίοδο εκείνη η χρήση της μαγείας δεν είχε την φήμη της Αίρεσης αλλά ήταν συνδεδεμένη με προλήψεις και δεισιδαιμονίες του παρελθόντος.[6][7][8]

Ο Ιννοκέντιος Δ΄ παραχώρησε λίγο πριν τον θάνατο του την Σικελία στον Εδμόνδο, δεύτερο γιο του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Γ΄.[9] Ο Αλέξανδρος Δ΄ επικύρωσε με δικό του διάταγμα την μεταβίβαση αυτή (9 Απριλίου 1255), σε αντάλλαγμα πήρε υπόσχεση για 2000 Ουγγιά χρυσού, τις υπηρεσίες 300 Ιπποτών για 3 μήνες όταν του χρειαζόταν και 135.541 ως αποζημίωση για τα έξοδα που σπατάλησε ώστε να διώξει τον Μανφρέδο.[10][11] Οι ανεπιτυχείς προσπάθειες που έκανε στο Αγγλικό Κοινοβούλιο ο Ερρίκος Γ΄ να πληρωθούν οι φόροι ώστε να συγκεντρωθούν τα χρήματα που ήθελε ο Πάπας έφεραν αντιδράσεις και ξέσπασε ο Δεύτερος πόλεμος των βαρώνων.[12] Οι σχέσεις μεταξύ των δύο αντρών εντάθηκαν σημαντικά με αποτέλεσμα να απορρίψει ο Πάπας την επιλογή του Ερρίκου Γ΄ στην Αρχιεπισκοπή του Δουβλίνου. Λίγο πριν τον θάνατο του ο Αλέξανδρος Δ΄ απήλλαξε ωστόσο τόσο τον Άγγλο βασιλιά όσο και τους βαρόνους από τους όρκους που έλαβαν στις Διατάξεις της Οξφόρδης οι οποίες είχαν καθοριστικό ρόλο στον πόλεμο.[13][14] Ο Αλέξανδρος Δ΄ διαδέχθηκε τον Ιννοκέντιο Δ΄ στην προστασία του Κορραδίνου, του τελευταίου από τον οίκο των Χοενστάουφεν, εγγυώμενος την προστασία του αλλά σε λιγότερο από ένα δεκαπενθήμερο συνωμότησε εναντίον του και εναντιώθηκε στο θείο του Μανφρέδο της Σικελίας.[15] Ο Αλέξανδρος απείλησε την παράταξη του Μανφρέδου με αφορισμό και ακοινωνησία, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Δεν μπόρεσε ακόμη να πείσει τους βασιλείς της Αγγλίας και της Νορβηγίας να συμμετάσχουν σε μία Σταυροφορία ενάντια στους Χοενστάουφεν. Ακόμη και η Ρώμη έγινε τόσο αφιλόξενη για τον Πάπα, που αποσύρθηκε στο Βιτέρμπο, όπου και πέθανε το 1261. Τάφηκε στον Καθεδρικό του Βιτέρμπο, αλλά ο τάφος του καταστράφηκε το 16ο αιώνα κατά τη διάρκεια ανακαινίσεων.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. A. Coulon (ed.), Les Registres d' Alexandre IV Tome 3, fascicle 7 (Παρίσι 1953), σ. 137, Νο. 3246 (9 Σεπτεμβρίου 1260)
  2. A. Tomassetti (ed.), Bullarum, Diplomatum et Privilegiorum Sanctorum Romanorum Pontificum Taurensis editio (Τορίνο 1858), σσ. 620–624
  3. A. Tomassetti (ed.), Bullarum, Diplomatum et Privilegiorum Sanctorum Romanorum Pontificum Taurensis editio (Τορίνο 1858), σσ. 626–627
  4. Kbox, Little, W. J. (2016). St. Francis of Assisi : his times, life and work. Forgotten Books. σ. 317
  5. Maria Santos Montez (2007), σ. 170
  6. Davies, Owen (2009). Grimoires : a history of magic books. Oxford: Oxford University Press. σ. 43
  7. A. Tomassetti (ed.), Bullarum, Diplomatum et Privilegiorum Sanctorum Romanorum Pontificum Taurensis editio (Turin 1858), σσ. 663–666
  8. Bailey, Michael D. (2010). Battling demons : witchcraft, heresy, and reform in the late Middle Ages. Pennsylvania State University Press. σ. 35
  9. August Potthast, Regesta pontificum Romanorum II (Βερολίνο 1875), Νο. 15364. Thomas Rymer, Foedera, Conventiones, Literae et cujuscunque generis Acta Publica inter Reges Angliae et alios... I. 1, edition tertia (Hagae Comitis: apud Joannem Neaulme 1745), σ. 181
  10. Potthast, ii. nos. 15784–5. Rymer I .1, σ. 196
  11. Rymer,Foedera, I.i. 316–318, Simon Lloyd, Edmund Crouchback, Oxford Online Dictionary of National Biography, 2004. Rymer I. 2, σσ. 12–13
  12. J. R. Maddicott, The Origins of the English Parliament, 924–1327, Oxford University press, 2010, σ. 235
  13. Harding, Alan (1993). England in the Thirteenth Century. Cambridge University Press. σελ. p.290. 
  14. Thomas Rymer, Foedera, Conventiones, Literae et cujuscunque generis Acta Publica inter Reges Angliae et alios... I. 2, edition tertia (Hagae Comitis: apud Joannem Neaulme 1745), σσ. 62–63. Harding, Alan. England in the Thirteenth Century. Cambridge University Press. σ. 290
  15. P. Touron, "Alexandre IV contre Manfred," Le Moyen Âge 69 (1963), σσ. 391–399
Πάπας Αλέξανδρος Δ΄
Γέννηση: 1185/1199 Θάνατος: 25 Μαΐου 1261
Προκάτοχος
Ιννοκέντιος Δ΄
Πάπας
29 Αυγούστου 1261 - 25 Μαΐου 1261
Διάδοχος
Ουρβανός Δ΄