Στάδιο Αρχαίας Ολυμπίας
Το στάδιο στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας στην Ελλάδα βρίσκεται στα ανατολικά του ιερού του Διός, έξω από τον ιερό περίβολο της Άλτεως. Ήταν η τοποθεσία διεξαγωγής πολλών από τα αθλητικά γεγονότα των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά και των γυναικείων αγώνων Ηραίων.
| Στάδιο αρχαίας Ολυμπίας | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | Ancient Greek stadium[1] και αρχαιολογική θέση |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°38′21″N 21°37′59″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας |
| Τοποθεσία | Ολυμπία |
| Χώρα | Ελλάδα[2] |
| Έναρξη κατασκευής | 500 π.Χ. |
| Ένοικοι | Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004 |
| Διαχειριστής | Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004 |
| Γενικές διαστάσεις | 192,27 μέτρα × 28,5 μέτρα |
| Χωρητικότητα | 50.000 |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Περιγραφή και ιστορικά στοιχεία
Επεξεργασία
Το στάδιο ήταν ιερός τόπος για τους αρχαίους Έλληνες, αφού εκεί πραγματοποιούνταν αθλητικές εκδηλωσεις αφιερωμένες στον Δία και βρίσκεται έξω από τον ιερό χώρο της Άλτεως στην βορειοανατολική γωνία του. Το γήπεδο του σταδίου συνδέεται με το ιερό χώρο μέσω μιας ιερής λίθινης θολωτής διόδου, μήκους 32μ., η οποία ήταν μόνο για τους επίτροπους, τους αθλητές και τους ήρωες. Η λίθινη αυτή καμαροσκεπής στοά, αναφέρεται από κάποιους ως Κρύπτη, κατασκευάσθηκε στα τέλη του 3ου αι. π.Χ.[3].
Ο στίβος του σταδίου είχε 212,54 μέτρα (697,3 πόδια) μήκος και 28,5 μέτρα (94 πόδια) πλάτος και περιβάλλεται από χλοώδεις επιφάνειες, ενώ όλα τα καθίσματα ήταν φτιαγμένα από λάσπη. Οι δύο λίθινες βαλβίδες, που σηματοδοτούν τις αφέσεις, απέχουν μεταξύ τους 192,27 μ., δηλαδή ένα ολυμπιακό στάδιο ή 600 ολυμπιακά πόδια (1 πους=32,04 εκ.)[4][3]. Στη νότια πλαγιά υπήρχε μια πέτρινη εξέδρα στην οποία κάθονταν οι Ελλανοδίκες[5] των αγώνων, ενώ απέναντι, στη βόρεια πλαγιά, ήταν ο βωμός της θεάς Δήμητρας Χαμύνης. Το γήπεδο είχε χωρητικότητα 45.000 θεατών, γι΄ αυτό θεωρούνταν ένα από τα μεγαλύτερα της εποχής του.[3].
Εξέλιξη του σταδίου
ΕπεξεργασίαΗ σημερινή θέση του σταδίου δεν είναι η ίδια στους πρώτους αιώνες τέλεσης των αγώνων, γιατί το γήπεδο του σταδίου ήταν αρχικά (πρίν τον 6ο αι. π.Χ.) τοποθετημένο εντός του ιερού χώρου ανατολικά του μεγάλου βωμού του Δία και κατά μήκος του ανδήρου των Θησαυρών. Οι θεατές να ήταν σε θέση να δουν τους αγώνες από τις πλαγιές του Κρονίου λόφου. Σταδιακά το στάδιο μεταφέρθηκε ανατολικά μέχρι να φτάσει στη σημερινή του θέση. Συνολικά κατασκευάστηκαν τρία στάδια[3]:
- Το πρώτο, Στάδιο Ι - μέσα του 6ου αι. π.Χ., διαμορφώθηκε κατά την αρχαϊκή περίοδο με απλή εξομάλυνση του εδάφους στα νότια του Κρονίου λόφου, ενώ η δυτική στενή πλευρά του ήταν ανοικτή προς το μεγάλο βωμό του Δία. Την περίοδο αυτή το στάδιο χρησιμοποιείτο κυρίως για αγώνες των διαγωνιζομένων των πλησιέστερων πόλεων-κρατών της Ελλάδας.
- Το δεύτερο, Στάδιο ΙΙ - τέλη του 6ου αι. π.Χ., διαμορφώθηκε στα ανατολικά του πρώτου, με σκοπό να προστεθούν επιπλεόν εκδηλώσεις. Ο στίβος του σταδίου μεταφέρθηκε ανατολικότερα και επεκτάθηκε μετά τους Θησαυρούς. Στη νότια πλευράς διαμορφώθηκε τεχνητό πρανές για τους θεατές, ενώ στη βόρεια πλευρά χρησιμοποιήθηκε το φυσικό πρανές του Κρονίου λόφου.
- Το τρίτο, Στάδιο ΙΙΙ - αρχές του 5ου αι. π.Χ., έχει τη σημερινή μορφή, διαμορφώθηκε με το πέρας της οικοδόμησης του ναού του Δία με σκοπό την εξυπηρέτηση μεγαλύτερου κοινού και αθλητών αφού οι αγώνες είχαν πια αποκτήσει μεγάλη αίγλη. Κατά μήκος των αναχωμάτων γύρω από το γήπεδο βρίσκονται μεγάλα πηγάδια που εξυπηρετούσαν όχι μόνο ως προσφορές νερού, αλλά επίσης και χώρος αναθημάτων, κυρίως χάλκινων. Με την κατασκευή της στοάς της Ηχούς, στα μέσα περίπου του 4ου αι. π.Χ., το στάδιο απομονώθηκε από την ιερά Άλτι. Το γεγονός αυτό απηχεί το πνεύμα της εποχής, καθώς οι αγώνες είχαν χάσει πλέον τον καθαρά θρησκευτικό τους χαρακτήρα και αποτελούσαν γεγονός περισσότερο αθλητικό και κοσμικό.
Τα δύο πρώτα στάδια ήταν 80μ. δυτικότερα και 9 μ. νοτιότερα από το τρίτο και εβρίσκοντο εντός της ιεράς Άλτεως, ενώ το τρίτο εκτός από αυτήν[4].
Το στάδιο και οι Ολυμπιακοί Αγώνες
ΕπεξεργασίαΟι αγώνες έλαβαν χώρα μεταξύ 776 π.Χ. και 393 μ.Χ. Ελληνικοί θρύλοι υποδεικνύουν ότι οι αγώνες έλαβαν χώρα ακόμη νωρίτερα, από το 10ο έως τον 11ο αιώνα π.Χ., εποχή γνωστή ως και Εποχή του Χαλκού. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το νωρίτερο που γνωρίζουμε ότι έλαβαν χώρα αγώνες στο στάδιο ήταν κατά την αναβίωση των εορτών προς τιμή του θεού Δία το 776 π.Χ. Οι αγώνες γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια στην αρχή και στη μέση του "Μεγάλου Έτους". Το Μέγα Έτος, ήταν ένας τρόπος που οι άνθρωποι στην Ελλάδα καθόριζαν τη διαφορά μεταξύ ηλιακού και σεληνιακού έτους.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες πιστεύεται ότι άρχισαν το έτος 776 π.Χ. Για όλες τις συμμετέχουσες πόλεις-κράτη, μια ιερή εκεχειρία καθιερώθηκε από τους τρεις βασιλιάδες, τον Ίφιτο της Ηλείας, το Λυκούργο της Σπάρτης, και τον Κλεοσθένη της Πίσας. Η εκεχειρία εξασφάλιζε ότι κανείς δεν θα είναι εχθρικός προς τον άλλο και επίσης εξασφάλιζε την αναστολή των τυχόν θανατικών καταδίκων κατά τη διάρκεια των αγώνων. Από τους καταλόγους των νικητών που έχουμε από αυτούς τους Ολυμπιακούς Αγώνες, γνωρίζουμε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελικά έφερναν πολλούς πρωταθλητές από διάφορα μέρη του κόσμου. Πρωταθλητές προέρχονταν τόσο από τη Σικελία όσο και τη Βόρειο Αφρική.
Γύρω στο 680 π.Χ., οι νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων προσέφεραν αγάλματα στο στάδιο των αγώνων ευχαριστώντας τους που τους επέτρεψαν να συμμετέχουν. Το 472 π.Χ., δύο ημέρες προστέθηκαν στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Για τις γυναίκες, πραγματοποιούνταν άλλοι αγώνες, τα Ηραία. Αυτοί ήταν αγώνες για γυναίκες προς τιμήν της Ήρας, γυναίκας του Δία.
Οι Ολυμπιακοί αγώνες έγιναν για τελευταία φορά κατά τη διάρκεια του έτους 393 μ.Χ. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α', απαγόρευσε κάθε είδους πράξη παγανισμού και κάθε είδους ιερής δραστηριότητας[3]
Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, το στάδιο φιλοξένησε το αγώνισμα της σφαιροβολίας[6].
Σύμφωνα με τον Παυσανία
Επεξεργασία[6-20, 8-9] ἔστι δὲ ἐπὶ τῷ πέρατι τῶν ἀγαλμάτων ἃ ἐπὶ ζημίαις ἐποιήσαντο ἀθλητῶν, ἐπὶ τούτῳ τῷ πέρατί ἐστιν ἣν Κρυπτὴν ὀνομάζουσιν ἔσοδον: διὰ δὲ αὐτῆς τούς τε Ἑλλανοδίκας ἐσιέναι ἐς τὸ στάδιον καὶ τοὺς ἀγωνιστάς. τὸ μὲν δὴ στάδιον γῆς χῶμά ἐστι, πεποίηται δὲ ἐν αὐτῷ καθέδρα τοῖς τιθεῖσι τὸν ἀγῶνα. ἔστι δὲ ἀπαντικρὺ τῶν Ἑλλανοδικῶν βωμὸς λίθου λευκοῦ:
[20.9] ἐπὶ τούτου καθεζομένη τοῦ βωμοῦ θεᾶται γυνὴ τὰ Ὀλύμπια, ἱέρεια Δήμητρος Χαμύνης, τιμὴν ταύτη ἄλλοτε ἄλλη[ν] λαμβάνουσα παρὰ Ἠλείων. παρθένους δὲ οὐκ εἴργουσι θεᾶσθαι. πρὸς δὲ τοῦ σταδίου τῷ πέρατι, ᾗ τοῖς σταδιαδρόμοις ἄφεσις πεποίηται, Ἐνδυμίωνος μνῆμα ἐνταῦθα λόγῳ Ἠλείων ἐστίν. - Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 6. Ἠλιακῶν Β' [7]
[6-20, 8-9] Εκεί που τελειώνουν τα αγάλματα πού κατασκευάστηκαν με χρηματικά πρόστιμα σε αθλητές, βρίσκεται αυτό που ονομάζουν Κρυπτή είσοδο. Οι ελλανοδίκες και οι αθλητές μπαίνουν μέσα στο στάδιο από αυτή. Το στάδιο είναι από χώμα αλλά μέσα σ' αυτό σχηματίστηκε εξέδρα για τους αγωνοθέτες. Απέναντι από τους ελλανοδίκες υπάρχει βωμός από λευκό μάρμαρο.
9.Πάνω του κάθεται και παρακολουθεί τους Ολυμπιακούς αγώνες μια γυναίκα, η ιέρεια της Δήμητρας Χαμύνης. Πρόκειται για αξίωμα που παραχωρούν οι Ηλείοι σε διαφορετικές γυναίκες για κάποιο χρονικό διάστημα. Οι παρθένες δεν αποκλείονται από την παρακολούθηση των αγώνων. Στο τέλος του σταδίου, εκεί ότου είναι το σημείο εκκίνησης των σταδιοδρόμων βρίσκεται ο τάφος τον Ενδυμίωνα , όπως λένε οι Ηλείοι.
Έκθεση φωτογραφιών
Επεξεργασία| Φωτογραφίες | |||||||||
| |||||||||
|
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 14134. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 14134. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2018.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «από τον κόμβο Οδυσσεύς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2016.
- ↑ 4,0 4,1 Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τομ.12, σελ.95-96, Αθήνα
- ↑ «Ελλανοδίκες - από τον κόμβο Οδυσσεύς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2015.
- ↑ Σαν σήμερα: Η ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων - Αθήνα 2004.
- ↑ από τη Βικιθήκη -Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 6. Ἠλιακῶν Β'