Πληβείοι

Οι ελεύθεροι πολίτες της Αρχαίας Ρώμης χωρίζονταν σε πατρικίους, σε Ιππείς και σε πληβείους. Οι πρώτοι αποτελούσαν την άρχουσα τάξη και καταλάμβαναν τις περισσότερες θέσεις της Συγκλήτου. Οι δεύτεροι ήταν η πιο δυναμική οικονομικά τάξη, παίρνοντας το όνομά τους από την ικανότητά τους να συντηρούν άλογο, με το οποίο υπηρετούσαν και στο στρατό. Συχνά ήταν οικονομικά πιο δυναμικοί από τους Πατρίκιους, διότι το αξίωμα τον πατρικίων ήταν κληρονομικό και ενδεχομένως δεν ανταποκρινόταν στην οικονομική κατάσταση του κληρονόμου. Τέλος, οι πληβείοι αποτελούσαν το μεγάλο όγκο του πληθυσμού και συμμετείχαν στην πολιτική ζωή κυρίως μέσω του Συμβουλίου των Πληβείων και των δέκα Δημάρχων ή τριβούνων. Από τον 4ο αιώνα π.Χ. ή και νωρίτερα, ήταν γνωστοί ως κοινοί (μέρος της κατώτερης κοινωνικής τάξης). Δεν είχαν το δικαίωμα να νυμφευτούν με γυναίκες από την τάξη των πατρικιών.

Οι λογοτεχνικές αναφορές στους πληβείους όμως, εννοούν συνήθως τους απλούς πολίτες της Ρώμης στο σύνολό τους, όπως διακρίνονται από την ελίτ, μια έννοια που διατηρείται από το «πληβείος» στα αγγλικά. Στα πολύ πρώτα στάδια ανάπτυξης της Ρώμης, οι πληβείοι ήταν κάθε φυλή ή γένος, χωρίς συμβούλους στο βασιλιά. Με τον καιρό, ο όρος - ο οποίος σχετίζεται με την ελληνική λέξη για το κοινό, πλήθος - κατέληξε να σημαίνει τον απλό λαό. Μέχρι τις μέρες μας, με τον όρο πληβείοι ή πλέμπα αποκαλούνται τα φτωχότερα μέλη της κοινωνίας.

Η αρχή της διάκρισης μεταξύ πατρικίων και πληβείων μας είναι άγνωστη. Στην εποχή των πρώτων βασιλέων της Ρώμης, όλοι οι κάτοικοί της αποκαλούνταν πατρίκιοι. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Άνκου Μάρκιου (640-616 π.Χ.) εισήχθησαν στη Ρώμη οι πληβείοι ύστερα από διπλωματικές συμμαχίες ως πολίτες β' κατηγορίας.

Την εποχή της ίδρυσης της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, οι πληβείοι εξαιρούνταν από τις θρησκευτικές ακαδημίες και αξιώματα, αλλά εγγράφονταν στα "γένη" και στις "φυλές", υπηρετούσαν στο στρατό και μπορούσαν να καταλάβουν κατώτερα στρατιωτικά αξιώματα. Επίσης, αρχικά απαγορεύονταν οι γάμοι μεταξύ πληβείων και πατρικίων. Ο αγώνας για διεύρυνση των δικαιωμάτων τους διήρκεσε σχεδόν δύο αιώνες, κατά τους οποίους κέρδιζαν προοδευτικά παραχωρήσεις εκ μέρους των πατρικίων. Το 367 π.Χ. απέκτησαν το δικαίωμα να είναι επιλέξιμοι για το αξίωμα του υπάτου και το 278 π.Χ. πέτυχαν την οριστική αναγνώρισή τους ως ισότιμων πολιτών, εκβιάζοντας ότι σε αντίθετη περίπτωση θα εγκατέλειπαν μαζικά την πόλη.

Οι κοινωνικοί αγώνες των Πληβείων

Οι πληβείοι αγωνίστηκαν δύο περίπου αιώνες για να αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα. Η Secessio plebis (αποχώρηση των κοινών θνητών, ή Απόσχιση των Πληβείων) ήταν μια άτυπη άσκηση της εξουσίας από τους πληβείους πολίτες της Ρώμης, παρόμοια με μια γενική απεργία που οδηγείται στα άκρα. Κατά τη διάρκεια της secessio plebis, οι πληβείοι απλά θα εγκατέλειπαν την πόλη μαζικά και θα άφηναν την αριστοκρατική τάξη στην τύχη της. Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. κατόρθωσαν να αναδείξουν μια νέα εξουσία, που εκπροσωπούσαν οι δήμαρχοι. Οι άρχοντες αυτοί που εκλέγονταν για ένα χρόνο είχαν ως κύριο έργο την προστασία των πληβείων από τις αυθαιρεσίες των πατρικίων.

Δείτε επίσης

• Secessio plebis
• Άρτον και θεάματα
• Προλεταριάτο
• Ρωμαϊκή Δημοκρατία

Βιβλιογραφία

• Jackson J. Spielvogel (2008). World History: Journey Across Time. New York: Glencoe/McGraw-Hill. 
• Scott Wertsching (2008). What is a Pleb?. Rome: Glencoe/McGraw-Hill. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Smith's Dictionary of Greek and Roman Antiquities, article Plebs
• Livius.org: Plebs Αρχειοθετήθηκε 2009-05-14 στο Wayback Machine.
  • «Plebeians». Encyclopedia Americana. 1920.  (Αγγλικά)
  • «Plebs» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) 1911