Αιθαλίδες
Οι Αιθαλίδες ή η Αιθαλία (αρχαία ελληνικά: Αἰθαλίδαι), (ο δήμος: Αιθαλιδών) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Λεοντίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας). Με το ίδιο όνομα (Αιθαλίδες) ονομάζονταν οι δημότες του δήμου αυτού.
| Γενικά στοιχεία | |
|---|---|
| Ονομασία | Αἰθαλίδαι |
| Κύριος οικισμός | Αιθαλίδες |
| Διοικητικά στοιχεία | |
| Ταυτότητα | δήμος της αρχαίας Αττικής |
| Ονομασία δήμου | Δήμος Αιθαλιδών |
| Ονομασία δημότη | Αιθαλίδης |
| Φυλή | Λεοντίδα Αντιγονίδα |
| Τριττύς | Μεσογείων |
| Σύστημα εξουσίας | Πόλη–κράτος |
| Πολιτικό σύστημα | Αθηναϊκή Δημοκρατία |
| Τίτλος ηγέτη | δήμαρχος |
| Λήψη αποφάσεων | Αρχαία Βουλή & Δήμος |
| Αριθμός βουλευτών | |
| 1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ. | 2 |
| 2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ. | 2 |
| 3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ. | 2 |
| 4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127 | άγνωστος |
| 5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας | άγνωστος |
| Ιστορική εξέλιξη | |
| Ίδρυση | 508 ΠΚΕ |
| Λήξη | 3ος αιώνας |
| Λατρευτικές παραδόσεις | |
| Μυθολογία | Αιθαλίδης |
| Αρχαιολογία | |
| Περιοχή | |
| Αρχαία Αττική | |
_Attica_Demos_II-el.svg) | |
| Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής | |
Ονομασία Επεξεργασία
Ο δήμος πήρε πιθανώς το όνομά του από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Αιθαλίδη, ο οποίος ήταν γιος του θεού Ερμή και της Ευπολεμείας και επίσης αγγελιοφόρος–κήρυκας και τοξότης των Αργοναυτών, κατά τη διάρκεια της Αργοναυτικής Εκστρατείας, στην οποία έλαβε μέρος μαζί με τους δύο αδελφούς του, τον Εύρυτο και τον Εχίονα. Σύμφωνα με τον Πυθαγόρα, όταν ο Αιθαλίδης, ο οποίος διέθετε ως χάρισμα τεράστια μνήμη, απεβίωσε, τότε ο πατέρας του Ερμής ζήτησε από τον Δία να ορίσει, ώστε να μένει μία μέρα στον κάτω κόσμο και μία μέρα στον επάνω, ως μια έμμεση μορφή αθανασίας, αλλά ο Αιθαλίδης επέλεξε να κρατήσει τη μνήμη ζωντανή και στο θάνατο και μετά να ξαναγεννηθεί, ζώντας ξανά σε μετενσάρκωση. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή το όνομα προέρχεται από κάποια ομώνυμη οικογένεια, που είχε ως έδρα τον δήμο αυτό.
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου Επεξεργασία
Ο δήμος των Αιθαλιδών, ήταν δήμος των Μεσογείων.[1] Η τοποθεσία του δήμου αυτού παραμένει ακόμα άγνωστη και δεν έχει ακόμα ταυτιστεί επακριβώς με κάποια σημερινή περιοχή, αλλά ήταν μάλλον κοντά στους δήμους των Ευπυριδών, των Κρωπιδών και των Πηλήκων, οι οποίοι συναποτελούσαν τους Τρικώμους. Σύμφωνα με τον John S. Traill το κέντρο του δήμου βρίσκεται, πιθανώς, είτε σε θέση νότια του Αεροδρομίου του Τατοΐου (εναλλακτικά στη θέση αυτή, ίσως να βρίσκεται ο δήμος των Υβαδών), είτε σε άγνωστο σημείο.[2]
Κάποιοι από τους σύγχρονους ερευνητές θεωρούν ότι ο δήμος βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού χωριού Χασιά.[3] Σύμφωνα με τον ερευνητή του 19ου αιώνα Διονύσιο Σουρμελή, η ονομασία «Αιθαλίδες» είχε παραφθαρεί σταδιακά σε «Θαλίδες» και ο δήμος σε «Θαλία» και στη συνέχεια σε «Σαλία», ταυτίζοντας τον δήμο με την περιοχή του χωριού Σαλονίκη της Αττικής, στην Πάρνηθα, συνδέοντας επίσης το όνομα «Αιθαλίδαι» με την «αιθάλη» και τους ανθρακοποιούς της περιοχής αυτής.[4]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή Επεξεργασία
Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[5] ως μέλος αρχικά της Λεοντίδας φυλής, συμμετείχε με 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) ως και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος ενσωματώθηκε στην Αντιγονίδα φυλή με 2 βουλευτές στη Βουλή των 600. Μετά την κατάργηση και διάλυση των «μακεδονικών φυλών» (Αντιγονίς και Δημητριάς) ο δήμος επανήλθε στην Λεοντίδα φυλή, κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) με άγνωστο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι των Αιθαλιδών Επεξεργασία
Ο δημότης των αρχαίων Αιθαλιδών ονομαζόταν Αιθαλίδης.[6][7] Παρά το μικρό πληθυσμό του, συχνά αναφέρονται πρόσωπα τα οποία ήταν εγγεγραμμένα στον δήμο αυτόν και θεωρείται ότι κάποιες οικογένειες, οι οποίες προέρχονταν από αυτόν, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πολιτική κατά την ελληνιστική περίοδο.
Προσωπικότητες από τις Αιθαλίδες Επεξεργασία
Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο των Αιθαλιδών, όπως ο αγορανόμος Δημοχάρης ο Αιθαλίδης γιος του Δωσιθέου, ο Διοπείθης ο Αιθαλίδης γιος του Διογένου κ.α.[8] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:
- Γλαύκων, γεννήθηκε κατά το πρώτο μισό του τρίτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
- Χρεμωνίδης, γεννήθηκε κατά το πρώτο μισό του τρίτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές - σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ [...] "Aethalidae: (Αἰθαλίδαι; Aithalídai). Attic mesogeia deme of the phyle Leontis (IG II2 1742), later of the Antigonis. Two bouleutai. Of uncertain location, possible connection with Eupyridae, Cropidae, and Peleces [2; 3. 45, map 1]. For the inscription on the grave of an Aethalides near the modern Marathon, see [4. 319, n. 2]. With 94 recorded names, it is mentioned surprisingly frequently [1. 59]". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Aethalidae
- ↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 130.
- ↑ [...] "Αιθαλίδες: Ένας από τους αρχαίους δήμους της Αττικής. Οφείλει το όνομά του σε κάποια ομώνυμη οικογένεια. Ανήκε στη Λεοντίδα φυλή και, για ένα διάστημα, στην Αντιγονίδα. Ο δήμος αυτός θεωρείται ότι βρισκόταν στην τοποθεσία του σημερινού χωριού Χάσια". [...], Αιθαλίδες
- ↑ Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 87-88: [...] "Αιθαλία, και Αιθαλίδαι• ωνομάσθη από Αιθαλίδου τινός κατά τον Στέφανον αλλ' εγώ προκρίνω την από του πράγματος κλήσιν. Ο δήμος ούτος κείται επί Πάρνηθος, απέχων της πόλεως ώρας εξ και ημίσειαν και έτι προς. Καλείται δε νυν Σαλονίκη. Είνε περίεργος η ονομασία του δήμου τούτου• ωνομάσθησαν δε Αιθαλίδαι οι κάτοικοι τούτου από της Αιθάλης, διότι ήσαν ανθρακείς• και πάντοτε οι τοιούτοι εισίν αιθαλωμένοι και εις το πρόσωπον και εις όλον το σώμα, καθώς έχομεν παράδειγμα, τους νυν ανθρακοπώλους, έτι μάλλον τους ανθρακοποιούς, οίτινες εισί καταιθαλωμένοι, ήτοι ρερυπωμένοι από ανθρακοσκόνην. Επειδή δε εις την παρακμήν απέβαλον οι Αιθαλίδαι, την πρώτην συλλαβήν του ονόματός των, καλούμενοι Θαλίδες, και ο δήμος Θαλία, επομένως, προΐόντος του χρόνου, εις την παραφθοράν, τροπή του θ εις σ, επροφέρετο Σαλία• μετωνομάσθη τελευταίον Σαλονίκη δι' αιτίαν τοιαύτην. Οι Αθηναιοι ήσαν φύσει αστείοι και είρωνες, και η ιδιότης αύτη εσώθη μέχρις εσχάτως. Κατά τους τελευταίους χρόνους του Μεσαιώνος, ότε ήκμαζεν οπωσούν εισέτι εις το εμπόριον ή πόλις Θεσσαλονίκη, ήτις και αύτή μετωνομάσθη Σαλονίκη, και μέχρι σημερον ούτω καλείται, οι κάτοικοι των Αθηνών σκώπτοντες τους συγχρόνους των Σαλίδας, έλεγον αυτοίς εξ ομοιώσεως δήθεν «Τί Σαλία τί Σαλονίκη»• έλεγον δε τούτο δια το έξαγόμενον εκ του χωρίου αυτού εμπόριον των άνθράκων• διότι και μέχρι σήμερον οι άνθρακες εν τω τόπω τούτω γίνονται εξαίρετοι, και πλειότεροι δια την αφθονίαν της ύλης παρά τ' άλλα άνθρακεία της Πάρνήθος• και εκτοτε επεκράτησεν η ειρωνική ονομασία Σαλονίκη". [...]
- ↑ Αιθαλ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
- ↑ Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Αιθαλίδαι, δήμος της Λεοντίδος φυλής, από Αιθαλίδου. και ο δημότης Αιθαλίδης' οι δε Αιθαλείς τους δημότας. το θηλυκόν Αιθαλίς. τα τοπικά εξ Αιθαλιδών, ες Αιθαλιδών, εν Αιθαλιδών". [...], σελ. 21.
- ↑ Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834.Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Wörterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Αιθαλία, ή Αιθαλίδαι, δήμος της Αττικής, εκ της Λεοντίδος φυλής (Κάτοικ. Αιθαλίδης)". [...], σελ. 15.
- ↑ Δημότες των Αιθαλιδών Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): AIQALIDHS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
Πηγές – βιβλιογραφία Επεξεργασία
Πρωτογενείς πηγές
- Ελληνικές επιγραφές - IG Αιθαλ Attica (IG I-III).
Δευτερογενείς πηγές
- Aethalidae, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
- John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. (8, 45, 68, 109, No. 6, 133, Tab. 4, 11.). Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
- John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 130.
- Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- «Aithalidai». www.ancientworlds.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2015.
- Traill, J. «Places: 579854 (Aithalidai/Hybadai?)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2017.
- Traill, J. «Places: 585918 (Hybadai/Aithalidai)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2017.
- Aithalidai/Hybadai?, S Tatoi airport/unknown, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.