Χριστουγεννιάτικο δώρο

Χριστουγεννιάτικο δώρο είναι δώρο που δίνεται για τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Τα χριστουγεννιάτικα δώρα ανταλλάσσονται συχνά την Παραμονή Χριστουγέννων (24 Δεκεμβρίου), την ίδια ημέρα των Χριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου), την Πρωτοχρονιά (1 Ιανουαρίου) ή την τελευταία ημέρα της δωδεκαήμερης περιόδου των Χριστουγέννων, την Δωδέκατη Νύχτα (5 Ιανουαρίου). Η πρακτική της προσφοράς δώρων κατά τη διάρκεια της Παραμονής των Χριστουγέννων, σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, είναι συμβολική της παρουσίασης των δώρων από τους Τρεις Μάγους στο Θείο Βρέφος.

Χριστουγεννιάτικα δώρα κάτω από χριστουγεννιάτικο δέντρο

Ιστορία

Τρεις Μάγοι δίνουν δώρα στον Ιησού, ξυλογραφία του Γιούλιους Σνορ φον Καρόλσφελτ, 1860

Η προσφορά δώρων γενικά είναι μια αρχαία παράδοση που συνδέθηκε με τη χριστιανική γιορτή των Χριστουγέννων.

Στην αρχαία Ρώμη, η προσφορά δώρων μπορεί να γινόταν κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο τον Δεκέμβριο, το οποίο γιορταζόταν κατά τη διάρκεια της εορτής Σατουρνάλια.

Καθώς ο Χριστιανισμός γινόταν ολοένα και πιο διαδεδομένος στα ρωμαϊκά εδάφη, το έθιμο της προσφοράς δώρων εμφανιζόταν την Πρωτοχρονιά. Γύρω στο 336 μ.Χ., η ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου φαίνεται να καθιερώθηκε ως η ημέρα της γέννησης του Ιησού και η παράδοση της προσφοράς δώρων συνδέθηκε με την ιστορία των Βιβλικών Μάγων που έδιναν δώρα στο Θείο Βρέφος, όπου μαζί με μια άλλη ιστορία, αυτή του Αγίου Νικολάου, ενός χριστιανού επισκόπου και δωρητή του 4ου αιώνα, έγινε σιγά-σιγά μέρος των εορτασμών των Χριστουγέννων σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο. Σε άλλες χριστιανικές χώρες, η πρακτική της δωρεάς συμβαίνει νωρίς στην Έλευση, την Ημέρα του Αγίου Νικολάου.

Χριστουγεννιάτικη διαφήμιση που αναφέρει δώρα από περ. το 1900

Ορισμένοι πρώτοι Χριστιανοί ηγεμόνες, ωστόσο, ερμήνευσαν αυτή την ιστορία ως ενδείξεις ότι οι υπήκοοί τους θα έπρεπε να δίνουν δώρα στους ανωτέρους τους, και επέμεναν σε φόρους και δεκάτες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αυτό άλλαξε γύρω στην αλλαγή της χιλιετίας μετά τη δημοτικότητα της ιστορίας «Καλός Βασιλιάς Βεντσέσλαος», που βασίζεται στη ζωή ενός άλλου ιστορικού προσώπου που ισχυρίστηκε ότι ήταν δωρητής, του Αγίου Βεντσέσλαου. Τα χριστουγεννιάτικα δώρα στους ανωτέρους έγιναν λιγότερο συνηθισμένα και την εποχή της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης, τα έθιμα των δώρων στα παιδιά έγιναν ολοένα και πιο διαδεδομένα στην Ευρώπη. Το έθιμο εξαπλώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες τον 19ο αιώνα. Αυτό συνέπεσε επίσης με την επιθυμία ορισμένων από την ελίτ να μειώσουν τη φασαρία των χριστουγεννιάτικων εορτασμών των ενηλίκων, που σε ορισμένα μέρη συνδέονταν με επαιτεία, καθώς «ομάδες νεαρών ανδρών, συχνά θορυβώδεις, γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και ζητούσαν δωρεές από τους ευγενείς». Μια άλλη σχετική πτυχή ήταν η αυξανόμενη επιθυμία των γονέων να κρατούν τα παιδιά στο σπίτι, μακριά από τη διαφθορική επιρροή των αστικών δρόμων.

Μια άλλη σχετικά πρόσφατη αλλαγή αφορούσε την εποχή των χριστουγεννιάτικων δώρων. Για πολλούς αιώνες, η δωρεά γινόταν στις 6 Δεκεμβρίου την ημέρα του Αγίου Νικολάου ή στις αρχές Ιανουαρίου μετά την Παραμονή Πρωτοχρονιάς. Η δημοτικότητα αυτού του εθίμου αυξήθηκε μετά τη θετική υποδοχή του ποιήματος του 1823 Νύχτα πριν τα Χριστούγεννα και της νουβέλας του 1843 Χριστουγεννιάτικη ιστορία. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, η Παραμονή Χριστουγέννων αντικατέστησε τις ημερομηνίες των αρχών Δεκεμβρίου ή Ιανουαρίου ως η πιο κοινή ημερομηνία για προσφορά δώρων στον δυτικό πολιτισμό.

Με την περίοδο των Χριστουγέννων να διαρκεί δώδεκα ημέρες σύμφωνα με τα λειτουργικά ημερολόγια πολλών Χριστιανικών Εκκλησιών, δίνεται ένα δώρο για κάθε μία από τις δώδεκα ημέρες της Χριστουγεννιάτικης περιόδου σε ορισμένους πολιτισμούς, ενώ σε άλλα χριστιανικά νοικοκυριά, τα δώρα δίνονται μόνο την Ημέρα των Χριστουγέννων ή τη Δωδέκατη Νύχτα, τις πρώτες και τις τελευταίες ημέρες της περιόδου των Χριστουγέννων, αντίστοιχα.

Οικονομικός αντίκτυπος

Εργαζόμενοι του Ερυθρού Σταυρού συσκευάζουν χριστουγεννιάτικα δώρα για τις μαχητικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Οκτώβριος 1942

Οι χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις, που συχνά περιλαμβάνουν χριστουγεννιάτικα δώρα, αφθονούν σε πολλά εμπορικά κέντρα

Η παράδοση ασπάστηκε και από τους λιανοπωλητές, για τους οποίους οι εβδομάδες και, τελικά, ολόκληρος ο μήνας πριν από τα Χριστούγεννα έγιναν μια πολύ κερδοφόρα περίοδος. Γύρω στα τέλη του 20ου αιώνα, οι λιανοπωλητές άρχισαν να κατευθύνουν τις προσπάθειες μάρκετινγκ σε παιδιά με την ελπίδα ότι θα δελεάσουν τους γονείς να αγοράσουν περισσότερα προϊόντα.

Τα δώρα που δίνονται από τους γονείς μπορούν να χωριστούν σε συμμετοχή στη γονική προσφορά χριστουγεννιάτικων δώρων και σε επώνυμα είδη ως δώρα. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, αυτές οι έξι εβδομάδες πριν από τα Χριστούγεννα αντιστοιχούσαν στο 80% των πωλήσεων της βιομηχανίας παιχνιδιών.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 υπολογίστηκε ότι οι αγοραστές μόνο στις ΗΠΑ ξόδεψαν πάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε μέρα κατά τη διάρκεια της περιόδου αγορών των Χριστουγέννων, με ένα μέσο άτομο να ξοδεύει πάνω από 1.000 δολάρια για δώρα.

Υπάρχουν ανησυχίες ότι η προσφορά δώρων κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων είναι πολύ εμπορική. Το 70% των ερωτηθέντων σε μια διαδικτυακή έρευνα 13.576 ατόμων σε 14 ευρωπαϊκές χώρες το 2016 είπε ότι δίνεται υπερβολική προσοχή στις δαπάνες κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, το 42% είπε ότι αισθάνθηκε αναγκασμένος να ξοδέψει περισσότερα τα Χριστούγεννα και το 10% δανείστηκε χρήματα για να ικανός να αντέξει οικονομικά τα δώρα.

Ο οικονομολόγος Τζόελ Ουάλντφογκελ σημείωσε ότι λόγω της αναντιστοιχίας μεταξύ του πόσο εκτιμά ο παραλήπτης το δώρο και της αξίας που πληρώνει ο δωρητής, τα δώρα χάνουν από το ένα δέκατο έως το ένα τρίτο της αξίας τους· το αποκαλεί «απώλεια νεκρού βάρους των Χριστουγέννων». Αυτό οδηγεί σε δώρα που συχνά επιστρέφονται, πωλούνται ή δίνονται εκ νέου. Σε ευρωπαϊκή διαδικτυακή έρευνα του 2016, το 15% των ερωτηθέντων ήταν δυσαρεστημένοι με τα δώρα τους και το 10% δεν μπορούσε να θυμηθεί τι είχε λάβει. Το 25% των ερωτηθέντων είπε ότι είχαν ξαναδωρήσει τα δώρα τους σε κάποιον άλλο, το 14% πούλησε τα αντικείμενα, το 10% προσπάθησε να τα επιστρέψει στο κατάστημα και το 5% επέστρεψε το δώρο στον δωρητή. Οι ηλικιωμένοι είχαν περισσότερες πιθανότητες να στείλουν τα ανεπιθύμητα δώρα τους σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, ενώ οι ηλικίες 25 έως 34 ετών «απλώς τα πέταξαν». Τα δώρα που είναι λιγότερο πιθανό να εκτιμηθούν βασίζονται σε προσωπικά γούστα και περιλαμβάνουν είδη όπως αρώματα και καλλυντικά, στολίδια και ρούχα.

Τύλιγμα

Σύμφωνα με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, τα δώρα με ωραία συσκευασία έχουν μια προτιμώμενη αντίδραση, επειδή «τα δώρα που είναι προσεκτικά συσκευασμένα αυξάνουν τις προσδοκίες του παραλήπτη».

Περαιτέρω ανάγνωση

• William Waits (Οκτώβριος 1994). The Modern Christmas in America: A Cultural History of Gift Giving. NYU Press. ISBN 978-0-8147-9284-1. 
• Waldfogel, Joel (Δεκέμβριος 1993). «The Deadweight Loss of Christmas». The American Economic Review 83 (5): 1328–1336.