Πορθμείο

Με τον όρο πορθμείο (Π/Θ), ή Επιβατηγό - οχηματαγωγό (Ε/Γ-Ο/Γ), χαρακτηρίζεται γενικά οποιοδήποτε πλωτό ναυπήγημα που χρησιμοποιείται γα τη ζεύξη δύο αντίπερα συνήθως ακτών.

Το πορθμείο Σαρωνικός.

Ιστορία

Το επάγγελμα του πορθμέα ενυπάρχει στην ελληνική μυθολογία με τον Χάροντα ο οποίος μετέφερε τις ψυχές των νεκρών απέναντι στον Άδη διασχίζοντας τον Αχέροντα αφότου είχε πληρωθεί με έναν οβολό.

Γενικά

Περισσότερο γνωστά είναι με το όνομα «φέρι μπωτ» εκ του αγγλικού όρου «ferry boat». Τα μικρότερα τέτοια σκάφη ονομάζονται «περάματα» τα οποία κινούνται συνήθως με μηχανική έλξη, είτε αυτοδυνάμως, είτε με επάκτιες μηχανές έλξης. Τέτοιο είδος σκάφους υφίσταται σήμερα σε λειτουργία στον Ισθμό της Κορίνθου. Τα σκάφη αυτά χρησιμοποιούνται για τη διακίνηση περιορισμένου πάντα αριθμού επιβατών, αγαθών και ακόμα περισσότερο περιορισμένου αριθμού οχημάτων και μέχρι ορισμένου βάρους. Μεγαλύτερα τέτοια σκάφη είναι τα οχηματαγωγά.

Αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε μια ραγδαία ναυπήγηση πλοίων σε συνδυασμό επιβατηγού πλοίου και οχηματαγωγού για τη καλύτερη εξυπηρέτηση όχι μόνο των πορθμειακών γραμμών αλλά και γενικότερα των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, ιδιαίτερα σε χώρες περισσότερο νησιωτικές, με συνέπεια όλες σχεδόν σήμερα οι ακτοπλοϊκές γραμμές αυτών των Χωρών, να χαρακτηρίζονται πορθμειακές. Στην Ελλάδα άρχισε να παρατηρείται αυτή η εξέλιξη στη δεκαετία του 1970 όπου αργά – αργά τα κλασσικά πλέον αμιγή επιβατηγά πλοία άρχισαν να παραχωρούν τη θέση τους στα νεότευκτα πορθμεία και να αποσύρονται από τις γραμμές αυτές, όπου άλλα εξ αυτών παροπλίσθηκαν προς διάλυση, ενώ άλλα άλλαξαν χαρακτήρα περισσότερο ως τουριστικά πλοία.

Τύποι πορθμείων

Τα πορθμεία γενικά διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

• "Πορθμεία κλειστού τύπου" των οποίων ο χώρος οχημάτων είναι κλειστός εσωτερικός, που είναι τα μεγαλύτερα και επικρατέστερα και
• "Πορθμεία ανοικτού τύπου" (γνωστά & ως "παντόφλες") των οποίων ο αντίστοιχος χώρος είναι ανοικτός μη προστατευόμενος, που τυγχάνουν μικρής συνήθως χωρητικότητας, υπαγόμενα σε πλείστους περιορισμούς, εκτέλεσης πλόων, καιρικών περιορισμών κ.λπ..

Έτσι σήμερα μεγάλα Επιβατηγά - Οχηματαγωγά (Ε/Γ-Ο/Γ ή Π/Θ) πλοία εξυπηρετούν ιδιαίτερα τουριστική κίνηση και μεταφορές εισαγωγών και εξαγωγών που επιχειρούνται από τις γραμμές Ελλάδας - Ιταλίας, καθώς και το σύνολο των εσωτερικών γραμμών (μεταφορών) Κρήτης, Κυκλάδων και νήσων Ανατολικού Αιγαίου. Επίσης μικρά τέτοια σκάφη ανοικτού τύπου εξυπηρετούν μεταφορές επιβατών οχημάτων και φορτίων σε κοντινές αποστάσεις όπως στον Αργοσαρωνικό και στις γραμμές Ρίου - Αντιρίου, Ωρωπού - Ερέτριας, Αγίου Κωνσταντίνου - Αιδηψού, Καβάλας - Θάσου και γραμμών Επτανήσου.

Δυνατότητες πορθμείων

Πορθμείο τύπου Καταμαράν

Τα πλοία πορθμεία είναι πλοία ειδικά διασκευασμένα ώστε να μπορούν να μεταφέρουν ένα ικανοποιητικό αριθμό επιβατών αλλά και οχημάτων, είναι συνήθως μέσης χωρητικότητας από 2.000 μέχρι 20.000 τόνους και αναπτύσσουν ταχύτητα, μάλλον μεγάλη, από 15-25 κόμβους. Για τη φορτοεκφόρτωση των οχημάτων διαθέτουν ειδικά ανοίγματα θύρες εφοδιασμένες με ειδικούς καταπέλτες. Η φόρτωση των οχημάτων σ΄ αυτόν τον τύπο πλοίου υπολογίζεται είτε κατά βάρος ανά τροχό, είτε κατά βάρος ανά άξονα τροχών. Τα δε ενισχυμένα καταστρώματα φέρουν ειδικές υποδοχές για την ασφαλή έχμαση (πρόσδεση) των οχημάτων προς αποτροπή τυχόν μετακίνησής τους.

Με την εξέλιξη της ναυπηγικής έντονη είναι η παρουσία πορθμείων τύπου καταμαράν που φαίνεται να κερδίζουν έδαφος στη προτίμηση των επιβατών παρότι ο ναύλος σ΄ αυτά είναι ακριβότερος.

Λόγοι επικράτησης

Η επιτυχία της επικράτησης των πορθμείων, Ε/Γ-Ο/Γ, έγκειται κυρίως στα πλεονεκτήματα του τύπου αυτών έναντι των άλλοτε αμιγών επιβατηγών τα οποία παράλληλα με την αύξηση των διακινουμένων οχημάτων και την ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών θα μπορούσαν να συνοψιστούν στά ακόλουθα δέκα:¨

1. Επίσπευση χρόνου φορτοεκφόρτωσης.
2. Επίσπευση χρόνου παραμονής στους λιμένες προσέγγισης, συνεπεία του προηγουμένου.
3. Ταχύτερη εξυπηρέτηση οδηγών - επιβατών δυνάμενοι να μετακινούνται με τα οχήματά τους.
4. Ασφαλέστερη και ταχύτερη διακίνηση οχημάτων, με μείωση στο ελάχιστο κινδύνων ζημιών τους κατά τη μεταφορά.
5. Φθηνότερος ναύλος μεταφοράς οχημάτων, έναντι των αμιγών επιβατηγών και φορτηγών πλοίων.
6. Υψηλότερη αποδοτικότητα του πλοίου ως μονάδα με ταχύτερη απόσβεση των επενδυομένων σ΄ αυτό κεφαλαίων.
7. Μείωση του κόστους μεταφοράς, κατά μονάδα επιβάτη - όχημα, για τον μεταφορέα, και της δαπάνης μεταφοράς του επιβάτη.
8. Πορθμειακή σύνδεση μεγάλων οδικών και σιδηροδρομικών κόμβων.
9. Ταχύτερη ανάπτυξη λιμένων προσέγγισης (οικονομικής, οικιστικής, τουριστικής κ.λπ)
10. Απρόσκοπτη διακίνηση αγαθών μη επιβαρυνόμενα με ιδιαίτερο κόστος μεταφοράς κατά μονάδα.

Σημειώσεις

• Στο σχετικό πρωτόκολλο ή πιστοποιητικό ασφάλειας του κάθε τέτοιου πλοίου αναγράφεται τόσο η μεταφορική του ικανότητα σε επιβάτες όσο και σε μεγάλα και μικρά φορτηγά και επιβατηγά οχήματα.