Φίλιππος Γ΄ της Γαλλίας

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Φίλιππος.

Ο Φίλιππος Γ΄ ο Τολμηρός (Philippe III le Hardi , 1 Μαΐου 1245 - 5 Οκτωβρίου 1285) βασιλιάς της Γαλλίας (1270 - 1285), μέλος του Οίκου των Καπετιδών ήταν δεύτερος γιος και διάδοχος του Λουδοβίκου του Αγίου και της Μαργαρίτας της Προβηγκίας. Το προσωνύμιο Τολμηρός ήταν μάλλον ειρωνικό, ο ίδιος ήταν δειλός, άτολμος και αναποφάσιστος σαν χαρακτήρας, επηρεαζόταν εύκολα από τις αποφάσεις των συγγενικών του προσώπων, ιδιαίτερα του θείου του Καρόλου του Ανζού και του συμβούλου του Πέτρου του Μπρος. Ο πατέρας του Λουδοβίκος Θ΄ πέθανε στην Η΄ Σταυροφορία από επιδημία που θέρισε τον στρατό του, ο ίδιος σαν πρωτότοκος γιος και διάδοχος στέφθηκε κατόπιν βασιλιάς στο Ρενς (1271). Ο Φίλιππος Γ' έκανε πολλές προσαρτήσεις στο Γαλλικό στέμμα, η πιο σημαντική ήταν η κομητείας της Τουλούζη (1271). Κατά τη διάρκεια του Σικελικού Εσπερινού (1282) οργάνωσε Σταυροφορία εναντίον του Πέτρου Γ' της Αραγωνίας για να υποστηρίξει τον θείο του Κάρολο τον Ανδεγαυό, απέτυχε ο στρατός του θερίστηκε από επιδημία δυσεντερίας και ο ίδιος πέθανε από αυτήν. Τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του Φίλιππος Δ΄ της Γαλλίας.

Φίλιππος Γ΄ της Γαλλίας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Philippe III de France (Γαλλικά)
Γέννηση	3  Απριλίου 1245 Πουασί
Θάνατος	5  Οκτωβρίου 1285 Περπινιάν
Αιτία θανάτου	δυσεντερία
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Βασιλική Σαιν-Ντενί
Παρατσούκλι	le Hardi
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Θρησκεία	Καθολικισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Παλαιά Γαλλικά λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Σύζυγος	Ισαβέλλα της Αραγωνίας, βασίλισσα της Γαλλίας (1262–1271) Μαρία της Βραβάντης (1274–1285)
Τέκνα	Λουδοβίκος της Γαλλίας Φίλιππος Δ΄ της Γαλλίας Κάρολος του Βαλουά Λουδοβίκος του Εβρέ Λευκή της Γαλλίας Μαργαρίτα της Γαλλίας
Γονείς	Λουδοβίκος Θ΄ της Γαλλίας και Μαργαρίτα της Προβηγκίας
Αδέλφια	Λευκή της Γαλλίας, ινφάντα της Καστίλης Μαργαρίτα της Γαλλίας, δούκισσα της Βραβάντης Λευκή της Γαλλίας Αγνή της Γαλλίας Ισαβέλλα της Γαλλίας Ιωάννης της Γαλλίας Λουδοβίκος της Γαλλίας Ροβέρτος του Κλερμόν Ιωάννης Τριστάνος της Γαλλίας Πέτρος Α΄ του Αλανσόν
Οικογένεια	Οίκος των Καπετιδών
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Η΄ Σταυροφορία
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Βασιλιάς της Γαλλίας (1270–1285)
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Διάδοχος του Γαλλικού θρόνου

Ο Φίλιππος Γ΄ έφιππος, φέρνει τα λείψανα του πατέρα του πίσω στη Γαλλία. Εικονογραφημένο χειρόγραφο.

Στην παιδική του ηλικία σαν δεύτερος γιος δεν προοριζόταν για διάδοχος, έγινε διάδοχος σε ηλικία 15 ετών (1260) με τον πρόωρο θάνατο του μεγαλύτερου αδελφού του Λουδοβίκου. Στην παιδική του ηλικία ήταν τόσο ανίκανος και ατονικός που η μητέρα του ορκίστηκε να τον έχει υπό την επίβλεψη του μέχρι τα 30 του χρόνια. Ο πατέρας του προσπάθησε να τον καλλιεργήσει και να τον εκπαιδεύσει κατάλληλα προσπαθώντας να πείσει τον πάπα Ουρβανό Δ' στις 6 Ιουνίου 1263 να τον απαλλάξει από τον όρκο της μητέρας του. Ανέθεσε στον γνωστό δάσκαλο Πέτρο του Μπρος την εκπαίδευση του, προσπάθησε με κάθε μέσο να τον διδάξει τα καθήκοντα του ως βασιλιάς ιδιαίτερα στον τομέα της δικαιοσύνης.

Συμμετοχή του Φιλίππου στην Η' Σταυροφορία

Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Κορμπέγ (1258) ανάμεσα στον Ιάκωβο Α' της Αραγωνίας και τον πατέρα του συμφωνήθηκε να παντρευτεί την Ισαβέλλα της Αραγωνίας, ο γάμος έγινε στο Κλερμόν από τον επίσκοπο της Ρουέν Εύδη Ριγκώ (1262). Ως κόμης της Ορλεάνης συνόδευσε τον πατέρα του στην Η΄ Σταυροφορία στην Τύνιδα (1270). Πριν η αποστολή φτάσει στον προορισμό της ο στρατός θερίστηκε από επιδημία δυσεντερίας, από αυτήν βρήκαν τον θάνατο ο αδελφός του Ιωάννης Τριστάνος της Γαλλίας στις 3 Αυγούστου και στη συνέχεια ο ίδιος ο πατέρας του στις 30 Αυγούστου. Ο Φίλιππος Γ' κλήθηκε να ορκιστεί νέος βασιλιάς της Γαλλίας στην Τύνιδα σε ηλικία 25 ετών. Ο Φίλιππος Γ' αν και ανίκανος να διοικήσει το βασίλειο και τα στρατεύματα ήταν ευσεβής, καλός ιππέας και δυναμικός στο πεδίο της μάχης γι'αυτό πήρε το προσωνύμιο Τολμηρός. Ο θείος του Κάρολος ο Ανδεγαυός έκλεισε δεκαετή ειρήνη με τον Μωάμεθ Α' - αλ - Μουστανσίρ χαλίφη σουλτάνο της Τύνιδας η οποία επέτρεψε στον Φίλιππο να γυρίσει στην Αγγλία. Ο Φίλιππος πήρε απ τον σουλτάνο της Τύνιδας κάποιο ποσό σαν αντάλλαγμα για την αποχώρηση του από τη Σταυροφορία. Η συνθήκη ολοκληρώθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1270 ανάμεσα στους βασιλείς της Γαλλίας, της Σικελίας, της Ναβάρας από τη μια πλευρά και τον σουλτάνο της Τύνιδας από την άλλη. Στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλοι θάνατοι στην οικογένεια του. Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου πέθανε πρόωρα στη Σικελία στον δρόμο της επιστροφής του ο γαμπρός του Φίλιππου Γ΄ Θεοβάλδος Β΄ της Ναβάρρας σύντομα πέθανε και η αδελφή του Φίλιππου σύζυγος του Θεοβάλδου Ισαβέλλα, η σύζυγος του ίδιου του Φιλίππου Ισαβέλλα της Αραγωνίας ενώ ήταν έγκυος στο έκτο παιδί τους έπεσε από το άλογο της τραυματίστηκε θανάσιμα και πέθανε. Ο Φίλιππος Γ' έφτασε στο Παρίσι στις 21 Μαΐου 1271, την επόμενη μέρα έγινε η κηδεία του πατέρα του και στη συνέχεια στέφθηκε βασιλιάς της Γαλλίας στο Ρένς στις 15 Αυγούστου 1271. Την ίδια χρονιά πέθανε και ο θείος του Αλφόνσος του Πουατιέ χωρίς διαδόχους κληρονομώντας τα εδάφη του τα οποία ένωσε με το Γαλλικό στέμμα εκτός από την περιοχή του Κομτάτ Βενεσίν γύρω από την πόλη της Αβινιόν, η οποία δόθηκε στον Πάπα Γρηγόριο τον Ι΄ (1274). Με τη Συνθήκη της Αμιένης (1279) ο Εδουάρδος Α΄ της Αγγλίας επανέφερε τα εδάφη στο βασίλειο του.

Σικελικός Εσπερινός

Γάμος του Φιλίππου Γ' με τη Μαρία της Βραβάντης - χειρόγραφο του 14ου αιώνα.

Ο Φίλιππος Γ' υποστήριξε τον θείο του Κάρολο τον Ανδεγαυό στην προσπάθεια του να διεκδικήσει το βασίλειο της Σικελίας, η εξέγερση του Σικελικού Εσπερινού οδήγησε στη στέψη του βασιλιά της Αραγωνίας Πέτρου Γ' ως βασιλιά της Σικελίας και την ίδρυση του Οίκου της Βαρκελώνης στη Σικελία. Ο Πέτρος Γ΄ της Αραγωνίας προκαλώντας τον Σικελικό Εσπερινό ξεσήκωσε τους κατοίκους της Σικελίας εναντίον του Καρόλου του Ανδεγαυού (1282), η επιτυχία της εξέγερσης είχε σαν αποτέλεσμα τη στέψη του Πέτρου Γ' της Αραγωνίας σαν βασιλιά της Σικελίας ιδρύοντας τη δυναστεία του Οίκου της Βαρκελώνης στη Σικελία. Ο πάπας Μαρτίνος Δ' αφόρισε τον Πέτρο Γ' και κήρυξε το Αραγωνικό βασίλειο της Σικελίας άκυρο, ο πάπας παραχώρησε την Αραγωνία στον Κάρολο του Βαλουά μικρότερο γιο του Φιλίππου Γ'. Ο δελφίνος της Γαλλίας Φίλιππος παντρεύτηκε σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ορλεάνης την Ιωάννα Α΄ της Ναβάρρας κόρη και διάδοχο του πρόωρα θανόντα βασιλιά Ερρίκου Α' της Ναβάρρας. Η συνθήκη υπεγράφη από τον ίδιο τον Φίλιππο Γ' και τη μητέρα της Ιωάννας Λευκή του Αρτουά. Το 1284 ο Πέτρος κόμης του Πέρς και του Αλανσόν πέθανε χωρίς απογόνους γι'αυτό ο μεγαλύτερος αδελφός του Φίλιππος Γ' κληρονόμησε τα εδάφη του.

Εκστρατείες στο πλευρό του θείου του Καρόλου του Ανδεγαυού

Ο Φίλιππος και οι γιοί του έμπαιναν στο Ρουσιγιόν επικεφαλής της μεγάλης Αραγωνικής Σταυροφορίας (1284), η εκστρατεία με την έγκριση του πάπα πήρε το όνομα Σταυροφορία, θεωρείται από τους ιστορικούς η πιο αποτυχημένη και καταστροφική πολεμική εκστρατεία της δυναστείας των Καπετιδών. Οχυρώθηκαν πίσω από τη Γκερόνα με σκοπό να την κυριεύσουν, στις 26 Ιουνίου 1285 πολιόρκησε την πόλη και παρά την πολλή σκληρή αντίσταση των κατοίκων κατάφερε να την καταλάβει στις 7 Σεπτεμβρίου 1285. Σύντομα όμως υπέστησαν σκληρή δοκιμασία, αφού όλο το στρατόπεδο επλήγη από επιδημία δυσεντερίας θύμα της οποίας υπήρξε και ο ίδιος ο βασιλιάς. Μετά την εισβολή της επιδημίας γνώρισαν τη συντριβή από τους Αραγωνέζους στη μάχη του Κολ ντε Πανισσάρ στις 1 Οκτωβρίου 1285.

Το τέλος του

Τάφος του Φιλίππου Γ' στη βασιλική του Σαιν Ντενί

Τέσσερις μέρες μετά την ήττα απεβίωσε και ο ίδιος ο Φίλιππος από την επιδημία. Τα μέλη του σώματος του διαχωρίστηκαν σύμφωνα με το Τευτονικό έθιμο, η σάρκα του τοποθετήθηκε στον καθεδρικό ναό της Ναρβόννης, τα εντόσθια του στο αβαείο του Νώε στη Νορμανδία, η καρδιά του στον κατεδαφισμένο τώρα ναό του Κουβέντ των Ιακωβίνων στο Παρίσι και τα οστά του στη βασιλική του Σαιν Ντενί στα βόρεια του Παρισιού. Οι προσπάθειες του Φιλίππου Γ' να ανακαταλάβει το βασίλειο της Αραγωνίας χρεοκόπησαν τη Γαλλική οικονομία δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα στον γιο και διάδοχο του Φίλιππο Δ'.

Αναφορές του Φιλίππου στη Θεία Κωμωδία του Δάντη

Στη Θεία Κωμωδία ο Δάντης οραματίζεται το πνεύμα του Φιλίππου Δ' μαζί με έναν αριθμό από σύγχρονους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Δάντης δεν αναφέρει ευθέως το όνομα του αλλά κάνει έμμεση αναφορά σε αυτόν αποκαλώντας τον "κοντομύτη" και "πατέρα του Πεστ στη Γαλλία".

Οικογένεια

Με τον πρώτο του γάμο (1262) με την Ισαβέλλα της Αραγωνίας του Οίκου της Βαρκελώνης, κόρης του Ιακώβου Α΄ της Αραγωνίας, απέκτησε τέκνα:

• Λουδοβίκος 1264-1276, διάδοχος, απεβ. 12 ετών.
• Φίλιππος Δ΄ 1268-1314, βασιλιάς της Γαλλίας.
• Ροβέρτος (1269 - 1271), απεβ. 2 ετών.
• Κάρολος 1270-1325, κόμης του Βαλουά. Ο γενάρχης του Οίκου του Βαλουά.

Με τη δεύτερη σύζυγο του Μαρία των Ρέγκιναρ (1274), κόρη του Ερρίκου Γ΄ δούκα της Βραβάντης, απέκτησε:

• Λουδοβίκος 1276-1319, κόμης του Εβρέ. Ο γενάρχης του Οίκου του Εβρέ.
• Λευκή 1278-1305, παντρεύτηκε τον Ροδόλφο Α΄ των Αψβούργων βασιλιά της Βοημίας & δούκα της Αυστρίας.
• Μαργαρίτα 1282-1318, παντρεύτηκε τον Εδουάρδο Α΄ της Αγγλίας.

Πηγές

• Philip III, Yolanda de Pontfarcy, The Dante Encyclopedia, ed. Richard Lansing, (Routledge, 2010)
• Philip III the Bold, William Chester Jordan, Medieval France: An Encyclopedia, ed. William W. Kibler and Grover A. Zinn, (Routledge, 2007)
• Jim Bradbury, The Capetians: The History of a Dynasty, (Continuum, 2007)
• Elizabeth M. Hallam, Capetian France: 987-1328, (Longman House, 1980)
• The disease in question was either dysentery or typhus; Riley-Smith 2005
• Cárdenas, Fabricio (2014). 66 petites histoires du Pays Catalan [66 Little Stories of Catalan Country] (in French). Perpignan: Ultima Necat.
• Jonathan Sumption, The Hundred Years War:Trial by Battle, Vol. I, (Faber and Faber Limited, 1990), 24.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• libro.uca.edu