Φριτς Πρεγκλ
Ο Φριτς Πρεγκλ (Fritz Pregl, στη σλοβενική και Friderik Pregl, 3 Σεπτεμβρίου 1869 – 13 Δεκεμβρίου 1930) ήταν Σλοβενο-αυστριακός χημικός και ιατρός. Κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Χημείας του 1923 για τις σημαντικές συνεισφορές του στην ποσοτική ανάλυση μικρών δειγμάτων οργανικών χημικών ουσιών («μικροανάλυση»). Μία από αυτές τις συνεισφορές ήταν η βελτίωση της μεθόδου της σειριακής καύσεως για τη στοιχειακή ανάλυση ενός δείγματος.
| Φριτς Πρεγκλ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Fritz Pregl (Γερμανικά) |
| Γέννηση | 3 Σεπτεμβρίου 1869[1][2][3] Λιουμπλιάνα[4] |
| Θάνατος | 13 Δεκεμβρίου 1930[1][5][2] Γκρατς[6][5] |
| Τόπος ταφής | Zentralfriedhof Graz |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αυστρία Κισλεϊθανία Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Σλοβενικά[7] Αγγλικά[8] Γερμανικά[8] |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο του Γκρατς |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | χημικός ιατρός καθηγητής πανεπιστημίου φαρμακοποιός φυσικός[9] |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο του Γκρατς Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | βραβείο Νόμπελ Χημείας (1923)[10][11] Βραβείο Λίμπεν (1914) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφικά δεδομένα Επεξεργασία
Ο Πρεγκλ γεννήθηκε στη Λιουμπλιάνα, που τότε ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Ο πατέρας του ήταν σλοβενόφωνος, ενώ η μητέρα του γερμανόφωνη. Το 1923 ωστόσο η Σλοβενία ήταν μέρος του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας και έτσι κατά την απονομή του Βραβείου Νόμπελ σε αυτόν, ο Φ. Πρεγκλ είχε διπλή υπηκοότητα: αυστριακή και γιουγκοσλαβική. Ο Πρεγκλ πέθανε στο Γκρατς της Αυστρίας σε ηλικία 61 ετών.
Ο Πρεγκλ ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως χημικός αφού πρώτα σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς. Εξαιτίας της ενασχολήσεώς του με τη φυσιολογία και ειδικότερα τη χημική φυσιολογία, υπέφερε από τους περιορισμούς της ποσοτικής μικροαναλύσεως οργανικών χημικών ουσιών. Οι πολύ μικρές ποσότητες των ουσιών που απεμόνωνε κατά την έρευνά του πάνω στα οξέα της χολής καθιστούσαν απαραίτητη τη βελτίωση της μεθόδου στοιχειακής αναλύσεως. Στο τέλος της έρευνάς του, ο Πρεγκλ είχε κατορθώσει να μειώσει την ελάχιστη ποσότητα της ουσίας που ήταν απαραίτητη για την ανάλυση κατά 50 φορές. Προσκάλεσε χημικούς να μάθουν τη μέθοδό του για στοιχειακή ανάλυση και έτσι η μέθοδος αναγνωρίσθηκε σύντομα ευρύτατα.
Μεταθανάτια αναγνώριση Επεξεργασία
Το 1950 το τμήμα του Πανεπιστημίου του Γκρατς όπου εργαζόταν ο Πρεγκλ μετονομάσθηκε σε «Ινστιτούτο Ιατρικής Χημείας και Εργαστήριο Πρεγκλ». Επίσης οδοί πόλεων στο Γκρατς, στο Ίνσμπρουκ, στη Βιέννη και το Κλάγκενφουρτ έχουν πάρει το όνομά του. Στη Σλοβενία απονέμονται κάθε χρόνο από το 2007 τα «Βραβεία Πρεγκλ» από το Εθνικό Ινστιτούτο Χημείας της χώρας για ερευνητικό έργο και εξέχουσες διδακτορικές διατριβές. Σε Σλοβένους μαθητές του δημοτικού σχολείου απονέμονται «Βραβεία Αναγνωρίσεως Πρεγκλ», ενώ σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαιδεύσεως απονέμονται «Μνείες Πρεγκλ» για εξαιρετικές επιδόσεις σε εθνικούς διαγωνισμούς χημείας. Σε μία πλατεία στη Λιουμπλιάνα έχει δοθεί το όνομα του Πρεγκλ.[12] Πολύ παλαιότερο είναι το Βραβείο Φριτς Πρεγκλ, που απονεμόταν ετησίως από το 1931 έως το 2006 (μετά το 1977 ανά δύο έτη) σε Αυστριακό επιστήμονα για διακεκριμένα επιτεύγματα στη χημεία από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών από πόρους που της άφησε ο ίδιος ο Πρεγκλ.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Fritz-Pregl. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w6sv19pn. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 5,0 5,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: «BnF catalogue général» (Γαλλικά) Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Παρίσι. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ 8,0 8,1 CONOR.SI. 6254435.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 1923». (Αγγλικά) nobelprize.org. Ίδρυμα Νόμπελ. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ «Table showing prize amounts». (Αγγλικά) Ίδρυμα Νόμπελ. Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ Učakar, Ivanka; Žiga Rangus (Ιανουάριος 2011). «Friderik Pregl» (στα σλοβενικά). Slovenski knjižnično-muzejski megakviz (Ljubljana City Library) 10/11. http://www.koz.si/megakviz/Data/pregl.pdf.[νεκρός σύνδεσμος]
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Zupanič-Slavec, Zvonka (2001). «Zdravnik Friderik Pregl, nobelov nagrajenec slovenskega rodu». Zdravniški vestnik (Slovenian Medical Association) (70): 399–404. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2005-09-07. https://web.archive.org/web/20050907005917/http://vestnik.szd.si/st7-8/399-404.pdf. Ανακτήθηκε στις 2005-06-01.
- H. Lieb (1950). «Zum Gedächtnis an Fritz Pregl, den Begründer der quantitativen organischen Mikroanalyse (1869–1930)». Chemistry and Materials Science 35 (2-3): 123-129. doi:.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Περισσότερα για την κυριότερη συνεισφορά του Πρεγκλ στην επιστήμη στη «Διάλεξη Νόμπελ»