Χειροκροτήματα (ταινία, 1944)

Το Χειροκροτήματα είναι ελληνική ασπρόμαυρη δραματική - μουσική ταινία του 1944, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιώργου Τζαβέλλα, με πρωταγωνιστή τον γνωστό συνθέτη Αττίκ (Κλέωνα Τριανταφύλλου). Η υπόθεση παρουσιάζει ομοιότητα με την πραγματική ζωή του πρωταγωνιστή. Αξιοσημείωτη είναι η θεματική συγγένειά της με τη γνωστή ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν Τα φώτα της ράμπας, η οποία βέβαια είναι μεταγενέστερη (του 1952).

Χειροκροτήματα
Κινηματογραφική αφίσα
Σκηνοθεσία	Γιώργος Τζαβέλλας
Παραγωγή	Νόβακ Φιλμ, Ωρίων Α.Ε.
Σενάριο	Γιώργος Τζαβέλλας
Πρωταγωνιστές	Αττίκ Δημήτρης Χορν Ζινέτ Λακάζ
Μουσική	Αττίκ
Τραγούδι	Καίτη Παρίτση
Φωτογραφία	Τώνης Νόβακ
Μοντάζ	Μαυρίκιος Νόβακ
Χορογραφία	Γιάννης Φλερύ
Πρώτη προβολή	1 Μαΐου 1944 (Ελλάδα)
Διάρκεια	78΄
Προέλευση	Ελλάδα
Γλώσσα	Ελληνικά
δεδομένα ()

Πλοκή

Ένας διάσημος συνθέτης και θεατρώνης, ο Άλφα, βρίσκεται στη δύση της καριέρας του, γερασμένος και μακριά από την πρότερη δόξα και τα χειροκροτήματα του κοινού για τα τραγούδια και τα αστεία του. Γνωρίζει μια νεαρή ταλαντούχα τραγουδίστρια, την Νόρα. Την προσλαμβάνει στον θίασό του και, επειδή είναι παράφορα ερωτευμένος μαζί της, κάνει τα πάντα, όπως το να πουλήσει το σπίτι του, για να την αναδείξει σε πρώτο όνομα στο θέατρο. Έρχεται όμως η καταστροφή ένα βράδυ, όταν ανακαλύπτει ότι η Νόρα έχει σχέση με το νεαρό βιολιστή της ορχήστρας, τον Στέφανο.

Το πλήγμα γι' αυτόν είναι βαρύ. Εγκαταλείπει το θέατρο και κατρακυλά στην εξαθλίωση, καταλήγωντας να παίζει μουσική σε ταβέρνες προκειμένου να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Αλλά κάποια μέρα τα βήματά του τον φέρνουν στο θέατρο όπου η άλλοτε προστατευομένη του έχει γίνει διάσημη. Αγοράζει ένα εισιτήριο στη γαλαρία για να δει την παράσταση. Στη διάρκεια του έργου η Νόρα κάποια στιγμή τον διακρίνει μεταξύ των θεατών, και τον προσκαλεί να την συνοδεύσει στο πιάνο. Το πολυπληθές κοινό τον αναγνωρίζει και τον αποθεώνει. Ο ασθενικός γέροντας ανεβαίνει στη σκηνή, αλλά όταν τελειώνει το παίξιμο, δεν αντέχει τη συγκίνηση που του προκαλούν οι επευφημίες. Αφήνει πάνω στη σκηνή την τελευταία του πνοή, παίρνοντας μαζί του και τα τελευταία χειροκροτήματα.

Παρατηρήσεις

Η ταινία γυρίστηκε εξ ολοκλήρου τη νύχτα, λόγω οικονομίας στο ηλεκτρικό ρεύμα και χωρίς εξωτερικά πλάνα, στο στούντιο της Νόβακ - Ωρίων, που ήταν το τελειότερο της εποχής. Ο ίδιος ο Νόβακ υποστήριζε ότι πλέον το ελληνικό φιλμ δε φοβάται τα "εσωτερικά γυρίσματα", διότι υπήρχε η πείρα του πώς επιτυγχάνεται ο κατάλληλος φωτισμός. Τα πλάνα με το κοινό γυρίστηκαν με προσκεκλημένους στις 28 Νοεμβρίου 1943 στον κινηματογράφο Ρεξ.

Στην ταινία ακούγονται πολλές γνωστές μελωδίες του πρωταγωνιστή, καθώς και το "Μόνο για σένα", που αποτελούσε το λάιτ μοτίβ. Μέχρι τα γυρίσματα εκείνα το όνομα της πρωταγωνίστριας παρέμενε μυστικό, ως ιδεώδης αποκάλυψη. Αρχικά, ο Τζαβέλλας είχε προσφέρει τον ρόλο αυτό στη Στέλλα Γκρέκα. Ο τότε σύζυγός της, όμως, Ορέστης Λάσκος την πίεσε να αρνηθεί, ώστε να παίξει στη δική του ταινία, τις Ραγισμένες καρδιές. Η πρεμιέρα δόθηκε την 1η Μαΐου 1944. Λίγο μετά την ολοκλήρωση της ταινίας, ο Αττίκ πέθανε από τις κακουχίες και τις στερήσεις της Κατοχής. Τα Χειροκροτήματα είναι η μοναδική του εμφάνιση στον κινηματογράφο.

Διανομή ρόλων

• Αττίκ ... Άλφα
• Ζινέτ Λακάζ ... Νόρα
• Δημήτρης Χορν ... Στέφανος
• Αλέκος Αλεξανδράκης
• Τζένη Σταυροπούλου
• Κίμων Σπαθόπουλος
• Μπέμπα Δελούδη
• Ανδρέας Ευαγγελίου
• Έφη Πάλμη
• Μαρίκα Θηβαίου
• Γιώργος Φούντας
• Χ. Ζαμάνος
• Νίκος Βλαχόπουλος
• Βελισσάριος Κοντογιάννης
• Μαριάννα Άννινου
• Βασίλης Νικολαΐδης
• Μ. Αντωνίου
• Πέτρος Πανταζής
• Σ. Χριστόπουλος
• Α. Καρρά
• Ν. Γαλανάκης
• Κ. Κωστή
• Κ. Κάσκαρης
• Ν. Κολιοντζή
• Λευτέρης Τρακάδας
• Α. Γερούτσκη
• Γιώργος Ζωγράφος

Πηγές

• Σολδάτος, Γιάννης (1977–1978). «Επισκόπηση της ελληνικής κινηματογραφίας». Φιλμ 15 (Χειμώνας–Άνοιξη): 409-410. 

• «Χειροκροτήματα». Φιλμογραφία. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2015. 

• Τζαβέλλας, Θάνος (2012). «Γιώργος Τζαβέλλας: Αγόρι μου, εν αρχή ην ο λόγος». Το Βήμα (8 Απριλίου). http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=452135. Ανακτήθηκε στις 2015-12-23. 

• Ζουμπουλάκης, Γιάννης (2014). «Γιώργος Τζαβέλλας: ο πρίγκιπας του ελληνικού κινηματογράφου». Το Βήμα (14 Σεπτεμβρίου). http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=630675. Ανακτήθηκε στις 2015-12-23. 

• «Στέλλα Γκρέκα: ένας θρύλος των 78 στροφών». Greek News. Greek American Weekly Newspaper. (28 Σεπτεμβρίου 2010). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2015. 

Βιβλιογραφία

• Σολδάτος, Γιάννης (2010) [1988]. Ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Α΄. Αθήνα: Αιγόκερως. σελ. 101. ISBN 978-960-322123-4. 

• περ. Κινηματογραφικός Αστήρ, αρ. τεύχ. 16.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Χειροκροτήματα στην IMDb (Αγγλικά)
• Χειροκροτήματα στο Cine.gr (αρχειοθετημένος)
• «Αττίκ -Χειροκροτήματα, 1944» (video). youtube. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2016.