Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας
Συντεταγμένες: 38°56′N 21°36′E / 38.933°N 21.600°E
Η Ανατολική Φραγκίστα είναι χωριό του νομού Ευρυτανίας. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 680 μέτρων[1] και απέχει 39 χλμ από το Καρπενήσι. Μέχρι το 1915 ονομαζόταν «Μεγάλη Φραγκίστα»[2].
| Ανατολική Φραγκίστα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ευρυτανίας |
| Δήμος | Αγράφων |
| Δημοτική Ενότητα | Φραγκίστας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Ευρυτανίας |
| Υψόμετρο | 680 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 150 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Μεγάλη Φραγκίστα |
| Ταχ. κώδικας | 360 71 |
| Τηλ. κωδικός | 2237 |
Γεωγραφικά - ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΗ Ανατολική Φραγκίστα είναι ένα από τα πιο ιστορικά και πιο παλιά χωριά της Ρούμελης και το παρελθόν της είναι συνυφασμένο με την πορεία ολόκληρης της Ευρυτανίας και φυσικά της Κεντρικής Ελλάδας. Η ονομασία της και η ύπαρξή της αναφέρεται από τον 14ο αιώνα.
Τα χωριά της ονομάστηκαν Πολιτοχώρια γιατί ένα σημαντικό μέρος των κατοίκων τους ξενιτεύονταν στην Κωνσταντινούπολη κι εργαζόταν εκεί. Το γεγονός αυτό, υπήρξε καθοριστικό για την εξέλιξη και την πορεία της Ανατολικής Φραγκίστας. Εξαιτίας της σχέσης που ανέπτυξε με την Κωνσταντινούπολη, το χωριό εξελίχθηκε σε ένα από τα πλουσιότερα των Πολιτοχωρίων. Εκτός από την εισροή πλούτου από την Πόλη η οικονομία του χωριού στηρίζονταν στη κτηνοτροφία και τη μεταξοβιοτεχνία. Όταν έπαψε η Κωνσταντινούπολη να αποτελεί πόλο έλξης για τους κατοίκους της Ανατολικής Φραγκίστας, ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς στράφηκε προς τις χώρες της Βόρειας Αμερικής και πολλοί εγκαταστάθηκαν και πρόκοψαν σε πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ανατολική Φραγκίστα ευτύχισε να βρίσκεται κοντά στους βασικούς οδικούς άξονες που ένωναν τα περασμένα χρόνια τις μεγάλες πόλεις και τα διαμερίσματα της Κεντρικής Ελλάδας.
Πληθυσμιακά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΚατά την Απογραφή του 2021 το χωριό είχε 150 κατοίκους[3]. Η διακύμανση του πληθυσμού του χωριού στο πέρασμα των ετών είναι η εξής:[1]
| Έτος | 1900 | 1961 | 1991 | 2001 | 2011[4] | 2021 |
| Πληθ. | 894 | 382 | 275 | 314 | 177 | 150 |
Αξιοθέατα
ΕπεξεργασίαΣτην κεντρική πλατεία βρίσκεται το Ηρώο του χωριού, με μνημείο των πεσόντων και προτομών του έφεδρου ανθυπολοχαγού Δημητρίου Ε. Ζώτου (έργο του γλύπτη Χρήστου Καπράλου) που έπεσε στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και η προτομή του Γεωργίου Καφαντάρη, έργο της γλύπτριας Βάσως Καπάνταη που έγινε με δαπάνες του Συλλόγου "Οι δώδεκα Απόστολοι". Στην είσοδο της πλατείας έχει χτιστεί πέτρινη βρύση. Δίπλα από τους Αγίους Αποστόλους βρίσκεται το πατρικό σπίτι του Γεωργίου Καφαντάρη
Στην περιοχή υπάρχουν δύο παλιά μοναστήρια. Το πρώτο, η Ιερά Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή Σωτήρα που χτίστηκε στα μέσα του 16ου αιώνα[5] και ανακαινίστηκε το 1725 ενώ το έτερο της Παναγίας (Γέννεση Της Θεοτόκου), χρονολογείται και αυτό την ίδια ακριβώς περίοδο. Νότια του χωριού, υπάρχει η βρύση του «Κοσμά». Το όνομά της το οφείλει κατά πάσα πιθανότητα στον Ιεραπόστολο Κοσμά τον Αιτωλό που πέρασε από εκεί.
Ίδρυμα Καφαντάρη - Λαογραφικό Μουσείο
ΕπεξεργασίαΤο 2008 εγκαινιάσθηκε, προς τιμήν του πολιτικού Γεωργίου Καφαντάρη το Ίδρυμα Καφαντάρη με πλούσιο υλικο απ το αρχείο της Βουλής. Το έργο πραγματοποιήθηκε εξ ολοκλήρου με ιδιωτική πρωτοβουλία με πλήρη οικονομική ενίχυση από τον Κωνσταντίνο Πανουριά (επιχειρηματία εξ Αμερικής) και με επιμέρους οικονομική βοήθεια απο συγχωριανούς. Λειτουργεί από την ίδρυση του μέχρι σήμερα υπο την προεδρία του συνιδρυτή Κωνσταντίνου Κωστόπουλου.[εκκρεμεί παραπομπή]
Στο χωριό σεγάζεται επίσης Λαογραφικό Μουσείο με κειμήλια του χωριού αλλά και κειμήλια απ την Κωνσταντινούπολη.
Εκκλησίες
ΕπεξεργασίαΤο χωριό διαθέτει 7 εκκλησίες. Τα σοκάκια του χωριού σου επιτρέπουν να δεις κάθε μια από αυτές σε έναν περίπατο που ξεκινάει από την κεντρική πλατεία του χωριού και περνάει μέσα από τους οικισμούς και τις εκκλησίες του:
- Δώδεκα Απόστολοι (είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού)
- Μεταφόρφωση του Σωτήρος
- Μοναστήρι της Παναγίας (στο νεκροταφείο του χωριού) βάσει στοιχείων φαίνεται ότι έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο στον αγώνα του 1821
- Αγιος Χαράλμπος
- Προφήτης Ηλίας
- Αγία Παρασκευή
- Αγίου Αθανασίου στην ομώνυμη τοποθεσία
Ιστορικά πρόσωπα
Επεξεργασία- Γεώργιος Καφαντάρης, διετέλεσε Πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1924. Το χωριό τον τιμάει ακόμα και σήμερα κάθε 2ο καλοκαίρι με 5μερες εκδηλώσεις τα λεγόμενα ΚΑΦΑΝΤΑΡΕΙΑ καθώς και με την ανέγερση του Ιδρύματος Καφαντάρη το οποίο έχει πλούσιο Υλικό από το Αρχείο της Βουλής.
- Δημήτριος Παπαδόπουλος (Ανατολική Φραγκίστα 1870 - Αθήνα 1930), πεζογράφος, γνωστός ως «Τυμφρηστός», έγραψε το 1928 το διήγημα «Η Ωραία του Πέραν».[6]
- Γιαννάκης Φραγκίστας (1764 - 1861), συμπολεμιστής του Κατσαντώνη και βιογράφος του, ο οποίος το 1825 πήρε τον βαθμό του αντιστρατήγου. Σχέση με την Ανατολική Φραγκίστα έχουν και ο οπλαρχηγός του 1821 Δημήτρης Πανουργιάς , συμπολεμιστής του Μάρκου Μπότσαρη. Απόγονοί του έζησαν και μετά το 1821 στην Ανατολική Φραγκίστα.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Ντάσιος, σελ. 260
- ↑ Πανδέκτης: Megali Fragkista - Anatoliki Fragkista
- ↑ «Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού - Κατοικιών 2021».
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2016.
- ↑ Support. «Ανατ. Φραγκίστα». www.agrafa.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Δημήτριος Παπαδόπουλος – «Τυμφρηστός» – Ευρυτανική Γη». evritanikigi.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2017.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Συλλογικό έργο, 2006, Νομός Ευρυτανίας, τόμος 13, σειρά ΕΛΛΑΔΑ, Αθήνα, Εκδόσεις Δομή
- Τάκης Ντάσιος, 1999, Στ' Άγραφα, Αθήνα, Εκδόσεις Μίλητος, ISBN 960-8460-13-1