Πληκτροφόρο
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Πληκτροφόρο θεωρείται κάθε μουσικό όργανο που χρησιμοποιεί μουσικό πληκτρολόγιο, με το πιάνο να είναι το πιο γνωστό. Άλλα πληκτροφόρα περιλαμβάνουν διάφορους τύπους οργάνων, καθώς επίσης διάφορα μηχανικά, ηλεκτρομηχανικά και ηλεκτρονικά μουσικά όργανα.
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΗ παλαιότερη μορφή πληκτροφόρου θεωρείται η ύδραυλις, μια προγενέστερη μορφή του οργάνου, που επινοήθηκε περί τον 3ο π.Χ. αιώνα από τον Κτησίβιο τον Αλεξανδρινό. Από τεχνικής άποψης η ύδραυλις δεν διέθετε πληκτρολόγιο, αλλά ένα σύστημα με μοχλούς, οι οποίοι αργότερα αντικαταστάθηκαν από κουμπιά. Τον 14ο αιώνα μ.Χ. πήρε την μορφή του οργάνου, διαθέτοντας ένα ή και περισσότερα πληκτρολόγια. Το πληκτρολόγιο του οργάνου μέχρι τον 15ο αιώνα διέθετε μόνο τις φυσικές νότες σε κάθε οκτάβα, ενώ στη συνέχεια προστέθηκε το σι ύφεση καθώς και οι υπόλοιπες αλλοιώσεις. Μέχρι τον 15ο αιώνα το όργανο υπήρξε το μόνο πληκτροφόρο μουσικό όργανο, δανείζοντας στη συνέχεια αυτό το χαρακτηριστικό σε πλήθος άλλων μουσικών οργάνων.
Μια ιδιαίτερη περίπτωση υπήρξε το αρχιτσέμπαλο, εφεύρεση του Νίκολα Βιτσεντίνο, το 1555. Το όργανο αυτό είναι ουσιαστικά ένα τσέμπαλο, με την ιδιαιτερότητα ότι τα πλήκτρα για τις αλλοιωμένες νότες είναι χωρισμένα στα δύο. Αυτό επέτρεπε πειραματισμούς στο χόρδισμα και στη μικροτονική, αλλά καθιστούσε το όργανο εξαιρετικά δύσχρηστο, κάτι που οδήγησε στην εγκατάλειψή του.
Μια άλλη ιδιαίτερη περίπτωση είναι το αυστριακής κατασκευής πιάνο Bösendorfer (μοντέλο Imperial). Πρόκειται για το μοναδικό πιάνο με ουρά που διαθέτει εκτεταμένο πληκτρολόγιο 97 πλήκτρων (μια έκτη χαμηλότερα από το πρώτο Λα του κανονικού πιάνου, το οποίο διαθέτει κανονικά 88 πλήκτρα). Πρωτοκατασκευάστηκε το 1900 κατά σύσταση του Φερρούτσιο Μπουζόνι, ο οποίος επιζητούσε ένα πιάνο με μεγαλύτερη έκταση, για την εκτέλεση των μεταγραφών του από έργα του Μπαχ.
Τεχνικά στοιχεία
Επεξεργασία
Τα πλήκτρα συνήθως ήταν κατασκευασμένα από φυσικά υλικά, όπως κόκκαλο και ξύλο. Σε ιδιαίτερη προτίμηση ήταν ο έβενος, λόγω της ανθεκτικότητάς του στην υγρασία, αν και σώζονται κάποια πληκτρολόγια από όστρακο και ελεφαντόδοντο. Μέχρι το 1800 περίπου, τα περισσότερα πληκτρολόγια είχαν μαύρο χρώμα για τις φυσικές νότες και λευκό για τις αλλοιώσεις, μια παράδοση που διατηρούν ακόμη και σήμερα κάποιοι κατασκευαστές αντιγράφων μουσικών οργάνων. Στη σημερινή εποχή χρησιμοποιούνται πιο φθηνά αλλά εξίσου ανθεκτικά υλικά, όπως διάφορες ποιότητες πλαστικού και πιο σπάνια οξιά, καρυδιά και άλλα μαλακά ξύλα.
Κατάλογος πληκτροφόρων μουσικών οργάνων
ΕπεξεργασίαΤα πληκτροφόρα μουσικά όργανα χωρίζονται στις εξής κατηγορίες που ακολουθούν:
- Βιέλα με μανιβέλα
- Τσέμπαλο (απαντά και ως αρπίχορδο, κλειδοκύμβαλο)
- Σπινέττο (απαντά και ως σπινέττα)
- Βιργινάλι (απαντά και ως παρθένιο)
- Αρχιτσέμπαλο (Archicembalo)
- Λαούτο-τσέμπαλο (Lautenwerck)
- Κλαβικόρντ (απαντά και ως κλειδόχορδο)
- Bowed clavier
- Πιάνο
- Ηλεκτρικό πιάνο
- Συνθεσάιζερ (συνθετητής επί το ελληνικότερο)
- Ψηφιακό πιάνο
- Ηλεκτρονικό πιάνο
Πηγές
Επεξεργασία- David Crombie Piano Balafon Books, London 1995 ISBN 1-871547-99-7
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία