Βικιπαίδεια

Αρδιαίοι

Οι Αρδιαίοι ήταν ένας σημαντικός βόρειος Ιλλυρικός λαός, ζούσαν σε μια πολύ εκτεταμένη περιοχή στη σημερινή βόρεια Αλβανία, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Επεκτείνονταν από την Κιντς στα βόρεια μέχρι τη Σκόδρα στα νοτιοανατολικά κατά μήκος του ποταμού Νερέτβα.[1][2] Οι πρωτεύουσες του κράτους των Αρδιαίων ήταν τον 3ο αιώνα π.Χ. η Σκόδρα και η Ρίζων.[3][4] Το βασίλειο των Αρδιαίων έγινε πανίσχυρο τόσο σε ξηρά όσο και σε θάλασσα υπό την ηγεσία του Άγρων της Ιλλυρίας, κατέλαβε τμήμα της Ηπείρου, την Κέρκυρα, την Επίδαμνο, το νησί Χβαρ και τοποθέτησε φρουρές.[5] Οι Αρδιαίοι έγιναν οι πιο επικίνδυνοι εχθροί στη Ρώμη και η σημαντικότερη απειλή τους στην Αδριατική Θάλασσα, ακολούθησε τον 3ο - 2ο π.Χ. μια μεγάλη σειρά με πολέμους από τους Αρδιαίους και τους Λαβεάται απέναντι στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία. Ο Πολύβιος (203 π.Χ. - 120 π.Χ.) γράφει ότι τελικά υποτάχθηκαν στους Ρωμαίους (229 π.Χ.).[6] Ο Τίτος Λίβιος στην Επιτομή γράφει ότι ο Ρωμαίος σύμβουλος Κουίντο Φούλβιο Φλάκκο υπέταξε μια εξέγερση Αρδιαίων στη Ρωμαϊκή Ιλλυρία (135 π.Χ.).[7][8]

Στη βαθύτατη αρχαιότητα οι μεγαλύτεροι εχθροί τους ήταν για πολλούς αιώνες οι Αυταριάτες.[9] Ο Αππιανός (95-165) έγραψε ότι οι Αρδιαίοι καταστράφηκαν από τους Αυταριάτες και σε αντίθεση με αυτούς είχαν ισχυρό ναυτικό.[10] Οι Αρδιαίοι αναφέρονται σε όλες τις αρχαίες πηγές μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ. που σχετίζονταν με τους Ιλλυρικούς και τους Μακεδονικούς πολέμους, καταγράφονται σαν "Αρδιαίοι" ή "Ουαρδιαίοι" ή "Βαρδιαίοι" στη Λατινική γλώσσα.[11] Το όνομα της φυλής τους στα Ιλλυρικά σχετίζεται στα Λατινικά με το πουλί Ερωδιός, πρόκειται για τη συνήθη πρακτική της αρχαίας Ιλλυρικής θρησκείας να θεοποιούν τα ζώα ειδικά τα πτηνά.[12] Οι μαρτυρίες σχετικά με την ακριβή θέση των Αρδιαίων δημιουργούν μεγάλη σύγχυση, από τον 3ο αιώνα π.Χ. αναφέρονται σαν παράκτιος λαός αλλά παλιότερα ζούσαν στο εσωτερικό. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται με τους συνεχείς πολέμους που είχαν με τους Αυταριάτες για τον έλεγχο του αλατιού στις ορεινές πηγές, αν ζούσαν παραλιακά δεν θα είχαν ανάγκη το αλάτι.[13] Η άφιξη των Αρδιαίων στην Αδριατική Θάλασσα πρέπει να έγινε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., από τότε ο Περίπλους του Ψευδοσκύλακα δεν τους καταγράφει στις Ιλλυρικές φυλές της ενδοχώρας.[14] Την ίδια εποχή στην κατώτερη όχθη του Νερέτβα κατοικούσαν οι Μανιοί και στη μέση οι Αρδιαίοι. Η περιοχή που ζούσαν οι Αρδιαίοι και οι Αυταριάτες σύμφωνα με τον Περίπλου εντοπίζεται στο σημερινό πάρκο Χουτόβο Μπλάτο, οι Αυταριάτες ζούσαν στην άλλη πλευρά της λίμνης.[15] Τον 2ο αιώνα π.Χ. οι Μανιοί εξαφανίστηκαν από τις ιστορικές πηγές, στην περιοχή τους κατοικούσαν από τότε ο Αρδιαίοι και οι Δαορσών, πολλές περιοχές των Αυταριάτων κατοικήθηκαν από τους Ναρήνσιους. Το όνομα της φυλής τους αποδεικνύει ότι κατείχαν πολλές περιοχές κατά μήκος του ποταμού Νερέτβα και εμφανίστηκαν μετά τη σταδιακή εξαφάνιση των Αυταριάτων.[16] Τον 3ο αιώνα π.Χ. οι Αρδιαίοι απέκτησαν σημαντικό προβάδισμα καταλαμβάνοντας περιοχές των Αυταριάτων, απέκτησαν όλη την Αδριατική ακτή από την περιοχή που κατοικούσαν οι Δαορσών στο στόμιο του Νερέτβα μέχρι την περιοχή που ζούσαν οι Λαβεάται γύρω από τη λίμνη Σκόδρα. Εκείνη την εποχή πολύ πιθανό μετακίνησαν την πρωτεύουσα τους στη Ριζών, στο σημερινό Μαυροβούνιο.[17] Σε Ρωμαϊκούς χρόνους κατέκτησαν όλη τη νότια Ιλλυρία, νοτιότερα της Σκόδρας στη σημερινή Αλβανία μέχρι τη Λισσό.[18][19][20][21]

Ιστορία Επεξεργασία

Την περίοδο που επεκτάθηκε η πειρατεία στις ακτές τις Αδριατικής από τους Αρδιαίους και τις υπόλοιπες Ιλλυρικές φυλές οι Ρωμαίοι εκστράτευσαν εναντίον τους με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν οι Ιλλυρικοί πόλεμοι. Οι Ιλλυριοί είχαν τη φήμη ότι ήταν πολύ περισσότερο αλκοολικοί σε σχέση με τους Έλληνες.[22] Οι Αρδιαίοι βρέθηκαν τα πρώτα χρόνια σε μάχες με τους Αυταριάτες για την εκμετάλλευση των πηγών του αλατιού.[23] Οι Αρδιαίοι σύντομα απέκτησαν μεγάλη στρατιωτική δύναμη, ιδιαίτερα γύρω στο 230 π.Χ. που κυβερνούσε ο βασιλιάς Άγρων, η χήρα του Τεύτα προσπάθησε να κερδίσει την ηγεσία στην Αδριατική αλλά απέτυχε χάρη στη Ρωμαϊκή παρέμβαση. Οι ιστορικοί γράφουν ότι ο Μακεδόνας βασιλιάς Δημήτριος Β΄ Αιτωλικός τον κάλεσε ως μισθοφόρο την εποχή που οι Αιτωλοί επιχειρούσαν να κυριεύσουν στη Μεδεών Ακαρνανίας.[24] Ο αρχαίος ιστορικός Στράβων τους καταγράφει σαν μία από τις τρεις ισχυρότερες Ιλλυρικές φυλές μαζί με τους Αυταριάτες και τους Δάρδανους, όπως γράφει.[25]

"Επειδή υπέφεραν από πειρατικές επιδρομές οι Ρωμαίοι τους ανάγκασαν να μεταφερθούν στο εσωτερικό και να καλλιεργήσουν την ενδοχώρα, η περιοχή ωστόσο ήταν άγονη δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν και κινδύνευσαν με αφανισμό. Πολλοί λαοί που ήταν πανίσχυροι στο παρελθόν όπως οι Γαλάτες Βόιοι, οι Ιλλυριοί Αυταριάτες, Αρδιαίοι και Δάρδανοι, οι Θράκες Τριβαλλοί κινδύνευσαν με αφανισμό, είχαν εξαντληθεί με τους συνεχείς πολέμους, με τους Μακεδόνες στην αρχή και κατόπιν με τους Ρωμαίους".

Ο βασιλιάς Άγρων γιος του Πλευράτου που ανήκε στον βασιλικό οίκο των Αρδιαίων είχε μεγάλη υπεροχή τόσο σε ξηρά όσο και σε θάλασσα, σε τέτοιο βαθμό όσο κανένας άλλος βασιλιάς πριν από αυτόν. [26]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Šašel Kos 2005, σ. 320
  2. ↑ Wilkes 1992, σ. 188
  3. ↑ Vickers 1999, σ. 2
  4. ↑ Dyczek 2020, σσ. 423–433
  5. ↑ Wilkes 1992, σσ. 156–157
  6. ↑ https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0234:book=2:chapter=11&highlight=ardiaeiardiaeiardiaei
  7. ↑ https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0064:entry=vardaei-geo&highlight=ardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaeiardiaei
  8. ↑ Dzino 2010, σ. 64
  9. ↑ Wilkes 1992, σ. 139
  10. ↑ https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0230:text=Ill.:chapter=1&highlight=ardiaeiardiaei
  11. ↑ Wilkes 1992, σ. 216
  12. ↑ Elsie 2015, σ. 2
  13. ↑ Mesihović 2014, σ. 94
  14. ↑ Šašel Kos 2013, σ. 250
  15. ↑ Šašel Kos 2013, σ. 255
  16. ↑ Šašel Kos 2013, σ. 253
  17. ↑ Jaupaj 2019, σ. 68
  18. ↑ Šašel Kos 2013, σ. 250
  19. ↑ Vickers 1999, σ. 2
  20. ↑ Dyczek 2020, σσ. 423–433
  21. ↑ Jaupaj 2019, σσ. 67–68
  22. ↑ Wilkes 1992, σ. 221
  23. ↑ Wilkes 1992, σ. 139
  24. ↑ The Cambridge Ancient History, Volume 7, Part 1, by Frank William Walbank, 1984, σ. 452
  25. ↑ https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0198:book=7:chapter=5&highlight=ardiaei
  26. ↑ Wilkes 1992, σσ. 156–157

Πηγές Επεξεργασία

  • Bearzot, Cinzia (2004). "Celti in Illiria. A proposito del frg. 40 di Teopompo". In Urso, Gianpaolo (ed.). Dall'Adriatico al Danubio: l'Illirico nell'età greca e romana : atti del convegno internazionale, Cividale del Friuli, 25-27 settembre 2003. I convegni della Fondazione Niccolò Canussio (in Italian). ETS.
  • Dyczek, Piotr (2020). "Rhizon – capital of the Illyrian kingdom – some remarks". In Krzysztof Jakubiak; Adam Lajtar (eds.). Ex Oriente Lux. Studies in Honour of Jolanta Młynarczyk. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  • Dzino, Danijel (2005). "Late Republican Illyrian Policy of Rome 167-60 BC: the Bifocal Approach". In C. Deroux (ed.). Studies in Latin Literature and Roman History. Vol. 12. Latomus.
  • Dzino, Danijel (2010). Illyricum in Roman Politics, 229 BC–AD 68. Cambridge University Press.
  • Dzino, Danijel (2014). "'Illyrians' in ancient ethnographic discourse". Dialogues d'histoire ancienne. 40 (2): 45–65.
  • Elsie, Robert (2015). "The Early History of Albania" (PDF). Keeping an Eye on the Albanians: Selected Writings in the Field of Albanian Studies. Albanian Studies.
  • Ferone, Claudio (2004). "Appiano, "Illyr." 3 e la pirateria illirica nel IV sec.A.C." [Appian, "Illyr." 3 and the Illyrian piracy in the 4th century BC]. Hermes (in Italian). Franz Steiner Verlag. 132 (3): 326–337.
  • Hammond, N. G. L. (1982). "Illyris, Epirus and Macedonia". In John Boardman; N. G. L. Hammond (eds.). The Cambridge Ancient History: The Expansion of the Greek World, Eighth to Sixth Centuries B.C. Vol. III (part 3) (2 ed.). Cambridge University Press.
  • Hammond, N. G. L. (1994). "Illyrians and North-west Greeks". The Cambridge Ancient History Volume 6: The Fourth Century BC. Cambridge University Press: 422–443.
  • Jaupaj, Lavdosh (2019). Etudes des interactions culturelles en aire Illyro-épirote du VII au III siècle av. J.-C (Thesis). Université de Lyon; Instituti i Arkeologjisë (Albanie).
  • Katičić, Radoslav (1976). Ancient Languages of the Balkans. Mouton. p. 158.
  • Lippert, Andreas; Matzinger, Joachim (2021). Die Illyrer: Geschichte, Archäologie und Sprache. Kohlhammer Verlag.
  • Mesihović, Salmedin (2014). ΙΛΛΥΡΙΚΗ (Ilirike) (in Bosnian). Sarajevo: Filozofski fakultet u Sarajevu.
  • Mesihović, Salmedin; Šačić, Amra (2015). Historija Ilira [History of Illyrians] (in Bosnian). Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu [University of Sarajevo].
  • Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert.
  • Šašel Kos, Marjeta (2005). Appian and Illyricum. Narodni Muzej Slovenije.
  • Šašel Kos, Marjeta (2007). "The Illyrian King Ballaeus – Some Historical Aspects". In Berranger, Danièle; Centre de recherches sur les civilisations antiques (eds.). Épire, Illyrie, Macédoine: Mélanges offerts au Professeur Pierre Cabanes. Presses Universitaire Blaise Pascal.
  • Šašel Kos, Marjeta (2013). "The 'great lake' and the Autariatai in Pseudo-Skylax". Mélanges de l'École française de Rome: Antiquité. 125 (1): 247–257.
  • Stipčević, Aleksandar (1974). The Illyrians: history and culture (1977 ed.). Noyes Press.
  • Vickers, Miranda (1999). The Albanians: a modern history. New York: I. B. Tauris.
  • Wilkes, John J. (1992). The Illyrians. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing.
  • Waterfield, Robin (2014). Taken at the Flood: The Roman Conquest of Greece. OUP Oxford.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρδιαίοι&oldid=10296593"