Φροντιστήριο Αργυρούπολης Πόντου

Το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης (1723-1922) είναι το γνωστότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα του Πόντου μετά το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας.

Ίδρυση

Ιδρύθηκε το 1723, στην Αργυρούπολη του Πόντου, από τον αρχιεπίσκοπο Χαλδίας Ιγνάτιο Σκρίβα με την υλική και ηθική συμπαράσταση των αρχιμεταλλουργών, των μοναστηριών και των κοινοτήτων της περιοχής. Λειτούργησε εξ αρχής ως κάτι παραπάνω από ένα κοινό σχολείο. Αρχικά, ονομάστηκε Σχολή Ελληνικών Μαθημάτων, με πρώτο δάσκαλο τον Θεόδωρο Παύλου Βυζάνο. Στην τελική του μορφή αποτελούνταν από έντεκα τάξεις: πέντε τάξεις για το Δημοτικό Σχολείο, τρεις τάξεις για το Ελληνικό ή Σχολαρχείο και τρεις τάξεις για το Ημιγυμνάσιο. Από το 1873 και μετά προστέθηκε και το Παρθεναγωγείο με δημοτικές τάξεις και νηπιαγωγείο.

Μετονομασία

Το 1840 του δόθηκε η ονομασία Φροντιστήριο από τον διευθυντή του, Σεραφείμ Χατζηακεψιμά, που σπούδασε στην Αυθεντική Ακαδημία του Βουκουρεστίου. Η ονομασία Φροντιστήριο διατηρήθηκε μέχρι και το τέλος της ζωής του, το 1922. Ο όρος Φροντιστήριο, αντίθετα με την σύγχρονη έννοια που επικρατεί, εκείνη την εποχή σήμαινε το σπουδαστήριο, που συμπεριλάμβανε το Δημοτικό, το Σχολαρχείο και τις Γυμνασιακές τάξεις.

Η εποχή Κυριακίδη

Το Φροντιστήριο αποκτά αίγλη ξεχωριστή, όταν τη διεύθυνσή του αναλαμβάνει ο Γεώργιος Παπαδόπουλος - Κυριακίδης, που εργάζεται με αυταπάρνηση για την αναβάθμισή του. Από το 1854 και μετά ο Γεώργιος Κυριακίδης εισήγαγε στο Φροντιστήριο και άλλες τάξεις, βιβλία, προγράμματα, μητρώα σπουδών, μαθητολόγια, ημερήσιους ελέγχους και χειμερινές εξετάσεις. Η παιδαγωγική του συμπεριφορά απέναντι στους μαθητές ήταν εξαιρετική και για αυτό το λόγο διαρκώς αυξανόταν η ζήτηση για μάθηση και εκπαίδευση. Ο Γεώργιος Κυριακίδης ήταν διευθυντής στο Φροντιστήριο από το 1854 μέχρι και το 1860, παρέμεινε όμως στην Αργυρούπολη και βοήθησε με κάθε τρόπο το Φροντιστήριο μέχρι το 1877. Όλα αυτά τα χρόνια σημειώνεται σημαντική αύξηση των μαθητών. Μετά τον Κυριακίδη το Φροντιστήριο διεύθυναν οι εξής: Γ.Ξιφιλίνος, Ι.Χαρίβουλος, Ι.Ονουφρίου, Γ.Ζουτουρίδης, Θ.Παυλίδης, Γ.Ωρολογάς, Γ.Σαρασίτης, Ν. Στρογγύλης, Γ.Ευθυβούλης, Γ.Σουμελίδης, Π.Χαραλαμπίδης, Δ.Βασιλειάδης, Θ.Παναγιωτίδης, Ι.Ψώμου, Ι.Τάσογλους, Σ.Ιωακειμίδης, Α.Μολυβδάς, Α.Οικονομίδης, Ι.Ελευθεριάδης, Σ.Μικρόπουλος, Ι.Κανονίδης και Δ.Αμανατίδης.

Το κτήριο του Φροντιστηρίου

Με τις όντως ηρωικές ενέργειες του Γεώργιου Παπαδόπουλου Κυριακίδη, τη συνδρομή του μητροπολίτη Χαλδίας Γερβασίου και την οικονομική στήριξη των κατοίκων της Χαλδίας θεμελιώθηκε το 1875 το κτίριο του Φροντιστηρίου, του οποίου η αποπεράτωση συντελέστηκε το 1879. Ο Μητροπολίτης Χαλδίας, Γερβάσιος Σουμελίδης, για να εξασφαλίσει την οικονομική λειτουργία του Φροντιστηρίου της Αργυρούπολης, το εφοδίασε με ακίνητη περιουσία, εκποιώντας όσα ιερά αναθήματα περίσσευαν και δεν ήταν σε χρήση. Αυτή η περιουσία απέφερε σταθερό εισόδημα στο Φροντιστήριο. Έλιωσε ιερά σκεύη εκκλησιών και με το ασήμι τους, 45 οκάδες, έχτισε το κτήριο. Τα έσοδα από την πώληση των κειμηλίων ανήλθαν σε 1200 λίρες. Η απόφαση του Γερβασίου να διαθέσει τα αναθήματα για τη μόρφωση των νέων της Χαλδίας αποτέλεσε την καλύτερη επένδυση στην παιδεία.

Βιβλιοθήκη

Το 1819 ο Μητροπολίτης Χαλδίας, Σίλβεστρος Β’ Λαζαρίδης, ίδρυσε τη βιβλιοθήκη του Φροντιστηρίου της Αργυρούπολης, η οποία καταστράφηκε το 1845, από πυρκαγιά και ανασυστάθηκε το 1853. Το 1924 τα βιβλία της βιβλιοθήκης καθώς και όλα τα σπάνια χειρόγραφα και τα αρχαία κλασσικά βιβλία του Φροντιστηρίου μεταφέρθηκαν, μέσα σε ξύλινα κιβώτια, στη Νάουσα Ημαθίας, όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες Αργυρουπολίτες. Σήμερα τα βιβλία αυτά, όσα απόμειναν, φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Ευξείνου Λέσχης Ποντίων Νάουσας - Εθνικής Βιβλιοθήκης Αργυρουπόλεως "Ο Κυριακίδης".

Το τέλος

Οι πύλες του Φροντιστηρίου έκλεισαν οριστικά το 1922. Σήμερα το διώροφο κτήριο είναι ερειπωμένο. Πολλοί από τους αποφοίτους του Φροντιστηρίου, μετά τον ξεριζωμό, επάνδρωσαν τα σχολεία της μητροπολιτικής Ελλάδας κάνοντας εμφανέστατο τον άψογο παιδευτικό τους καταρτισμό (Κανδηλάπτης, Ζερζελίδης, Μελανοφρύδης, Κυριακίδης, Γρηγοριάδης, Ουσταμπασίδης, Παύλος και Χρίστος Παπαδόπουλος κ.ά.).

Βιβλιογραφία

• Γεώργιος Κανδηλάπτης, Ο πνευματικός φάρος της επαρχίας Χαλδίας ήτοι η ιστορία του ελληνικού Φροντιστηρίου Αργυροπόλεως του Πόντου, ΑΣΕ Α.Ε., 1970, Θεσσαλονίκη
• Φώτης Κουτσουπιάς, Η Εκκλησιαστική και Εκπαιδευτική κίνηση στην εκκλησιαστική επαρχία Χαλδίας του Πόντου (19°Σ-20ος αιώνας), Διδακτ. Διατριβή ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2000
• Φώτης Κουτσουπιάς, Μητροπολίτης Χαλδίας του Πόντου Γερβάσιος Σουμελίδης (1864-1905) : ο Αγιος της παιδείας. Βέροια, 2002
• Ευστάθιος Ταξίδης, Η εκπαίδευση των Ελλήνων στον Πόντο, Αφοί Κυριακίδη, 2013, Θεσσαλονίκη
• Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού, εκδόσεις Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1988, τ. 11ος
• Φανή Αλεξανδρίδου, Η Παιδεία στον Πόντο, η Εκπαίδευση και τα Εκπαιδευτικά Συστήματα από το 1682 με την ίδρυση του Φροντιστηρίου μέχρι και το 1922, με την ανταλλαγή των Πληθυσμών και την ενσωμάτωση τους στη Θεσσαλονίκη, 2015 Θεσσαλονίκη.