Άππιος Κλαύδιος Πούλχερ (ύπατος το 54 π.Χ.)

Ο Άππιος Κλαύδιος Πούλχερ, λατιν.: Appius Claudius Pulcher, (97 – 49 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος πατρίκιος, πολιτικός και στρατηγός τον 1ο αι. π.Χ. Υπήρξε ύπατος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας το 54 π.Χ. Ήταν ειδικός στο Ρωμαϊκό Δίκαιο και τις αρχαιότητες, ιδιαίτερα τις παραδοσιακές γνώσεις τού συλλόγου των οινοσκόπων, τού οποίου ήταν ένα αμφιλεγόμενο μέλος. Ήταν επικεφαλής τού πρεσβύτερου κλάδου τού πιο ισχυρού γένους, των πατρικίων Κλαυδίων-Πούλχερ. Οι Κλαύδιοι ήταν μία από τα πέντε κορυφαία γένη (gentes maiores ή "μεγάλες φυλές") που κυριάρχησαν στην κοινωνική και πολιτική ζωή της Ρώμης από τα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας. Είναι περισσότερο γνωστός ως ο αποδέκτης των 13 από τις σωζόμενες επιστολές τού Κικέρωνα από το σύνολο Προς τους Οικείους (ad Familiares) (ολόκληρο το βιβλίο III), που χρονολογούνται από τον χειμώνα τού 53–52 έως το καλοκαίρι τού 50 π.Χ. Δυστυχώς δεν περιλαμβάνουν κάποια από τις απαντήσεις τού Αππίου στον Κικέρωνα, καθώς τα σωζόμενα κείμενα οποιουδήποτε είδους από μέλη της αριστοκρατίας της Ρώμης είναι αρκετά σπάνια, εκτός από αυτά τού Ιουλίου Καίσαρα. Είναι επίσης γνωστός ως ο μεγαλύτερος αδελφός των διαβόητων Κλοδίου και Κλοδίας.

Άππιος Κλαύδιος Πούλχερ (ύπατος το 54 π.Χ.)
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Ap. Claudius Ap.f.Ap.n. Pulcher (Λατινικά)
Γέννηση97 π.Χ. (περίπου)[1][2]
Αρχαία Ρώμη
Θάνατος48 π.Χ.[3]
Βαλκάνια
Χώρα πολιτογράφησηςΑρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςλατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
ΙδιότηταΡωμαίος πολιτικός
Ρωμαίος στρατιωτικός
Οικογένεια
ΣύζυγοςΣερβιλία
ΤέκναΚλοδία[4][5]
Κλαυδία
Άππιος Κλαύδιος Πούλχερ
ΓονείςΆππιος Κλαύδιος Πούλχερ (ύπατος το 79 π.Χ.)[6][4][7] και Καικιλία Μετέλλα (κόρη του Βαλεαρικού)[8][9]
ΑδέλφιαΓάιος Κλαύδιος Πούλχερ[6]
Κλοδία Τέρτια[8][10]
Κλαυδία Κουίντα
Πόπλιος Κλόδιος Πούλχερ
Κλοδία (σύζυγος του Μέτελλου)[8][11]
ΟικογένειαΚλαύδιοι Πούλχροι
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΚήνσορας (50 π.Χ.)[6]
Ρωμαίος έπαρχος
Πραίτορας
Ρωμαίος συγκλητικός (άγνωστη τιμή)[12]
Ύπατος στην αρχαία Ρώμη (54 π.Χ.)[12][6]

Οιωνοσκόπος (augur), λόγιος, συγγραφέας, ρήτορας Επεξεργασία

Η ημερομηνία της συμμετοχής του στον σύλλογο των οιιονοσκόπων δεν είναι γνωστή, αλλά είναι πιο πιθανό να έγινε νωρίς στη ζωή του παρά αργότερα, λόγω της αναγνωρισμένης τεχνογνωσίας του στην παράδοση των οιονοσκόπων, την οποία δημοσίευσε. Πιθανότατα διαδέχθηκε τον πατέρα του (αν ο τελευταίος ήταν ένας από τους νέους οιωνοσκόπους τού Σύλλα, που δημιουργήθηκαν το 81 π.Χ.), αλλά σε κάθε περίπτωση, δεδομένου ότι ο εναρκτήριος σύλλογος παρέμενε οργανωμένο σε ένα σύστημα curiate (βασισμένο σε αρχαίες φυλές), πρέπει να διαδέχθηκε μία κενή θέση πατρίκιου.

Ως οιωνοσκόπος συμμετείχε σε έντονες συζητήσεις με τον ανώτερο συνάδελφό του Γάιο Κλαύδιο Μάρκελλο (πραίτορα το 80 π.Χ.), ο οποίος υποστήριξε ότι το οιωνό καθιερώθηκε από την πίστη στη μαντεία, αλλά διαιωνίστηκε μέσω της πολιτικής σκοπιμότητας, ενώ ο Άππιος υποστήριζε σθεναρά μια ακραία παραδοσιακή άποψη, που υποστηρίζει την αυθεντικότητα της τέχνη ς του και τελικά δημοσίευσε ένα γνωστό Βιβλίο Οιωνών (Liber Αuguralis), το οποίο περιελάμβανε πολλή πολεμική, που στρέφονταν ενάντια στον νεωτερισμό τού Μάρκελλου. [13]

Η τυπικά κλαυδιανή αλαζονεία του, τόσο εμφανής από την αλληλογραφία τού Κικέρωνα μαζί του και με τον Μάρκο Καίλιο Ρούφο, [14] αναφέρεται επίσης σε μία επιστολή προς τον Κικέρωνα από τον Πόπλιο Βατίνιο (ύπατο το 47 π.Χ.), ο οποίος ήταν ο υποψήφιος τού Καίσαρα, για να πάρει τη θέση τού Αππίου στον σύλλογο των οιονοσκόπων μετά το τέλος τού τελευταίου: [15]

Με τον λόγο μου, δεν θα μπορούσα να το αντιμετωπίσω, ακόμη και αν είχα την αλαζονία τού Αππίου, στη θέση τού οποίου εκλέχτηκα. (μετάφραση από τον δρ. Σάκλετον Μπέλι)

Χαρακτηριστικό του ήταν επίσης ότι γοητευόταν από τις αθηναϊκές αρχαιότητες, αλλά όχι αυτό που προσέλκυσε πολλούς επιφανείς Ρωμαίους στην Αθήνα εκείνη την εποχή: η φήμη της ως η μεγαλύτερη πανεπιστημιακή πόλη στον ελληνοκατοικημένο κόσμο (οικουμένη), όπου όλες οι κύριες φιλοσοφικές σχολές βρίσκονταν. Ήταν απασχολημένος στην Ελλάδα το 62-61 π.Χ., όταν ο άγριος μικρότερος αδελφός του Πόπλιος Κλόδιος Πούλχερ μπήκε σε μπελάδες για παραβίαση των τελετουργιών της Καλής Θεάς (Bona Dea) και διώχθηκε για αιμομιξία, αλλά δεν είναι γνωστό με ποια ιδιότητα ήταν στην Ελλάδα. [16] Ο Κικέρων έγραψε στον Μάρκο Βρούτο ως εξής στην πραγματεία του για την ιστορία της ρωμαϊκής ρητορικής και των ρητόρων ( Βρούτος 267):

Επίσης, από αυτούς που έπεσαν στον ίδιο πόλεμο είναι ο Μ. Βίβουλος, ο οποίος έγραψε επίσης με ακρίβεια, ιδιαίτερα επειδή δεν ήταν ρήτορας και διηύθυνε αποφασιστικά πολλές αγωγές. Ο Άππιος Κλαύδιος ο πεθερός σου, συνάδελφος και φίλος μου. Μέχρι τότε ήταν αρκετά φιλομαθής και τόσο πολύ μορφωμένος και έμπειρος ως ρήτορας, καθώς και πραγματικός ειδικός στην οιωνοσκοπία και σε όλο το δημόσιο δίκαιο και στις αρχαιότητές μας.

Καταγωγή Επεξεργασία

Ήταν ο πρεσβύτερος γιος και κύριος κληρονόμος τού Άππιου Κλαύδιου Πούλχερ (ύπατου το 79), τον οποίο διαδέχθηκε ως επικεφαλής της κύριας γραμμής των Κλαυδίων Πούλχερ, όταν ο Άππιος πατήρ απεβίωσε εκστρατεύοντας στα βουνά της Ροδόπης ως Μακεδόνας διοικητής το 76 π.Χ.

Πρώιμη σταδιοδρομία, 76-67 π.Χ Επεξεργασία

Το τέλος τού πατέρα του τον άφησε επικεφαλής της ισχυρής οικογένειάς του σε ηλικία 20 ή 21 ετών, αλλά με δύο μικρότερα αδέλφια, δύο ανύπαντρες αδελφές και λίγα χρήματα. Αυτό ήταν απλώς σχετική φτώχεια, αλλά αποδεικνύει την ακεραιότητα τού πατέρα του, ο οποίος προφανώς δεν ωφελήθηκε πολύ, αν όχι καθόλου, από την περίοδο της προγραφής, όταν λιγότερο ευσυνείδητοι χαρακτήρες, κυρίως ο Mάρκος Λικίνιος Κράσσος και ο Γάιος Κουρίων πατήρ, έκαναν τεράστια περιουσία, όταν κατασχέθηκαν περιουσίες των οπαδών τού Μάριου, θυμάτων τού Σύλλα.

Ο Άππιος βρήκε γενναιόδωρη βοήθεια από τον Λεύκιο Λικίνιο Λούκουλλο, ο οποίος κατά την επιστροφή του από την αφρικανική ιδιοκτησία του το 75 π.Χ. συμφώνησε να νυμφευτεί τη μικρότερη αδελφή χωρίς προίκα. Παρέδωσε επίσης μία σημαντική κληρονομιά στον Άππιο, η οποία στη μετέπειτα ζωή σηματοδότησε την επιστροφή τού οίκου του σε πολυτελείς συνθήκες, από αυτό το δώρο. [17]

Ο Άππιος ανταπέδωσε γρήγορα τη χάρη στην πολιτική ζωή. Ήταν ένας πολλά υποσχόμενος νεαρός ρήτορας, την ίδια χρονιά που συμφώνησε να διώξει τον Α. Τερέντιο Βάρρωνα (πραίτωρα το 77), που επέστρεψε πρόσφατα από την ασιατική διοίκηση. Ο Βάρρων ήταν στενός φίλος και συγγενής τού Λούκουλλου και τού κύριου υπερασπιστή του Κόιντου Ορτένσιου, τού κορυφαίου ρήτορα της Ρώμης εκείνη την εποχή. Αλλά ο Βάρρων ήταν προφανώς τόσο ένοχος, που ο Ορτένσιος κατέφυγε σε βρώμικα κόλπα, που περιελάμβαναν τη σήμανση των ψηφοδελτίων των δικαστών που είχε δωροδοκήσει, γεγονός που προκάλεσε δημόσιο σκάνδαλο. [18]

Οι καλές σχέσεις τού Αππίου με την οικογένεια τού Βάρρωνα άντεξαν. Ο ομώνυμος γιος τού Βάρρωνα (γενν. π. το 80 π.Χ.) ήταν αργότερα ένας από τους στενότερους φίλους του, [19] που υπηρέτησε ως ταμίας (quaestor) το έτος τού τέλους τού Άππιου, και αργότερα ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους και ενδιαφέροντες χαρακτήρες τού πρώιμου καθεστώτος τού Αυγούστου στη σύγχρονη επιστήμη: A. Tερέντιος Βάρρων Μουρένα, ο οποίος απεβίωσε τις πρώτες εβδομάδες (ή ημέρες) της υπατείας του το 23 π.Χ.

Υπηρέτησε στο επιτελείο τού κουνιάδου του Λούκουλλου, αρχιστράτηγου των ρωμαϊκών στρατών στην Ασία κατά το πρώτο μισό τού Γ΄ Μιθριδατικού Πολέμου. Πιθανότατα ο Άππιος πήγε με τον Λούκουλλο από την αρχή στις αρχές του 73 π.Χ., αν και δεν μαρτυρείται απευθείας στα ανατολικά, παρά μόνο το φθινόπωρο τού 71, μετά την κατάληψη της ανατολικής Καππαδοκίας Ποντικής (μέρος τού βασιλείου τού Πόντου), όταν ο Λούκουλλος τον έστειλε στον βασιλιά Τιγράνη Β΄ τον Μέγα της Αρμενίας για να απαιτήσει την παράδοση τού Μιθριδάτη ΣΤ΄ .

Ο τρόπος και η ομιλία του προσέβαλλαν τον Τιγράνη Β΄, τον αυτοαποκαλούμενο βασιλιά των βασιλέων, ο οποίος για περισσότερα από είκοσι χρόνια ήταν συνηθισμένος σε αδιάκριτες ανατολίτικες αυλικές τελετές. Αυτό δεν ήταν μόνο η καθημερινή ρωμαϊκή ειλικρίνεια, αλλά η Κλαυδιανή αλαζονεία και οι ορέξεις (appietas). Η αποτυχία αυτής της αποστολής επιτάχυνε τον πρώτο πόλεμο της Ρώμης με την Αρμενία, τον οποίο ξεκίνησε ο Λούκουλλος το 69 π.Χ.

Ο Λούκουλλος ίσως έστειλε τον νεαρό Άππιο με εσκεμμένο σκοπό, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι ο τρόπος του ήταν πιθανό να γίνει άσχημα δεκτός στην αυλή τού βασιλιά των βασιλέων. Θα μπορούσε να έστελνε τον Λ. Φάννιο ή τον Λ. Μάγιο, που είχαν και οι δύο εμπειρία στην Ποντιακή αυλή, και στην επιστολή του στον Τιγράνη Β΄ απευθυνόταν απλώς ως βασιλιά, παρά ως βασιλιά των βασιλέων, έτσι ήταν σχεδόν σίγουρα μία σκόπιμη προσβολή, με την πιο εκλεπτυσμένη διπλωματία. Ο Tιγράνης Β΄ σίγουρα το θεωρούσε έτσι.

Αντιπραίτωρ της Σαρδηνίας, 56-55 π.Χ Επεξεργασία

Μετά την πραιτωρία του το 57 π.Χ., ο Άππιος έλαβε τη Σαρδηνία ως αντιπραιτωρική επαρχία του. Η αντιπραιτωρία τού Άππιου στη Σαρδηνία ήταν χωρίς προβλήματα και τον διαδέχθηκε εκεί το 55 ο Μάρκος Αιμίλιος Σκαύρος. [20]

Από την άλλη πλευρά, ήταν πολιτικά δεσμευμένος πριν και μετά, παρακολουθώντας τα κατάμεστα συνέδρια στη Ραβέννα και τη Λούκα την άνοιξη του 56, όταν ο Ιούλιος Καίσαρας έφτιαξε τον κουρελιασμένο συνασπισμό με τον Κράσσο και τον Πομπήιο και περίπου το καλοκαίρι του 55 πάντρεψε τη μικρότερη κόρη του με τον ομώνυμο, πρωτότοκο γιο τού Πομπηίου, τον Γναίο Πομπήιο (γενν. π. το 79 π.Χ.), εξασφαλίζοντας έτσι την εκλογή του στην υπατεία για το επόμενο έτος.

Ύπατος, 54 π.Χ Επεξεργασία

Εξελέγη δεύτερος στην υπατεία το 54 μαζί με τον ενεργητικό κουνιάδο τού Κάτωνα, Λεύκιο δομίτιο Αηνόβαρβο ΙΙ.

Ανθύπατος της Κιλικίας, 53-51 π.Χ Επεξεργασία

Ήταν ανθύπατος της Κιλικίας για μια διετία (biennium) μετά την υπατεία του, μία καταστροφή για την περιοχή, κυρίως επειδή ο μικρότερος αδελφός του Γάιος (πραίτορας το 56 π.Χ.) κατείχε την αντιπραιτωρία της επαρχίας της Ασίας για τα τρία χρόνια 55–52, ή πιθανώς την τετραετία 55–51, έτσι ώστε ο Άππιος και ο αδελφός του έλεγχαν μαζί το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας για τουλάχιστον ένα χρόνο αλληλοεπικάλυψης και ίσως δύο.

Ο προκάτοχός του Πόπλιος Κορνήλιος Λέντουλος Σπίνθερ ήταν καλός και έντιμος διαχειριστής και ο διάδοχός του Κικέρωνας ένας από τους καλύτερους στη ρωμαϊκή ιστορία. Αλλά η εντολή τού Κλαυδίου που μεσολάβησε ήταν άτακτη, σκληρή και διεφθαρμένη. Η αλληλογραφία του με τον Κικέρωνα, καθώς ο τελευταίος πλησίαζε για να τον διαδεχθεί, παρουσιάζει πολλά σημάδια της σοβαρής αναστάτωσης, που ίσως πλησίαζε κατά καιρούς τη φρίκη, από την οποία η χώρα είχε περάσει υπό τις διαταγές τού Άππιου. Ο Κικέρων ήταν σίγουρα συγκλονισμένος από αυτό που βρήκε και από τον παράξενο τρόπο με τον οποίο ο Άππιος τον απέφυγε και τελικά έφυγε από την επαρχία για το σπίτι του, χωρίς να συναντήσει τον διάδοχό του. Η εντύπωση είναι ότι ο Κικέρων είχε πιάσει ένα αρπακτικό να καταβροχθίζει ένα κουφάρι ωμό.

Το 52 π.Χ., κατά τη διάρκεια της ανθυπατείας τού Άππιου στην Ασία, ο μικρότερος αδελφός του Πόπλιος (ο Κλόδιος) δολοφονήθηκε από έναν πολιτικό αντίπαλο (τον Μίλωνα). Κατά μία σκληρή ειρωνεία, η δολοφονία έγινε στην Αππία Οδό (κατασκευάστηκε από τον πρόγονό τους Άππιο Κλαύδιο Καίκο).

Στο δρόμο για το σπίτι του, ο Άππιος σταμάτησε για άλλη μία φορά στην Αθήνα, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον του για τα Ελευσίνια Μυστήρια και άρχισε τις προετοιμασίες για την αποκατάσταση της πύλης των Μικρών Προπυλαίων στην Ελευσίνα, ένα έργο που ολοκληρώθηκε αργότερα, σύμφωνα με τις οδηγίες της διαθήκης του, από τους κύριους κληρονόμους του Πούλχερ Κλαύδιο και Ρεξ Μάρκιο. [21]

Τιμητής το 50 π.Χ. Επεξεργασία

Εξελέγη τιμητής το 50 με τον πεθερό τού Καίσαρα Λεύκιο Καλπούρνιο Πίσωνα Καισονίνο (ύπατο το 58). Ο Άππιος διώχθηκε αμέσως για εκλογική δωροδοκία από τον νέο γαμπρό τού Κικέρωνα Πόπλιο Κορνήλιο Δολαβέλα, αλλά με την υποστήριξη των γαμπρών του Bρούτου και Κόιντου Ορτένσιου, αθωώθηκε. Αυτή ήταν η τελευταία ομιλία τού μεγαλύτερου ρήτορα της Ρώμης μετά τον Κικέρωνα, και ο Κ. Ορτένσιος απεβίωσε λίγες μέρες αργότερα. [22]

Μετά την επιλογή του από τη Σύγκλητο (lectio senatus) ως τιμητή, ο Άππιος απομάκρυνε έναν συγκλητικό με βαθμό τριβούνου, που ονομαζόταν Γάιος Σαλούστιος Κρίσπος, τον μετέπειτα διάσημο ιστορικό Σαλούστιο.

Οι "κοιλότητες" της Εύβοιας Επεξεργασία

Πήγε στην Ανατολή με τον Πομπήιο νωρίς το 49, εμφανώς χωρίς τη δικαιολογία των δικαιωμάτων διοίκησης ή ακόμη και ως αντιπρόσωπος (legatio), επειδή ήταν ακόμα στο αξίωμα τού τιμητή (θητείας 18 μηνών). Ο Πομπηίας τον έβαλε τελικά επικεφαλής της Ελλάδας, όπου απεβίωσε την ίδια χρονιά, περίπου την εποχή που ο Καίσαρας επέστρεφε στη Ρώμη από την Ισπανία.

Σύμφωνα με τον Παύλο Ορόσιο στο έργο Ιστορίες εναντίον των παγανιστών VI (15.11):

Ο Άππιος Κλαύδιος κενσορίνος, ο οποίος με εντολή τού Πομπηίου επόπτευε την Ελλάδα, ήθελε να δοκιμάσει την αξιοπιστία τού Μαντείου της Πυθίας, που είχε καταργηθεί εκείνη τη στιγμή. Πράγματι, ο μάντης τον οποίο ανάγκασε να κατέβει στη σπηλιά, αναφέρεται ότι του έδωσε αυτή την απάντηση, όταν τον ρωτούσαν για τον πόλεμο:Αυτός ο πόλεμος δεν σε αφορά, Ρωμαίε.'Θα κρατήσεις τις κοιλότητες της Εύβοιας.


Ο Βόρειος και ο Νότιος Ευβοϊκός Κόλπος είναι «οι κοιλότητες». Έτσι ο Άππιος, αβέβαιος γι' αυτή την ανεξιχνίαστη μοίρα, απεβίωσε.

Ο Ορόσιος συντομεύει την περιγραφή του, για να επιτεθεί στο παγανιστικό Μαντείο της Πυθίας. Υπάρχει μία πολύ μεγαλύτερη, και μάλλον πιο συναρπαστική και τραγελαφική αφήγηση της αναβίωσης τού μακροχρόνιου σιωπηλού χρησμού από τον Άππιο στα Φαρσάλια τού Λουκανού . Εκεί μαθαίνουμε ότι ο Άππιος, όπως και τόσοι πολλοί πριν από αυτόν, παρεξήγησε την προφητεία και έφυγε βιαστικά στην Εύβοια, προσδοκώντας να καταλάβει τον έλεγχο της Χαλκίδας ως ιδιωτική περιουσία. Αντίθετα, απεβίωσε εκεί και του κτίστηκε ένας περίφημος τάφος, κοντά στην ακτή των στενών τού Ευρίπου. [23]

Οικογένεια Επεξεργασία

Οι γυναίκες του και τα στοιχεία τού γάμου του παραμένουν άγνωστα και μπορεί να μη νυμφεύτηκε, παρά μόνο μετά την επιστροφή του από τους πολέμους στην Ανατολή. Έχει προταθεί από τους Γκρέμπε και Mύντσερ ότι η σύζυγός του μπορεί να λεγόταν Σερβιλία. [24]

Κανένας γιος δεν επέζησε μέχρι την ενηλικίωση, αλλά είχε τουλάχιστον δύο κόρες Κλαυδίες, καμία από τις οποίες δεν αναφέρεται απευθείας ονομαστικά, αλλά μόνο στο πλαίσιο των σχέσεων μέσω τού γάμου τους: η νεότερη με τον Πομπήιο τον Νεότερο (γενν. π. 79 π.Χ.), [25] ενώ η πρεσβύτερη ήταν η πρώτη σύζυγος τού Μάρκου Ιούνιου Βρούτου (γενν. 85). [26] Το terminus ante quem και για τους δύο γάμους είναι η άνοιξη τού 51 π.Χ. (ημερολόγιο Iunius). Πιθανότατα η Claudia maior παντρεύτηκε τον Βρούτο γύρω στο 59 (όταν έγινε 26 ετών), ενώ ο γάμος της ανήλικης αδερφής της με τον γιο τού Πομπήιου Μάγκνου είχε κανονιστεί πιθανώς γύρω στην εποχή των διασκέψεων της Λούκας και της Ραβέννας (άνοιξη τού 56 π.Χ.): ο γάμος έγινε στη δεύτερη υπατεία τού Πομπήιου, μετά την επιστροφή τού Άππιου από τη Σαρδηνία. Ήταν μία ενδιαφέρουσα επιλογή συμπεθέρων (adfines), αφού ο Βρούτος αρνιόταν να μιλήσει στον Πομπήιο Μάγκνο μέχρι τον Εμφύλιο Πόλεμο, αποστρεφόμενος αυτόν ως τύραννο και δολοφόνο τού πατέρα του. Καθώς δεν είχε επιζώντεςς γιους, ο Πούλχερ υιοθέτησε τον ανιψιό του Γάιο Κλαύδιο Πούλχερ, ο οποίος άλλαξε το όνομά του σε Άππιο Κλαύδιο Πούλχερ και ο οποίος έγινε ύπατος το 38 π.Χ.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 Ανακτήθηκε στις 23  Νοεμβρίου 2018.
  2. 2,0 2,1 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2140. Ανακτήθηκε στις 29  Ιουνίου 2021.
  3. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2140. Ανακτήθηκε στις 29  Ιουνίου 2021.
  4. 4,0 4,1 4,2 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2140. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  5. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4008. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 «Claudii» (Ρωσικά)
  7. 7,0 7,1 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1807. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2140. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  9. 9,0 9,1 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4052. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  10. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4197. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  11. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4043. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  12. 12,0 12,1 Thomas Robert Shannon Broughton: «The Magistrates of the Roman Republic» (Αγγλικά) Αμερικανική Φιλολογική Εταιρεία. 1951. ISBN-10 0-89130-812-1.
  13. Cicero de Divinatione II 75, de Legibus II 32
  14. Books III and VIII of the ad Familiares corpus
  15. ad Fam.V 10A, from Narona in Illyricum (winter 45-44 BC).
  16. Schol.Bobiens.p.91 (ed.Stangl): Appius Claudius who was brother of this same Clodius and was conducting (matters) in Greece at the time.
  17. Varro Rust.III 16.1-2: "Appius commented to us: ‘What you say is true. For when I had been left a pauper with two brothers and two sisters - of the latter I gave one to Lucullus without a dowry when he had granted me an inheritance for the first time - et primus mulsum domi meae bibere coepi ipse, cum interea nihilo minus paene cotidie in convivio omnibus dare<tur> mulsum’ [i.e. 'And [then] for the first time I began to drink honeyed wine myself at home, although meanwhile I had still provided it almost every day for all my dinner-guests']." Plutarch Cicero 29 provides the detail that Claudia Luculli was the youngest sister.
  18. Most of the details survive in the Pseudo-Asconius or Sangallensia scholia on Cicero's Verrine corpus, which is also the source for Appius' involvement (p.193 ed.Stangl): "the young nobleman Appius Claudius"
  19. Cicero ad Fam.III 7.4: familiarissimus
  20. Cicero pro M. Scauro 31-33
  21. ILLRP 401 = ILS 4041: expressly in accordance with a vow made by Appius when "[im]perato[r]", which must mean during his return from his eastern command.
  22. Cicero Brutus 231: "he spoke in defence of Appius Claudius shortly before his death", 324: "prior to his death by a very few days he defended your father-in-law Appius in your company".
  23. Lucan V.64-236
  24. Münzer, Friedrich (1999). Roman Aristocratic Parties and Families. Johns Hopkins University Press. σελίδες 235. ISBN 9780801859908. 
  25. Cicero ad Fam.III 4.2, 5.5, 10.10: Cn. Pompeius, father-in-law of your daughter.
  26. Cicero Brutus 267, 324, referred to as father-in-law (socer) of Brutus in both passages.