Η πιστόλα, γαλλ.: Pistole είναι το γαλλικό όνομα, που δόθηκε σε ένα ισπανικό χρυσό νόμισμα σε χρήση από το 1537. Αυτό ήταν ένα διπλό εσκούδο, η μονάδα χρυσού. Το όνομα δόθηκε επίσης στο χρυσό λουδοβίκειο τού Λουδοβίκου ΙΓ΄ της Γαλλίας και σε άλλα ευρωπαϊκά χρυσά νομίσματα περίπου της αξίας του ισπανικού νομίσματος. Μία πιστόλα άξιζε περίπου δέκα λίβρες ή τρία écus, αλλά φαίνονται και υψηλότεροι αριθμοί. [1] Η ετυμολογία είναι αβέβαιη: ο όρος μπορεί να προέρχεται από το τσεχικό píšťala («σφυρίχτρα», όρος για ένα κανόνι χειρός) ή από την Ιταλική πόλη Πιστόια. Ούτως ή άλλως, αρχικά γράφτηκε pistolet και προέρχεται από τη στρατιωτική αργκό και πιθανότατα έχει την ίδια ρίζα με το πιστόλι. [2] [3] [4]

Διπλό εσκούδο ("πιστόλα") του Φιλίππου Δ΄, 1630.
Διπλό εσκούδο ("πιστόλα") του Καρόλου Γ΄, 1772.
Βάρος (ζύγι) για τα νομίσματα πιστόλες, π. 1690.
Καντόνι της Ζυρίχης, 1751. Νόμισμα 1/4 δουκάτου, με το παρωνύμιο "πιστόλα".

Ένας μικρός αριθμός χρυσών πιστολών και διπλών πιστολών κόπηκαν στην Ιρλανδία το 1646, κατά τη διάρκεια των Ιρλανδικών Συνομοσπονδιακών Πολέμων και της βασιλείας του Καρόλου Α΄. Ο Τζέιμς Μπάτλερ, 1ος δούκας του Όρμοντ ενέκρινε την έκδοση, προκειμένου να αποφευχθούν οι αποστασίες των στρατευμάτων, καθώς υπήρχε έλλειψη αργυρών νομισμάτων για να πληρωθούν οι στρατιώτες. Τα νομίσματα είχαν κατά προσέγγιση αξία 13 σελινίων (26 σελινίων για τη διπλή πιστόλα). Αξίζουν σήμερα πάνω από 65.000 £, καθώς μόνο ένδεκα δείγματα είναι γνωστό ότι σώζονται. [5] [6] Είναι τα μόνα χρυσά νομίσματα που κόπηκαν ποτέ στην Ιρλανδία, εκτός από έναν μικρό αριθμό ακυκλοφόρητων και εκδόσεων ECU. [7] Η πιστόλα ζύγιζε 103 κόκκους (6,67 γραμ., 0,215 ουγγιάς Τρουά) ενώ η διπλή πιστόλα ήταν 206 κόκκοι (13,35 γραμ., 0,429 ουγγιάς Τρουά) και η καθαρότητα ήταν 19 καρατίων. [8] Τα νομίσματα (που ονομάζονται επίσης «κομμάτια» ή «ενέχυρα») δεν έφεραν κανένα βασιλικό σύμβολο, απλώς το βάρος τους (4 dwt 7 γραμ., ή 8 dwt 14 γραμ.) και στις δύο πλευρές. [9]

Ένα νόμισμα με αυτό το όνομα κόπηκε στη Σκωτία το 1701, επί Γουλιέλμου Γ΄, με βάρος 106 κόκκων (π. 6.,84 γραμ.) και αξίας 12 λιρών Σκωτίας. [10]

Το νόμισμα εμφανίζεται επανειλημμένα στη μυθοπλασία του Aλ. Δουμά. Έχει την αξία του στους Τρεις Σωματοφύλακες, μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1620, ότι εκατό πιστόλες άξιζαν χίλιες λίβρες Τουρ, όταν ο Άθως παζαρεύει το άλογο, που παίρνει στη μάχη της Λα Ροσέλ. [11]

Αναφέρθηκε επίσης από τον Ράφαελ Σαμπατίνι. που έγραψε ιστορίες του 17ου και 18ου αι. στο βιβλίο του Το καλοκαίρι στο Σαιν Μαρτίν.

Το νόμισμα έδωσε το όνομά του στην πόλη Τρουά-Πιστόλ, στο Κεμπέκ, όπου σύμφωνα με τον τοπικό μύθο ένας εξερευνητής έχασε ένα κύπελλο αξίας τριών πιστολών στο ποτάμι. [12]

Στη Γερμανία Επεξεργασία

Ο Φρειδερίκος Β΄ ο Μέγας εξέδωσε το χρυσό τού Φρειδερίκου ή πιστόλα των 5 τάλερ το 1741, ενώ η αναλογία τιμής χρυσού-αργύρου 1:14,5 ήταν χαμηλή, καθιστώντας φθηνότερη την επανέκδοση του νομίσματος τάλερ σε χρυσό. Με 6,05 γραμ. καθαρού χρυσού ανά πιστόλα, κάθε τάλερ άξιζε 1,21 γραμ. καθαρού χρυσού & 1,21 x 14,5 = 17,545 γραμ. καθαρού αργύρου, φθηνότερο από το επικρατέστερο πρότυπο των 19,488 γραμ. καθαρού αργύρου ανά τάλερ. Οι διάφορες πολιτείες της βόρειας Γερμανίας ακολούθησαν, κόβοντας την πιστόλα των 5 τάλερ με τα ονόματα των ηγεμόνων τους (χρυσό τού Φρειδερίκου, τού Φρειδερίκου-Αυγούστου, τού Χριστιανού).

Η ισοτιμία του διέφερε ελαφρώς. Στην καλύτερη περίπτωση ισούτο με 35 σε ένα μάρκο Κολωνίας από χρυσό, με 130/144 καθαρότητα ή 6,032 γραμ. καθαρού χρυσού, και στη χειρότερη 3516 σε ένα μάρκο, καθαρότητας 129/144 ή 5,957 γραμ. καθαρού χρυσού. Η βορειο-Γερμανική πιστόλα κόπηκε από το 1741 έως το 1855.

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. Stanley, J.· Newton, Isaac (7 Ιουλίου 1702). Shaw, William, επιμ. Select Tracts and Documents Illustrative of English Monetary History 1626-1730. London: Wilsons & Milne. σελίδες 136–139. 
  2. Brachet, Auguste (8 Απριλίου 1878). «An Etymological Dictionary of the French Language». Clarendon Press. 
  3. Weekley, Ernest (18 Ιουλίου 2012). An Etymological Dictionary of Modern English. Courier Corporation. ISBN 9780486122861. 
  4. Limited, Wordsworth Editions (5 Ιουλίου 1993). Concise English Dictionary. Wordsworth Editions. ISBN 9781840224979. 
  5. «Lot 275, Coins, Tokens and Historical Medals (15 - 18 September 2015) - Dix Noonan Webb». www.dnw.co.uk. 
  6. «Ormonde pistole to sell for ?117,000 at auction». Independent.ie. 
  7. «The Great Rebellion and the English Civil War (1640-1650)». www.irishcoinage.com. 
  8. https://www.britnumsoc.org/publications/Digital%20BNJ/pdfs/1966_BNJ_35_15.pdf
  9. https://www.britnumsoc.org/publications/Digital%20BNJ/pdfs/1973_BNJ_43_7.pdf
  10. I. Stewart: Scottish Coinage
  11. GF Flammarion edition, p. 396
  12. «Fiche descriptive». www.toponymie.gouv.qc.ca. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία