Βικιπαίδεια

Νομός Ευρυτανίας

(Ανακατεύθυνση από Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας)

Συντεταγμένες: 38°56′52″N 21°44′41″E / 38.9477°N 21.7447°E / 38.9477; 21.7447

Ο Νομός Ευρυτανίας ήταν ένας από τους 51 νομούς της Ελλάδας, ενώ από το 2011 αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας, μία από τις 74 περιφερειακές ενότητες της χώρας και υπάγεται διοικητικά στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.

Ευρυτανία
Περιφερειακή ενότητα
Χάρτης της Ελλάδας με {{{Όνομα}}}
Θέση της Π.Ε. Ευρυτανίας στο χάρτη της Ελλάδας.
Χώρα Ελλάδα Ελλάδα
Πρωτεύουσα Καρπενήσι
Δήμοι 2
Διοίκηση  
 • Αντιπεριφερειάρχης Αριστείδης Τασιός
Διοικητική διαίρεση  
 • Περιφέρεια Στερεά Ελλάδα
Γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεά Ελλάδα
Έκταση  
 • Συνολική 1.870 τ.χλμ
 • Κατάταξη 31η
Πληθυσμός  
 • Συνολικός 17.428 (2021)
 • Κατάταξη πληθ. 62η
 • Πυκνότητα 9,32 κάτ./χλμ²
 • Κατάταξη πυκν. 74η
ISO 3166-2 GR-05
Ταχ. κώδικες 36x x
Πιν. αυτοκινήτων ΚΗ*
Ιστότοπος [1]
Η θέση του καλλικρατικού δήμου Καρπενησίου
Η θέση του καλλικρατικού δήμου Αγράφων

Ο νομός είναι σχεδόν ολοκληρωτικά καλυμμένος από βουνά, συμπεριλαμβανομένων του Τυμφρηστού και του Παναιτωλικού στα νότια και ποτάμια συμπεριλαμβανομένων του Αγραφιώτη και του Μέγδοβα στα ανατολικά και του Αχελώου στα δυτικά, που εκβάλει στο Ιόνιο Πέλαγος. Είναι ο μικρότερος νομός της Στερεάς Ελλάδας και ο πιο αραιοκατοικημένος νομός στην Ελλάδα.

Ο νομός συνορεύει με την Αιτωλοακαρνανία στα δυτικά, νοτιοδυτικά και νότια (δυτικά πάνω από τον Αχελώο ποταμό), με την Καρδίτσα στα βόρεια, και με τη Φθιώτιδα στα ανατολικά.

Ιστορία Επεξεργασία

Οι αρχαίοι Ευρυτάνες κατοικούσαν την τραχειά ορεινή περιοχή της Βόρειας Αιτωλίας και εθεωρούντο ως ο ισχυρότερος αλλά και ωμότερος από τους Αιτωλικούς λαούς. Γύρω τους ζούσαν οι Απεραντοί, οι Οφιονείς, οι Θεστιείς, οι Δόλοπες, οι Αινιάνες και οι Ακαρνάνες. Η ονομασία της περιοχής οφείλεται μάλλον στον μυθικό ήρωα Εύρυτο, ο οποίος βασίλευε στην πόλη Οιχαλία, που είχε κτίσει ο Μελανεύς, βασιλιάς των Δρυόπων. Η τοποθεσία της Οιχαλίας δεν έχει προσδιοριστεί ακριβώς, μερικοί την τοποθετούν στο Παλαιόκαστρο του χωριού Κορυσχάδες, κοντά στο Καρπενήσι, ενώ άλλοι την ταυτίζουν με την τοποθεσία Αντάνια στο απόκρημνο όρος Κόμπολο.

Οι Ευρυτάνες συμμετείχαν στην εκστρατεία της Τροίας, άλλοι με αρχηγό τον Γουνέα, βασιλιά της Κύφου, άλλοι με τον Φοίνικα ως συμπολεμιστές του Αχιλλέα και άλλοι με τον Θόαντα, τον Ποδαλείριο και τον Μαχάονα. Το 429 π.Χ. ο Αθηναίος στρατηγός Δημοσθένης επιτέθηκε εναντίον των Λοκρών και των Ευρυτάνων, αλλά νικήθηκε από τους Ευρυτάνες και τους Αιτωλούς, που μιλούσαν τότε μια δική τους διάλεκτο δυσνόητη από τους άλλους ΄Ελληνες. Οι Ευρυτάνες, μαζί με τους Θεστιείς και Οφιονείς, υπήρξαν ισχυρά στοιχεία της Αιτωλικής Συμπολιτείας, η οποία αντιστάθηκε και υπέκυψε τελευταία από τις ελληνικές περιοχές στους Ρωμαίους.

Στην τουρκοκρατία, η Ευρυτανία ανήκε στη διοικητική περιφέρεια (σατζάκι) των Τρικάλων, και είχε χριστιανικό πληθυσμό περί τις 40 χιλ., ενώ εκκλησιαστικώς ανήκε στην επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων που υπαγόταν στη Μητρόπολη Λαρίσης. Οι Τούρκοι παραχώρησαν στους Ευρυτάνες προνόμια αυτονομίας και αυτοδιοικήσεως, επέτρεψαν να υπάρχουν ομάδες αρματολών και αναγνώρισαν τα αρματολίκια τους. Τα δυσπρόσιτα βουνά της Ευρυτανίας έγιναν ασφαλές καταφύγιο των κλεφτών. Οι αρματολοί Χορμόπουλος των Αγράφων και Λιβίνης του Καρπενησιού ξεσήκωσαν επανάσταση το 1684 – 1696 και ο Λιμπεράκης Γερακάρης το 1688 - 1699. Ευρυτάνες ήταν ο Κατσαντώνης, ο Γεροδήμος, ο Μπουκουβάλας και άλλοι αγωνιστές. Η Επανάσταση του 1821 κηρύχθηκε στο Κεράσοβο στις 10 Μαΐου και η συμβολή των Ευρυτάνων στον Αγώνα ήταν γενική και ενθουσιώδης. Στην Ευρυτανία συνήφθησαν σκληρές και αποφασιστικές μάχες υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη,τον Μάρκο Μπότσαρη κ.α.

Ο σεισμός του 1966 Επεξεργασία

Στις 5 Φεβρουαρίου του 1966 και ώρα 4 και τρία λεπτά το πρωί οι κάτοικοι της Ευρυτανίας ξύπνησαν από ισχυρό σεισμό. Εννέα λεπτά μετά το πρώτο χτύπημα σημειώθηκε δεύτερος σεισμός, εξίσου ισχυρός, ενώ την καταστροφή ολοκλήρωσαν δύο αλλεπάλληλες δονήσεις λίγο πριν τις 5. Όταν ο ήλιος ανέτειλε, διαπιστώθηκε ότι, αν και 15 χωριά είχαν καταστραφεί, ο απολογισμός των θυμάτων ήταν ευτυχώς σχετικά ελαφρύς: μόνο μία γυναίκα είχε χάσει τη ζωή της, ενώ οι τραυματίες δεν ξεπερνούσαν τους 50, γεγονός που οι ίδιοι οι κάτοικοι της περιοχής απέδωσαν στην "υποχθόνιον βοήν" που προηγήθηκε του σεισμού ειδοποιώντας τους να εγκαταλείψουν εγκαίρως τα σπίτια τους. Οι υλικές ζημιές ήταν, ωστόσο, τρομερές. Συνολικά, 1.453 σπίτια καταστράφηκαν και οι άστεγοι ξεπέρασαν τους 5.000. Στα χωριά Άγιος Νικόλαος και Κοσίτσα "κατέρρευσαν ολοσχερών όλαι αι οικίαι", ενώ και στα Φουρνά, όπου το εύθραυστο έδαφος δεν άντεξε τα χτυπήματα που δέχτηκε, η έκταση της καταστροφής ήταν μεγάλη. Επί 360 οικιών κατέρρευσαν ή κατέστησαν ετοιμόρροποι οι 240[1]. Τους σεισμόπληκτους επισκέφθηκαν με ελικόπτερο την επομένη της τραγωδίας οι βασιλείς[2].

Διοικητική διαίρεση Επεξεργασία

Ο νομός Ευρυτανίας, από το 2011 και με την εφαρμογή του Προγράμματος «Καλλικράτης», αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας (με έδρα το Καρπενήσι) της  Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Με την συνένωση και συγχώνευση των Δήμων από 11 σε 2, όπως προέβλεπε το Πρόγραμμα, προέκυψαν οι νέοι δήμοι Καρπενησίου, με Έδρα το Καρπενήσι και πληθυσμό 11.445 κατοίκους (2021) και ο Αγράφων με έδρα το Κερασοχώρι και πληθυσμό 5.983 κατοίκους (2021).

Τα δημοτικά διαμερίσματα και οι οικισμοί ανά δήμο του νομού Ευρυτανίας μετά τις αλλαγές του σχεδίου Καλλικράτης, η έκταση τους και τα πληθυσμιακά στοιχεία, βάσει της απογραφής του 2021[3] είναι τα ακόλουθα:

Δήμος Καρπενησίου (Έδρα: Καρπενήσι)
Δημοτική ενότητα Δημοτικές/Τοπικές κοινότητες Πληθ. Οικισμοί Έκταση Θέση της ΔΕ
Καρπενησίου Καρπενησίου 6.788 Καρπενήσι*, Βελούχι, Γοριανάδες, Ιτιά, Καλλιθέα 250,887 km²  
Αγίας Βλαχέρνας 88 Αγία Βλαχέρνα, Αμπέλια, Βαμβακιές
Αγίου Ανδρέου 30 Άγιος Ανδρέας
Αγίου Νικολάου 265 Άγιος Νικόλαος, Λεύκα
Βουτύρου 16173 Βουτύρο
Καλεσμένου 101 Καλεσμένο, Άνω Καλεσμένο, Αρωνιάδα, Μοναστηράκι
Κορυσχάδων 23084 Κορυσχάδες, Μεσαμπελιά
Μυρίκης 68 Μυρίκη
Παππαρουσίου 16354 Παππαρούσι, Δυτικό Παππαρούσι
Παυλοπούλου 55 Παυλόπουλο, Παππαδιά
Σελλών 105 Σελλά, Μηλέα
Στενώματος 121 Στένωμα
Στεφανίου 21 Στεφάνι
Φιδακίων 9368 Φιδάκια
Δομνίστας Κρικέλλου 117 Κρίκελλο 215,755 km²  
Άμπλιανης (Σταυροπηγίου) 25576 Άμπλιανη
Δομνίστης 230 Δομνίστα, Μαρίνος, Σκοπιά
Μεσοκώμης 33 Μεσοκώμη, Ρυάκι
Ροσκάς 52 Ροσκά, Στουρνάρα
Στάβλων 136 Στάβλοι
Ψιανών 54 Ψιανά, Άγιος Χαράλαμπος, Βύθισμα, Καστανούλα, Παλαιοχώρι
Κτημενίων Αγίας Τριάδος 122 Αγία Τριάδα* 76,824 km²  
Αγίου Χαραλάμπους 57 Άγιος Χαράλαμπος
Δομιανών 128 Δομιανοί
Πετραλώνων 53 Πετράλωνα
Χόχλιας 57 Χόχλια
Αγίας Παρασκευής 42 Αγία Παρασκευή
Ποταμιάς Μεγάλου Χωρίου 224 Μεγάλο Χωρίο*, Γάβρος, Νέο Δερμάτι 126,192 km²  
Ανιάδας 61 Ανιάδα
Δερματίου 15 Δερμάτι
Καρίτσης 45 Καρίτσα, Κάτω Καρίτσα
Κλαυσίου 100 Κλαυσί, Κακουλιουραίικα
Μικρού Χωρίου 221 Νέο Μικρό Χωρίο, Μικρό Χωρίο
Μουζίλου 32 Μουζίλο
Νοστίμου 39 Νόστιμο
Συγκρέλλου 44 Συγκρέλλος
Χελιδόνος 52 Χελιδώνα
Προυσού Προυσού 227 Προυσός*, Άνω Εσωχώρια, Ιερά Μονή Προυσού, Κούλι, Τσικναίικα 146,680 km²  
Αλεστίων 63 Αλέστια
Ασπροπύργου 117 Ασπρόπυργος, Βρυσούλα, Παρηγόρης
Βελωτών 32 Βελωτά
Εσωχωρίων 49 Εσωχώρια, Ισώματα
Καστανιάς 149 Καστανιά
Καταβόθρας 121 Καταβόθρα, Δροσοπηγή
Προδρόμου 45 Πρόδρομος, Γρανάς
Σαρκίνης 21 Σαρκίνη, Πτελέα
Σταυροχωρίου 20 Σταυροχώρι, Κυνηγός
Τόρνου 101 Τόρνος
Φουρνάς Φουρνάς 304 Φουρνά* 132,232 km²  
Βράχας 76 Βράχα
Κλειτσού 209 Κλειτσός, Μαυρόλογγος, Μεσοχώρι, Πλάτανος
Δήμος Αγράφων (Έδρα: Κερασοχώρι)
Δημοτική ενότητα Δημοτικές/Τοπικές κοινότητες Πληθ. Οικισμοί Έκταση Θέση της ΔΕ
Αγράφων Αγράφων 377 Άγραφα*, Γαβρολισιάδα, Καμάρια, Νεράιδα, Παλαιόλακκα, Παραμερίτα, Πετράλωνα 288,574 km²  
Βραγγιανών 141 Βραγγιανά, Βαλάρι, Δένδρος, Έλατος, Καρυά, Κουστέσα
Επινιανών 251 Επινιανά, Ανηφόρα, Ασπρόρρευμα, Πτέρη, Δροσέλα
Μαράθου 69 Μάραθος, Κατσαντώνης, Σέλο
Μοναστηρακίου 88 Μοναστηράκι, Κεφαλόβρυσο
Τριδένδρου 46 Τρίδενδρο
Τροβάτου 72 Τροβάτο, Άγιος Αθανάσιος, Καβάκια
Απεραντίων Γρανίτσης 363 Γρανίτσα*, Άνω Ποταμιά, Αρμάμπελα, Κάτω Ποταμιά 175,823 km²  
Βαλαώρας (Βελαόρας) 316 Βαλαώρα, Καστράκι, Κονδυλαίικα
Βούλπης 181 Βούλπη, Λογγίτσι
Λημερίου 184 Λημέρι
Λιθοχωρίου 175 Λιθοχώρι
Σιβίστης 57 Χρίσοβα, Πρατοβούνι
Τοπολιάνων 164 Τοπόλιανα, Βέρνικο, Καστράκι
Ασπροποτάμου Ραπτοπούλου 549 Ραπτόπουλο*, Ιτέα, Κάτω Ραπτόπουλο, Παλαιοχώρι 125,954 km²  
Κέδρων 150 Κέδρα, Διάσελο, Παλαιό Χωριό
Λεπιανών 176 Λεπιανά, Άγιος Βλάσιος, Βαρκά
Νέου Αργυρίου 240 Νέο Αργύρι, Δαφνούλα
Πρασιάς 271 Πρασιά, Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος, Βασιλέσι, Μεταξάδες, Φουσιανά
Βίνιανης Κερασοχωρίου 438 Κερασοχώρι*, Αγία Τριάδα, Κρέντης, Σκαμνιά 152,729 km²  
Αγίου Δημητρίου 37 Άγιος Δημήτριος, Γάβρινα
Βίνιανης 127 Βίνιανη, Νέα Βίνιανη
Δάφνης 130 Δάφνη
Μαυρομάτας 64 Μαυρομάτα, Λογγιές
Χρύσως 50 Χρύσω, Άγιος Κωνσταντίνος
Φραγκίστας Δυτικής Φραγκίστας 336 Δυτική Φραγκίστα*, Γουλαίικα, Καρακάσι, Περουλαίικα 177,261 km²  
Ανατολικής Φραγκίστας 150 Ανατολική Φραγκίστα
Επισκοπής 24 Επισκοπή, Πύρνος, Φτελιά
Μαραθιάς 39 Μαραθιά, Αμίριανη, Κάτω Μαραθιά, Παρκιό
Παλαιοκατούνας 369 Άγιος Προκόπιος, Αμπάρες, Τσούκκα
Παλαιοχωρίου 137 Παλαιοχώρι, Άγιος Γεώργιος, Νεοχώρι
Τριποτάμου 212 Τριπόταμο, Βρεκαίικα, Καϊπανάκι, Κοψαίικα, Μονή Τατάρνης

Πρόσωπα της Ευρυτανίας Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Σεισμοί στην Ευρυτανία, Ιστορικό Λεύκωμα 1966, σελ. 122-125, Καθημερινή (1997)
  2. ↑ Όπως αναφέρει η Καθημερινή, "ο βασιλεύς εξέφρασεν αντιρρήσεις εις την χρησιμοποίησιν σκηνών διότι, ως είπεν, εις περίπτωσιν αλλαγής του καιρού ουδεμίαν θα παρείχον προστασίαν. Απεφασίσθη ως εκ τούτου η κατασκευή προχείρων καταυλισμών εκ ξυλίνων παραπηγμάτων".
  3. ↑ «Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού - Κατοικιών 2021». 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νομός_Ευρυτανίας&oldid=10210472"