πρόχειρο
Γενικές πληροφορίες
Γεωγραφικές συντεταγμένεςπάρκο Bear Run
ΤοποθεσίαMill Run, Πενσυλβανία
ΧώραΗνωμένες Πολιτείες
Έναρξη κατασκευής1936
Ολοκλήρωση1939
ΧρήσηΠρώην κατοικία Σήμερα μουσείο
Τεχνικές λεπτομέρειες
Όροφοι3
Σχεδιασμός και κατασκευή
ΑρχιτέκτοναςFrank Lloyd Wright

Κατοικία Falling Water

Επεξεργασία

{{DISPLAYTITLE:Falling Water}}

Το κτήριο Fallingwater house είναι έργο του αρχιτέκτονα Frank Lloyd Wright . Βρίσκεται στο Mill Run των Ηνωμένων Πολιτειών στο φυσικό πάρκο Bea

r Run, όπου ρέει ρέμα στα 1298 πόδια πάνω από τη στάθμη της θάλασσας.[1] Κατασκευάστηκε ως παραθεριστική κατοικία το 1936 για τους ιδιοκτήτες Edgar και Liliane Kaufmann, το Fallingwater. Eίναι διεθνώς αναγνωρισμένο ως αριστούργημα αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα. Αποτελεί ένα  θαύμα της καινοτομίας και εκφράζει αρχιτεκτονική τόλμη, το σπίτι φαίνεται σαν ένα μέρος του τοπίου. Φαίνεται να επιπλέει πάνω από τις βιαστικές πτώσεις του Bear Run, πάνω στις όχθες του οποίου βρίσκεται θαυματουργικά, σαν ένα αδύνατο όραμα, ένα όνειρο. Ίσως το πιο φημισμένο σπίτι που κατασκευάστηκε για ιδιώτη[2].

Οι μηχανικοί του έργου ήταν ο Mendel Glickman και ο William Wesley Peters[1].  Το 1991 το έργο αυτό ονομάστηκε από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτόνων ως το " καλύτερο όλων των εποχών έργο της αμερικανικής αρχιτεκτονικής" . Ήταν ένα από τα δέκα κτήρια του αρχιτέκτονα που προτάθηκαν για τον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 2015[3].

Ιστορικά στοιχεία-Έμπνευση

Επεξεργασία

Ο ιδιοκτήτης του κτιρίου ήταν επιχειρηματίας και έμπορος λιανικής. Ο γιος το του, Edgar Kaufmann έγινε γνωστός ιστορικός και κριτικός αρχιτεκτονικών έργων, ενώ ο ίδιος έγραψε μία καθοριστική βιογραφία για την κατοικία Falling water ,που την ονόμασε "Frank Lloyd Wright Country House".[4]Επιθυμία των ιδιοκτητών ήταν το σπίτι να βρίσκεται απέναντι από τον καταρράκτη. Ωστόσο, ο Wright αποφάσισε με δική του πρωτοβουλία να ενσωματώσει το σχέδιο του κτήριου στον καταρράκτη, έτσι ώστε να γίνει μέρος της ζωής του Kauffmann[1]. Ο σχεδιασμός δημιούργησε ένταση μεταξύ του ίδιου και του Kaufmann, ο οποίος συχνά αμφισβήτησε τη δομική ακεραιότητα των φιλόδοξων προβόλων[3].

 
Κατοικία Fallingwater,Frank Lloyd Wright

Tο Falling water house εκφράζει ταυτόχρονα το ιδανικό του Wright για μια "οργανική" αρχιτεκτονική προσαρμοσμένη στους ρυθμούς του φυσικού κόσμου, ενώ ταυτόχρονα αγκαλιάζει πλήρως το νεωτεριστικό ιδίωμα - αν και με τους δικούς του όρους[5].Η έμπνευση για το σχεδιασμό και τη θέση του κτηρίου απορρέει από την την τέχνη του τοπίου και την αρχιτεκτονική ιαπωνική της Ιαπωνίας.[4][1]Ο αρχιτέκτονας ήθελε να δημιουργήσει αρμονία μεταξύ ανθρώπου και φύσης[1].Επιπρόσθετα,αυτή η επιρροή του από την ιαπωνική αρχιτεκτονική αντικατοπτρίζεται και στη διείσδυση των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων[6].Εξάλλου, ο ίδιος ο σχεδιασμός ήταν για το Wright, όπως και για το μέντορά του, Sullivan, μια δύναμη της φύσης, μια έκρηξη της φυσικής ενέργειας και ζωτικότητας[4].Ωστόσο ,η σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τη φύση μέσα από αυτή τη λογική έχει εφαρμοστεί και πριν τον Frank Lloyd Wright από άλλους αρχιτέκτονες. Ο Αμερικανός αρχιτέκτονας Richardson,που είναι αρχιτέκτονης της προηγούμενης γενιάς από αυτή του Wright, οικοδομούσε πέτρινες πλάκες, που θύμιζαν ναούς της Ιαπωνίας[4]..Διαφέρει από τα σύγχρονά του στην Ευρώπη ,που ανήκουν στο κίνημα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής[4].Έχει περισσότερες κοινές αναφορές σε σχέση με τα έργα του Alvaar Alto στη Σκανδιναβία και τη μεταγενέστερη σκανδιναβική παράδοση. Διαφέρει, όμως, αισθητά από τα έργα των κύριων εκφραστών του μοντέρνου κινήματος της αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη, όπως ήταν ο Le Corbusier[4]. Τα κτίρια των αρχιτεκτόνων της Ευρώπης της εποχής εκείνης εξέφραζαν τη λογική ότι η ζωή θα πρέπει να διατηρείται σε ένα τεχνητό περιβάλλον, αποκομμένη από τη φύση ,λογική αντίθετη από αυτή του Frank Lloyd Wright, ο οποίος στόχευε στην ισορροπία ανθρώπου και φύσης.[4]

Ακόμα, σε σχέση με την συλλογιστική διαδικασία σχεδιασμού του κτιρίου falling water ο Frank Lloyd Wright έχει αναφέρει ότι προσπάθησε "να σπάσει το κουτί".[4]Οι λεπτομέρειες του σχεδιασμού του Fallingwater δημιουργούν ένα σπίτι που προστατεύει, αλλά ταυτόχρονα θολώνει τα όρια ανάμεσα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό[6].

Σχεδιασμός

Επεξεργασία

Το έργο αποτελείται από δύο μέρη : το κυρίως σπίτι που θα διέμεναν οι ιδιοκτήτες το οποίο κτίστηκε το 1936-1938  και ένα δεύτερο σπίτι το οποίο χρησίμευε ως ξενώνας και το οποίο ολοκληρώθηκε το 1939[1].

Κατοικία

Επεξεργασία

Η κατοικία αποτελείταν από μία σειρά από επίπεδα. Χαρακτηριστικό του κτιρίου είναι ότι μεταξύ των πλακών δεν υπάρχει μεγάλη σύμπρωση.[4] Η παρουσία του νερού είναι πάντα αισθητή, όχι μόνο οπτικά αλλα και ακουστικά ακόμα και εντός του σπιτιού[6].Περίπου το πενήντα τοις εκατό του εμβαδού της κάτοψης καλύπτεται από τις ανοιχτές βεράντες.Το κτίριο είναι καρφωμένο σε ένα βράχο.[4]

 
Κάτοψη δεύτερης στάθμης

Κατόψεις

Επεξεργασία

Το εσωτερικού του σπιτιού ήταν αυτό που πραγματικά απασχολούσε τον αρχιτέκτονα. Ο εσωτερικός χώρος έπρεπε να είναι ελαφρύς και ευρύχωρος και γι 'αυτό ξεκίνησε να αποφεύγει τους περιορισμούς όσο το δυνατόν περισσότερο.

Η χαμηλότερη στάθμη του κτιρίου βρίσκεται στο επίπεδο του ποταμού.Κατά την είσοδο στο σπίτι από την κύρια είσοδο, που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά, φτάνουμε σε ένα μικρό δωμάτιο, που βρίσκεται κάτω από τις σκάλες που οδηγούν στον δεύτερο όροφο[7]. Η βασική στάθμη κατοίκησης είναι η πρώτη[4], στην οποία βρίσκονται οι χώροι του καθιστικού, της κουζίνας και εξωτερικές βεράντες.[1]To σχέδιο του σπιτιού περιστρέφεται γύρω από το τζάκι, την εστία του σπιτιού, που ο Wright θεωρούσε ότι ήταν ο τόπος συγκέντρωσης για την οικογένεια. Εδώ ένας βράχος κόβει το τζάκι, φέρνοντας στον καταρράκτη στο σπίτι[1]. Το μεγάλο σαλόνι έχει το γυάλινο τοίχο που επιτρέπει την απόλαυση της θέας  του καταρράκτη, καθώς και να ακούει κανείς το καταρράκτη να τρέχει[7].Οι γυάλινες πόρτες γλιστρούν από το καθιστικό για να παρέχουν πρόσβαση σε μια σκάλα που οδηγεί στην άκρη του ποταμού. Τα βήματα οδηγούν επίσης απευθείας έξω από την κρεβατοκάμαρα του Kaufmann στον δεύτερο όροφο[3].

Στο δεύτερο όροφο συναντάει κανείς τρία υπνοδωμάτια εκ των οποίων το ένα αναφέρεται σε τυχόν επισκέπτες. Κάθε δωμάτιο έχει το δικό του μπάνιο καθώς και τη δική του βεράντα. Οι τρεις βεράντες είναι μεγάλων διαστάσεων σε σχέση με το κτήριο και η κάθε μία βρίσκεται σε διαφορετική στάθμη. Η μεγαλύτερη από τις τρεις βεράντες είναι αυτή που απευθύνεται στο δωμάτιο των ιδιοκτητών.[1] Στόχος της ένταξης των μεγάλων μπαλκονιών είναι η προέκταση του κτηρίου προς τη φύση. Ανεβαίνωντας το κλιμακοστάσιο για τον δεύτερο όροφο υπάρχει μία διαδρομή εξωτερικά του κτηρίου η οποία συνδέει το κυρίως κτήριο με το κτήριο για τους ξένους[1].

Στον τρίτο όροφο βρίσκεται ο χώρος εργασίας καθώς και το υπνοδωμάτιο του νεότερου γιού των ιδιοκτητών καθώς και ένα χώρο εκτόνωσης.[4] Επιπλέον, διαθέτει μία εξωτερική σκάλα που συνδέει το χώρο εργασίας με την κάτω βεράντα.

Η σύνθεση είναι οριζόντια, αν και κάπως περίπλοκη. Ο κάθετος άξονας ορίζεται από την καμινάδα, η οποία στρέφεται πάνω από την οροφή. Το κτίριο μεγαλώνει από μέσα προς τα έξω και εκτείνεται ανάλογα με τις ανάγκες των κατοίκων του. Κάθε επίπεδο χαρακτηρίζεται από μεγάλες προεξοχές που προεξέχουν ασύμμετρα προς διάφορες κατευθύνσεις[7].

Τα ύψη στο κτήριο είναι χαμηλά ώστε να κατευθύνουν το μάτι προς τον εξωτερικό χώρο. Παράλληλα με τα ύψη των κτηρίων υπάρχουν και στενοί, σκοτείνοι διάδρομοι στο εσωτερικό του κτηρίου, ώστε οι άνθρωποι που ζουν στο χώρο αυτό να βιώσουν ένα αίσθημα συμπίεσης σε σύγκριση με αυτό της επέκτασης των βεράντων προς την ύπαιθρο[1]. Η ύπαρξη του λόφου πίσω από το κτήριο καθώς και το βάθος των χώρων δίνει την αίσθηση στους χρήστες ότι βρίσκονται σε ένα ασφαλές μέρος,όπως σε μια σπηλιά όπως οι πρωτόγονοι.[8] Τα ισχυρά στοιχεία στη τομή είναι οι μεγάλες οριζόντιες πλάκες με τις προεξοχές τους και οι οποίες διαφέρουν ανα στάθμη,δηλαδή υπάρχει μία οριζόντια ολίσθηση της μίας πλάκας σε σχέση με την άλλη.  Για τη στήριξη των πανοραμικών δαπέδων χρησιμοποιήθηκαν ανεστραμμένες δοκοί σχήματος " Τ " που ενσωματώθηκαν σε μονολιθική πλάκα από σκυρόδεμα η οποία σχημάτιζε το ανώτατο όριο του χώρου κάτω.[9]

Κυριαρχεί ένα μοτίβο στις όψεις του έργου ανάμεσα στο οριζόντιο στοιχειο που είναι οι εκτεταμένες πλάκες από σκυρόδεμα και στο κάθετο στοιχείο από πέτρα. Οι οριζόντιοι πρόβολοι των πατωμάτων  και των στέγών  του κτιρίου  εμφανίζονται πάνω από τα νερά του καταρράκτη σαν να μην στηρίζονται πουθενά. Οι τοίχοι αποφεύγονται γενικά στο κτήριο. Έτσι δίνεται έμφαση στην αίσθηση του καταφυγίου, η οποία τονίζεται με τις προεξοχές και τα ανοίγματα[10]. Η χρήση μεγάλων παραθύρων εξαλείφει τον διαχωρισμό μεταξύ των δωματίων και των βεράντες τους. Μεταξύ άλλων σκοπών, αντικατοπτρίζουν το φυσικό φως και το προβάλλουν, έμμεσα, προς το εσωτερικό[7].Τα ανοίγματα στις γωνίες προσφέρουν απομακρύνουν το κτήριο από την μορφή του κουτιού και δημιουργούν ένα άνοιγμα προς το απέραντο ύπαιθρο όπως επίσης οι επιφάνειες των γυάλινων πλακών πλαισιώνουν τη φύση μέσα από τις τέσσερις εποχές[6].

Κατόψεις ξενώνα

Επεξεργασία

Το κτίριο του ξενώνα αποτελεί μία πιο συμβατική κατασκευή σε σχέση με την κύρια κατοικία [4] με την οποία είναι συνδεδεμένο μέσω μίας ημικυκλικής διαδρομής[11].Διαθέτει στον πρώτο όροφο γκαράζ, καθιστικό και ένα υπνοδωμάτιο καθώς και πισίνα, ενώ στο δεύτερο όροφο υπήρχαν τα υπνοδωμάτια μαζί με μία βεράντα[1].

 
Εικόνα από το εσωτερικό της κατοικίας Fallingwater.

Κατασκευή

Επεξεργασία

Τα υλικά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν είναι το οπλισμένο σκυρόδεμα, πέτρα και ο ψαμμίτης όπως και χάλυβας σε κόκκινο χρώμα . Οι τοιχοποιίες έγιναν με τέτοιο τρόπο ώστε να αναφέρονται στην τοποθεσία του κτηρίου. Το σκυρόδεμα είναι έγχρωμο με ελαφριά ώχρα, ενώ τα χαλύβδινα πλαίσια των ανοιγμάτων είναι βαμμένα με κόκκινο χρώμα για να ταιριάζουν με τα χρώματα των δέντρων. Προκειμένου να γίνει εντονότερη η επαφή με τη φύση, ογκόλιθοι από την περιοχή ενσωματώθηκαν στους τοίχους. Με αυτό τον τρόπο ο Wright παρουσίασε ένα παράδειγμα "οργανικής αρχιτεκτονικής" μέσα από αυτό το κτήριο[3] πετυχαίνοντας μια εντυπωσιακή ενσωμάτωση μεταξύ του κτιρίου και του δάσους που το περιβάλλει.[7] Oι ταράτσες περιορίζονται από λείες πλάκες από σκυρόδεμα[7].

Κατάσταση διατήρησης

Επεξεργασία

Ο Kaufmann και η οικογένειά του πήγαιναν για διακοπές στο falling water μέχρι το 1955, που πέθανε ο Kaufmann. Τότε το κτίριο πέρασε στην ιδιοκτησία του γιού του Edgar Junior[3]. Από το 1963 το κτίριο λειτούργησε ως μουσείο υπό την εποπτεία του τμήματος Συντήρησης της δυτικής Πενσυλβάνιας, στην οποία και ανήκει.[12] [13]Από το 2012, χρησιμοποιήθηκε για μια σειρά καλοκαιρινών κατασκηνώσεων,που έχουν σκοπό να διδάξουν δεξιότητες αρχιτεκτονικής επίλυσης προβλημάτων σε μαθητές λυκείου και μαθητές που ελπίζουν να σπουδάσουν αρχιτεκτονική στο πανεπιστήμιο.Παράλληλα, μια σειρά κατοικιών ολοκληρώθηκε κοντά στο κτίριο ,ώστε να φιλοξενηθούν αυτοί οι χρήστες[3][14].Το 2017 το Falling water υπέστη μικρές ζημιές μετά από έντονες βροχοπτώσεις, που προκάλεσαν τον κόλπο Bear Run, πάνω από τον οποίο βρίσκεται το κτίριο, να πλημμυρίσει.[15]

 
Σκάλα που οδηγεί στην άκρη του ποταμού

Κριτικές για το έργο

Επεξεργασία

Ο Iάπωνας Tadao Ando όταν επισκέφθηκε το κτήριο αυτό είπε  " νομίζω ότι ο Wright έμαθε την πιο σημαντική πτυχή της αρχιτεκτονικής, την επεξεργασία του χώρου, από την ιαπωνική αρχιτεκτονική. Όταν επισκέφθηκα το Fallingwater στην Πενσιλβανία, βρήκα την ίδια ευαισθησία του χώρου αλλά υπήρχαν και οι πρόσθετοι ήχοι της φύσης που μου άρεσαν."[16] Σύμφωνα με μαθητευόμενους του Wright το σχέδιο του κτηρίου δημιουργήθηκε μέσα σε λίγες ώρες αφού και ο ίδιος ισχυριζόταν ότι τα κτήρια κουνιούνταν από τα μανίκια του. Τα πρώτα σχέδια για το κτήριο Fallingwater- της προοπτικης,κατοψεις και τομές-ήταν και τα τελευταία.  Οι γραμμές και οι σαρωτικές γωνίες του σπιτιού πάνω από τον καταρράκτη έπεφταν γρήγορα και εξαγριωμένες από το μολύβι τουWright λίγες ώρες πριν ο Kaufmann επισκεφθεί τον Wright για να δει την πρόοδο του σχεδίου. Το όνομα "Fallingwater" συλλήφθηκε επί τόπου με χέρι γραμμένο από τον ίδιο τον αρχιτέκτονα[6]. Ο Vincent Scully επεσήμανε ότι το έργο του Wright αντικατοπτρίζει την «εικόνα του σύγχρονου ανθρώπου που βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή και ροή, διατηρώντας την ...σε ό, τι φαίνεται σταθερή, αλλά δεν θεωρεί πλέον τον εαυτό του ως το κέντρο του κόσμου. [17].

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 «AD Classics: Fallingwater House / Frank Lloyd Wright» (στα αγγλικά). ArchDaily. 2010-05-14. https://www.archdaily.com/60022/ad-classics-fallingwater-frank-lloyd-wright. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  2. Waggoner, Lynda (2016-03). Fallingwater. Rizzoli International Publications, Incorporated. ISBN 9780847848478.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Frank Lloyd Wright integrates architecture into nature at Fallingwater» (στα αγγλικά). Dezeen. 2017-06-07. https://www.dezeen.com/2017/06/07/fallingwater-frank-lloyd-wright-pennsylvania-house-usa-150th-birthday/. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 MacCORMAC, RICHARD (1995). «I. 'A sense of the marvellous' — Frank Lloyd Wright's Fallingwater». RSA Journal 143 (5463): 40–51. http://www.jstor.org/stable/41376874. 
  5. Stoller, Ezra (1 Ιανουαρίου 2000). Frank Lloyd Wright's Fallingwater. Princeton Archit.Press. ISBN 9781568982038. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 «Designing Fallingwater - Fallingwater» (στα αγγλικά). Fallingwater. https://www.fallingwater.org/history/about-fallingwater/designing-fallingwater/. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 «Fallingwater House - Data, Photos & Plans - WikiArquitectura» (στα αγγλικά). WikiArquitectura. https://en.wikiarquitectura.com/building/fallingwater-house/. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  8. Wright, Stephen. «Fallingwater - house over waterfall, Frank Lloyd Wright». www.wright-house.com. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2018. 
  9. «Fallingwater» (στα αγγλικά). Archipedia Wiki. http://archipedia.wikia.com/wiki/Fallingwater. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  10. McCarter, Robert (19 Μαρτίου 2002). Fallingwater Aid. Phaidon Press. ISBN 9780714842134. 
  11. Pfeiffer, Bruce Brooks (2004). Frank Lloyd Wright, 1867-1959: Building for Democracy. Taschen. ISBN 9783822827574. 
  12. Silman, Robert (2000). «The Plan to Save Falling water». Scientific American 283 (3): 88–95. http://www.jstor.org/stable/26058864. 
  13. «Fallingwater | History, Description, & Facts» (στα αγγλικά). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/place/Fallingwater. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  14. «Frank Lloyd Wright's Fallingwater to host summer camps | Dezeen» (στα αγγλικά). Dezeen. 2012-02-28. https://www.dezeen.com/2012/02/28/frank-lloyd-wrights-fallingwater-to-host-summer-camps/. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  15. «Frank Lloyd Wright's Fallingwater Damaged from Flooding» (στα αγγλικά). ArchDaily. 2017-07-21. https://www.archdaily.com/876326/frank-lloyd-wrights-fallingwater-damaged-from-flooding. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  16. «Tadao Ando | The Pritzker Architecture Prize». www.pritzkerprize.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2018. 
  17. Toker, Franklin (2003). Fallingwater Rising. New York. σελ. https://journals.psu.edu. ISBN 1400040264.