Τράπεζα της Πολωνίας

Συντεταγμένες: 52°14′41″N 21°0′22″E / 52.24472°N 21.00611°E / 52.24472; 21.00611

Η Τράπεζα της Πολωνίας (πολωνικά: Bank Polski) είναι το όνομα δύο πρώην τραπεζών στην Πολωνία, καθεμία από τις οποίες λειτούργησε ως κεντρική τράπεζα. Η πρώτη ιδρύθηκε από τον Πρίγκιπα Φραντσίσεκ Κσαβέρι Ντρούτσκι-Λουμπέτσκι το 1828 στο Βασίλειο της Πολωνίας και λειτούργησε μέχρι το 1885, όταν απορροφήθηκε από την Κρατική Τράπεζα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η δεύτερη ιδρύθηκε το 1924 στη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία από τον Πρωθυπουργό Βουαντίσουαφ Γκράμπσκι και εκκαθαρίστηκε το 1952. Η κληρονομιά τους συνεχίζεται από την παρούσα κεντρική τράπεζα της Πολωνίας, την Εθνική Τράπεζα της Πολωνίας, που ιδρύθηκε το 1945.

Ιστορία Επεξεργασία

Ο Πρίγκιπας Φραντσίσεκ Κσαβέρι Ντρούτσκι-Λουμπέτσκι, ιδρυτής της πρώτης τράπεζας της Πολωνίας.

Η πρώτη Τράπεζα της Πολωνίας ιδρύθηκε στη Βαρσοβία το 1828 από τον πρίγκιπα Φραντσίσεκ Κσαβέρι Ντρούτσκι-Λουμπέτσκι. Ήταν όργανο της κυβέρνησης του Βασιλείου της Πολωνίας και είχε δικαίωμα για την έκδοση του πολωνικού νομίσματος καθώς και τον έλεγχο των πιστωτικών επιτοκίων. Επίσης είχε δικαίωμα παραχώρησης για εκμετάλλευση ξένων νομισμάτων και εξαγορά πιστώσεων που εκδίδονταν από ξένες εταιρείες και τράπεζες.

Καθ 'όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της, επιτράπηκε στην Τράπεζα της Πολωνίας να εκδίδει τραπεζογραμμάτια και κέρματα έως το ποσό των αποθεμάτων της (αρχικά 30.000.000 ζουότι, 42 εκατομμύρια το 1834 και 53 εκατομμύρια το 1841). Ως νομική οντότητα, η τράπεζα χρηματοδότησε επίσης ορισμένες σημαντικές επιχειρήσεις στην υπό ρωσική κατοχή Πολωνία. Μεταξύ 1829 και 1837 ξόδεψε μεγάλο μέρος των εσόδων της στην κατασκευή δρόμων, μέχρι το 1842 ήταν επίσης ο κύριος χορηγός της ανάπτυξης ανθρακωρυχείων στο Λεκανοπέδιο Ντονμπρόβα και της Βιομηχανικής Περιοχής Παλαιάς Πολωνίας γύρω από το Σκαρζίσκο-Καμιένα. Πλήγηκε σοβαρά από διοικητικά μέτρα μετά τη Νοεμβριανή Εξέγερση και στη συνέχεια, μετά την Ιανουαριανή Εξέγερση, έγινε υφιστάμενη απευθείας στο Ρωσικό Αυτοκρατορικό Υπουργείο Οικονομικών. Κατά την περίοδο εκκαθάρισης των πολωνικών ιδρυμάτων μετά την αποτυχημένη εξέγερση, το 1870 στερήθηκε τα δικαιώματα ενός οργάνου έκδοσης νομίσματος και απαγορεύτηκε να δώσει μακροπρόθεσμες πιστώσεις.

Νόμισμα των 5 ζουότι που εκδόθηκε κατά τη Νοεμβριανή Εξέγερση του 1830.

Την 1η Ιανουαρίου 1886, έκλεισε επίσημα και μέχρι το 1894 τα περιουσιακά στοιχεία της απορροφήθηκαν από την κρατική τράπεζα της Ρωσίας.

Πολωνικό τραπεζογραμμάτιο των 5 ζουότι της Τράπεζας της Πολωνίας (1930)

Γερμανικό τραπεζογραμμάτιο των 5 ζουότι της Εκδοτικής Τράπεζας της Πολωνίας («Ζλότι της Κρακοβίας», 1940).

Συμμαχικό τραπεζογραμμάτιο των 5 ζουότι της Τράπεζας της Πολωνίας («Απελευθερωτικά τραπεζογραμμάτια», 1944).

Όταν η Πολωνία ανέκτησε την ανεξαρτησία της το 1918, στερούταν κεντρικής τράπεζας. Μετά τον νόμο για την επισκευή του Δημοσίου Ταμείου στις 11 Ιανουαρίου 1924, ο υπουργός Βουαντίσουαφ Γκράμπσκι δημιούργησε μια νέα Τράπεζα της Πολωνίας (Bank Polski, Βάρσαου) ως συμμετοχική εταιρεία. Το απόθεμά της αυξήθηκε σύντομα από τα αρχικά 100.000.000 ζουότι σε 150 εκατομμύρια, διαιρούμενο σε 1,5 εκατομμύριο μετοχές. Η τράπεζα ήταν ανεξάρτητη από την κυβέρνηση της Πολωνίας, αν και εφάρμοσε τις νομισματικές της πολιτικές. Ως κύριος μέτοχος, ο Πρόεδρος της Πολωνίας είχε το δικαίωμα να ορίσει τον πρόεδρο και τον αναπληρωτή πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου της τράπεζας.

Πριν από τον Πολωνικό Αμυντικό Πόλεμο του 1939 εναντίον του Τρίτου Ράιχ και της Σοβιετικής Ένωσης, όλα τα αποθέματα χρυσού (105.000 κιλά) εκκενώθηκαν από την Πολωνία στην Τράπεζα της Γαλλίας (Παρίσι)^[1] και στη συνέχεια, το μεγαλύτερο μέρος του στον Καναδά και το Λονδίνο.^[2] Η Τράπεζα συνέχισε τη λειτουργία της στην εξορία, ως κεντρική τράπεζα της πολωνικής εξόριστης κυβέρνησης και χρηματοδότησε το μεγαλύτερο μέρος των ενόπλων δυνάμεών της, ενώ στην κατεχόμενη Πολωνία το Τρίτο Ράιχ δημιούργησε τη μαριονέτα της, την Εκδοτική Τράπεζα της Πολωνίας (Emissionsbank in Polen, Κράκαου). Η γερμανική Reichsbank το 1940 εξέδωσε το δικό της νόμισμα, το λεγόμενο γερμανικό «Ζλότι της Κρακοβίας». Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1944, η εξόριστη Τράπεζα της Πολωνίας είχε το επίσημο μονοπώλιο για την εκτύπωση νομίσματος.

Παρόμοια με άλλα τραπεζογραμμάτια «Συμμαχικού Στρατιωτικού Νομίσματος», τα αμερικανικά «απελευθερωτικά τραπεζογραμμάτια» για την Πολωνία τυπώθηκαν το 1944.

Στις 15 Ιανουαρίου 1945, οι νέες κομμουνιστικές αρχές της Πολωνίας ίδρυσαν την Εθνική Τράπεζα της Πολωνίας (Narodowy Bank Polski, Βαρσοβία).^[3] Το 1946 τα εναπομείναντα προπολεμικά αποθέματα χρυσού δεν επιστράφηκαν στην Πολωνία, αλλά η πολωνική εξόριστη κυβέρνηση παρέμεινε σε ισχύ μέχρι το 1990. Στις 7 Ιανουαρίου 1952, η ίδια η Τράπεζα της Πολωνίας εκκαθαρίστηκε και το ρόλο της ανέλαβε η Εθνική Τράπεζα της Πολωνίας.^[4]

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ «The way of polish banks gold 1939-1942, δείτε "1.2.3. Das belgische Gold"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2020.
↑ Die Evakuierung der Gold- und Devisenbestände der Bank Polski
↑ «Foundation of the polish National Bank Narodowy Bank Polski, Warschau, in 1945». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2012.
↑ End of Polski Bank 1952^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[1] «The way of polish banks gold 1939-1942, δείτε "1.2.3. Das belgische Gold"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2020.

[2] Die Evakuierung der Gold- und Devisenbestände der Bank Polski

[3] «Foundation of the polish National Bank Narodowy Bank Polski, Warschau, in 1945». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2012.

[4] End of Polski Bank 1952^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[1]

[2]

[3]

[4]