ΣΤ΄ Συριακός Πόλεμος
Ο ΣΤ΄ Συριακός Πόλεμος ήταν μια ανανεωμένη σύγκρουση μεταξύ της Αιγύπτου των Πτολεμαίων και των Σελευκιδών. Διήρκεσε από το 169 π.Χ. έως το 168 π.Χ. και, παρόμοια με τον Ε΄ Συριακό Πόλεμο, συνοδεύτηκε επίσης από μια σύγκρουση μεταξύ της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και της Μακεδονίας, η οποία είναι γνωστή ως Γ΄ Μακεδονικός Πόλεμος. Αυτή η διαμάχη οδήγησε τη Μακεδονία (την Ελλάδα) να γίνουν ρωμαϊκές επαρχίες. Το τέλος του πολέμου στη Μακεδονία ήταν σχεδόν αμέσως το τέλος του πολέμου στη Συρία. Για άλλη μια φορά η ανηλικιότητα του Αιγύπτιου βασιλιά ήταν το έναυσμα, μόνο που αυτή τη φορά την εκμεταλλεύτηκαν οι αντιβασιλείς του και όχι οι Σελευκίδες. Το αποτέλεσμα ήταν η οριστική καθιέρωση της Ρώμης ως κυρίαρχης δύναμης στην ανατολική Μεσόγειο.
Η πρότερη κατάσταση
ΕπεξεργασίαΤο 180 π.Χ. ο Πτολεμαίος Ε' Επιφανής απεβίωσε, και ο εξάχρονος γιος του Πτολεμαίος ΣΤ' Φιλομήτωρ. έγινε διάδοχός του, με αντιβασίλισσα τη μητέρα του Κλεοπάτρα Α'. Έναν χρόνο αργότερα, ο βασιλιάς Φίλιππος Ε', τον οποίο διαδέχθηκε ο γιος του Περσέας, απεβίωσε στη Μακεδονία. Σύντομα άρχισε να σχηματίζει συνασπισμό κατά της Ρώμης στον Ελληνιστικό κόσμο.
Η Κλεοπάτρα Α΄ απεβίωσε το 176 π.Χ. π.Χ., οπότε την αντιβασιλεία ανέλαβαν δύο μέλη της αυλής, ο Ευλαίος και ο Ληναίος, οι οποίοι σύντομα ξεκίνησαν μέτρα για την ανακατάληψη της Συρίας, που είχε χαθεί στον Ε' Συριακό Πόλεμο. Το επόμενο έτος ο Πτολεμαίος ΣΤ', νυμφεύτηκε την αδελφή του Κλεοπάτρα Β'. Το 175 π.Χ. ο Σελευκίδης Αντίοχος Δ' ανέλαβε επίσης την εξουσία.
Οι στρατιωτικές δραστηριότητες των Αιγυπτίων ηγεμόνων συνοδεύονταν από προπαγάνδα κατά των Σελευκιδών, η οποία δεν πέρασε απαρατήρητη από τον Αντίοχο Δ΄. Για να κρατήσει τα νώτα του ελεύθερα, είχε τη συνθήκη φιλίας που υπήρχε το 188 π.Χ. επιβεβαιώσει, και ταυτόχρονα ρύθμισε εκεί τα χρέη του. Η Ρώμη, με τη σειρά της, ερεύνησε το 172 π.Χ. στη Μακεδονία, την υπόλοιπη Ελλάδα, την Πέργαμο, τη Συρία και την Αίγυπτο σχετικά με τις προθέσεις του Περσέα, και στην τελευταία σημείωσε προετοιμασίες για πόλεμο κατά της Συρίας. Αυτά πρέπει να ήταν εξαιρετικά ευπρόσδεκτα στη Ρώμη για τους στόχους της.
Προς τα τέλη του 170 π.Χ. μια κοινή κυβέρνηση του Πτολεμαίου ΣΤ', της Κλεοπάτρας Β' και του μικρότερου αδελφού Πτολεμαίου Η' εγκαθιδρύθηκε στην Αίγυπτο.
Η πορεία του πολέμου
ΕπεξεργασίαΤο 169 π.Χ. τα αιγυπτιακά στρατεύματα βάδισαν προς τη Συρία. Ωστόσο, ο Αντίοχος Δ' όχι μόνο είχε προειδοποιηθεί,, αλλά και προετοιμαστεί, και μπόρεσε να αναχαιτίσει τον εχθρό στα σύνορα κοντά στο Πηλούσιο. Νίκησε τους Αιγύπτιους και πήρε τη θέση, οπότε οι αντιβασιλείς στην Αλεξάνδρεια αντικαταστάθηκαν από τον Κομάνο και τον Κινέα.
Ο Αντίοχος Δ΄ εισέβαλε στην Αίγυπτο, κατέλαβε μεγάλα τμήματα της Κάτω Αιγύπτου και προχώρησε κατά της Αλεξάνδρειας, συναντώντας τον Πτολεμαίο ΣΤ', μετά τον οποίο ο Σελευκίδης ενήργησε ως φύλακας των Πτολεμαίων. Πολιόρκησε την πόλη, η οποία με τον Πτολεμαίο Η' αντιστάθηκε σε αυτή την εξέλιξη. Οι Αιγύπτιοι έστειλαν ξανά πρεσβεία στη Ρώμη, η οποία όμως παρέμεινε στην Μακεδονία. Η κατάκτηση της Αλεξάνδρειας απέτυχε, μεταξύ άλλων λόγω της πλημμύρας του Νείλου, αλλά και επειδή ο Αντίοχος Δ΄ αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Συρία λόγω εσωτερικών πολιτικών προβλημάτων. Στην Αίγυπτο, η τριμερής κυριαρχία αποκαταστάθηκε μέσω μιας συμφιλίωσης μεταξύ των αδελφών.
Την επόμενη άνοιξη ο Αντίοχος Δ΄ εισέβαλε ξανά στην Αίγυπτο, αφού είχε κατακτήσει την Κύπρο. Η Αίγυπτος ζήτησε ειρήνη, αλλά στη συνέχεια αποχώρησε μπροστά στις απαιτήσεις του Σελευκίδη για τη διατήρηση του status quo (των κεκτημένων). Ο Αντίοχος Δ΄ κατέλαβε τώρα το Δέλτα του Νείλου, μπήκε στη Μέμφιδα και μετά προχώρησε ξανά εναντίον της Αλεξάνδρειας.
Στις 22 Ιουνίου 168 π.Χ. οι Ρωμαίοι νίκησαν τους Μακεδόνες στη Μάχη της Πύδνας, και ο Γ΄ Μακεδονικός Πόλεμος τελείωσε. Όμως ο Αντίοχος Δ΄ δεν είχε προλάβει να φέρει σε πέρας την αιγυπτιακή του εκστρατεία. Τώρα οι Ρωμαίοι απεσταλμένοι, συμπεριλαμβανομένου του Γάιου Πόπλιου Λαϊνά, πήγαν στην Αίγυπτο, όπου συνάντησαν τον Αντίοχο Δ΄ στην Ελευσίνα κοντά στην Αλεξάνδρεια.
Στις αρχές του Ιουλίου του 168 π.Χ έγινε η περίφημη «Ημέρα της Ελευσίνας». Ο Πόπλιος χωρίς να χαιρετήσει, παρέδωσε στον Αντίοχο Δ΄ τη ρωμαϊκή τελική απόφαση (ultimatum), με την απαίτηση να σταματήσει ο πόλεμος και να αποσυρθεί αμέσως από την Αίγυπτο. Ζήτησε χρόνο για να το σκεφτεί, αλλά ο Πόπλιος τράβηξε έναν κύκλο γύρω από τον Αντίοχο Δ΄ με ένα ραβδί, και τον διέταξε «να δώσει την απάντηση στην επιστολή, όσο είναι σε αυτόν τον κύκλο». Ο Σελευκίδης έπρεπε να δεχτεί το περιεχόμενο της απόφασης όσο ήταν με τον Ρωμαίο, και έφυγε στις 30 Σέμου Β΄ (30 Ιουλίου 168 π.Χ.) από την Αίγυπτο με πλοίο από το Πηλούσιον. [1] Λίγο αργότερα η ρωμαϊκή πρεσβεία στην Κύπρο ανάγκασε την επιστροφή του νησιού. Από την «Ημέρα της Ελευσίνας» η Αίγυπτος ήταν μέρος της σφαίρας επιρροής της Ρώμης.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Günther Hölbl : Ιστορία της Πτολεμαϊκής Αυτοκρατορίας. Πολιτική, ιδεολογία και θρησκευτικός πολιτισμός από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Scientific Book Society, Darmstadt 1994, ISBN 3-534-10422-6, σελ. 130–134.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Das genaue Datum wird auch im demotischen Werk Weissagung des Hor erwähnt: Er (Antiochus) wird bis zum Jahr 2, am letzten Tag des zweiten Sommermonats weggehen, hinaussegeln aus Ägypten.