Τμήμα Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Ίδρυση

Το Τμήμα Φιλολογίας ανήκει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η Φιλοσοφική Σχολή άρχισε να λειτουργεί κατά το ακαδημαϊκό έτος 1964-65 ως παράρτημα της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ανεξαρτητοποιήθηκε το 1970 στα πλαίσια της ίδρυσης του αυτόνομου Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Με το Π.Δ. 445/18.10.84 η Σχολή χωρίστηκε στα ακόλουθα τρία τμήματα: το Τμήμα Φιλολογίας, το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας και το Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας.

Σκοπός του Τμήματος

Σκοπός του Τμήματος Φιλολογίας, ιδρυτικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, είναι η θεραπεία της φιλολογικής επιστήμης, η παροχή επιστημονικής και παιδαγωγικής κατάρτισης στους νέους φιλολόγους,ο εφοδιασμός δηλαδή με τις απαραίτητες γνώσεις και η επαφή με όλες τις πτυχές και εκφάνσεις του λόγου, από την μελέτη της αρχαίας ελληνικής σκέψης και γραμματείας έως τη σύγχρονη νεοελληνική λογοτεχνία. Το τμήμα με αυτή την προοπτική εφοδιάζει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση με καθηγητές φιλολογίας, ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά στην παγκόσμια φιλολογική κονίστρα μέσω των επιστημόνων που παράγει.

Γνωστικά Αντικείμενα και Τομείς του Τμήματος

Το Τμήμα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα μαθημάτων που άπτονται τόσο των γνωστικών αντικειμένων που σχετίζονται με την ελληνική (και τη λατινική) γλώσσα στην διαχρονική της διάσταση, όσο και με βοηθητικές επιστήμες που συνεπικουρούν στο λειτούργημα του φιλολόγου. Βάσει αυτού το Τμήμα έχει τρεις ειδικεύσεις και τους αντίστοιχους τομείς.

• Τομέας Κλασικής Φιλολογίας
• Τομέας Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας
• Τομέας Γλωσσολογίας

Σπουδές

Το Τμήμα απονέμει πτυχίο δύο ειδικεύσεων, κλασικών σπουδών και μεσαιωνικών και νεοελληνικών σπουδών. Σε όλες τις ειδικεύσεις τα μαθήματα κατανέμονται σε οκτώ αυτοτελή ακαδημαϊκά εξάμηνα. Κάθε μάθημα είναι τρίωρο και διδάσκεται μία φορά την εβδομάδα για ένα εξάμηνο. Η απόκτηση πτυχίου προϋποθέτει την επιτυχή εξέταση σε 48 μαθήματα και για τις τρεις ειδικεύσεις.

Κάθε εξάμηνο περιλαμβάνει 15 ακαδημαϊκές εβδομάδες: 13 πλήρεις εβδομάδες διδασκαλίας και 2 εβδομάδες εξετάσεων. Το εξάμηνο που περιλαμβάνει τις διακοπές των Χριστουγέννων λέγεται χειμερινό, ενώ αυτό που περιλαμβάνει τις διακοπές του Πάσχα εαρινό. Για τα μαθήματα του χειμερινού εξαμήνου ο φοιτητής είναι υποχρεωμένος να δώσει εξετάσεις τον Ιανουάριο και για τα μαθήματα του εαρινού εξαμήνου τον Ιούνιο. Σε περίπτωση αποτυχίας μπορεί να εξεταστεί στις επαναληπτικές εξετάσεις του Σεπτεμβρίου και για τα δύο εξάμηνα.

Τα μαθήματα χωρίζονται σε α) Υποχρεωτικά και β)Επιλογής Υποχρεωτικά. Τα πρώτα, σε περίπτωση αποτυχίας δεν μπορούν να αντικατασταθούν, ενώ τα δεύτερα μπορούν να αντικατασταθούν με άλλα προσφερόμενα από το Τμήμα μαθήματα.

Σύμφωνα με το νέο Οδηγό Σπουδών (ισχύει για τους εισαχθέντες από το ακαδ. έτος 2010-2011 κ.ε.), τα πρώτα έξι εξάμηνα είναι κοινά. Τα δύο τελευταία είναι η ειδίκευση. Σε κάθε εξάμηνο περιλαμβάνονται 6 μαθήματα. Στα πρώτα έξι εξάμηνα κατανέμονται τα 32 κοινά υποχρεωτικά μαθήματα όλων των ειδικεύσεων και 4 επιλογής υποχρεωτικά μαθήματα από άλλα Τμήματα (π.χ. Αρχαία Φιλοσοφία,Αρχαία Ιστορία,Κλασική Αρχαιολογία, Επιγραφική, Βυζαντινή Αρχαιολογία, Βυζαντινή Ιστορία, Ιστορία Νεότερων Χρόνων, Ιστορία της Τέχνης). Στο έβδομο και όγδοο εξάμηνο κατανέμονται τα εννέα κατ' επιλογήν υποχρεωτικά μαθήματα της ειδίκευσης και τα τρία της παιδαγωγικής κατάρτισης. Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων εξαμήνων ο φοιτητής υποχρεούται να παρακολουθήσει ένα τουλάχιστον σεμινάριο.

Στο Τμήμα λειτουργούν και δύο κύκλοι μεταπτυχιακών σπουδών. Ο πρώτος κύκλος οδηγεί στην απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης και ο δεύτερος στην απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος.

Μαθήματα του Τμήματος

Ορισμένα από τα προσφερόμενα μαθήματα του Τμήματος είναι τα εξής: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Ι - Θεματογραφία, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα ΙΙ - Θεματογραφία, Ρητορεία, Ομήρου Οδύσσεια, Ιστοριογραφία, Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία, Φιλοσοφική Πεζογραφία, Τραγωδία (Ευριπίδης), Τραγωδία (Σοφοκλής), Ομήρου Ιλιάδα, Λυρική Ποίηση, Κωμωδία, Παλαιογραφία και Κριτική των Κειμένων, Παπυρολογία, Μετρική, Μυθολογία, Θρησκεία, Ανθρωπολογία της Αρχαίας Ελλάδας, Μυκηναϊκά, Αρχαία Θεωρία της Λογοτεχνίας, Πεζογραφία, Λατινική Γλώσσα- Θεματογραφία, Λατινική Πεζογραφία, Ρωμαϊκή Ιστοριογραφία, Ρωμαϊκή Τραγωδία - Ελεγεία, Επική Ποίηση, Λατινική Κωμωδία, Λατινικό Μυθιστόρημα. Ιστορία της Νεοελ. Λογοτεχνίας: Ποίηση,Ιστορία της Νεολ. Λογοτεχνίας: Πεζογραφία Ι, Εισαγωγή στη Νεοελληνική Φιλολογία: Πηγές και Μεθοδολογία,Ρεύματα της Ευρωπαϊκής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας,Εισαγωγή στη Συγκριτική Φιλολογία και στη Θεωρία της Λογοτεχνίας, Κείμενα και συγγραφείς της Νεοελληνική Λογοτεχνίας (1830-1880),Κείμενα και συγγραφείς της Νεοελληνική Λογοτεχνίας (1880-1930), Κείμενα και συγγραφείς της Νεοελληνική Λογοτεχνίας (1930-1980), Κρητική Αναγέννηση, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Εισαγωγή στην ποίηση του Σολωμού, Εισαγωγή στην ποίηση του Κάλβου, Εισαγωγή στην ποίηση του Καβάφη, Εισαγωγή στην ποίηση του Σικελιανού, Ροΐδης-Βιζυηνός-Παπαδιαμάντης, Ο Παλαμάς και η εποχή του, Ο Ρίτσος και η πρόσληψή του, Ο Καρυωτάκης και η εποχή του,Συγγραφείς του Μεσοπολέμου, Η μοντέρνα ποίηση και η "γενιά του '30", Νεοελληνική Δραματουργία, Ζητήματα συγκριτικής γραμματολογίας,Ζητήματα θεωρίας της λογοτεχνίας, Λογοτεχνία και έθνος: ο τύπος του εθνικού ποιητή, Λογοτεχνικά Περιοδικά και κίνηση ιδεών, Δημώδης Βυζαντινή Φιλολογία, Βυζαντινό Μυθιστόρημα,Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι, Βυζαντινή Υμνογραφία, Αγιολογία, Επιστολογραφία. Εισαγωγή στη Γλωσσολογία Ι: επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης, Εισαγωγή στη Γλωσσολογία ΙΙ: Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία,Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας, Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Φωνητική, Σύνταξη, Γλωσσική Κατάκτηση, Μέθοδοι έρευνας στη Γλωσσολογία, Ν.Ε. Διάλεκτοι, Ανάλυση Λόγου, Ιστορική Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μορφολογίας της Αρχαίας Ελληνικής, Φωνολογία, Σημασιολογία, Ιστορική Γλωσσολογία, Πραγματολογία, Κοινωνιογλωσσολογία, Α.Ε. Διάλεκτοι, Μορφολογία της Νέας Ελληνικής, Ετυμολογία, Σεμινάριο Γλωσσολογικής Ειδίκευσης.

Υποχρεωτικά Μαθήματα από άλλα Τμήματα: Οι φοιτητές καλούνται να επιλέξουν τρία μαθήματα από τις παρακάτω διδακτικές ενότητες: Εκπαιδευτικές Θεωρίες, Παιδαγωγική Θεωρία, Εκπαιδευτική Ψυχολογία, Θεωρία της Διδασκαλίας, Διδακτική του αντικειμένου της ειδίκευσης - χρήση νέων τεχνολογιών.

Τομέας Κλασικής Φιλολογίας

Ο Τομέας ασχολείται με την Ελληνική και την Λατινική Γλώσσα της Πρώιμης, Κλασικής και Ύστερης Αρχαιότητας. Ειδικότερα με την έκδοση, τη βελτίωση, την ερμηνεία, τον υπομνηματισμό, τη διδακτική, τη μελέτη της επιβίωσης και την ποικιλότροπη αξιοποίηση των αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών κειμένων, από την αρχαϊκή εποχή ως την ύστερη αρχαιότητα, με οδηγό τόσο τις παραδοσιακές και δοκιμασμένες μεθόδους όσο και τις σύγχρονες θεωρητικές τάσεις.

Γνωστικά αντικείμενα του Τομέα: Αρχαία Ελληνική Φιλολογία, Λατινική Φιλολογία και συναφείς αναγνωρισμένες ειδικεύσεις (Παλαιογραφία, Ιστορία και Κριτική-Εκδοτική των Αρχαίων Ελληνικών ή/και Λατινικών κειμένων, Παπυρολογία, Μυκηναϊκή Φιλολογία, Ειδική και Γενική Διδακτική μαθημάτων Κλασικής Φιλολογίας, Αρχαίο Ελληνικό και Ρωμαϊκό θέατρο, Αρχαία Ελληνική Θρησκεία και Μυθολογία).

Η παραγωγή διδακτικού, επιστημονικού και ερευνητικού δυναμικού υψηλού επιπέδου, ικανού να συμβάλει στη βελτίωση της απαξιωμένης εικόνας του Έλληνα Φιλολόγου που είναι η ψυχή της ελληνικής παιδείας και το βαρόμετρο του επιπέδου του νεοελληνικού πολιτισμού είναι ένας από τους διαρκείς στόχους του Τμήματος. Στα πλαίσια αυτών των στόχων επιδιώκεται η πλούσια κατάρτιση των φοιτητών, μέσω ενός σύγχρονου και απαιτητικού προγράμματος σπουδών. Η εξαιρετική πορεία των αποφοίτων που επιλέγουν να συμπληρώσουν την εκπαίδευσή τους ακολουθώντας διδακτορικούς και μεταδιδακτορικούς κύκλους σπουδών σε άλλα πανεπιστήμια του εσωτερικού ή του εξωτερικού αποτελεί αψευδή μάρτυρα της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης από τον Τομέα Κλασικής Φιλολογίας.

Στα πλαίσια του Τομέα λειτουργούν δύο εργαστήρια:

• Εργαστήριο Κλασικής Φιλολογίας
• Εργαστήριο Αρχαίας Ελληνικής και Λατινικής Γλώσσας.

Τομέας Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας

Η κατάρτιση επιστημόνων με φιλολογική επάρκεια στη βυζαντινή και τη νεοελληνική γραμματεία, ικανών να προσφέρουν υψηλής ποιότητας διδακτικό και ερευνητικό έργο στην εκπαίδευση, σε επιστημονικά και ερευνητικά ιδρύματα, σε βιβλιοθήκες και αρχεία, σε πολιτιστικούς οργανισμούς, εκδοτικούς φορείς, ΜΜΕ και άλλους συναφείς κλάδους καθώς και ο εμπλουτισμός της παραδοσιακής φιλολογικής παιδείας με σύγχρονους θεωρητικούς προβληματισμούς και η σύνδεσή της με το ευρύτερο πεδίο των πολιτισμικών σπουδών είναι η κύρια επιθυμία του Τομέα.

Γνωστικά αντικείμενα: Δημώδης και Λόγια Βυζαντινή Φιλολογία, Νέα Ελληνική Φιλολογία, Θεωρία της Λογοτεχνίας και Συγκριτική Γραμματολογία.

Ο Τομέας ΜΝΕΦ παρέχει στους πτυχιούχους του τα απαραίτητα εφόδια για να στελεχώσουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ως διδάσκοντες των φιλολογικών μαθημάτων, ενώ παράλληλα ενθαρρύνει την εξειδίκευσή τους σε επιμέρους πεδία, όπως η αρχειακή έρευνα, η εκδοτική και η ερμηνεία μεσαιωνικών και νεοελληνικών κειμένων, η ψηφιακή επεξεργασία γραμματολογικού υλικού και η χρήση των νέων τεχνολογιών.

Ο Τομέας εποπτεύει τα εξής εργαστήρια:

• Εργαστήριο Μεσαιωνικής Φιλολογίας
• Εργαστήριο Νέας Ελληνικής Φιλολογίας

Τομέας Γλωσσολογίας

Ο Τομέας Γλωσσολογίας ασχολείται με την επιστημονική μελέτη της γλώσσας. Η Γλωσσολογία προσφέρει μία πολύ μεγάλη ποικιλία διεπιστημονικών κλάδων πέραν των θεωρητικών επιπέδων γλωσσικής ανάλυσης, ενώ ο Τομέας ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις που έχουν διαμορφωθεί προσφέρει ένα ευρύτατο φάσμα εισαγωγικών μαθημάτων, αλλά και μαθημάτων ειδίκευσης που καλύπτουν τόσο την Θεωρητική όσο και την Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία.

Γνωστικά Αντικείμενα: Φωνητική, Φωνολογία, Μορφολογία, Σύνταξη, Σημασιολογία, Πραγματολογία, Ιστορική και Συγκριτική Γλωσσολογία, Κοινωνιογλωσσολογία και Διαλεκτολογία, Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, Νευρογλωσσολογία, Κειμενογλωσσολογία, Ανάλυση Λόγου, Γλωσσική Κατάκτηση, Κλινική Γλωσσολογία, Ψυχογλωσσολογία, Υπολογιστική Γλωσσολογία.

Ο Τομέας Γλωσσολογίας προσφέρει μαθήματα που καλύπτουν τους διάφορους κλάδους της επιστήμης. Οι φοιτητές αποκτούν ουσιαστική γνώση του γλωσσικού συστήματος τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, ενώ η διεπιστημονικότητα της επιστήμης τους προσφέρει περισσότερες διεξόδους επαγγελματικής αποκατάστασης.

Στον Τομέα ανήκει και το Εργαστήριο Γλωσσολογίας.

Συνεργασίες

• Université de Liège
• Plovdiv University ‘Paissii Hilendarski’
• ‘St. Cyril and St. Methodius’ University of Veliko Turnovo
• Université Paris-Sorbonne (Paris IV)
• Universite PARIS VIII Vincennes-Saint Denis
• Institut National des Langues et Civilisations Orientales
• Université de Toulouse II-Le Mirail
• Université Paris X – Nanterre
• Université Paul Valéry Montpellier III
• Universite de Pau et des Pays de l’ Adour
• Universität zu Köln
• Freie Universität Berlin
• Rheinische Friedrich-Wilhelms- Universität Bonn
• University of Copenhagen
• Université de Genève
• Université de Lausanne
• Universidad de Cádiz
• Universidad de Murcia
• Universidad de Oviedo
• Universidad Complutense de Madrid
• Universidad de Barcelona
• Universidad del Pais Vasco
• Universidad de la Laguna (Tenerife)
• Universidad de Granada
• Università degli Studi di Catania
• Università degli Studi di Bari
• Università Ca’ Foscari Venezia
• Università degli Studi di Padova
• Università degli Studi di Napoli “L’Orientale”
• Università del Salento
• University of Cyprus
• King's College University of London
• University of Warsaw
• University of Bucharest
• Istanbul University
• Trakya University
• Masaryk University in Brno

Πηγές

• Ιστοσελίδα Τμήματος Φιλολογίας http://www.uoi.gr/schools/phil/
• Οδηγός Σπουδών ακαδ. έτους 2011-12 https://web.archive.org/web/20130203020622/http://www.uoi.gr/schools/phil/sites/default/files/file/2011/Odigos%20Spoudon11-12_v3.pdf