Ψιανά Ευρυτανίας
Συντεταγμένες: 38°46′0.1″N 21°46′59.9″E / 38.766694°N 21.783306°E
Τα Ψιανά είναι ορεινό χωριό της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας.[1]
| Ψιανά | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ευρυτανίας |
| Δήμος | Καρπενησίου |
| Δημοτική Ενότητα | Δομνίστας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Ευρυτανίας |
| Υψόμετρο | 960 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 19 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Αραχωβίτσα |
| Ταχ. κώδικας | 360 76 |
| Τηλ. κωδικός | 22370 |
Γενικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΤα Ψιανά Βρίσκονται δεξιά της κοίτης του Κρικελλοποτάμου, 45 χλμ. από το Καρπενήσι και σε υψόμετρο 960 μέτρων[1][2]. Ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 17 κατοίκους, κατά την απογραφή του 2011.[3]
Ο πρώτος οικισμός βρισκόταν στο Παλιοχώρι, όπου εκεί ήταν και τα Ψιανά. Μετά την Επανάσταση του 1821 κατοικήθηκε ο οικισμός Αμπέλια, λόγω κυρίως της ανάγκης των αγροτών να κατοικούν κοντά στις καλλιέργειές τους. Στο Παλιοχώρι μετά την Επανάσταση κατοίκησε ο στρατηγός Γιαννακάκης Γιολδάσης.[4] Ο χρόνος ίδρυσης του χωριού είναι άγνωστος. Επιγραφή στον Ι. Ν. Αγίας Βαρβάρας στο Παλιοχώρι μαρτυρά την ύπαρξή του από τον 16ο αιώνα. Ως οργανωμένο χωριό, παρ' όλα αυτά, αναφέρεται σε φορολογικά κατάστιχα της προεπαναστατικής περιόδου (1810 - 1820).
Τοπική Κοινότητα Ψιανών
ΕπεξεργασίαΗ Τοπική Κοινότητα Ψιανών αποτελείται, εκτός από τα Ψιανά, από τους οικισμούς Άγιος Χαράλαμπος (7 κάτοικοι), Βύθισμα ή Σέλος μέχρι το 1930[5]) (17 κάτοικοι), Καστανούλα ή Σέλιτσα μέχρι το 1928 (12 κάτοικοι), όπου βρισκόταν το σπίτι του Γιαννάκη Γιολδάση, αρχηγού των Γιολδασαίων[6]), και Παλαιοχώρι Ψιανών (7 κάτοικοι), αυθαίρετη ονομασία χωρίς ΦΕΚ.
Οδικό δίκτυο
ΕπεξεργασίαΟι οδικοί άξονες που οδηγούν στα Ψιανά είναι οι Κρίκελλο – Μαρίνο – Ψιανά, Άγιοι Θεόδωροι – Βύθισμα - Ψιανά , Ανιάδα – Βύθισμα - Ψιανά, Μεγάλο Χωριό - Ψιανά (μέσω Καλλιακούδας), Δομνίστα – Σκοπιά – Άγιος Χαράλαμπος - Ψιανά. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα και λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών το χωμάτινο οδικό δίκτυο δεν είναι εύκολα προσπελάσιμο.
Σημεία ενδιαφέροντος
ΕπεξεργασίαΑνατολικά και σε απόσταση μιας ώρας περίπου βρίσκεται το «Κτίσμα», όπου σώζονται τείχη με πελώριες και ανώμαλες, κατά το πλείστον, πέτρες, που υποδεικνύουν την ύπαρξη ισχυρού φρουρίου μεσολιθικής εποχής, αρχαίου οικισμού που ήταν εκεί και που σήμερα ονομάζεται «Ζαγορά» ή «Ζαορά». Μέχρι σήμερα σώζεται ένα κομμάτι από το υδραγωγείο του. Στην τοποθεσία αυτή βρέθηκαν ποικίλα αντικείμενα οικιακής χρήσης αρχαίου οικισμού, κυρίως πιθάρια, πήλινα λυχναράκια και πλήθος τριμμάτων από κεραμίδια και άλλα αντικείμενα. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για κάποιο προπύργιο του βασιλιά Ευρύτου, το οποίο όμως δεν έχει ακόμα ανασκαφεί.
Επίσης, στα Αμπέλια υπάρχει ο Ιερός Ναός Γεννήσεως της Θεοτόκου, κτισμένος στις αρχές του 20ού αιώνα, που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο.[7] Άλλες εκκλησίες είναι η Αγία Παρασκευή, η Αγία Βαρβάρα και η Ευαγγελίστρια, η χάρη της οποίας τιμάται στις 8 Σεπτεμβρίου.
Προσωπικότητες
ΕπεξεργασίαΤα Ψιανά είναι η πατρίδα του δάσκαλου, συγγραφέα και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Γιάννη Βράχα[8], προτομή του οποίου υπάρχει στην πλατεία του χωριού, μπροστά στο Δημοτικό Σχολείο.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Συλλογικό έργο, 2006, Νομός Ευρυτανίας, τόμος 13, σειρά ΕΛΛΑΔΑ, Αθήνα, Εκδόσεις Δομή
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 61. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 419.
- ↑ Νομός Ευρυτανίας, σελ. 159
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10663 (σελ. 189 του pdf)
- ↑ «Θαν. Γιαννακόπουλος: Οι Γιολδασαίοι της Δυτικής Ελλάδας». www.epoxi.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2023.
- ↑ http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/169315
- ↑ http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/170351
- ↑ «Ι.Ν. Γέννησης Της Θεοτόκου. Ψιανά. | Προσκυνηματικός Χάρτης Ιεράς Μητροπόλεως Καρπενησίου». www.imkarpenisiou.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2023.
- ↑ Νομός Ευρυτανίας, σελ. 234