Πρωτάτο

Πρωτάτο
Είδος	εκκλησία
Αρχιτεκτονική	βυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	40°15′25″N 24°14′43″E
Διοικητική υπαγωγή	Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία Αγἰου Όρους
Τοποθεσία	Καρυές Αγίου Όρους
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	962
Ιστότοπος
	Επίσημος ιστότοπος
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 40°15′25.2536″N 24°14′42.7812″E / 40.257014889°N 24.245217000°E / 40.257014889; 24.245217000

Πρωτάτο ονομάζεται ο καθεδρικός ναός ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο των Καρυών στο Άγιο Όρος. Ο ναός, ο οποίος είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος του Αγίου Όρους, είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι περισσότερο γνωστός για τα κειμήλια που φιλοξενεί, όπως η εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστί.

Ανέγερση Επεξεργασία

Η ανέγερση του ναού στη σημερινή του μορφή έγινε το 962, ένα έτος πριν από τη θεμελίωση του πρώτου καθολικού της Μεγίστης Λαύρας. Μαρτυρίες αναφέρουν πως στη θέση του υπήρχε μικρότερος ναός ο οποίος ανοικοδομήθηκε με φροντίδα του μαγίστρου Λέοντος, αδερφού του Νικηφόρου Φωκά ο οποίος και τον κόσμησε με πολλά κειμήλια.

Ο Ναός χτίστηκε από την Καθέδρα των γερόντων το διοικητικό όργανο τότε του όρους, όταν μετέφερε εκεί την έδρα της, η ονομασία πρωτάτο οφείλεται στο όνομα του διοικητή της καθέδρας που ήταν Πρώτος^[1].

Αρχιτεκτονική Επεξεργασία

Αν και κατά καιρούς ο ναός υπέστη ανακαινήσεις, η αρχιτεκτονική του μορφή δεν άλλαξε. Είναι τρίκλιτη βασιλική άνευ τρούλλου με το κεντρικό της κλίτος υπερυψωμένο ενώ στην ανατολική πλευρά σχηματίζει τρεις ημικυκλικές αψίδες. Τον 19ο αιώνα προστέθηκαν δύο ανοικτοί νάρθηκες, ο ένας στην βόρεια και ο άλλος στην δυτική πλευρά, καθώς και το υπερυψωμένο κωδονοστάσιο βοριοανατολικώς του ναού.

Τοιχογραφίες Επεξεργασία

Τρεις Παίδες εν τη Καμίνω, ΒΔ Διάχωρο, Δ τοίχος, 3η ζώνη (~1289-1293)

Ο ναός φιλοξενεί πασίγνωστες τοιχογραφίες οι οποίες αποδίδονται στον κύριο εκπρόσωπο της μακεδονικής σχολής, Μανουήλ Πανσέληνο. Η χρονικἠ τοποθέτηση της τοιχογράφησης αμφιγνωμείται. Επικρατέστερη στον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο είναι η τοποθέτηση ανάμεσα στα έτη 1289-1293^[2]. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας υπάρχουν μικρές προσθήκες.

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ Γιάννος Λεωνίδας Δημητρίου, Ο Θεσμός του Πρώτου και η αυτοδιοίκηση του Αγίου Όρους., σελ. 10, που διανέμεται με άδεια χρήσης: (CC BY-SA 3.0 GR), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νομική Σχολή, Τμήμα Νομικής, 2015, ανακτήθηκε 1 Ιανουαρίου 2019
↑ Τσιγαρίδας, Ευθύμιος (2003). Μανουήλ Πανσέληνος, ο κορυφαίος ζωγράφος της εποχής των Παλαιολόγων, /Μανουὴλ Πανσέληνος, εκ του Ιερού Ναού του Πρωτάτου. Αγιορειτικη Εστια Θεσσαλονίκη. σελ. 17-70.

Πηγές Επεξεργασία

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
πρωτάτο

Mountathos.gr^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Αυτό το λήμμα σχετικά με τον Χριστιανισμό χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[1] Γιάννος Λεωνίδας Δημητρίου, Ο Θεσμός του Πρώτου και η αυτοδιοίκηση του Αγίου Όρους., σελ. 10, που διανέμεται με άδεια χρήσης: (CC BY-SA 3.0 GR), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νομική Σχολή, Τμήμα Νομικής, 2015, ανακτήθηκε 1 Ιανουαρίου 2019

[2] Τσιγαρίδας, Ευθύμιος (2003). Μανουήλ Πανσέληνος, ο κορυφαίος ζωγράφος της εποχής των Παλαιολόγων, /Μανουὴλ Πανσέληνος, εκ του Ιερού Ναού του Πρωτάτου. Αγιορειτικη Εστια Θεσσαλονίκη. σελ. 17-70.

[1]

[2]