Βικιπαίδεια

Προύσα

πόλη της Τουρκίας

Η Προύσα είναι πόλη στη σημερινή βορειοδυτική Τουρκία και το διοικητικό κέντρο της επαρχίας Προύσας. Είναι η τέταρτη πολυπληθέστερη πόλη της Τουρκίας και η δεύτερη πολυπληθέστερη στην περιοχή του Μαρμαρά, αποτελεί ένα από τα βιομηχανικά κέντρα της χώρας. Η πλειονότητα της παραγωγής αυτοκινήτων της Τουρκίας λαμβάνει χώρα στην πόλη. Από το 2019, η Μητροπολιτική Επαρχία φιλοξενούσε 3.238.618 κατοίκους.

Προύσα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Προύσα
40°11′29″N 29°4′50″E
ΧώραΤουρκία
Διοικητική υπαγωγήΕπαρχία Προύσας
Ίδρυση202
 • Μέλος του/τηςΣύνδεσμος Ιστορικών Πόλεων[1]
Οργανισμός Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς[2]
Έκταση11.043 km²
Υψόμετρο100 μέτρα
Πληθυσμός2.901.396 (2016)[3]
Ταχ. κωδ.16000
Τηλ. κωδ.224
Ζώνη ώραςUTC+03:00
Ώρα Ανατολικής Ευρώπης
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Σε κοντινή απόσταση, κατά την αρχαιότητα ιδρύθηκε η αρχαία ελληνική πόλη με την ονομασία Κίος στην περιοχή της Βιθυνίας στη βορειοδυτική Μικρά Ασία. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ότι η πόλη χτίστηκε από τον Προυσία Α', βασιλιά της Βιθυνίας, μετά από συμβουλή του Αννίβα κατά την διάρκεια παραμονής του, η οποία πήρε και το όνομα του Προυσία. Ήταν γνωστή στα αρχαία ελληνικά ως Προῦσα ἐπὶ τῷ Ὀλύμπῳ και Προῦσα πρὸς τῷ Ὀλύμπῳ, δηλαδή δίπλα από τον Βιθυνιακό Όλυμπο. Ο Δίων ο Χρυσόστομος, ένας Έλληνας αυτόχθων της πόλης κατά τον πρώτο και δεύτερο αιώνα, παραδέχεται ότι δεν ήταν ούτε πολύ αρχαία, ούτε πολύ μεγάλη πόλη.[4] Ωστόσο, όπως παρατηρεί ο Στράβων, διοικούταν καλά, και συνέχισε να ακμάζει υπό τους Ρωμαίους αυτοκράτορες,[5][6] και ήταν φημισμένη για τα θερμά λουτρά της που έφεραν το όνομα «βασιλικά ύδατα».[7][8] Υπό τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες υπέφερε πολύ κατά τους πολέμους εναντίον των Οθωμανών Τούρκων.[9] Όταν τελικά έπεσε στα χέρια τους, για ένα διάστημα αποτέλεσε την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας τους με το όνομα Μπούρσα, το οποίο φέρει ακόμα.

Κλίμα

Επεξεργασία

Η Προύσα έχει οριακόμεσογειακό/υγρό υποτροπικό κλίμα (ταξινόμηση κλίματος Κέππεν: Csa/Cfa). Τα καλοκαίρια είναι μακρά, ζεστά και υγρά, ενώ οι χειμώνες είναι δροσεροί και υγροί. Οι χιονοπτώσεις είναι αρκετά συχνές μεταξύ των μηνών Δεκεμβρίου και Μαρτίου.

Ιστορία

Επεξεργασία
 
Η θεά Αθηνά, μπρούτζινο άγαλμα, 2ο αιώνα μ.Χ., στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Προύσας

Κατά την αρχαιότητα, ιδρύθηκε η αρχαία ελληνική πόλη της Κίου, την οποία ο Φίλιππος Ε' της Μακεδονίας παραχώρησε στον Προυσία Α', βασιλιά της Βιθυνίας, το 202 π.Χ. Ο βασιλιάς Προυσίας ξαναέκτισε την πόλη με τη συμβουλή του στρατηγού Αννίβα της Καρχηδόνας, ο οποίος βρήκε καταφύγιο στον Προύσα μετά την ήττα του στον πόλεμο με τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και την μετονόμασε σε Προύσα (Προῦσα στα αρχαία ελληνικά, μερικές φορές προφέρεται και ως Προύσσα). Μετά από 128 χρόνια βιθυνικής κυριαρχίας, ο Νικομήδης Δ΄, ο τελευταίος βασιλιάς της Βιθυνίας, κληροδότησε ολόκληρο το βασίλειο στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 74 π.Χ. Ένας αρχαίος Ρωμαϊκό Θησαυρό βρέθηκε κοντά στη Προύσα στις αρχές του 20ού αιώνα. Αποτελούμενο από ασημένια είδη γυναικείας περιποίησης, βρίσκεται τώρα στο Βρετανικό Μουσείο.[10]

Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια στην περιοχή έδρασαν σημαντικές θεολογικές μορφές επισκόπων όπως ο Άγιος Πατρίκιος (3ος αι.) και ο Άγιος Τιμόθεος (4ος αι.). Το όρος Όλυμπος της Βιθυνίας κατέστη τόπος άσκησης μοναχών και ανεγέρθηκαν σε αυτό πολλές μονές και ασκητήρια.[11]

Η Προύσα εξελίχθηκε σε μεγάλη και σημαντική πόλη κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ ήταν η δυτική εσχατιά του δρόμου του μεταξιού. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός κόσμησε τη Προύσα με μεγαλόπρεπα κτήρια και η αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία έχτισε εδώ τον περίλαμπρο ναό του Τιμίου Προδρόμου.[12] Στην πόλη υπάρχει ακόμη το Βυζαντινό της Κάστρο.

Το 1326 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς και ανακηρύχθηκε σε πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[13] Μέχρι την κατάληψη της Αδριανούπολης το 1365, η Προύσα κατείχε εξέχουσα διοικητική θέση στην Αυτοκρατορία. Το 1402 ο Ταμερλάνος λεηλάτησε και πυρπόλησε την πόλη και προχώρησε σε σφαγές των κατοίκων της. Μετά από μερικές δεκαετίες υπήρξε όμως ανασυγκρότηση της πόλης, όπου άκμαζε το εμπόριο κατεξοχήν του μεταξιού και των μπαχαρικών.[13] Ο Αλγερινός μαχητής Αμπντ Αλ Καντίρ βρήκε καταφύγιο στην πόλη, ενώ ο γνωστός ακόλουθος του Σουφισμού Ισμαήλ Χακκί Μπουρσεβί έχει ενταφιαστεί στην Προύσα.

Το 1576 η ελληνική ορθόδοξη κοινότητα αναφέρεται από το Γερμανό πάστορα Γκέρλαχ, που πέρασε από την Προύσσα, και το 1701, κατά τον περιηγητή Τουρνεφόρ, υπήρχαν στην πόλη τριακόσιες ελληνικές οικογένειες. Ως το 1642 σωζόταν μόνο μια ορθόδοξη εκκλησία, οι Άγιοι Απόστολοι. Δέκα χρόνια αργότερα αναφέρονται τρεις ακόμα, της Παναγιάς Προυσιώτισσας, του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και των Ταξιαρχών.

Το 1804 λειτουργούσε στην πόλη η Σχολή της Προύσας, από όπου αποφοίτησαν οι λόγιοι Νικόλας Κριτίας και Χρύσανθος Καμαράσης. Το 1874 η Γενική Φιλανθρωπική Εταιρεία Βιθυνίας ίδρυσε την «Κεντρική Σχολή» (μέσης εκπαίδευσης) κι από το 1903 ως και την Μικρασιατική Καταστροφή λειτούργησαν τα «Ευγενίδεια Εκπαιδευτήρια» που αποτελούσαν από τα σημαντικότερα εκπαιδευτήρια του Μικρασιατικού Ελληνισμού.[14]

Ο Ελληνισμός της πόλης συνέχισε να ακμάζει και στις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε και ζούσαν στην Προύσα 7.000 Έλληνες Ορθόδοξοι. Η πόλη είχε τρεις ελληνικές συνοικίες (του Μπαλούκ παζάρ, του Καγιά Μπασί και του Ντεμίρ Καπού) καθώς και πολλά κεφαλοχώρια πέριξ αυτής όπως το Δεμιρδέσιο (Ντεμιρτάς). Η πόλη είχε μεγάλη ακμή και 52 εργοστάσια παραγωγής μεταξιού, που τα περισσότερα ήταν ελληνικά. Στη διοικητική περιφέρεια-βιλαέτι της Προύσας, την αρχαία Βιθυνία, ζούσαν 280.000 Έλληνες έως και τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, οπότε και οι Έλληνες διώχθηκαν υφιστάμενοι σφαγές και βιαιότητες.

Ο Έλληνας αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος, ο Έλληνας θεατρικός σκηνοθέτης Κάρολος Κουν και η πρώτη γυναίκα πιλότος πολεμικού αεροπλάνου της Τουρκίας, Σαμπιχά Γκιοκτσέν, ήταν Προυσιώτες.

Προσωπικότητες που γεννήθηκαν στην πόλη

Επεξεργασία
 
Κώστας Καζάνας (1910-1982), δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός
 
Καλλιόπη Κεχαγιά (1839-1905), εκπαιδευτικός, ιδρύτρια Ελληνικού Παρθεναγωγείου Κωνσταντινούπολης

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ www.lhc-s.org/member_cities/index.php. Ανακτήθηκε στις 28  Μαΐου 2024.
  2. ↑ www.ovpm.org/wp-content/uploads/2024/03/liste-villes-en-regle-pour-page-web12-03-2024.pdf. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2023.
  3. ↑ www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24638.
  4. ↑ Orat. xliv.9, p. 585.
  5. ↑ Στράβων. «Γεωγραφικά». Γεωγραφικά. xii. p. 564.  Οι αριθμοί των σελίδων αναφέρονται σε εκείνους της έκδοσης του Ισαάκ Καζομπόν.
  6. ↑ Pliny the Younger, Ep. 10.85.
  7. ↑ Πρότυπο:Cite Athenaeus
  8. ↑ (Αρχαία Ελληνικά) Στέφανος ο Βυζάντιος. «Εθνικά». Εθνικά. s.v. Θέρμα. 
  9. ↑ Nicet. Chon. pp. 186, 389
  10. ↑ «British Museum - Collection search: You searched for Bursa, tomb». British Museum. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2015. 
  11. ↑ Ιερά Μητρόπολις Αυστρίας, μνήμη Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Πατρικίου, Ἐπισκόπου Προύσης, καί τῶν σύν αὐτῷ Ἀκακίου, Μενάνδρου καί Πολυαίνου
  12. ↑ Dumper, Michael· Stanley, Bruce E. (2007). Cities of the Middle East and North Africa (στα Αγγλικά). ABC-CLIO. σελ. 101. ISBN 9781576079195. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Πατρινέλης, Χ Γ (1988-01-01). «Ειδήσεις για την Ελληνική κοινότητα της Προύσας (15ος-17ος αι.)». Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 7: 9–50. doi:10.12681/deltiokms.186. ISSN 2459-2579. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltiokms/article/view/2567. 
  14. ↑ Μικρή «μνημόσυνη» αναφορά
  15. ↑ «Μοναχός Πανάρετος Παντοκρατορινός (1901 – 28 Οκτώβριος 1969)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2023. 
  16. ↑ «Από τους άγνωστους αγώνες των Μικρασιατών». ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ΄. 1 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2025. 
  17. ↑ Βουλτσιάδης, Γεώργιος (1995). Η Προσοτσάνη μέσα από την Ιστορία. Θεσσαλονίκη. σελ. 319. ISBN 9780007814404. 
  18. ↑ Γεώργιος Κ.Παπάζογλου, Παράλληλοι δρόμοι
  19. ↑ «Πώς ξεχάστηκε η αντιστασιακή πράξη του δάσκαλου που υπέστειλε τη βουλγαρική σημαία στη Μακεδονία εν μέσω Κατοχής». ΕΘΝΟΣ. 4 Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2025. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Προύσα&oldid=11074013"