Αγνή της Γαλλίας (Άννα του Βυζαντίου)
Η Αγνή της Γαλλίας, αργότερα Άννα (Agnès de France, 1171 - περ. 1240) ήταν Βυζαντινή αυτοκράτειρα, κόρη του βασιλιά Λουδοβίκου Ζ΄ της Γαλλίας από την τρίτη σύζυγό του Αδέλα της Καμπανίας, αδελφή του σημαντικού Γάλλου βασιλιά Φιλίππου Β΄.
| Άννα του Βυζαντίου | |
|---|---|
.jpg) | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1171 |
| Θάνατος | 1220 (περίπου)[1] ή 1240 (περίπου) |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία Βασίλειο της Γαλλίας |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γαλλικά[2] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Σύζυγος αυτοκράτορα |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Αλέξιος Β΄ Κομνηνός (από 1180)[3] Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός (από 1183)[3] Θεόδωρος Βρανάς (από 1204)[3] |
| Τέκνα | Βράναινα |
| Γονείς | Λουδοβίκος Ζ´ της Γαλλίας και Αδέλα της Καμπανίας |
| Αδέλφια | Φίλιππος Β΄ της Γαλλίας Μαργαρίτα της Γαλλίας, βασίλισσα της Αγγλίας και της Ουγγαρίας Άλυς της Γαλλίας, κόμισσα του Βεξίν Αλίκη της Γαλλίας Μαρία της Γαλλίας |
| Οικογένεια | Οίκος των Καπετιδών |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Βυζαντινή Αυτοκράτειρα (1180–1185) |
| Θυρεός | |
 | |
ΓάμοςΕπεξεργασία
Το 1178 ο Φίλιππος, κόμης της Φλάνδρας, επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη στην επιστροφή του από τους Αγίους Τόπους. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας Μανουήλ Α' Κομνηνός είχε ήδη φιλοξενήσει τον Λουδοβίκο Ζ΄ της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της 2ης Σταυροφορίας στην Κωνσταντινούπολη, οπότε ο Φίλιππος είχε εγγυηθεί για μια ικανή συμμαχία του με το μεγάλο ανατολικό κράτος. Τον χειμώνα του 1178, μια αυτοκρατορική αντιπροσωπεία έφθασε στην Γαλλική αυλή, συνοδευόμενη από τον ναύαρχο Βαλντοβίνο Γκέρσιο[4], προκειμένου να οριστικοποιηθεί ο γάμος ανάμεσα στην κόρη του βασιλιά, Αγνή, με τον μοναδικό γιο και διάδοχο του βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ με την δεύτερη σύζυγο του Μαρία της Αντιόχειας, Αλέξιο. Ήταν άλλος ένας συμμαχικός γάμος που είχε ευλογηθεί από τον Πάπα Αλέξανδρο Γ΄ (1171)[5].
Δεν ήταν ασυνήθιστο για τις βασιλικές οικογένειες, όταν ένας γάμος είχε συμφωνηθεί, να ανατραφούν στην οικογένεια του συζύγου τους. Αυτός, αντιθέτως, είναι ο λόγος για τον οποίο η Αγνή πιθανότατα δεν συναντήθηκε ποτέ με τη μεγαλύτερη αδερφή της Άλυς της Γαλλίας, κόμισσα του Βεξάν. Η Άλυς ζούσε στο Βασίλειο της Αγγλίας από την ηλικία των οκτώ ετών, 2 χρόνια περίπου πριν γεννηθεί η Αγνή.[6]
Η Αγνή με πλοίο από το Μονπελιέ έφτασε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ περνώντας από τη Γένοβα ο στόλος της αυξήθηκε σταδιακά από 5 μέχρι 19 πλοία υπό τον Βαλντοβίνο Γκέρσιο.[7] Η Αγνή έφτασε στην Κωνσταντινούπολη το καλοκαίρι του 1179 και έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό και εκδηλώσεις[8]. Μετονομάστηκε σε Άννα. Την ύμνησαν πολλοί ανώνυμοι συγγραφείς και ιδιαίτερα ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Ευστάθιος, ο οποίος έγραψε για χάρη της και ύμνο.
Σύμφωνα με τον μεγάλο ιστορικό Γουλιέλμο της Τύρου, η Αγνή ήταν 8 ετών όταν έφθασε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ ο Αλέξιος 13. Ο Γουλιέλμος έγραψε λάθος την ηλικία του Αλέξιου, αφού αυτός είχε γεννηθεί το 1169[9], ενώ δεν υπάρχει καμιά άλλη πηγή για το έτος γέννησης της Αγνής. Αν ήταν πραγματικά 8, τότε ήταν 3 χρόνια μικρότερή του, διαφορά συνηθισμένη στα βασιλικά ζεύγη της εποχής. Ο Γουλιέλμος της Τύρου ήταν αυτόπτης μάρτυρας στην τελετή, την οποία περιγράφει ως πολυτελέστατη[10]. Η τελετή έγινε στο μεγάλο παλάτι, στην αίθουσα του Τρούλλου, στις 2 Μαρτίου 1180. Η τελετή έγινε περίπου ένα μήνα μετά το γάμο της ετεροθαλούς αδελφής του Αλεξίου Μαρίας Πορφυρογέννητης με τον Ρενιέ του Μομφεράτου από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Θεοδόσιο.
Αυτοκράτειρα της ΚωνσταντινούποληςΕπεξεργασία
Τον Σεπτέμβριο του 1180, ο Μανουήλ Α' πέθανε και τον διαδέχθηκε στο θρόνο ο Αλέξιος Β΄, που ήταν πολύ νέος και γι' αυτό την εξουσία ασκούσε η μητέρα του, Μαρία της Αντιόχειας. Αργότερα, το 1183, η Μαρία εκτοπίστηκε και εμφανίστηκε μια νέα δύναμη πίσω από τον θρόνο, ο Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός, πρώτος εξάδελφος του Μανουήλ Α΄ με αυτοκρατορικές φιλοδοξίες. Φαίνεται ότι κρυβόταν πίσω από τη δηλητηρίαση της Μαρίας της Πορφυρογέννητης και του συζύγου της Ρενιέ. Αιχμαλώτισε, και στη συνέχεια εκτέλεσε, τη Μαρία της Αντιόχειας και στέφθηκε συναυτοκράτορας με τον Αλέξιο Β΄.[11]
Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ο Αλέξιος Β΄ στραγγαλίστηκε και ο Ανδρόνικος έμεινε μόνος αυτοκράτορας. Τότε ο 65χρονος Ανδρόνικος Α΄ παντρεύτηκε την μόλις 12χρονη Άννα δια της βίας[12]. Ο Ανδρόνικος είχε ήδη παντρευτεί για πρώτη φορά μια γυναίκα (ίσως από την οικογένεια των Παλαιολόγων), και είχε ερωτικές σχέσεις με δύο ανιψιές του, την Ευδοκία Κομνηνή (κόρη του Ανδρονίκου) και τη Θεοδώρα Κομνηνή (κόρη του Ισαακίου) όπως και με τη Φιλίππη της Αντιοχείας, αδελφή της Μαρίας της Αντιοχείας. Ο Ανδρόνικος είχε 2 γιους από τον πρώτο του γάμο, και 2 νόθα παιδιά (γιο και κόρη) από τη Θεοδώρα. Ο μεγάλος του γιος Μανουήλ είχε ήδη έναν γιο, τον μέλλοντα Αλέξιο Α΄ της Τραπεζούντας.
Η Άννα ήταν Βυζαντινή αυτοκράτειρα για δύο χρόνια, μέχρι την εκθρόνιση του γηραιού συζύγου της Ανδρόνικου Α΄ (Σεπτέμβριο 1185). Ο Ανδρόνικος Α΄, προσπαθώντας να δραπετεύσει, αφού έφυγε από την Κωνσταντινούπολη με τη σύζυγό του Άννα, την ερωμένη του (γνωστή ως Μαραπτική) και τη συνοδεία του, έφτασαν σε ένα φρούριο στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στη Βιθυνία, όπου προσπάθησαν να φύγουν με πλοία για την Κριμαία. Τα πλοία τους όμως συγκρατήθηκαν από αντίθετους ανέμους και δεν κατάφεραν να αποπλεύσουν. Τότε ο Ανδρόνικος Α΄ συνελήφθη, μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη[13] και εκτελέσθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1185 με μαρτυρικό θάνατο.
Μετέπειτα ζωήΕπεξεργασία
Η Άννα επέζησε της πτώσης, αλλά δεν αναφέρεται από τα Βυζαντινά χρονικά τίποτα σχετικά με τη μετέπειτα ζωή της. Λέγεται ότι ερωτεύτηκε τον στρατηγό Θεόδωρο Βρανά,[14] που πολέμησε γενναία στα βόρεια σύνορα της αυτοκρατορίας, αλλά δεν τον παντρεύτηκε γιατί ο γάμος της με έναν κοινό άνθρωπο θα ήταν αιτία να χάσει την προίκα της. Παρέμεναν μαζί δίχως γάμο μέχρι την άνοδο της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης (1204) και της στέψης του πρώτου αυτοκράτορα Βαλδουίνου, οπότε και παντρεύτηκαν.[15]
Μετά την άνοδο της Λατινικής Αυτοκρατορίας, Λατίνοι άρχοντες ήρθαν να την επισκεφθούν ως πρώην Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου. Η Αγνή είχε μια "άσχημη συμπεριφορά" και μιλούσε με μεταφραστή καθώς δεν θυμόταν πια τα γαλλικά.[16] Ο Βρανάς εξακολουθούσε να μάχεται για λογαριασμό της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης έως τον θάνατό του (1219). Από τότε δεν υπήρξε καμιά καταγραφή για την Άννα σε κανένα ιστορικό χρονικό. Με τον Βρανά είχε αποκτήσει τουλάχιστον μια κόρη, που παντρεύτηκε τον Narjot de Toucy.[17]
ΠρόγονοιΕπεξεργασία
ΠηγέςΕπεξεργασία
- Cartellieri, Alexander. Philipp II. August, König von Frankreich. Vols 1-2. Leipzig: Dyksche Buchhandlung, 1899-1906.
- Hilsdale, Cecily J. "Constructing a Byzantine Augusta: A Greek Book for a French Bride" in Art Bulletin vol. 87 (2005) pp. 458–483 Paywall
- Magdalino, Paul. The Empire of Manuel I Komnenos. 2002.
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. 132979128. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2015.
- ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2020.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 p10520.htm#i105200. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ Bernardo and Salem Maragone, Annales Pisani pp. 68-9 Gentile.
- ↑ Letter of Alexander III to Archbishop Henry of Reims, 28 February 1171 (Patrologia Latina vol. 200 column 783).
- ↑ Robert of Torigny, Chronicles of the reigns of Stephen, Henry II, and Richard I, ed. Richard Howlett, vol. 4 p. 240; John of Salisbury, Letters (ed. W. J. Millor, H. E. Butler) vol. 2 pp. 648–9
- ↑ Annales Pisani; Ottobono, Annales Genuenses, 1179.
- ↑ Garland. p. 5.
- ↑ For references see Alexios II Komnenos.
- ↑ William of Tyre, Historia Transmarina 22.4; Roger of Howden, Chronicle, year 1180.
- ↑ For details, with references to sources, see Maria of Antioch.
- ↑ Charles Diehl 1959, p. 238.
- ↑ Niketas Choniates, Histories p. 347 van Dieten.
- ↑ Alberic of Trois-Fontaines, Chronicle 1193.
- ↑ Alberic of Trois-Fontaines, Chronicle 1204. According to the Crusade memoir of Robert of Clari they were already married; however, Alberic's information appears more soundly based.
- ↑ Nicetas Choniates, Historia, ed. J.-L. Van Dieten, 2 vols. (Berlin and New York, 1975); trans. as Ο City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates, by H.J. Magoulias (Detroit; Wayne State University Press, 1984). Eustathios of Thessaloniki, a Disembarkation Speech for Agnes-Anna (ed. P. Wirth, Eustathii Thessalonicensis Opera Minora pp. 250–60 and translated with commentary by Andrew F. Stone, Eustathios of Thessaloniki, Secular Orations, pp. 147–65, Eustathios, The Capture of Thessaloniki ed. John R. Melville-Jones, pp. 53 and 188 and Lynda Garland Byzantine empresses: women and power in Byzantium, AD 527-1204. London, Routledge, 1999.
- ↑ Alberic of Trois-Fontaines, Chronicle 1205 and 1235.