Βικιπαίδεια

Ελβετία

χώρα της δυτικοκεντρικής Ευρώπης

Συντεταγμένες: 46°50′N 8°20′E / 46.833°N 8.333°E / 46.833; 8.333

Η Ελβετία (επίσημη ονομασία: Ελβετική Συνομοσπονδία / γερμανικά: Schweizerische Eidgenossenschaft, γαλλικά: Confédération suisse, ιταλικά: Confederazione Svizzera, ρομανικά: Confederaziun svizra, λατινικά: Confoederatio Helvetica), είναι χώρα της δυτικοκεντρικής Ευρώπης. Συνορεύει δυτικά με τη Γαλλία, νότια με την Ιταλία, βόρεια και βορειοανατολικά με τη Γερμανία και ανατολικά με την Αυστρία και το Λίχτενσταϊν. Αποτελεί περίκλειστο Κράτος, καθώς δεν βρέχεται σε κανένα σημείο της από θάλασσα. Έχει έκταση 41.285 τ.χλμ. και πληθυσμό 8.696.088 κατοίκους σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για τον Ιούνιο του 2021.[1]

Ελβετική Συνομοσπονδία
Schweizerische Eidgenossenschaft (de)
Confédération suisse (fr)
Confederazione Svizzera (it)
Confederaziun svizra (ro)
Confoederatio Helvetica (la)

Σημαία
Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: Unus pro omnibus, omnes pro uno
(Ένας για όλους, όλοι για έναν)
Εθνικός ύμνος: Schweizerpsalm (Ελβετικός ψαλμός)
Η θέση της Ελβετίας (πράσινο)
στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (σκούρο γκρι)
Βέρνη (de facto)
46°57′N 7°27′E / 46.950°N 7.450°E / 46.950; 7.450
Μεγαλύτερη πόλη
Ζυρίχη
Γερμανικά (63,7 %)
Γαλλικά (20,4 %)
Ιταλικά (6,5 %)
Ραιτορομανικά (0,5 %)
Ομοσπονδιακή
Κοινοβουλευτική
Άμεση Δημοκρατία

Γ. Παρμελάν
Ι. Κασίς
Ο. Μάουρερ
Α. Μπερσέ
Σ. Σομαρούγκα
Κ. Κέλερ-Σούτερ
Β. Άμχερτ
Β. Τούρνχερ
Νομοθετικό σώμα
 • Άνω βουλή
 • Κάτω βουλή		Ομοσπονδ. Συνέλευση
Συμβούλιο των Κρατών
Εθνικό Συμβούλιο
Ανεξαρτησία
• Ίδρυση
• Αναγνωρίστηκε
• Ομοσπονδία
• Ισχύον Σύνταγμα
1η Αυγούστου 1291
24 Οκτωβρίου 1648
12 Σεπτεμβρίου 1848
1η Ιανουαρίου 2000 (αναθεώρηση του Συντ. του 1874)
 • Σύνολο
 • % Νερό
 • Σύνορα
41.284 km2 (134η)
4,2
1.852 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 6-2021 
 • Απογραφή 2001 
 • Πυκνότητα 
8.696.088[1] (100η) 
7.255.700[2]  
210,6 κατ./km2 (69η) 
Α.Ε.Π. (PPP)
 • Ολικό  (2018)
 • Κατά κεφαλή 
548 δισ. $[3] (39η)  
64.649 $[3] (9η) 
Α.Ε.Π. (Ονομαστικό)
 • Ολικό  (2018)
 • Κατά κεφαλή 
704 δισ. $[3] (19η)  
82.950 $[3] (2η) 
ΔΑΑ (2019)Σταθερό 0,955 [4] (2η) – πολύ υψηλός
Νόμισμαελβετικό φράγκο (CHF)
 • Θερινή ώραCET (UTC +1)
(UTC +2)
ISO 3166-1CH
Internet TLD.ch
Οδηγούν σταδεξιά
Κωδικός κλήσης+41

Αποτελείται από 26 καντόνια και ημικαντόνια. Πρωτεύουσα της είναι η Βέρνη (134.794 κάτοικοι το 2020)[5] ενώ η μεγαλύτερη πόλη η Ζυρίχη (421.878 κάτοικοι το 2020)[5]. Άλλα σημαντικά αστικά κέντρα είναι η Βασιλεία (173.863 κάτοικοι το 2020)[5], η Γενεύη (203.856 κάτοικοι το 2020)[5], η Λωζάνη (140.202 κάτοικοι το 2020)[5] και το Βίντερτουρ (114.220 κάτοικοι το 2020)[5]. Νόμισμα της χώρας είναι το ελβετικό Φράγκο. Έχει υψηλό βιοτικό επίπεδο και ανεπτυγμένο εμπόριο, βιομηχανία και τουρισμό.

Φυσική γεωγραφίαΕπεξεργασία

ΜορφολογίαΕπεξεργασία

Χωρίζεται μορφολογικά σε δύο ζώνες. Η πρώτη είναι η αλπική ζώνη που κυριαρχείται, όπως λέει και το όνομά της, από το συγκρότημα των Άλπεων και τις διακλαδώσεις του και καταλαμβάνει τα 3/5 της συνολικής έκτασης της χώρας. Αυτή η ορεινή περιοχή έχει σχήμα πετάλου και περικλείει μέσα της τη ζώνη του οροπεδίου. Η αλπική περιοχή σχηματίζεται από 3 διακλαδώσεις των Κεντρικών Άλπεων κι από την οροσειρά του Ιούρα, που βρίσκεται στα δυτικά και κατά μήκος των συνόρων με τη Γαλλία. Οι τρεις αυτές διακλαδώσεις των Άλπεων είναι: οι Πεννικές Άλπεις, οι Βερνικές Άλπεις και οι Ραιτικές Άλπεις.

Στο νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας, σαν συνέχεια του Λευκού όρους, είναι οι Πεννικές Άλπεις (ή Βαλαίσιες Άλπεις) με υψηλότερη κορυφή τη Μόντε Ρόζα (4.638 μ.). Στο ανατολικό άκρο τους βρίσκεται η σήραγγα του Σεμπλόν, ιδιαίτερα σημαντική για το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο, και στα Δ. η σήραγγα του Αγίου Βερνάρδου. Άλλες υψηλές κορυφές των Πεννικών Άλπεων είναι το Μάτερχορν (4.505 μ.), η Βάισχορν (4.512 μ.) και η Νομ (4.500 μ.). Από το ΝΔ. τμήμα της χώρας ξεκινούν και οι Βερνικές Άλπεις, που προχωρούν όμως προς τα βόρεια, καταλαμβάνοντας με τον όγκο τους το κέντρο της χώρας. Έχουν σαν υψηλότερη κορυφή το Φινστεράαχορν με ύψος 4.275 μ.

Στο ανατολικό τμήμα προβάλλει ο όγκος των Ραιτικών Άλπεων, που σχηματίζουν προς τα ΝΑ. δυο άλλες διακλαδώσεις: τις Άλπεις του Γκριζόν και τις Άλπεις Αμπούλα. Στην περιοχή αυτή υπάρχει το περίφημο τουριστικό κέντρο Σαιντ Μόριτς, το θέρετρο του Νταβός και τα χιονοδρομικά κέντρα της Κουρ (Chur) και της Αρόζα.

Το μέσο ύψος της αλπικής ζώνης ξεπερνά τα 2.100 μ, ενώ το μέσο ύψος της περιοχής του οροπεδίου βρίσκεται γύρω στα 900 μ. Για τον λόγο αυτό ολόκληρη σχεδόν η οικονομική ζωή της χώρας συγκεντρώνεται στη ζώνη του οροπεδίου. Εκεί βρίσκονται οι κυριότερες πόλεις κι εκεί παράγεται το 85% των βιομηχανικών και το 75% των αγροτικών προϊόντων.

Οι ορεινοί αυτοί όγκοι, που καταλαμβάνουν τα 3/5 της χώρας, είναι σκεπασμένοι όλο το χρόνο με χιόνι. Από εδώ πηγάζουν τα μεγάλα ποτάμια της Ευρώπης, ο Ρήνος κι ο Δούναβης και ο Ροδανός. Τα ποτάμια αυτά, καθώς και οι μεγάλες λίμνες της Ελβετίας, τροφοδοτούνται με τα νερά από το λιώσιμο του χιονιού και των παγετώνων, καθώς κι από τα νερά των βροχών που είναι συχνές και δυνατές σε ένα τέτοιο υψόμετρο. Το όρος Άγιος Γοτθάρδος, στις Κεντρικές Άλπεις, είναι η κυριότερη πηγή τροφοδοσίας των ποταμών της Ευρώπης.

Κυριότερα ποτάμιαΕπεξεργασία

  • Ο Ρήνος, που τη διαρρέει σε μήκος 375 χλμ. Πηγάζει από τους παγετώνες στο καντόνι του Γκράου Μπίντεν και, κατά την πορεία του, ενισχύεται με τα νερά των μικρών ποταμών Τουρ, Τες και Βιρ, καθώς και του Άαρ που εκβάλουν σε αυτόν. Ο Άαρ είναι ο πιο σημαντικός ελβετικός ποταμός, αφού ολόκληρη η πορεία του γίνεται μέσα στο έδαφος της Ελβετίας.
  • Ο Ροδανός, που τη διαρρέει σε μήκος 252 χλμ. Πηγάζει από τη Β.Α. άκρη των Πεννικών Άλπεων, κυλάει προς τα Ν.Δ., μετά στρέφεται Β.Δ., σχηματίζει τη λίμνη της Γενεύης και συνεχίζει την πορεία του στο γαλλικό έδαφος. Σε αυτόν χύνονται και οι μικροί ποταμοί Βιέζ και Ντρανς.
 
Ο Ροδανός μέσα στην πόλη της Γενεύης

Οι ποταμοί της Ελβετίας, επειδή πηγάζουν από παγετώνες, είναι χειμαρρώδεις και γι' αυτό το λόγο δεν είναι πλωτοί. Μόνες εξαιρέσεις είναι ο Ρήνος, που για ένα μικρό διάστημα είναι πλωτός, καθώς κι ο Άαρ σε ένα σημείο που μια διώρυγα τον συνδέει με τη λίμνη Μπιέν. Αυτή η διώρυγα είναι πλωτή και χρησιμεύει στο διακανονισμό των νερών του Άαρ, όταν αυτός κινδυνεύει να ξεχειλίσει.

Κυριότερες λίμνεςΕπεξεργασία

Υπάρχει, επίσης, πληθώρα μικρότερων λιμνών. Οι λίμνες της Ελβετίας καταλαμβάνουν συνολικά έκταση 1.520 τετρ. χιλιομέτρων[6]. Οι περισσότερες από τις λίμνες αυτές είναι και φημισμένα τουριστικά κέντρα, γιατί παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον εξαιτίας του φυσικού τους κάλλους.

ΈδαφοςΕπεξεργασία

Το έδαφος της Ελβετίας είναι ορεινό, καθώς καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την οροσειρά των Άλπεων και την οροσειρά του Ιούρα στα βορειοδυτικά. Χαμηλότερό του σημείο (υψόμ. 195 μ.) είναι στη λίμνη Ματζόρε (Lago Maggiore) στα ιταλοελβετικά σύνορα. Υψηλότερη κορυφή η Ντυφουρσπίτσε (Dufourspitze), ύψους 4.634 μ. Η οροσειρά των Άλπεων στην περιοχή της Ελβετίας σχηματίζει ένα μεγάλο οροπέδιο περίπου στο κέντρο της χώρας.

ΚλίμαΕπεξεργασία

Το κλίμα της Ελβετίας είναι ψυχρό και, κατά βάση ξηρό, αν και σε ορισμένες περιοχές βρέχει 160 με 180 μέρες το χρόνο. Το κλίμα παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από περιοχή σε περιοχή, αλλά είναι γενικά υγιεινό. Την ιδιότητα αυτή, του κλίματος της χώρας τους, εκμεταλλεύτηκαν οι Ελβετοί με τον καλύτερο τρόπο. Ίδρυσαν πολλά σανατόρια, αναπαυτήρια, ψυχιατρικές κλινικές και έτσι παλαιότερα η Ελβετία αποτέλεσε θεραπευτικό κέντρο για τις παθήσεις των πνευμόνων (όπως η φυματίωση) και των νεύρων.

ΟικονομίαΕπεξεργασία

Η Ελβετία έχει σταθερά, ακμάζουσα και υψηλής τεχνολογίας οικονομία. Το 2011, κατατάχθηκε ως η πλουσιότερη κατά κεφαλή χώρα (με τον όρο πλούτο να περιλαμβάνει τόσο οικονομικά και μη οικονομικά περιουσιακά στοιχεία).[7][8] Είναι η 19η μεγαλύτερη οικονομία με βάση το ονομαστικό ΑΕΠ και 36η μεγαλύτερη με βάση την αξία σε μονάδες αγοραστικής δύναμης. Είναι ο 12ος μεγαλύτερος εξαγωγέας παρά το μικρό της μέγεθος. Η Ελβετία έχει την υψηλότερη ευρωπαϊκή ταξινόμηση στο Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας το 2019, ενώ υπάρχει μεγάλη κάλυψη από τις δημόσιες υπηρεσίες.[9] Το ονομαστικό κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι υψηλότερο από αυτό άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών και της Ιαπωνίας.[10] Αν προσαρμοστεί με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, η Ελβετία έχει το 8ο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα και το Δ.Ν.Τ., ενώ η CIA την κατατάσσει 15η.[10]

Η Παγκόσμια Αναφορά ανταγωνιστικότητας του Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ κατατάσσει προς το παρόν την ελβετική οικονομία ως την πιο ανταγωνιστική στο κόσμο,[11] ενώ χαρακτηρίζεται ως η πιο καινοτόμος χώρα στην Ευρώπη από την Ευρωπαϊκή Ένωση.[12] Για το περισσότερο από τον 20ο αιώνα, η Ελβετία ήταν η πλουσιότερη χώρα στην Ευρώπη με μεγάλη διαφορά.[13] Το 2007, το ακαθάριστο διάμεσο εισόδημα του νοικοκυριού στην Ελβετία εκτιμήθηκε σε 137.094 δολάρια ΗΠΑ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, ενώ το διάμεσο εισόδημα ήταν 95.824 δολάρια ΗΠΑ.[14]

Η οικονομία της χώρας αναπτύσσεται γύρω από τρεις πόλους: τη βιομηχανία, τον τουρισμό και το εμπόριο. Λόγω του εδάφους και του κλίματος, η Ελβετία δεν μπόρεσε να αναπτύξει σε ικανοποιητικό βαθμό τη γεωργία της. Τα κυριότερα γεωργικά της προϊόντα είναι το σιτάρι, το κριθάρι, η βρώμη, οι πατάτες, τα ζαχαρότευτλα και λίγα φρούτα και λαχανικά. Αντίθετα η κτηνοτροφία της, ευνοημένη από το κλίμα αλλά και τη συστηματική και επιστημονική προσπάθεια των Ελβετών, είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη.

ΒιομηχανίαΕπεξεργασία

Η βιομηχανία είναι πολύ περισσότερο αναπτυγμένη και είναι ο κυριότερος εξαγωγικός τομέας της οικονομίας της. Έχει αναπτύξει τόσο τη βαριά βιομηχανία (μεταλλουργία, κατασκευή μηχανών), όσο και την ελαφριά βιομηχανία, όπως η βιομηχανία χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων, ρολογιών, υφαντουργία, σοκολάτας και η βιομηχανία επεξεργασίας γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Επίσης, ιδιαίτερα αναπτύχθηκε, κατά τα τελευταία χρόνια, η βιομηχανία των ηλεκτρονικών συσκευών, που βασίζεται στην υψηλή τεχνολογία και στη συστηματική επιστημονική έρευνα. Η Ελβετία είναι γενικά μια χώρα με υψηλό βιοτικό αλλά και πνευματικό επίπεδο, και η οικονομική της ανάπτυξη στηρίζεται, κατά ένα μεγάλο μέρος, στο υψηλό πνευματικό και επιστημονικό επίπεδο της χώρας. Στα γάλλο-ελβετικά Σύνορα και κοντά στη Γενεύη εδρεύει το CERN, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικής Έρευνας.

ΕμπόριοΕπεξεργασία

Το εμπόριό της είναι επίσης πολύ αναπτυγμένο. Εξάγει χημικά και φαρμακευτικά προϊόντα, μηχανές, ηλεκτρικές συσκευές, ρολόγια κ.ά. βιομηχανικά προϊόντα και εισάγει κυρίως τρόφιμα, καύσιμα και πρώτες ύλες. Επίσης, εξάγει γαλακτοκομικά και σοκολάτα.

Ο τρίτος και ο πιο σημαντικός πόλος από ορισμένη άποψη της οικονομίας της είναι ο τουρισμός. Η φυσική ομορφιά, το υγιεινό της κλίμα, ή ήσυχη ζωή της Ελβετίας προσελκύουν κάθε χρόνο εκατομμύρια τουρίστες στα διάφορα τουριστικά θέρετρα που είτε βρίσκονται στις πλαγιές των Άλπεων, όπως το Σαιντ Μόριτς, η Κουρ(Chur), η Αρόζα, το Νταβός είτε στις όχθες των γραφικών της λιμνών.

ΦορολογίαΕπεξεργασία

Η χώρα μέχρι πρόσφατα θεωρείτο φορολογικός παράδεισος. Στις 25 Σεπτεμβρίου 2009 αφαιρέθηκε από τον κατάλογο του ΟΟΣΑ (γκρι κατάλογος). Στην Ελβετία υπάρχουν περιοχές που πρέπει κανείς να πληρώνει λιγότερο φόρο, όπως για παράδειγμα το Καντόνι Τσουγκ. Όταν κάποιος ζει στην πρωτεύουσα του καντονιού, στο Ροτκρόιτς, πληρώνει πάνω στο μειωμένο αυτό φόρο ακόμα λιγότερα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βρίσκονται εκεί πολλές μεγάλες εταιρείες, αφού πληρώνουν λιγότερο.Σε αυτές τις περιοχές όμως που ο φόρος είναι λιγότερος, οι τιμές είναι λίγο αυξημένες. Τα ενοίκια, τα αγαθά, η αγορά ενός σπιτιού κ.λ.π. κοστίζουν παραπάνω σε σχέση με την υπόλοιπη Ελβετία.

Διοικητικές υποδιαιρέσειςΕπεξεργασία

Κύριο λήμμα: Καντόνια της Ελβετίας
 
Χάρτης της Ελβετίας. Αναγράφονται τα καντόνια, οι κυριότεροι ποταμοί και οι λίμνες

Η χώρα υποδιαιρείται διοικητικά σε 26 καντόνια και ημικαντόνια. Η ύπαρξη των ημικαντονιών έχει ιστορικούς λόγους. Τρία από τα 23 καντόνια αποτελούνται από δύο ημικαντόνια. Τα καντόνια είναι τα εξής:

Καντόνια της Ελβετικής Ομοσπονδίας σε επίσημη σειρά
Σήμα Καντόνι Έτος ένταξης
στην ομοσπονδία 		Πρωτεύουσα Έκταση χμ2 Πληθυσμός Κοινότητες
ZH Ζυρίχη 1351 Ζυρίχη 1728,8 1.242.488 171
BE Βέρνη 1353 Βέρνη 5958,9 950.209 398
LU Λουκέρνη 1332 Λουκέρνη 1493,5 352.311 103
UR Ούρι 1291 Άλτντορφ 1076,6 35.246 20
SZ Σβυτς 1291 Σβυτς 908,3 133.358 30
OW Όμπβαλντεν 1291 Ζάρνεν 490,5 32.999 7
NW Νίντβαλντεν 1291 Στανς 276,1 38.897 11
GL Γκλάρους 1352 Γκλάρους 685,2 38.380 27
ZG Τσουγκ 1352 Τσουγκ 238,8 102.247 11
FR Φράιμπουργκ 1481 Φράιμπουργκ 1670,8 242.679 182
SO Σόλοτουρν 1481 Σόλοτουρν 790,7 246.504 126
BS Μπάζελ-Στατ 1501 Βασιλεία 037,1 186.871 3
BL Μπάζελ-Λάντσαφτ 1501 Λίσταλ 517,5 263.194 86
SH Σαφχάουζεν 1501 Σαφχάουζεν 298,5 73.916 33
AR Άπεντσελ Άουσερχοντεν 1513 Χέρισαου 243,0 53.189 20
AI Άπεντσελ Ίνερχοντεν 1513 Άπεντσελ 172,5 14.995 6
SG Σανκτ Γκάλλεν 1803 Σανκτ Γκάλλεν 2025,6 455.193 89
GR Γκραουμπύντεν 1803 Κουρ 7105,2 186.105 208
AG Άαργκαου 1803 Άαραου 1403,7 556.229 231
TG Τούργκαου 1803 Φραουενφέλντ 990,9 229.882 80
TI Τιτσίνο 1803 Μπελλιντσόνα 2812,5 314.563 201
VD Βω 1803 Λωζάνη 3212,1 631.999 382
VS Βαλαί 1815 Σιόν 5224,5 281.020 158
NE Νεσατέλ 1815 Νεσατέλ 803,1 166.949 62
GE Γενεύη 1815 Γενεύη 282,2 419.254 45
JU Γιούρα 1979 Ντελεμόντ 838,6 69.196 83

Το καθένα από αυτά έχει δική του κυβέρνηση και μεγάλη αυτοδιοικητική και οικονομική αυτονομία. Αλλά οι αντιπρόσωποι των καντονίων σχηματίζουν το κεντρικό ομοσπονδιακό συμβούλιο, που ο πρόεδρός του είναι και πρόεδρος της ομοσπονδιακής δημοκρατίας.

Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι είναι Ελβετοί και οι πιο πολλοί μιλούν γερμανικά, αν και σε ορισμένες περιοχές, στα νότια και στα νοτιοανατολικά, μιλάνε ιταλικά και γαλλικά. Η πλειοψηφία είναι χριστιανοί, κυρίως Προτεστάντες και Καθολικοί.

Το 1815 το Συνέδριο της Βιέννης αναγνώρισε την ανεξαρτησία, αλλά και την ουδετερότητα της Ελβετίας. Από τότε και μέχρι σήμερα η Ελβετία κατόρθωσε να διατηρήσει την ουδετερότητά της, παρά το γεγονός ότι πολλές φορές βρέθηκε στο μέσο μιας ευρωπαϊκής ή παγκόσμιας σύρραξης.

Η ουδετερότητα είχε εκτός των άλλων θετικές συνέπειες και στην οικονομία της χώρας. Η Ελβετία έγινε χώρα όπου διοχετεύονται καταθέσεις και κεφάλαια από χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομική ή πολιτική αστάθεια. Σ' αυτό βοήθησε και το Ελβετικό τραπεζικό σύστημα που εξασφαλίζει την απόλυτη μυστικότητα για τις καταθέσεις, αλλά και γιατί επιτρέπει την ελεύθερη μετατρεψιμότητα των νομισμάτων.

Τα καντόνια υλοποιούν επίσης ιδιαίτερα ευνοϊκό φορολογικό σύστημα για τους ξένους που μεταναστεύουν σε αυτά, με αποτέλεσμα η Ελβετία να χαρακτηρίζεται ως φορολογικός παράδεισος, σύμφωνα με τα κριτήρια του ΟΟΣΑ.[15] Για τους ιδιώτες πιο ευνοϊκή μεταχείριση επιφυλάσσει το καντόνι Βω[16], ενώ για εταιρείες το καντόνι Τσουγκ.[17]

Εκπαιδευτικό σύστημαΕπεξεργασία

Η κατώτερη εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και δίνεται δωρεάν σ' όλα τα καντόνια. Το επόμενο στάδιο, της μέσης, χωρίζεται στην επαγγελματική (τεχνικές σχολές) και στην ακαδημαϊκή (Λύκεια) που οδηγεί στα πανεπιστήμια και στα πολυτεχνεία. Σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ευρώπης η Ελβετία έχει τα περισσότερα πανεπιστήμια και πολυτεχνεία, ανάλογα φυσικά με το μικρό πληθυσμό της χώρας. Περίφημο είναι το πολυτεχνείο της Ζυρίχης, καθώς και η Οικονομική Σχολή της Λωζάνης. Στα ελβετικά πανεπιστήμια φοιτούν και χιλιάδες ξένοι σπουδαστές που πηγαίνουν κυρίως για μεταπτυχιακές σπουδές, λόγω του υψηλού επιστημονικού επιπέδου που παρέχουν αυτά τα πανεπιστήμια.

Μέχρι και την έκτη Δημοτικού τα παιδιά ανεξαρτήτως πνευματικού επιπέδου είναι στην ίδια τάξη. Μετά το Γυμνάσιο χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες που λέγονται: Γυμνάσιο, Ζεκ. 1 (συντόμευση από το ζεκουντάρ), Ζεκ. 2 και Ζεκ.3. Από αυτές τις τέσσερις βαθμίδες μόνο από τη μία μπορεί κανείς να σπουδάσει και αυτή είναι το Γυμνάσιο. Το Γυμνάσιο τελειώνει μόνο ένας στους πέντε μαθητές.[18] Για να εισέλθει κανείς στο Γυμνάσιο, πρέπει να δώσει εξετάσεις και εάν τις περάσει δεν θα ξαναχρειαστεί για να πάει στο Πανεπιστήμιο. Η άλλη περίπτωση είναι να τον προτείνει ο καθηγητής του από την Ζεκ. 3.Εξαιρούνται η ιατρική και η Νομική Σχολή. Όταν κάποιος περνάει τις εξετάσεις του γυμνασίου περνάει από μία δοκιμαστική φάση που διαρκεί μέχρι έξι μήνες. Στην Ζεκ πάει κανείς και δεν τελειώνει πανεπιστήμιο, αλλά μία σχολή σαν τα ελληνικά ΕΠΑΛ, όπου από εκεί μπορεί να γίνει κανείς κομμωτής, ξυλουργός κλ.π..

ΠολιτισμόςΕπεξεργασία

Επίσης πολύ αναπτυγμένα είναι τα γράμματα και οι τέχνες. Από το 17ο αιώνα η Ελβετία ήταν σπουδαίο πνευματικό κέντρο, αν και η έλλειψη εθνικής γλώσσας ταύτισε ιστορικά την ελβετική φιλολογία και σκέψη με τη γερμανική και τη γαλλική. Η Ελβετία είναι η πατρίδα του φιλόσοφου και κοινωνιολόγου Ζαν Ζακ Ρουσσώ, του οικονομολόγου και κοινωνιολόγου Παρέτο, του ποιητή Βριντέλ. Από τους νεότερους ξεχωρίζουν οι γνωστοί θεατρικοί συγγραφείς Μαξ Φρις και Φρίντριχ Ντύρρενματ που γράφουν γερμανικά και το γαλλόφωνο πεζογράφο Κ. Ραμύζ. Ο Έρμαν Έσσε και ο Καρλ Σπίττελερ τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ Γιόχαν Χάινριχ Πεσταλότσι έθεσε την παιδαγωγική σε νέες βάσεις. Στον χώρο των εικαστικών τεχνών μπορούμε να αναφέρουμε το όνομα του Λε Κορμπυζιέ, που υπήρξε ο μεγαλύτερος ίσως αρχιτέκτονας του 20ου αιώνα και τα ονόματα του Πάουλ Κλέε, διάσημου ζωγράφου και του γλύπτη Αλμπέρτο Τζακομέττι. Η Ελβετία ήταν η χώρα η οποία φιλοξένησε τον 1ο κατά χρονολογική σειρά διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision, το 1956 στο Λουγκάνο, ενώ το 1989 διεξήχθη ο 34ος διαγωνισμός στη Λωζάνη.

ΔημογραφίαΕπεξεργασία

Ο πληθυσμός της χώρας, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση του 2021 είναι 8.696.088[1] κάτοικοι. Όπως καταδεικνύεται από τη γλωσσική ποικιλία της χώρας, οι κάτοικοι είναι κυρίως γερμανικής, γαλλικής και ιταλικής καταγωγής. Γύρω στο 7% του πληθυσμού είναι Σερβοκροάτες, Τούρκοι, Αλβανοί, Ισπανοί και άλλες εθνότητες.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 83,4 χρόνια (81,8 χρόνια οι άνδρες και 85,1 οι γυναίκες).[19]

ΘρησκείαΕπεξεργασία

 
Χάρτης των θρησκευτικών δογμάτων στην Ελβετία το 2015 (με πράσινο: Προτεστάντες, με ερυθρό: Ρωμαιοκαθολικοί)

Το 42% του πληθυσμού ασπάζονται το ρωμαιοκαθολικισμό και το 35% είναι Προτεστάντες. Με την εισροή μεταναστών στη χώρα ζουν και περί το 4% Μουσουλμάνοι, ενώ υπάρχουν και άλλα χριστιανικά δόγματα (οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν 18.646 μέλη[20] και οι Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών 8.741[21]) καθώς και μια μειονότητα Εβραίων. Το 11% ήταν άθεοι το 2000.[22]

ΓλώσσεςΕπεξεργασία

Επίσημες γλώσσες είναι η γερμανική (ομιλούμενη από το 62,8% του πληθυσμού, σύμφωνα με έρευνα του 2016), η γαλλική (22,9%), η ιταλική (8,2%) και η ρετορομανική (< 0,5%), γλώσσα που μιλούν οι κάτοικοι του νοτιοανατολικού καντονιού Γκράουμπιντεν (γερμ. Graubünden).[23][24]

ΔιακυβέρνησηΕπεξεργασία

Κύριο λήμμα: Πολιτική της Ελβετίας

Η χώρα διοικείται με ομοσπονδιακό σύστημα διακυβέρνησης. Ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας εκλέγεται κάθε χρόνο (το Δεκέμβριο) για θητεία ενός έτους. Στις βουλευτικές εκλογές του 2007 κέρδισε νίκη το Λαϊκό Κόμμα. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω για τις εθνικές εκλογές.[25] Στις 6 Μαΐου 2007, το ελβετικό Καντόνι του Γκλάρους μείωσε την ηλικία άσκησης εκλογικού δικαιώματος από τα 18 στα 16 για τις εκλογές των καντονίων και για τις τοπικές εκλογές.[26][27]

Το ομοσπονδιακό σύνταγμα του 1848 είναι το νομικό θεμέλιο του σύγχρονου ομοσπονδιακού κράτους και το δεύτερο αρχαιότερο σύνταγμα εν ισχύ σε ολόκληρο τον κόσμο.[28] Το 1999 υιοθετήθηκε μια αναθεωρημένη έκδοση του συντάγματος, αλλά δεν εισήγαγε σημαντικές αλλαγές στην ομοσπονδιακή δομή. Οριοθετεί τα βασικά δικαιώματα και υποχρεώσεις των πολιτών, την ενεργό συμμετοχή τους στην πολιτική, διαχωρίζει την εξουσία ανάμεσα στην ομοσπονδία και τα καντόνια και καθορίζει τις ομοσπονδιακές αρχές και αρμοδιότητες. Τρία είναι τα κύρια σώματα διακυβέρνησης σε ομοσπονδιακό επίπεδο:[28] το αποτελούμενο από δύο σώματα κοινοβούλιο (νομοθετική εξουσία), το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (εκτελεστική εξουσία) και το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο (δικαστική εξουσία). Η λειτουργία του Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου είναι να εκδικάζει εφέσεις σε αποφάσεις καντονιακών ή ομοσπονδιακών δικαστηρίων. Οι δικαστές εκλέγονται από την Ομοσπονδιακή Συνέλευση για μία περίοδο έξι χρόνων.

 
Το Ομοσπονδιακό Μέγαρο στη Βέρνη είναι το κτήριο όπου εδρεύουν η Ομοσπονδιακή Συνέλευση (κοινοβούλιο) και το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (εκτελεστική εξουσία)

Το ελβετικό Κοινοβούλιο αποτελείται από δύο σώματα: το Συμβούλιο των Κρατών, που αριθμεί 46 αντιπροσώπους (δύο από κάθε καντόνι και έναν από κάθε ημικαντόνι), που κάθε καντόνι εκλέγει με το δικό του σύστημα· και το Εθνικό Συμβούλιο, που αποτελείται από 200 μέλη εκλεγμένα με το σύστημα της απλής αναλογικής, αναλόγως του πληθυσμού του κάθε καντονιού. Τα μέλη των δύο σωμάτων εκλέγονται κάθε τέσσερα χρόνια. Και τα δύο σώματα σε κοινή συνεδρίαση ονομάζονται Ομοσπονδιακή Συνέλευση. Με δημοψηφίσματα οι πολίτες μπορούν να απορρίψουν ή να αποδεχτούν κάποιο νόμο που προτείνεται από το κοινοβούλιο και με λαϊκές πρωτοβουλίες μπορούν να εισάγουν νέα άρθρα στο ομοσπονδιακό σύνταγμα, καθιστώντας την Ελβετία άμεση δημοκρατία.[28]

Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο αποτελεί την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, διευθύνει την Ομοσπονδιακή Διοίκηση και ενεργεί ως αρχηγός κράτους. Αποτελείται από επτά μέλη που εκλέγονται για τετραετή θητεία από την Ομοσπονδιακή Συνέλευση, που επιπλέον επιβλέπει τις πράξεις του συμβουλίου. Η συνέλευση εκλέγει από τα εφτά μέλη του Συμβουλίου παραδοσιακά εκ περιτροπής και για θητεία μόνο ενός έτους τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας· ο πρόεδρος διευθύνει την κυβέρνηση και την εκπροσωπεί. Ωστόσο, ο πρόεδρος είναι πρώτος μεταξύ ίσων χωρίς επιπρόσθετες εξουσίες και παραμένει επικεφαλής του υπουργείου του κατά τη θητεία του ως πρόεδρος.[28]

Από το 1959, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση σχηματίζεται από μία συμμαχία των τεσσάρων μεγαλύτερων κοινοβουλευτικών κομμάτων, το καθένα από τα οποία διαθέτει αριθμό θέσεων που αντανακλά χονδρικά τη δημοφιλία του στους ψηφοφόρους και τον αριθμό αντιπροσώπων του στο κοινοβούλιο. Από το 1959 ως το 2003, η συνηθισμένη κατανομή ήταν 2 CVP/PDC, 2 SPS/PSS, 2 FDP/PRD και 1 SVP/UDC και ήταν γνωστή ως «μαγική φόρμουλα» (Zauberformel). Σήμερα οι εφτά θέσεις του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου είναι μοιρασμένες ως εξής:

2 Σοσιαλδημοκράτες (SPS/PSS)
2 Φιλελεύθεροι δημοκράτες (FDP/PRD)
1 Λαϊκό κόμμα Ελβετίας (SVP/UDC)[nota 1]
1 Χριστιανοδημοκράτες (CVP/PDC)
1 Αστικό Δημοκρατικό Κόμμα (PBD/BDP)

ΜεταφορέςΕπεξεργασία

 
Εσωτερικό του αεροδρομίου της Ζυρίχης

Οι συγκοινωνίες είναι από τις πιο ανεπτυγμένες στον κόσμο. Οι Ρωμαίοι είχαν προβεί στη διάνοιξη οδών στο Σπλίγκεν και στον Μεγάλο Άγιο Βερνάρδο, για να διευκολύνουν την κίνηση των λεγεώνων τους[29]. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά. Η επικοινωνία με την ανοικτή θάλασσα γίνεται μέσω Βασιλείας. Τα κυριότερα αεροδρόμια είναι της Ζυρίχης, της Βασιλείας, της Γενεύης και της Βέρνης. Σήμερα λειτουργούν περισσότερα από 40 αεροδρόμια. Τα διεθνή αεροδρόμια της Βασιλείας (Euroairport) και της Γενεύης (Cointrin) βρίσκονται σε γαλλικό έδαφος και δεν λειτουργούν μετά τα μεσάνυχτα μετά από απαίτηση των κατοίκων των αντίστοιχων πόλεων προκειμένου να μη δημιουργείται ηχορύπανση.

ΣημειώσειςΕπεξεργασία

  1. ↑ Το SVP/UDC διασπάστηκε μετά τις εκλογές: οι δύο ηγέτες του αποχώρησαν και προσχώρησαν στο Αστικό Δημοκρατικό Κόμμα (BDP/PBD). Από το 2009, με την εκλογή του Ουέλι Μάουρερ, το SVP/UDC και το BDP/PBD έχουν από μία θέση το καθένα.

ΠαραπομπέςΕπεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας
  2. ↑ «Στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2009. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «5. Report for Selected Countries and Subjects: Switzerland». Ουάσιγκτον, DC, ΗΠΑ: ΔΝΤ. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2018. 
  4. ↑ «Human Development Report 2020» (PDF). United Nations Development Programme. 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2020. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Επίσημα στοιχεία πληθυσμού
  6. ↑ CIA World Factbook
  7. ↑ Credit Suisse: Global wealth has soared 14% since 2010 to USD 231 trillion with the strongest growth in emerging markets. Credit Suisse.
  8. ↑ Table 2: Top 10 countries with the highest average wealth per adult in 2011 Αρχειοθετήθηκε 2012-11-14 στο Wayback Machine.. Credit Suisse.
  9. ↑ 2019 Index of Economic Freedom: Switzerland heritage.org. Ανάκτηση 25-01-2011
  10. ↑ 10,0 10,1 «CIA – The World Factbook». Cia.gov. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2013. 
  11. ↑ «World Economic Forum – Global Competitiveness Report». Weforum.org. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2010. 
  12. ↑ The Innovation Union's performance scoreboard for Research and Innovation 2010. Maastricht Economic and social Research and training centre on Innovation and Technology, 1 February 2011.
  13. ↑ Western Europe. Routledge. 2002. σελίδες 645–646. ISBN 1-85743-152-9. 
  14. ↑ Comparative Agendas accessed 12 July 2013
  15. ↑ «Στους «μη συνεργάσιμους» φορολογικούς παραδείσους κατατάσσει ο ΟΟΣΑ την Ελβετία». in.gr. 12 Μαρτίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2009. 
  16. ↑ Expert says Vaud tax relief leaves canton uncompetitive[νεκρός σύνδεσμος] (Αγγλικά)
  17. ↑ Jorn Madslien (25 Οκτωβρίου 2004). «Zug: from bull market to cash cow». Business. BBC News. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2009.  (Αγγλικά)
  18. ↑ Statistik, Bundesamt für. «Maturitätsquote» (στα γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-11-16. https://web.archive.org/web/20181116105537/https://www.bfs.admin.ch/bfs/de/home/statistiken/bildung-wissenschaft/bildungsindikatoren/bildungssystem-schweiz/themen/abschluesse/maturitaetsquote.html. Ανακτήθηκε στις 2018-10-24. 
  19. ↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
  20. ↑ Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2014, Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 180
  21. ↑ "Facts and Statistics", mormonnewsroom.org
  22. ↑ Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία Αρχειοθετήθηκε 2008-12-29 στο Wayback Machine., στοιχεία για το 2000.
  23. ↑ «CC 101 Federal Constitution of the Swiss Confederation of 18 April 1999, Art. 4 National languages» (official site). Berne, Switzerland: The federal Council. 1 Ιανουαρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2018. 
  24. ↑ «Sprachen / Lingue / Lingue» (official site) (στα Γερμανικά, Γαλλικά, και Ιταλικά). Neuchâtel, Switzerland: Swiss Federal Statistical Office FSO. 28 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2018. 
  25. ↑ «aceproject.org». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2018. 
  26. ↑ «Swiss canton drops voting age to 16». AP/International Herald Tribune Europe. 6-5-2007. http://www.iht.com/articles/ap/2007/05/06/europe/EU-GEN-Switzerland-Young-Voters.php. Ανακτήθηκε στις 9 May 2007. 
  27. ↑ «Glarus lowers voting age to 16». 24 Heures. 7-5-2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-03-12. https://web.archive.org/web/20120312040019/http://www.24heures.ch/pages/home/24_heures/english_corner/news/news_detail/(contenu)/73342/. Ανακτήθηκε στις 9-5-2007. 
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 FDFA (2008). «Political System». Admin.ch. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2014. 
  29. ↑ Συλλογικό έργο, Παγκόσμιος Γεωγραφικός Άτλας, τ. 2, σελ. 84, εκδ. ΔΟΜΗ 2007.

Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ελβετία&oldid=9060816"