Αρσάκεια - Τοσίτσεια Σχολεία

Τα Αρσάκεια - Τοσίτσεια Σχολεία είναι συγκροτήματα σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τα οποία ανήκουν στην Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία (ΦΕ). Εδρεύουν στην Αθήνα, (Παλαιό Ψυχικό και Άνοιξη), στην Πάτρα, στη Θεσσαλονίκη, στα Ιωάννινα και στα Τίρανα (Αλβανία).

Αρσάκεια - Τοσίτσεια Σχολεία
Το κτήριο του Αρσακείου Ψυχικού.
Πληροφορίες
Τοποθεσία	Ψυχικό, Εκάλη, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Πάτρα, Τίρανα
Χώρα	Ελλάδα
Τύπος	Ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα
Ίδρυση	1836 (1836)
Ιστοσελίδα	www.arsakeio.gr

Αρσάκειο Ψυχικού

Το Αρσάκειο Ψυχικού είναι συγκρότημα ελληνικών ιδιωτικών σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαιδευτικής βαθμίδας, που εδρεύει στο Παλαιό Ψυχικό, προάστιο των Αθηνών (Αττική). Το συγκρότημα αποτελείται από Νηπιαγωγείο, σε ανεξάρτητο συγκρότημα, ενώ δύο από τα τρία Δημοτικά, το Α΄Αρσάκειο και το Β΄ Αρσάκειο Δημοτικό, τα δύο Γυμνάσια, το Α΄ και το Β΄ Αρσάκειο Γυμνάσιο και τα τρία Λύκεια, το Α΄και το Β΄ Αρσάκειο Λύκειο, καθώς και το Ενιαίο Αρσάκειο Λύκειο (πρώην Αρσάκειο Κλασικό Λύκειο) συνυπάρχουν στο κεντρικό κτήριο. Το Γ΄ Αρσάκειο Δημοτικό εδρεύει στο κτήριο, που παλαιότερα λειτουργούσε το Οικοτροφείο.

Ιστορία

Το πρώτο σχολείο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ιδρύθηκε το 1837 στο κέντρο της Αθήνας σε μια μισθωμένη κατοικία, στην οικία Βιτάλη-Συριανού στην οδό Καραΐσκάκη κοντά στη διασταύρωση με την οδό Ερμού, στου Ψυρρή. Η Φ.Ε., λόγω μεγάλης προσέλευσης μαθητριών, κυρίως από την επαρχία και τις εκτός συνόρων ελληνικές περιοχές, άρχισε να αναζητεί οίκημα για τη στέγαση του οικοτροφείου της, στο οποίο θα διέμεναν οι «εσωτερικές» μαθήτριες και οι δασκάλες. Έτσι ενοικίασε στις 3 Οκτωβρίου 1837 την οικία Βενθύλου, στη συμβολή των οδών Μιαούλη και Θέσπιδος, στην ίδια περιοχή αλλά πιο κοντά στο Μοναστηράκι, για να στεγάσει εκεί το οικοτροφείο της για μαθήτριες και δασκάλες. Το κτήριο αυτό χρησιμοποιήθηκε από τη Φ.Ε. μέχρι το 1842. Το 1838 το «Σχολείον τής Εταιρείας» άρχισε να λειτουργεί και στην «οικία Λογοθέτου», στο Μοναστηράκι, απέναντι από τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού και την Παλαιά Στρατώνα, επί της σημερινής οδού Άρεως 14β, η οποία τότε λεγόταν «Πλατειά Ρούγα τού Κάτω Συντριβανίου». Το κτήριο αυτό ενοικιάσθηκε από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία το 1838 αντί 240 δρχ. τον μήνα, εκ των οποίων τα 40 δρχ. κατέβαλλε ο Δήμος Αθηναίων. Εκεί στεγάσθηκαν οι αίθουσες διδασκαλίας και το οικοτροφείο. Όμως και πάλι δεν επαρκούσε ο χώρος για να στεγάσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες της Φ.Ε. "Η αύξηση τού αριθμού των αιτήσεων των «κορασίων» που επιθυμούσαν να εκπαιδευτούν στο «Σχολείο τής Εταιρείας», αλλά και ο λόγος που έγινε στο Δ.Σ. «περί ἱδρύσεως ἑνός σχολείου δι’ ἀνήλικα ἄρρενα, ἐπί διδάκτροις» κατόπιν επιθυμίας πολλών συνδρομητών έστρεψαν την Εταιρεία στην αναζήτηση νέας πιο ευρύχωρης στέγης. Γι’ αυτό το 1839 μίσθωσε αρχικά μέρος τής οικίας Δοσίου. «Ἡ οἰκία αὓτη καί διά τήν εὐρυχωρίαν καί διά τήν θέσιν της οὖσα καταλληλοτάτη, παρέχει τάς εὐκολίας εἰς τό νά αὐξήσωμεν τόν ἀριθμόν τῶν συσσίτων κατά τήν ἐπιθυμίαν πολλῶν γονέων, νά ἀναπτύξωμεν καί νά τελειοποιήσωμεν τήν ἐκπαίδευσιν τοῦ γυναικείου φύλου καί εἰς τό νά συστήσωμεν καί ἕν σχολεῖον διά τά ἀνήλικα ἄρρενα κατά τήν ἐπιθυμίαν πολλῶν συνδρομητῶν ἐπί διδάκτροις» παραδέχεται τό Διοικητικό Συμβούλιο τής Φ.Ε. Παράλληλα όμως, αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες, αναθέτει στον Σταμάτη Κλεάνθη να κάνει κάποιες μεταβολές στο οικοδόμημα για να γίνει περισσότερο λειτουργικό".

Το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο στην οδό Πανεπιστημίου.

Η οικία Δοσίου παραδόθηκε στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία στις 18 Δεκεμβρίου 1839. Βεβαίως δεν είχε την ιδανική ευρυχωρία, όπως πληροφορούμεθα από μεταγενέστερη περιγραφή τού 1847, όταν πλέον στεγαζόταν εκεί το Κεντρικό Σχολείο. «Οἱ μαθηταί ἦσαν τόσον συνεσφιγμένοι, ὤστε οὐδέ νά σαλεύσωσιν εἰς τάς παραδόσεις ἐδύναντο». Η οικία Δοσίου βρίσκεται στην οδό Ναυάρχου Νικοδήμου στη συμβολή με τη Θουκυδίδου, ακριβώς απέναντι από το κτήριο που στεγαζόταν η Σχολή Χιλ. Τον Ιανουάριο τού 1840 λειτούργησε εκεί και το «νηπιακό σχολείο των αρρένων». Το ενοίκιο ήταν 500 δρχ., όπως μαθαίνουμε από τα πρακτικά τής Γενικής Συνέλευσης τής Φ.Ε. Από την ίδια πηγή μαθαίνουμε ακόμα ότι κατά τα τέλη Απριλίου ‒ αρχές Μαΐου 1841 η βασίλισσα Αμαλία, μετά από επίσκεψή της στο κατάστημα, «ἐξέφρασεν τήν ὑψηλήν εὐχαρίστησίν της καί τόν ἒπαινον διά τήν εὐταξίαν, καθαριότητα, ἐπιτηδειότητα τῶν χειροτεχνημάτων καί τήν γενικήν τοῦ καταστήματος πρόοδον», όπως αναφέρεται στα Πρακτικά της Συνελεύσεως της 4ης Μαΐου. Λίγο αργότερα, στη Συνέλευση της 2ας Νοεμβρίου, ανακοινώθηκε ότι η βασίλισσα Αμαλία «ηὐδόκησε καί ἔγραψε διά τοῦ κυρίου Αὐλάρχου εἰς τό Συμβούλιον, ότι εὐηρεστήθη νά δεχθῇ τόν τίτλον τῆς Προστάτιδος τῆς Ἑταιρείας».

Η επιτακτική ανάγκη πιο ευρύχωρης στέγης, οδηγεί το Δ.Σ. της Φ.Ε. στην απόφαση ανέγερσης ιδιόκτητου εκπαιδευτηρίου. Το 1846 θεμελιώνεται το πρώτο κτήριο της Φ.Ε. στην οδό Πανεπιστημίου χάρη στην μεγάλη οικονομική δωρεά του Απόστολου Αρσάκη.

Το 1927 αποφασίζεται από το Δ.Σ. της Φ.Ε., η αγορά ενός οικοπέδου 60 στρεμμάτων έναντι 900.000 δραχμών, στο Παλαιό Ψυχικό. Η έκταση αυτή βρισκόταν σε ένα ύψωμα, μόλις έξι χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και ήταν κατάλληλη για δημιουργία χώρων άθλησης, ψυχαγωγίας, περιπάτου και κηπουρικής. Ονομαστοί αρχιτέκτονες της εποχής όπως ο Ανδρέας Κριεζής, οι Ελβετοί Μπουντέ και Βενσάν και ο Γάλλος Λεφέβρ συμβουλεύουν, σχεδιάζουν και επιστατούν στην ανέγερσή του σχολικού συγκροτήματος, το οποίο ξεκίνησε στις 23 Ιουλίου 1931, μετά την έγκριση του τελικού σχεδίου του Α. Κριεζή. Στην αρχή το κτίριο κτίστηκε με σκοπό να συμπεριλάβει οικοτροφείο για 150 οικότροφες και 80 ημισύσσιτες μαθήτριες, αίθουσες διδασκαλίας, γυμναστήριο και τον ναό της Αγ. Αναστασίας.

Στις 9 Οκτωβρίου 1936 θεμελιώνεται το "Ίδρυμα Μαθητικής Πρόνοιας", δώρο του "Συνδέσμου Αποφοίτων Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας" (ΣΑΦΕ) προς την Φ.Ε. για την 100ετηρίδα της. Το ίδρυμα προσέφερε ποικίλες υπηρεσίες σε μαθήτριες/σπουδάστριες και απόφοιτες, όπως στο να ασκούνται σε έργα κοινωνικής πρόνοιας και να βρίσκουν στέγη και φιλοξενία οι δασκάλες των επαρχιών και του εξωτερικού, οι οποίες μετεκπαιδεύονταν στην Παιδαγωγική Ακαδημία. Κατά την διάρκεια του πολέμου το Ίδρυμα επιτάχθηκε (όπως και όλα τα κτήρια του σχολείου) και χρησιμοποιήθηκε ως κατάλυμα των νοσοκόμων, μια και το κεντρικό κτήριο λειτούργησε ως νοσοκομείο. Τα μαθήματα πραγματοποιούνταν σε ενοικιαζόμενα κτήρια. Μετά τον πόλεμο λειτούργησε ως οικοτροφείο κυρίως της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, εξυπηρετώντας της μαθήτριες της επαρχίας. Μόλις το 1952 παραλαμβάνει εκ νέου η Φ.Ε. τα κτήρια της, στα οποία προβαίνει σε επισκευές, ώστε να ξεκινήσει και πάλι η λειτουργία τους.

Με απόφαση της 8ης Μαρτίου 1938 καθιερώνεται από το Δ.Σ. της Φ.Ε. η οργάνωση φροντιστηριακών μαθημάτων με καθηγητές τους διδάσκοντες, ενώ με εισήγηση του Επόπτου των Σχολείων Κων. Λαμπίρη προτείνεται η δημιουργία ειδικών αιθουσών για τη διδασκαλία της Γεωγραφίας, της Ιχνογραφίας, της Χειροτεχνίας, των ελεύθερων εργασιών και των δοκιμαστικών διδασκαλιών της Παιδαγωγικής Ακαδημίας.

Το 1978 δημιουργείται το Αρσάκειο Ελληνικό Κλασικό Λύκειο Ψυχικού, με απώτερο στόχο την ιδιαίτερη καλλιέργεια των θεωρητικών μαθημάτων και ειδικά των κλασικών γλωσσών, αρχαίας ελληνικής και λατινικής. Στην αρχή ήταν τριτάξιο με ένα τμήμα σε κάθε τάξη, αλλά κατόπιν απαίτησης πολλών μαθητριών και γονέων και μετά από απόφαση του Υπουργείου Παιδείας ακολούθησε η προσθήκη όχι μόνο δεύτερου, αλλά και τρίτου τμήματος σε κάθε τάξη.

Αρσάκειο Νηπιαγωγείο

Το 1955 ιδρύεται νηπιαγωγείο στο Αρσάκειο του Ψυχικού, που στεγάζεται καταρχάς στην αίθουσα των γυμναστηρίων. Η πρώτη διευθύντρια του νηπιαγωγείου ήταν η Βασιλική Παναγιωτοπούλου, σπουδαγμένη στην Ελβετία, η οποία οργάνωσε το νηπιαγωγείο με το σύστημα Ωντεμάρς-Λαφαντέλ της "Μεζόν ντε Πετί" (Maison de Petits) της Γενεύης. Το 1956, επί του τότε προέδρου της Φ. Ε. Παν. Πουλίτσα, γίνεται μεγάλη παραγγελία οικοδομικού υλικού στο εξωτερικό για να την ανέγερση του κτηρίου, που θα στέγαζε το σχολείο της πρωτοβάθμιας, σε σχέδια του ελβετικού Υπουργείου Παιδείας, που είχαν σταλεί από την Γενεύη. Το 1965 και σε σχέδια του Θεοχάρη Πολυχρονόπουλου το πρώτο μικρό κτήριο του νηπιαγωγείου συμπληρώθηκε με προσθήκες, όπως και το 1988 και λειτουργεί με τμήματα προνηπίων και νηπίων.

Αρσάκειος Παιδαγωγική Ακαδημία Ψυχικού

Το 1933 το ήδη υπάρχον διδασκαλείο του Αρσακείου Ψυχικού, αντικαθίσταται από την Παιδαγωγική Ακαδημία (Νόμος 802/1933). Η φοίτηση όχι μόνο σ΄αυτήν, αλλά και σ' όλες τις Παιδαγωγικές Ακαδημίας και τα πρώην Διδασκαλεία της Φ.Ε. είναι δωρεάν. Επίκεντρο της εκπαίδευσης που προσφέρεται είναι το διδακτικό έργο, που πραγματοποιείται στα εργαστήρια Φυσικής και Χημείας, Καλλιτεχνικών, Οικιακής Οικονομίας, Μουσικής και στα Γυμναστήρια. Οι σπουδάστριες παρακολουθούσαν ως ακροάτριες το μάθημα των διδασκαλισσών ή και "δειγματικές" διδασκαλίες των διδασκόντων στην Ακαδημία. Κατόπιν δίδασκαν οι ίδιες, ενώ ο καθηγητής της διδακτικής παρακολουθούσε την διδασκαλία τους. Ακολουθούσε συζήτηση και κριτική.

Στο Αρσάκειο μαθήτευσε και αργότερα το διηύθηνε η πρωτοπόρος εκπαιδευτικός και φεμινίστρια του 19ου αιώνα Καλλιόπη Κεχαγιά, που καταγόταν από την Προύσα.

Αρσάκειο Θεσσαλονίκης

Το Αρσάκειο Θεσσαλονίκης είναι το πρώτο ιδιωτικό σχολείο στη Θεσσαλονίκη.