Τουρκοκυπριακοί θύλακες

Οι τουρκοκυπριακοί θύλακες ήταν περίκλειστες περιοχές οι οποίες κατοικούνταν κατά πλειοψηφία από τουρκοκυπριακό πληθυσμό στην Κύπρο, αποκομμένες από την υπόλοιπη Κύπρο. Επρόκειτο για 16 απομονωμένα καντόνια, με έκταση περίπου 440 τ.χλμ που αποτελούσαν περίπου το 4,8% τις έκτασης της Κύπρου. Εκεί ζούσε το 90% του τουρκοκυπριακού πληθυσμού, περίπου 90.000 άτομα που αποτελούσαν το 16% ολόκληρου του πληθυσμού της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι θύλακες προέκυψαν μετά το 1963, μετά την περιχαράκωση ή την μετακίνηση τους σε αμιγείς τουρκοκυπριακές περιοχές, πολλές φορές μετά από την επιβολή της τρομοκρατικής τουρκοκυπριακής οργάνωσης Τ.Μ.Τ. ^[2]Αυτοί υπήρξαν κατά την περίοδο που μεσολάβησε μεταξύ της διακοινοτικής βίας του 1963–64 και της τουρκικής εισβολής του 1974 στην Κύπρο.

Τα γεγονότα που οδήγησαν στην δημιουργία θυλάκων

Τον Δεκέμβριο του 1963, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, επικαλούμενος τις τουρκοκυπριακές τακτικές που είχαν στόχο να διαταράξουν την κανονική λειτουργία της κυβέρνησης, πρότεινε αρκετές τροποποιήσεις στο μεταποικιακό σύνταγμα του 1960. Αυτό πυροδότησε μια κρίση μεταξύ της ελληνοκυπριακής πλειοψηφίας και της τουρκοκυπριακής μειονότητας, με αποτέλεσμα να λήξει η τουρκοκυπριακή παρουσία στην κυβέρνηση. Η φύση αυτού του γεγονότος είναι αμφιλεγόμενη. Οι ελληνοκύπριοι υποστηρίζουν ότι οι τουρκοκύπριοι αντιμετώπισαν με την θέληση τους από τους θεσμούς της Δημοκρατίας της Κύπρου, ενώ οι τουρκοκύπριοι υποστηρίζουν ότι οι ίδιοι αποκλείστηκαν με την βία από τους θεσμούς της κυβέρνησης.^[3]

Μετά την απόρριψη των συνταγματικών τροποποιήσεων από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχο και εξελίχθη σε παγκύπρια διακοινοτική βία.^[4]^[5] Σύμφωνα με τα επίσημα αρχεία, σκοτώθηκαν 364 Τουρκοκύπριοι και 174 Ελληνοκύπριοι.^[6] Κατά συνέπεια, οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να ζουν σε θύλακες, ενώ η δομή της δημοκρατίας άλλαξε μονομερώς από τον Μακάριο και η Λευκωσία διαιρούταν από την Πράσινη Γραμμή, με την ανάπτυξη στρατευμάτων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Κατάσταση των θυλάκων

Οι θύλακες ήταν διάσπαρτοι σε όλο το νησί. Οι θύλακες είχαν στερηθεί πολλά αναγκαία αγαθά. Οι περιορισμοί στους θύλακες ξεκίνησαν να χαλαρώνουν μετά το 1967 και πολλοί άρχισαν να επιστρέφουν στα χωριά όπου κατοικούσαν πριν το 1963.

Απαγόρευση αγαθών

Η Κυπριακή Δημοκρατία απαγόρευσε την κατοχή ορισμένων αντικειμένων από Τουρκοκυπρίους και την είσοδο τους στους θύλακες. Οι περιορισμοί είχαν ως στόχο όχι μόνο να περιορίσουν τις στρατιωτικές δραστηριότητες των Τουρκοκυπρίων, αλλά και να αποτρέψουν την επιστροφή στην οικονομική ομαλότητα.

Όσον αφορά για τα καύσιμα, όλα τα είδη καυσίμων, συμπεριλαμβανομένης της κηροζίνης είχαν απαγορευτεί, αλλά τον Οκτώβριο του 1964 ήρθη η απαγόρευση χρήσης της κηροζίνης. Η απαγόρευση της βενζίνης και του ντίζελ παρέμεινε σε ισχύ και παρεμπόδιζε την προμήθεια τροφίμων στους θύλακες. Η απαγόρευση χρήσης οικοδομικών υλικών εμπόδιζαν την αποκατάσταση των ζημιών στις κατοικίες που καταστράφηκαν από τις συγκρούσεις όταν πλησίαζε ο χειμώνας, ενώ η απαγόρευση για μάλλινα ρούχα επηρέαζε την δυνατότητα προμήθειας ρούχων για τους τουρκοκύπριους, βάζοντας τους εκτοπισμένους σε μια ανησυχητική κατάσταση. Ο περιορισμός των υλικών κατασκευής σκηνών υπηρετούσε τον στόχο της αποτροπής κατασκευής προσωρινών κατοικιών για τους εκτοπισμένους. Παρακάτω αναφέρονται τα απαγορευμένα αντικείμενα όπως ήταν στις 7 Οκτωβρίου 1964, σύμφωνα με μια έκθεση από το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών:^[7]

Συσσωρευτές
Νιτρικό αμμώνιο
Γωνιακό σίδερο
Τμήματα αυτοκινήτου
Τσάντες
Καλώδια
Δίχτυ καμουφλάζ
Φυσίγγια, όπλα
Τσιμέντο
Θρυμματισμένο μέταλλο και πέτρες

Ηλεκτρικοί πυροκροτητές
Εκρηκτικά και εκρηκτές
Καύσιμα, σε μεγάλες ποσότητες
Γαλβανόμετρα
Πάσσαλοι σιδήρου
Ράβδοι και πόλοι σιδήρου
Ρουχισμός με χακί χρώμα
Ανιχνευτές ναρκών
Ραδιόφωνα
Διακόπτες ασφαλείας
Άμμος

Καρφιά για μπότες
Θείο
Τηλέφωνα
Σκηνές και υλικό κατασκευής τους
Παχιές χαλύβδινες πλάκες
Ξυλεία
Ελαστικά
Σύρμα, συμπεριλαμβανομένου του σύρματος με ηλεκτρικό ρεύμα
Συσκευές κοπής συρμάτων
Μάλλινα ρούχα (εάν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς)

Ταξιδιωτικοί περιορισμοί

Η ελεύθερη κυκλοφορία των Τουρκοκυπρίων περιορίστηκε αυτή τη περίοδο. Η Αστυνομία Κύπρου διέπραττε αυτό που ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ αποκαλούσε "υπερβολικοί έλεγχοι και έρευνες και προφανώς περιττά εμπόδια", πράξεις που τρομοκρατούσαν τους Τουρκοκύπριους που έπρεπε να ταξιδέψουν.^[7] Οι Τουρκοκύπριοι υπέστησαν παρενόχληση από εθνικιστές Ελληνοκύπριους αξιωματούχους σε σημεία ελέγχου, αεροδρόμια και κυβερνητικά γραφεία.^[8]

Ο Γενικός Γραμματέας σημείωσε επίσης τις ανησυχίες του για την αυθαίρετη σύλληψη και κράτηση των Τουρκοκυπρίων. Η Αστυνομία Κύπρου επέβαλε περιορισμούς στις κινήσεις των Τουρκοκυπρίων έξω από τον θύλακα της Βόρειας Λευκωσίας. Αρχικά, η κίνηση των Τουρκοκυπρίων μέσα και έξω από την Λεύκα δεν επιτρεπόταν καθόλου, αλλά κατά τον Οκτώβριο του 1964 τους επετράπη να κινηθούν προς τα ανατολικά, αλλά όχι δυτικά προς τον Λιμνίτη. Οι Τουρκοκύπριοι γιατροί επίσης δεν είχαν ελευθερία κινήσεων παρά το επάγγελμά τους, ενώ οι Ελληνοκύπριοι επέμειναν ότι έπρεπε να ερευνηθούν.

Οικονομική κατάσταση

Κατά την περίοδο 1963-74 διευρύνθηκαν οι οικονομικές ανισότητες μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Ενώ η ελληνοκυπριακή οικονομία επωφελήθηκε από την άνθηση του τουρισμού και των τομέων της οικονομίας, οι Τουρκοκύπριοι φτώχυναν και η ανεργία αυξήθηκε.^[8] Οι θύλακες υπέφεραν από εμπάργκο που είχε επιβάλλει η ελληνοκυπριακή διοίκηση και το διακοινοτικό εμπόριο είχε σταματήσει. Λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών, ένας μεγάλος αριθμός Τουρκοκυπρίων έπρεπε να αλλάξει επάγγελμα. Οι πρόσφυγες, εν τω μεταξύ, είχαν ξεριζωθεί από τις παλιές πηγές εισοδήματος. Έτσι άρχισε η οικονομική ενίσχυση τους από την Τουρκία, και το 1968 η Τουρκία είχε ξεκινήσει να καταβάλλει περίπου 8 εκατομμύρια λίρες στους Τουρκοκύπριους. Οστό το οι συνθήκες στους Τ/Κ θύλακες ήταν άθλιες, με πολλούς Τουρκοκυπρίους να αυτομολούν προς τις ελεύθερες περιοχές. Σε επιστολή του ο Ραούφ Ντεκτάς τον Φεβρουάριο του 1974, προειδοποιούσε τον Τούρκο Υπουργό Άμυνας πως οι προμήθειες των θυλάκων είχαν σχεδόν εξαντληθεί και δεν θα άντεχαν άλλον έναν χειμώνα περιχαρακωμένοι.^[9]

Κατάλογος τουρκοκυπριακών θυλάκων

Συνολικά οι θύλακες ήταν 16. Υπήρχαν 11 μεγάλοι θύλακες που αποτελούνταν από συμπλέγματα 4-5 Τ/Κ χωριών ή προαστίων. Οι 5 μικρότεροι ήταν μικρά Τ/Κ χωριά ή συνηκίες.

Λευκωσίας-Αγύρτα (Λέφκοσα-Αγουρντάγ)
Κόκκινα (Ερένκιοϊ)
Λιμνίτης (Γεσίλιρμακ)
Λεύκα (Λέφκε)
Τζιάος (Τζιάος/Σερνταρλί)
Γαληνόπορνη (Κουρούοβα)
Κοφίνου (Γκετσίτκαλε)
Λουροτζίνα (Ακιντζιλάρ)
Αγκολέμη (Γκαζιβερέν)
Πέργαμος (Μπεγιαρμουντού)
Σταυροκόννου-Σουσκιού

Μικρότεροι θύλακες εντός των πόλεων:

Πάφος (Μούταλος/Κασάμπα)
Λάρνακα (Ίσκελε)
Αμμόχωστος (Μαγούσα/Σουριτσί)
Ανδρολίκου
Μαρί

Παραπομπές

↑ (Αγγλικά) «Cyprus Ethnic 1973». lib.utexas.edu. Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν. 1973.
↑ Polignosi. «Θύλακες Τουρκοκυπρίων». www.polignosi.com. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2024.
↑ (Αγγλικά) Ker-Lindsay, James (2011). The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. σελ. 35-6. ISBN 9780199757169.
↑ (Αγγλικά) O'Neill, John Terence· Rees, Nicholas (2005). United Nations peacekeeping in the post-Cold War era. Taylor & Francis. σελ. 81.
↑ (Αγγλικά) Hoffmeister, Frank (2006). Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession. Martinus Nijhoff Publishers. σελ. 17–20. ISBN 978-90-04-15223-6.
↑ (Αγγλικά) Oberling, Pierre (1982). The road to Bellapais. Social Science Monographs. σελ. 120. According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963-1964 crisis.
↑ ^7,0 ^7,1 (Αγγλικά) «Report by the Secretary-General on the United Nations Operation in Cyprus : (for the period 10 September to 12 December 1964) - Annex II. Doc S/6103» (PDF). digitallibrary.un.org. Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. 1964. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2015.
↑ ^8,0 ^8,1 (Αγγλικά) Asmussen, Jan (2014). «Escaping the Tyranny of History». Στο: Ker-Lindsay, James. Resolving Cyprus: New Approaches to Conflict Resolution. I.B. Tauris. σελ. 35. ISBN 9781784530006.
↑ (Αγγλικά) Navaro-Yashin, Yael (2012). The Make-Believe Space: Affective Geography in a Postwar Polity. Duke University Press. σελ. 87. ISBN 978-0822352044.

[1] (Αγγλικά) «Cyprus Ethnic 1973». lib.utexas.edu. Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν. 1973.

[2] Polignosi. «Θύλακες Τουρκοκυπρίων». www.polignosi.com. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2024.

[3] (Αγγλικά) Ker-Lindsay, James (2011). The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. σελ. 35-6. ISBN 9780199757169.

[4] (Αγγλικά) O'Neill, John Terence· Rees, Nicholas (2005). United Nations peacekeeping in the post-Cold War era. Taylor & Francis. σελ. 81.

[hoff-5] (Αγγλικά) Hoffmeister, Frank (2006). Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession. Martinus Nijhoff Publishers. σελ. 17–20. ISBN 978-90-04-15223-6.

[oberling120-6] (Αγγλικά) Oberling, Pierre (1982). The road to Bellapais. Social Science Monographs. σελ. 120. According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963-1964 crisis.

[unsgr1-7] 7,0 ^7,1 (Αγγλικά) «Report by the Secretary-General on the United Nations Operation in Cyprus : (for the period 10 September to 12 December 1964) - Annex II. Doc S/6103» (PDF). digitallibrary.un.org. Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. 1964. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2015.

[Asmussen-8] 8,0 ^8,1 (Αγγλικά) Asmussen, Jan (2014). «Escaping the Tyranny of History». Στο: Ker-Lindsay, James. Resolving Cyprus: New Approaches to Conflict Resolution. I.B. Tauris. σελ. 35. ISBN 9781784530006.

[9] (Αγγλικά) Navaro-Yashin, Yael (2012). The Make-Believe Space: Affective Geography in a Postwar Polity. Duke University Press. σελ. 87. ISBN 978-0822352044.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]