Πτυχή (γεωλογία)

γεωλογική πτυχή

Πτυχή είναι η κάμψη των πετρωμάτων του γηίνου φλοιού. Τα πετρώματα πτυχώνται συνήθως στις περιοχές στις οποίες τα στρώματα συνθλίβονται καθώς συμπιέζονται οριζόντια και κατακόρυφα, πιθανόν λόγω της σύκλισης δύο λιθοσφαιρικών πλακών. Το φαινόμενο αυτό σε μικρότερη κλίμακα δημιουργεί "στολιδώσεις" που έχουν μήκος λίγων εκατοστών. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, οι άξονες της πτυχής μπορεί να απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα. Η κάμψη μιας πτυχής μπορεί να είναι ήπια ή οξεία, εξαρτώμενη από μια ποικιλία παραγόντων. Μεταξύ αυτών των παραγόντων βρίσκονται η ένταση των δυνάμεων που ενεργούν, η αντίσταση των πετρωμάτων στην παραμόρφωση, η διάταξη των στρωμάτων καθώς και το είδος της κίνησης που προκαλεί στρέψη των πετρωμάτων και όχι πτύχωση.

Κλίση ονομάζεται η γωνία (συνήθως εκφράζεται σε μοίρες) μεταξύ ενός πτυχώμενου στρώματος και του οριζοντίου επιπέδου. Στις ήπιες πτυχές τα στρώματα έχουν κλίση μερικών μοιρών. Στις έντονες πτυχώσεις η κλίση φθάνει έως και τις 90 μοίρες. Η διεύθυνση της κλίσης - η κατεύθυνση που κοιτάζει η πτυχή - μετράται με ειδική πυξίδα. Παράταξη είναι η γωνία που σχηματίζει μια κάθετη προς τη φορά της κλίσης του πετρώματος με τη διεύθυνση του Βορρά.

Πλευρές είναι τα στρώματα κάτω από την πτυχή. Τα στρώματα της πτυχής κάμπονται γύρω από τον άξονα της πτυχής. Σε κάθε πτυχή υπάρχει το κορυφαίο, δηλαδή ο ανώτερο, και το πυθμαίο, δηλαδή το κατώτερο σημείο. Οι πλευρές μιας πτυχής είναι τα στρώματα κάτω από τον άξονα μιας πτυχής.

Αντίκλινο - Σύγκλινο

Επεξεργασία

Αντίκλινο είναι η κυρτή πτυχή με αψιδωτή μορφή. Τα στρώματα στρεβλώνται λόγω της πτύχωσης είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Αντίκλινο είναι η προς τα πάνω θολωτή πτύχωση. Σύγκλινο είναι η κοίλη προς τα κάτω σκαφοειδής πτύχωση.

Αξονικό επίπεδο

Επεξεργασία

Αξονικό επίπεδο είναι το νοητό επίπεδο που διχοτομεί τις πλευρές μιας πτυχής. Οι γεωλόγοι αναλύουν τον τρόπο πτύχωσης, εξετάζοντας το αξονικό επίπεδο της πτυχής, το οποίο διέρχεται από τον άξονά της. Το αξονικό επίπεδο διχοτομεί μία πτυχή σε δύο περίπου όμοια τμήματα και βοηθάει τους γεωλόγους να διακρίνουν τους διάφορους τύπους των πτυχών.

Είδη πτυχών

Επεξεργασία

Τα διάφορα σχήματα των πτυχών:

Μονόκλινη

Επεξεργασία

Οι πτυχές έχουν διάφορα σχήματα, ανάλογα με την ένταση της συμπίεσης. Μια απλή πτυχή με μία μόνο κεκλιμένη πλευρά λέγεται μονοκλινής.

Ουδέτερη ή Συμμετρική

Επεξεργασία

Λέγεται η πτυχή της οποίας οι δύο πλευρές έχουν την ίδια κλίση.

Ασύμμετρη

Επεξεργασία

Συχνά, λόγω συνεχούς πιέσεως, η μια πλευρά της πτυχής αποκλίνει περισσότερο από την άλλη δημιουργώντας μια ασύμμετρη πτυχή.

Ανεστραμμένη

Επεξεργασία

Όταν μία παραμόρφωση είναι έντονη, η μία πλευρά μπορεί να γίνει τόσο οξεία ώστε να πτυχωθεί ξανά, σχηματίζοντας μια ανεστραμμένη πτυχή.

Κατακεκλιμένη

Επεξεργασία

Η πτυχή της οποίας το αξονικό επίπεδο είναι οριζόντιο λέγεται κατακεκλιμένη και τέτοιες πτυχές υπάρχουν σε αφθονία στις Άλπεις.

Ουδετισοκλινής

Επεξεργασία

Η επαναλαμβανόμενη πτύχωση δημιουργεί συχνά ισοκλινείς πτυχές, που είναι συνήθως δύο ή περισσότερες παράλληλες πτυχές.

Φωτοθήκη

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Γεώτοποι». www.topoguide.gr. «Πτυχές Αποπλύστρας». Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2024. 
  • Farndon, John (1995). Λεξικό της Γης. Μετάφραση: Κουταβάς, Γιώργος. Αθήνα: Ερευνητές.