Χρυσό γκολ
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το χρυσό γκολ (αγγλ.: golden goal) στο ποδόσφαιρο ήταν ένας τρόπος ανάδειξης νικητή σε παιχνίδια που οδηγούνταν στην παράταση. Η διαδικασία αυτή δεν χρησιμοποιείται πλέον από τη FIFA, παρά μόνο στο Μπιτς Σόκερ. Σε καθαρά ποδοσφαιρικές διοργανώσεις ισχύει ακόμα μόνο στο κολεγιακό ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα των ΗΠΑ. Ο κανονισμός του χρυσού γκολ εφαρμόζεται και σε άλλα αθλήματα.
Κανονισμός
ΕπεξεργασίαΌταν ένας αγώνας οδηγείται στην παράταση, παίζονται 30 λεπτά επιπλέον για να αναδειχθεί νικητής. Σύμφωνα με τον κανονισμό του χρυσού γκολ, όταν κάποια ομάδα πετύχει γκολ ο αγώνας λήγει εκείνη τη στιγμή χωρίς να χρειάζεται να ολοκληρωθεί η παράταση. Γι’ αυτό το νικητήριο γκολ αποκλήθηκε χρυσό.
Η λογική του κανονισμού ήταν ότι σκοπός της παράτασης είναι μόνο η ανάδειξη του νικητή. Συνεπώς, αν μπει κάποιο γκολ δεν πρέπει να συνεχίζεται ο αγώνας και να καταπονούνται οι ποδοσφαιριστές. Η απότομη λήξη του αγώνα με το χρυσό γκολ είχε ως αποτέλεσμα να αποκληθεί και ξαφνικός θάνατος, κυρίως στη Βόρεια Αμερική, όπου εφαρμοζόταν από παλιά στο αμερικάνικο ποδόσφαιρο και στο χόκεϊ επί πάγου, μιας και η ομάδα που δεχόταν το γκολ δεν είχε την ευκαιρία να ισοφαρίσει.
Ο κανονισμός του χρυσού γκολ υιοθετήθηκε από τη FIFA το 1993. Στην Ευρώπη διατηρήθηκε ως το 2002. Τότε η UEFA τον αντικατέστησε με το ασημένιο γκολ.
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΗ εφαρμογή του χρυσού γκολ δεν είναι πρόσφατη επινόηση. Η πρώτη αναφορά του κανονισμού αυτού είναι από το 1868. Εφαρμόστηκε στον τελικό του Κυπέλλου Κρόμγουελ (Cromwell Cup), που θεωρείται η δεύτερη αρχαιότερη διοργάνωση στην ιστορία του ποδοσφαίρου, χωρίς βέβαια να ονομάζεται με το σημερινό όρο «χρυσό γκολ».
Ο αγώνας έγινε στο Μπράμαλ Λέιν του Σέφιλντ και το νικητήριο γκολ πέτυχε η ομάδα «Δε Γουένσντεϊ» (Τετάρτη), που είχε ιδρυθεί λίγο καιρό νωρίτερα και είναι η σημερινή Σέφιλντ Γουένσντεϊ.
Το πρώτο χρυσό γκολ της νεώτερης εποχής πέτυχε η Αυστραλία επί της Ουρουγουάης το Μάρτιο του 1993 σε αγώνα για τα προημιτελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου Νέων της FIFA. Η πρώτη μεγάλη διοργάνωση που κρίθηκε με χρυσό γκολ ήταν ο τελικός του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος 1996 μεταξύ Γερμανίας και Τσεχίας και το πέτυχε ο Γερμανός Όλιβερ Μπίρχοφ. Άλλοι τελικοί σημαντικών διεθνών διοργανώσεων που κρίθηκαν στο χρυσό γκολ ήταν:
- Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα 2000: Γαλλία – Ιταλία: 2-1 (Τρεζεγκέ 103΄)
- Ολυμπιακοί Αγώνες 2000 γυναικών: Νορβηγία – ΗΠΑ: 3-2 (Μέλγκρεν 102΄)
- Κύπελλο ΟΥΕΦΑ 2001: Λίβερπουλ – Ντεπορτίβο Αλαβές: 5-4 (Τζέλι 115΄)
- Κύπελλο Συνομοσπονδιών FIFA 2003 : Γαλλία – Καμερούν: 1-0 (Ανρί 98΄)
- Παγκόσμιο Κύπελλο γυναικών 2003: Γερμανία – Σουηδία: 2-1 (Κίντσερ 98΄)
Κατάργηση
ΕπεξεργασίαΗ γενική διαπίστωση ήταν ότι το χρυσό γκολ δεν κατάφερε να προάγει την επιθετικότητα, διότι στην παράταση οι ομάδες αγωνίζονταν αμυντικά ή παθητικά, αφού γνώριζαν ότι ένα γκολ θα σήμαινε την ήττα τους.
Το 2002 η UEFA πρότεινε έναν παρόμοιο κανονισμό, το ασημένιο γκολ, σύμφωνα με τον οποίο ο αγώνας δεν διακόπτεται μόλις επιτευχθεί γκολ αλλά συνεχίζεται ως το ημίχρονο της παράτασης. Δόθηκε το ελεύθερο στις διάφορες ομοσπονδίες να αποφασίζουν ποιον κανόνα από τους δύο θα εφάρμοζαν στις διοργανώσεις τους.
Τελικά, το Φεβρουάριο του 2004 αποφασίστηκε να καταργηθούν και το χρυσό και το ασημένιο γκολ στο τέλος της σεζόν 2003-04 και να επανέλθει η παλιά διαδικασία της ημίωρης παράτασης.