Κεραυνοβόλος πόλεμος

Ο όρος κεραυνοβόλος πόλεμος (από το γερμανικό «Μπλίτσκριγκ» (Blitzkrieg), «πόλεμος-αστραπή») αναφέρεται σε πολεμική τακτική, την οποία επινόησε και εφάρμοσε ο Γερμανός στρατηγός Χάιντς Γκουντέριαν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Επονομάστηκε έτσι επειδή περιλάμβανε αιφνιδιαστικές επιθέσεις, ταχύτατες προωθήσεις δυνάμεων στην εχθρική περιοχή με συντονισμένη ισχυρή υποστήριξη από αεροπορικές δυνάμεις, που κτυπούσαν και αιφνιδίαζαν τον εχθρό όπως ακριβώς θα έκανε ένας κεραυνός. Οι Γερμανικές δυνάμεις όφειλαν πολλές από τις νίκες τους στην τακτική αυτή: Η κατάληψη της Πολωνίας, η Εισβολή και κατάληψη της Γαλλίας - 1940 και οι αρχικές τους επιτυχίες στην Εισβολή στη Σοβιετική Ένωση ήταν αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της τακτικής.

Συνοπτική ιστορία

Η τακτική αυτή άρχισε να αναπτύσσεται στη στρατιωτική σκέψη ύστερα από το στατικό πόλεμο (τακτική χαρακωμάτων) που υπήρξε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Το αρχικό πρόβλημα της βελτίωσης των απαιτούμενων δυνάμεων (κυρίως της αεροπορίας, των θωρακισμένων και του ιππικού) έβαινε προς επίλυση, καθώς η τεχνολογία των μεταφορικών μέσων εξελίχθηκε ταχύτατα. Στη μεταπολεμική Σοβιετική Ένωση δημιουργήθηκαν ταξιαρχίες αρμάτων και πολλές αερομεταφερόμενες ομάδες προς ενίσχυση του πεζικού. Στη Ναζιστική Γερμανία η στρατιωτική σκέψη αντικατέστησε το ιππικό με τα θωρακισμένα άρματα και το πυροβολικό με το βομβαρδιστικό αεροσκάφος.

Αντίθετα, πολύ περισσότερο "παραδοσιακοί" στην πολεμική τακτική παρέμειναν οι Γάλλοι και οι Πολωνοί. Παρότι σημαντικοί στρατιωτικοί είχαν ταχθεί υπέρ της οργάνωσης μεγάλων μηχανοκίνητων μονάδων εφοδιασμένων με πολλά άρματα μάχης, η τότε ηγεσία τους απέρριπτε τις νεωτεριστικές αυτές ιδέες. Ο αξιοσέβαστος προπολεμικά Στρατάρχης Φιλίπ Πεταίν προλόγιζε βιβλίο συναδέλφου του γράφοντας ότι το άρμα μάχης "καταδικασμένο να κινείται συνέχεια, (το άρμα μάχης) σαν τον περιπλανώμενο Ιουδαίο, δεν μπορεί να είναι ένα φοβερό όπλο." Απόδειξη αυτής της σκέψης είναι η δημιουργία και οργάνωση της περίφημης - στατικής - Γραμμής Μαζινό, η οποία μηδαμινό ρόλο έπαιξε τον Μάιο του 1940, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στο γαλλικό έδαφος. Ανάλογη σκέψη είχε και η Πολωνική στρατιωτική ηγεσία, η οποία διέθετε έναν "ευκίνητο, αγροτικό στρατό", εφοδιασμένο με ιπποκίνητο πυροβολικό και μηδαμινή, από απόψεως ισχύος και τεχνολογίας, αεροπορία. Οι Βρετανοί, αντίθετα, μετά τη Διάσκεψη του Μονάχου, αντιλήφθηκαν τις γερμανικές σκέψεις και φρόντισαν να ενδυναμώσουν την άμυνα των νησιών τους με πολύ αξιόμαχη αμυντική αεροπορία: Τα καταδιωκτικά Χάρρικέιν και, κυρίως, Σπιτφάιρ αποδείχτηκαν ανώτερα των αντίστοιχων γερμανικών.

Πιθανότατα, η ευρωπαϊκή στρατιωτική σκέψη καθησύχαζε από το γεγονός ότι η Γερμανία δεν μπορούσε να αναπτύξει παρόμοια όπλα, και, φυσικά, ούτε να εκπαιδεύσει σε αυτά το στρατιωτικό προσωπικό της. Ωστόσο, ήδη από το 1922, η Γερμανία είχε επιλύσει το πρόβλημα της εκπαίδευσης στα νέα όπλα με τη Συνθήκη του Ραπάλλο και το "Παράρτημά" της, χάρη στην οποία οι Γερμανοί στρατιωτικοί ενημερώνονταν και εκπαιδεύονταν σε εδάφη και με όπλα της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Χάιντς Γκουντέριαν είχε γράψει το βιβλίο "Achtung! Panzer" (Προσοχή! Θωρακισμένα), στο οποίο ανέλυε τη χρήση του, απαγορευμένου τότε γι' αυτόν, όπλου. Το βιβλίο αυτό παραμένει ακόμα και σήμερα κλασικό στο είδος του.

Η τακτική του κεραυνοβόλου πολέμου

Στον κεραυνοβόλο πόλεμο συμμετείχαν δυνάμεις που κατά το παρελθόν δεν είχαν αποτελέσει τον κύριο όγκο των πολεμικών δυνάμεων και εφαρμόζοντας τις εξής τακτικές:

• Αεροπορία: Επιτίθεται τόσο στο κύριο εχθρικό μέτωπο όσο και - το σημαντικότερο - στα μετόπισθεν, προσβάλλοντας αποθήκες υλικού, σταθμούς διαβιβάσεων και διοίκησης, κόμβους επικοινωνίας και μεταφοράς (δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές, γέφυρες). Παράλληλα, το πεζικό επιτίθεται σε όλο το μήκος του μετώπου, αποτρέποντας την εχθρική διοίκηση από το να εντοπίσει πού θα γίνει η κύρια επίθεση και καθιστώντας, έτσι, αδύνατη την προετοιμασία αμυντικών διατάξεων.
• Άρματα μάχης: Σε πυκνούς σχηματισμούς διασπούν τις εχθρικές γραμμές και διεισδύουν βαθιά στην εχθρική περιοχή, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη αποδιοργάνωση των μετόπισθεν. Τα άρματα ακολουθούνται από μηχανοκίνητες μονάδες, οι οποίες εμπλέκονται με τις αμυνόμενες δυνάμεις αποτρέποντάς τις από το να δημιουργήσουν σημαντικές εστίες άμυνας.
• Το πεζικό, μαζί με δυνάμεις υποστήριξης, επιτίθενται στις εχθρικές πτέρυγες με στόχο τη συνένωση με τις υπόλοιπες ομάδες επίθεσης, αποκόπτοντας τις εχθρικές δυνάμεις και, τελικά, περικυκλώνοντας ή ενθυλακώνοντάς τις.
• Άλλες μηχανοκίνητες μονάδες διεισδύουν στα μετόπισθεν, παρεμποδίζοντας την υποχώρηση των αμυνομένων και τον ανεφοδιασμό τους σε τρόφιμα, πολεμοφόδια και καύσιμα.

Συνέπειες

Χάρη στην τακτική αυτή, οι δυνάμεις του Χίτλερ κατάφεραν αρχικά (1939 - 1941) να κατακτήσουν ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη: Η Πολωνία, η Γαλλία, οι Βαλκανικές χώρες (εκτός της Ελλάδας) κατέρρευσαν σε χρονικό διάστημα που ούτε οι ίδιοι οι Γερμανοί δεν ήλπιζαν: Η Πολωνία σε 18 ημέρες, η Γαλλία και οι Κάτω Χώρες σε λιγότερο από έναν μήνα, ενώ τα Βαλκάνια σε 11 ημέρες. Η τακτική αυτή εφαρμόσθηκε και στο Ανατολικό Μέτωπο κατά την επίθεση εναντίον της Ρωσίας και επέφερε αρχικά εκπληκτικές νίκες για λογαριασμό της Βέρμαχτ. Η αρχική αποτυχία στην Ελλάδα οφειλόταν στο γεγονός ότι η επίθεση ήταν αναμενόμενη και αναχαιτίστηκε στη Γραμμή Μεταξά, ενώ στη Σοβιετική Ένωση η τελική αποτυχία αυτής της τακτικής οφειλόταν σε τρεις παράγοντες: Στις σκληρές χειμερινές καιρικές συνθήκες, στην τεράστια έκταση της χώρας και στην ανεπάρκεια των γερμανικών δυνάμεων για την εφαρμογή της σε τέτοια κλίμακα έκτασης σε αχανή χώρα.

Βιβλιογραφία

• "Achtung - Panzer! Die Entwicklung der Panzerwaffe, ihre Kampftaktik und ihre operativen Möglichkeiten", Stuttgart, 1937.
• "Achtung Panzer! The Development od Armored Forces, their Tactics and operational Potential", Arms and Armor Press ISBN 1-85409-282-0 (αγγλική έκδοση του αρχικού γερμανικού έργου).
• "Die Panzertruppen und ihr Zusammenwirken mit anderen Waffen" (Θωρακισμένα στρατεύματα και η συνεργασία τους με άλλες στρατιωτικές δυνάμεις), 1937.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Cutlack, F. M. (1941). The Australian Flying Corps in the Western and Eastern Theatres of War, 1914–1918. Official History of Australia in the War of 1914–1918. VIII (11th [online] έκδοση). Canberra, ACT: Australian War Memorial. OCLC 271462416. 
• Frieser, Karl-Heinz (1995). Blitzkrieg-Legende: Der Westfeldzug 1940 Operationen des Zweiten Weltkrieges (στα Γερμανικά). München: R. Oldenbourg. ISBN 978-3-486-56124-1. 
• Guderian, Heinz (1999). Achtung-Panzer: The Development of Tank Warfare. London: Cassell Military Paperbacks. ISBN 978-0-304-35285-2. 
• House, Jonathan M. (1984). Toward Combined Arms Warfare: A Survey of 20th-Century Tactics, Doctrine and Organization (PDF) (Διδακτορική διατριβή). Research survey (Combat Studies Institute). Fort Leavenworth/Washington: US Army Command and General Staff College. OCLC 784210725. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2015. 
• Knudsen, Harold (2011). General James Longstreet: The Confederacy's Most Modern General (2nd έκδοση). Girard, IL: USA Publishing. ISBN 978-0-9826592-0-5. 
• Raudzens, George. "Blitzkrieg Ambiguities: Doubtful Usage of a Famous Word." War & Society 7.2 (1989): 77–94. https://doi.org/10.1179/106980489790305551

Περιοδικά

• Erickson, Edward J. (2001b). «Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War». Contributions in Military Studies (Westport Connecticut: Greenwood Press) (201). ISSN 0883-6884. OCLC 43481698. https://archive.org/details/orderedtodiehist0000eric. 
• Fanning, William Jr. (April 1997). «The Origin of the term "Blitzkrieg": Another View». Journal of Military History 61 (2): 283–302. doi:10.2307/2953968. ISSN 0899-3718. https://archive.org/details/sim_journal-of-military-history_1997-04_61_2/page/283. 
• Harris, John Paul (November 1995). «The Myth of Blitzkrieg». War in History II: 335–352. doi:10.1177/096834459500200306. ISSN 0968-3445. 
• Watt, Robert (2008). «Feeling the Full Force of a Four Point Offensive: Re-Interpreting The Red Army's 1944 Belorussian and L'vov-Przemyśl Operations». The Journal of Slavic Military Studies (Routledge Taylor & Francis Group) XXI (4). doi:10.1080/13518040802497564. ISSN 1351-8046. 
• Winchester, Charles (20 January 2002). «Advancing Backwards: The Demodernization of the German Army in World War 2». Military Journal (Osprey) 2 (1): 18–25. ISBN 978-1-84176-041-4. ISSN 1467-1379. http://www.ospreypublishing.com/articles/world_war_2/demodernization_german_army_in_world_war_/. Ανακτήθηκε στις 11 August 2015. 
• Yerxa, Donald (June 2011). «Military History at the Operational Level: An Interview with Robert M. Citino». Historically Speaking 12 (3): 10–12. doi:10.1353/hsp.2011.0039. 

Άρθρα σε ιστοσελίδες

• Andreas, Peter (2020). «How Methamphetamine Became a Key Part of Nazi Military Strategy (January 7, 2020)». Time (Time USA, LLC.). https://time.com/5752114/nazi-military-drugs/. Ανακτήθηκε στις 23 February 2022. 
• De Gaulle, Charles (2009). «1890–1940: un officier non-conformiste» [1890–1940: An Unorthodox Officer]. www.charles-de-gaulle.org (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2009. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Armstrong, G. P. The Controversy over Tanks in the British Army 1919 to 1933 (PhD 1976).
• Sinesi, Michael. Patrick. Modern Bewegungskrieg: German Battle Doctrine, 1920–1940 (2001).
• Vardi, Gil-Li. The Enigma of German Operational Theory: the Evolution of Military Thought in Germany, 1919–1938 (PhD 2008).
• Spiegel Online: The Nazi Death Machine, Hitler's Drugged Soldiers.