Σκάλα Ωρωπού

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Σκάλα.

Η Σκάλα Ωρωπού είναι παραθαλάσσιο χωριό της βορειοανατολικής Αττικής και τμήμα του ευρύτερου παραθεριστικού συγκροτήματος του Ωρωπού. Ανήκει διοικητικά στον νέο διευρυμένο Δήμο Ωρωπού, ενώ μέχρι πρόσφατα αποτελούσε έδρα του τοπικού Δήμου Ωρωπίων και λίγο παλαιότερα της Κοινότητας Σκάλας Ωρωπού. Στην Σκάλα στεγάζεται το δημαρχείου του νέου δήμου, έδρα του οποίου έχει οριστεί επίσημα ο οικισμός Ωρωπός.. Η Σκάλα διαθέτει λιμάνι που φιλοξενεί την πορθμιακή γραμμή Σκάλας - Ερέτριας. Ο πληθυσμός της είναι 1.430 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011.

Σκάλα Ωρωπού Αττικής
Σκάλα Ωρωπού Αττικής 38°19′11″N 23°47′15″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ωρωπού
Πληθυσμός	1.082 (2021)
Ταχ. κωδ.	190 15
Τηλ. κωδ.	22950
Σχετικά πολυμέσα

Πορεία του πληθυσμού:

Έτος	2001	2011
Πληθ.	1.234	1.430

Θέση

Βορειοδυτικά: Νότιος Ευβοϊκός κόλπος	Βόρεια: Νότιος Ευβοϊκός κόλπος	Βορειοανατολικά: Νότιος Ευβοϊκός κόλπος
Δυτικά: Άγιος Κωνσταντίνος	Σκάλα Ωρωπού	Ανατολικά: Νέα Παλάτια
Νοτιοδυτικά: Ωρωπός	Νότια: Νέα Πολιτεία	Νοτιοανατολικά: Πόντιοι

Η Σκάλα Ωρωπού βρίσκεται σε σημείο σημαντικού συγκοινωνιακού κόμβου, στα βόρεια βρέχεται από τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο απέναντι από την Ερέτρια, συνορεύει νότια με την Νέα Πολιτεία, ανατολικά με τα Νέα Παλάτια και δυτικά με τον Άγιο Κωνσταντίνο.

Περιβαλλοντικά προβλήματα

Ιερός Ναός Αγίου Ανδρέα Σκάλας Ωρωπού

Δημοτικό Ωδείο Ωρωπού στην θέση των παλιών φυλακών Σκάλας

Είσοδος πορθμείου Ωρωπού

Πλατεία Μητέρα Σκάλα Ωρωπού

Πλατεία Αγίου Ανδρέα Σκάλας Ωρωπού

Επαρχιακή Οδός Αμφιάρειου - Χαλκουτσίου στην Σκάλα Ωρωπού

Στην περιοχή υπήρξαν τα τελευταία χρόνια ευρήματα υψηλής περιεκτικότητας του υδροφόρου ορίζοντα σε ακατέργαστα λύματα ιόντων χρωμίου, μολύβδου, νιτρικών και χλωρίου από τις παραπλήσιες βιομηχανίες Οινοφύτων που ανέκοψε την παραθεριστική δημοφιλία της περιοχής.

Διοικητικές μεταβολές

Η Σκάλα Ωρωπού αποτέλεσε έδρα του δήμου Ωρωπίων που λειτούργησε στο διάστημα 1871-1912. Το 1912 με την τότε διοικητική διαίρεση έγινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας που λειτούργησε μέχρι το 2002. Μετά την κατάργηση της κοινότητας Σκάλας Ωρωπού το 2002, η Σκάλα Ωρωπού έγινε έδρα του νέου διευρυμένου δήμου Ωρωπίων. Με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης το 2011 ο δήμος Ωρωπίων καταργήθηκε και συγχωνεύτηκε στον νέο διευρυμένο δήμο Ωρωπού, στον οποίο ανήκει πλέον η Σκάλα.

Χαρακτηριστικά

Ο πληθυσμός της είναι 1.430 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Τα κύρια αξιοθέατα της περιοχής είναι ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέα σε μνήμη του μεγάλου ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού, το Πορθμείο Ωρωπού όπου αναχωρούν τα φέρρυ μπότ για την Ερέτρια και οι πρώην φυλακές Ωρωπού σε ένα από τα κτίρια στεγάζεται σήμερα το Δημοτικό Ωδείο Ωρωπού. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει ένα μεγάλο δημοτικό πάρκο με παραλία βόρεια του πορθμείου ενώ είναι λιγότερο πυκνοκατοικημένη σε σχέση με τα γειτονικά Νέα Παλάτια. Η περιοχή είναι συγκοινωνιακός κόμβος για την σύνδεση του Ωρωπού με άλλα χωριά της Αττικής. Διασχίζεται παραλιακά από την επαρχιακό Οδό Αμφιάρειου - Χαλκουτσίου, κατά μήκος του δρόμου έχει πολλές ψαροταβέρνες, καφετέριες, εστιατόρια με έντονη κίνηση όλο τον χρόνο και 2 μεγάλες πλατείες την πλατεία Μητέρας και την πλατεία Αγίου Ανδρέα στην στροφή για το Χαλκούτσι και στην είσοδο του Πορθμείου.

Ιστορία

Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα η περιοχή της Σκάλας ήταν παραθεριστικό θέρετρο των κάτοικων των χωριών του ορεινού Ωρωπού με λιγοστούς μόνιμους κατοίκους ενώ οι μεγαλύτερες εκτάσεις της Σκάλας ήταν κτήματα του μεγάλου ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού. Ο μικρός ναός των Αγίων Αποστόλων πολύ κοντά στην θάλασσα μετονομάστηκε το 1890 σε Άγιο Ανδρέα για να τιμήσει τον ευεργέτη και χρηματοδότη του Ανδρέα Συγγρό ο οποίος επιπλέον μετά τον θάνατο του (1899) δώρισε με διαθήκη του μεγάλο τμήμα της περιουσίας του για την ίδρυση του Αμαλίειου Ορφανοτροφείου. Μετά τον ερχομό των προσφύγων στα γειτονικά Νέα Παλάτια το 1923 η περιοχή γνώρισε ταχύτατη οικοδομική ανάπτυξη. Μεγάλο πλήγμα για την ευρύτερη περιοχή του Ωρωπού ήταν ο ισχυρός σεισμός στις 20 Ιουλίου 1938 μεγέθους 6,2 Ρίχτερ με επίκεντρο το γειτονικό Χαλκούτσι, ο σεισμός κόστισε την ζωή σε 18 ανθρώπους, ενώ υπήρχαν και 107 τραυματίες. Η Σκάλα πλήγηκε σοβαρότατα από τον σεισμό ισοπεδώθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της, μαζί με τον υπόλοιπο οικισμό ισοπεδώθηκαν η εκκλησία του Αγίου Ανδρέα και το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο που είχε αρχίσει να λειτουργεί ως φυλακές. Το 1960 άρχισε να οικοδομείται ξανά ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Ανδρέα στην θέση του παλιού, ο ναός εγκαινιάστηκε από τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών στις 22 Αυγούστου 1965, ο ναός ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Κηφισίας, Αμαρουσίου, Ωρωπού και Μαραθώνος - ΣΤ' Αρχιερατική Περιφέρεια Ωρωπού.

Οι πρώην φυλακές Ωρωπού

Το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο άρχισε να οικοδομείται το 1909 σε έκταση που όρισε με διαθήκη του ο μεγάλος ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός μεγαλοκτηματίας της περιοχής από το 1897 δυο χρόνια πριν τον θάνατο του. Ο χώρος λειτουργούσε σαν Ορφανοτροφείο μέχρι το 1933, τότε άλλαξε την λειτουργία του σε φυλακές αφού εξαγοράστηκε από το Ελληνικό δημόσιο. Οι φυλακές λειτουργούσαν κατά παράβαση των διεθνών προδιαγραφών αφού στεγάζονταν στους ίδιους χώρους ενήλικοι με ανήλικους κρατούμενους, ισοπεδώθηκαν με τον ισχυρό σεισμό του 1938 στην συνέχεια τα κτίρια οικοδομήθηκαν ξανά μόνο σαν φυλακές. Η επταετία των Συνταγματαρχών μετέτρεψε το 1967 τις φυλακές σε χώρο έγκλειστων πολιτικών κρατούμενων αλλά καταργήθηκαν με την πτώση τους. Σε ένα από τα κτίρια των πρώην φυλακών εγκαινιάστηκε (1976) το 1ο Γυμνάσιο Ωρωπού, λειτούργησε εκεί έως το 1989 που μεταφέρθηκε σε νεόχτιστο γειτονικό κτίριο, στην συνέχεια μεταφέρθηκε σε ένα άλλο κτίριο των φυλακών το Δημοτικό Ωδείο Ωρωπού που υπάρχει μέχρι και σήμερα.

Δείτε επίσης

• Κοινότητα Σκάλας Ωρωπού
• Δήμος Ωρωπίων
• Δήμος Ωρωπού

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Larousse-Britannica, 2007, τόμ. 43, σελ. 649
• Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (1913), Τόμος 12, Προκόννησος
• Βασίλειου Χ. Πετράκου, «Το Αμφιάρειο του Ωρωπού», εκδ. ΚΛΕΙΩ, 1992.
• Θεόδωρος Ευστρ. Ηλιάδης, «ΠΡΟΚΟΝΝΗΣΟΣ - ΠΑΛΑΤΙΑ-ΝΕΑ ΠΑΛΑΤΙΑ», Κοινότητα Νέων Παλατίων 2001.
• Νένα Πάτρα, «Ξαφνικά το καλοκαίρι στον Ωρωπό», εκδ. Δ. ΣΠΑΘΗΣ, 1990
• Εγκυκλοπαίδεια «ΥΔΡΙΑ», τόμος 55, Α. Σαββίδης.
• Εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΩΡΩΠΟΥ», αρ. φυλ. 251, Δεκέμβριος 1994, «Ιστορικά Θέματα».
• Πότης Στρατίκης, «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ», τ. Γ', εκδ. ΣΤΡΑΤΙΚΗ.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δήμος Ωρωπού, Σκάλα Ωρωπού Αρχειοθετήθηκε 2013-11-09 στο Wayback Machine.