Α.Π.Σ. Ολυμπιακός Πατρών

(Ανακατεύθυνση από Α.Π.Σ. Ολυμπιακός)

Ο Α.Π.Σ. Ολυμπιακός Πατρών είναι αθλητικός σύλλογος στην Πάτρα. Ιδρύθηκε το 1925 από Έλληνες πρόσφυγες που ήρθαν στην πόλη από την Σμύρνη, κατά καιρούς είχε πολλά τμήματα, όπως ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, πετοσφαίριση, στίβος, χειροσφαίριση κι υδατοσφαίριση[1][2]. Τα πρώτα χρώματα του συλλόγου ήταν το μπλε και το άσπρο.

Ποδόσφαιρο

Επεξεργασία
Α.Π.Σ. Ολυμπιακός Πατρών
 
Επίσημη ονομασίαΑθλητικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Ολυμπιακός Πατρών
Σύντομο όνομαΟλυμπιακός Πατρών
ΠροσωνύμιοΜπέμπηδες
Ίδρυση1925
ΈδραΠάτρα, Ελλάδα
ΣτάδιοΓήπεδο Προσφυγικών, Δήμος Πατρέων
ΠρόεδροςΓιάννης Φορτώσης
ΠροπονητήςΚώστας Κραβαριώτης
ΠρωτάθλημαΓ΄ Ε.Π.Σ. Αχαΐας
 
 
 
 
 
 
 
Πρώτη εμφάνιση
 
 
 
 

Ο Ολυμπιακός Πατρών ιδρύθηκε το 1925 στη συνοικία των Προσφυγικών, Πάτρα, και και υπάγεται στην Ε.Π.Σ. Αχαΐας, ενώ έχει αριθμό μητρώου ΕΠΟ 1788[1][3].

Το πρώτο παιχνίδι στην ιστορία του το έδωσε απέναντι στον Λευκό Αστέρα, σαν «Ερμής» όμως όπου ήταν και το μοναδικό που έδωσε το όνομα αυτό[4]. Ως Ολυμπιακός τον πρώτο αγώνα τον έδωσε με αντίπαλο ομάδα επιλέκτων προερχόμενη από το πλήρωμα του βρετανικού ατμόπλοιου «Cavallo», όπου επικράτησε με τελικό αποτέλεσμα 7-1[5].

Από το πρώτο Πρωτάθλημα Α' Κατηγορίας που συμμετείχε το 1925 έπαιξε ανελλιπώς στην Α' έως το 1965 όπου ανέβηκε στην Β' Εθνική[5].

Το πρώτο επίσημο παιχνίδι του σε επίσημη διοργάνωση ήταν στις 9 Νοεμβρίου του 1925 απέναντι στην Παναχαϊκή που ηττήθηκε με 2-1, για το πρωτάθλημα της περιόδου το οποίο και κατέκτησε[5]. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών ιστορίας του, μεγάλη τοπικού επιπέδου αντιπαλότητα δημιουργήθηκε με τον σύλλογο της Παναχαϊκής, οι απαρχές της οποίας χρονολογούνται κατά την περίοδο που ακολούθησε της ιδρύσεώς του και με βασικό αίτιο την αποχώρηση έξι παικτών του συλλόγου, μία αντιπαλότητα η οποία σημαδεύτηκε με σημαντικά, για τα δεδομένα της εποχής εκείνης, επεισόδια.

Στο πλαίσιο του τοπικού πρωταθλήματος του 1925, η Παναχαϊκή αρνήθηκε να αγωνιστεί στον τελικό της διοργάνωσης, μεταξύ των δύο συλλόγων, αιτιολογώντας τη συγκεκριμένη απόφασή της στην προαναφερθείσα αποχώρηση των έξι παικτών της, με αποτέλεσμα ο τίτλος του πρωταθλητή να καταλήξει στον Ολυμπιακό, προτού η μεταξύ των δύο πλευρών αντιπαλότητα επεκταθεί περαιτέρω μέσω σειράς προσβλητικών δημοσιευμάτων στις τοπικές εφημερίδες. Το 1926 και του 1927, ο Ολυμπιακός κατέκτησε ισάριθμες φορές το τοπικό πρωτάθλημα[5]. Στις 5 Μαρτίου 1928, επεισόδια σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια μεταξύ τους αναμέτρησης, η οποία σημαδεύτηκε από μεγάλο αριθμό αποβολών, οι οποίες, μάλιστα, ήταν τόσες σε αριθμό όπου η Παναχαϊκή σχεδόν οδηγήθηκε σε διάλυση, καθώς δεν διέθετε επαρκή αριθμό παικτών προκειμένου να αγωνιστεί στην αμέσως επόμενη αναμέτρησή της. Η συγκεκριμένη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο συλλόγων συνεχίστηκε έως και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, περίοδο μετά το πέρας της οποίας κόντρα την συνέχισε ένα άλλο προσφυγικό σωματείο η Θύελλα Πάτρας.

Το 1933, ο Ολυμπιακός πραγματοποίησε περιοδεία στην Τουρκία[6][3], αποτελώντας, χρονικά, εκ των πρώτων επαρχιακών συλλόγων στην Ελλάδα που προχώρησαν σε παρόμοια ενέργεια.[3] Οι πόλεις όπου ο σύλλογος πραγματοποίησε περιοδεία και αγωνίστηκε, κατά βάση, με αντιπάλους ομάδες επιλέκτων ήταν η Κωνσταντινούπολη, η Ανταπαζαρί, η Προύσα, το Μπαλίκεσίρ και η Σμύρνη[6]. Λέγεται ότι οι καταγόμενοι από τη Μικρά Ασία παίκτες του Ολυμπιακού, ήθελαν να δουν συγγενείς και φίλους, ενώ η περιοδεία έγινε τσ πλαίσια της ελληνοτουρικής φιλίας. Ο Ολυμπιακός Πατρών το 1933 έδωσε 12 αγώνες στην Τουρκία με τέσσερις νίκες, τέσσερις ισοπαλίες και τέσσερις ήττες. Στη Σμύρνη οι Τούρκοι θεατές χειροκρότησαν θερμά τον Ολυμπιακό γιατί στις φανέλες τους οι παίκτες είχαν σαν σήμα τις σημαίες των δύο χωρών Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ η παραμονή του στην Τουρκία κράτησε ενάμιση μήνα (Σεπέμβριος-Οκτώβριος 1933).[7] Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου, προπονητής του Ολυμπιακού Πατρών ήταν ο Ούγγρος Ζίγκερ, ο οποίος και ανέλαβε το οργανωτικό κομμάτι της περιοδείας[6]. Τα αποτελέσματα του Ολυμπιακού στα διεθνή φιλικά που έδωσε στην Τουρκία ήταν τα εξής:

  • Κωνσταντινούπολη: Κουρτουλούς (ελληνική) - Ολυμπιακός Πατρών 2-1
  • Σμύρνη: Αλτίν Ορντού - Ολυμπιακός Πατρών 2-1 (με τη συμμετοχή του Μουσταφά Αλτάν σπουδαίου παίκτη της εποχής)
  • Σμύρνη: Αλτίν Ορντού - Ολυμπιακός Πατρών 0-2 (με συμμετοχή και Ιταλών παικτών ενώ ο τερματοφύλακας του Ολυμπιακού Πατρών Λαγός χειροκροτήθηκε θερμά από τους Τούρκους θεατές για τις εντυπωσιακές επιδόσεις του)
  • Μπαλούκεσερ: Οσμάν Ορντού - Ολυμπιακός Πατρών2-2 (2.000 θεατές παρακολούθησαν τον αγώνα)
  • Μπαλούκεσερ: Μικτή Μπαλούκεσερ - Ολυμπιακός Πατρών 4-4 & 1-1
  • Προύσσα: Μικτή Προύσσας - Ολυμπιακός Πατρών 1-2 & 1-3
  • Αδδά Παζάρ: Μικτή Αδδά Παζάρ - Ολυμπιακός Πατρών 2-2 & 1-2
  • Σμύρνη: Αλτάι ΣΚ - Ολυμπιακός Πατρών 1-3
  • Σμύρνη: Γκεζτεπέ ΣΚ - Ολυμπιακός Πατρών 3-3

Το 1936, ο σύλλογος προχώρησε στην απορρόφηση της ΑΕΚ Πατρών, η οποία, επίσης, αγωνιζόταν στην Α΄ Κατηγορία[8]. Το 1940, κατέκτησε τον τρίτο τίτλο πρωταθλητή της ιστορίας του, στο πλαίσιο του πρωταθλήματος της προπολεμικής περιόδου[5]. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου, πιο συγκεκριμένα έως το 1940, ο Ολυμπιακός, παράλληλα, κατέκτησε, επιπλέον, τρεις φορές το Κύπελλο Πατρών, πιο συγκεκριμένα το 1938, το 1939 και το 1940, ενώ το 1937, ολοκλήρωσε την παρουσία του στη συγκεκριμένη διοργάνωση καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση[5]. Το 1943, στο πλαίσιο διοργάνωσης κυπέλλου η οποία τελούσε υπό την αιγίδα της Ενώσεως Αθλητών, ηττήθηκε από την Παναχαϊκή με τελικό σκορ 1-0[5].

Το 1950, αριθμός ποδοσφαιριστών προερχόμενων από την ΑΕΚ Πατρών αποχώρησαν από τον σύλλογο, προκειμένου να ενταχθούν στον Ολυμπιακό Πατρών, με αποτέλεσμα την αγωνιστική ανεπάρκεια σε αριθμό παικτών από πλευράς ΑΕΚ Πατρών, καθώς και την αδυναμία δήλωσης συμμετοχής στην αμέσως επόμενη αγωνιστική περίοδο του τοπικού πρωταθλήματος λόγω του συγκεκριμένου γεγονότος[8]. Το 1960, αποφασίστηκε συγχώνευση με την Θύελλα Πατρών, η οποία, ωστόσο, κράτησε μόνο για χρονικό διάστημα δύο ετών, καθώς οι δύο σύλλογοι είχαν μεταξύ τους διαφωνίες αναφορικά με την ονομασία του νέου συλλόγου, καθώς η πλευρά της Θύελλας επιθυμούσε ως ονομασία το «Θυελλώδης Ολυμπιακός», ενώ η πλευρά του Ολυμπιακού επιθυμούσε ως ονομασία το «Ολυμπιακή Θύελλα», με αποτέλεσμα στο τοπικό πρωτάθλημα της Β΄ Εθνικής της αγωνιστικής περιόδου 1959-1960 ο σύλλογος να δηλώσει συμμετοχή ως «Ολυμπιακός» και σε εκείνο της περιόδου 1960-1961 ως «Θύελλα»[5].

Ο Ολυμπιακός κατέκτησε εκ νέου το πρωτάθλημα το 1950 και το 1960, καθώς και το 1965, κατάκτηση η οποία και υπήρξε η τελευταία χρονικά στην ιστορία του συλλόγου, ενώ το 1954 ηττήθηκε στον τελικό της διοργάνωσης απέναντι στην Παναχαϊκή[5]. Κατά τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου 1959-60, ο Ολυμπιακός Πατρών, μέσω των αγωνιστικών επιδόσεών του, πέτυχε να εξασφαλίσει, για πρώτη φορά στην ιστορία του, την συμμετοχή του σε εθνική κατηγορία πρωταθλήματος[5]. Στο εθνικό πρωτάθλημα της Β΄ Εθνικής Κατηγορίας, ο Ολυμπιακός αγωνίστηκε για, συνολικά, δύο αγωνιστικές περιόδους, πιο συγκεκριμένα το 1959-60 και το 1966-67[5].

Το 1967, προχώρησε σε συγχώνευση με τα υπόλοιπα αθλητικά σωματεία της Πάτρας, πιο συγκεκριμένα τους Ηρακλή, Προοδευτική, Θύελλα, Απόλλωνα, Πατραϊκό και Αχιλλέα, βάσει σχετικού υποχρεωτικού νόμου του καθεστώτος της Χούντας των Συνταγματαρχών, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του Α.Π.Σ. Πάτραι[5]. Το 1972, ο Ολυμπιακός ιδρύθηκε εκ νέου υπό την ονομασία «Ολυμπιακός Αγίου Γερασίμου», ενώ, το 1973, έπειτα από την πτώση του καθεστώτος της Χούντας των Συνταγματαρχών, ανέκτησε την προηγούμενη αρχική ονομασία του, αποτυγχάνοντας, ωστόσο, να διαδραματίσει, και πάλι, πρωταγωνιστικό ρόλο στο τοπικό ποδόσφαιρο της Αχαΐας, παραμένοντας, έως σήμερα, αγωνιζόμενος σε επίπεδο τοπικού πρωταθλήματος. Στο πρωτάθλημα της Α΄ Κατηγορίας του αχαϊκού τοπικού πρωταθλήματος αγωνίστηκε εκ νέου μεταξύ της αγωνιστικής περιόδου 1981-82 και 2002-03, καθώς και κατά τη διάρκεια της διετίας μεταξύ 2008-2010[5]. Σήμερα, ο σύλλογος αγωνίζεται στη Β΄ Κατηγορία του αχαϊκού τοπικού πρωταθλήματος.

Παλαιότερα, ο Ολυμπιακός Πατρών διέθετε δεύτερες και τρίτες ομάδες οι οποίες αγωνίζονταν στα τοπικά πρωταθλήματα της Β΄ και Γ΄ Κατηγορίας της ΕΠΣ Πατρών[5]. Συγκεκριμένα, η δεύτερη ομάδα του συλλόγου αριθμούσε, συνολικά, επτά συμμετοχές στο τοπικό πρωτάθλημα της Β΄ Κατηγορίας και τέσσερις σε εκείνο της Γ΄ Κατηγορίας[5], ενώ τρίτη ομάδα του συλλόγου αριθμούσε, συνολικά, έξι συμμετοχές στο τοπικό πρωτάθλημα της Γ΄ Κατηγορίας[5]. Συνολικά, ο Ολυμπιακός Πατρών αριθμεί 21 συμμετοχές στο θεσμό του Κυπέλλου Ελλάδος[5].

Συμμετοχές σε εθνικές κατηγορίες

Επεξεργασία
Σεζόν κατηγορία Θέση
1959-60 Β΄ Εθνική [5]
1966-67 Β΄ Εθνική 16η[5]

Τελικοί Κυπέλλων Αχαΐας για τον Ολυμπιακό

Επεξεργασία
Σεζόν Νικητής Αντίπαλος Αποτέλεσμα
1936-37 Παναιγιάλειος Γ.Σ. Ολυμπιακός Πατρών 2-2
4-3[5]
1937-38 Ολυμπιακός Πατρών Παναιτωλικός Γ.Φ.Σ. 3-2[5]
1938-39 Ολυμπιακός Πατρών Α.Π.Σ. Εθνικός 5-1[5]
1939-40 Ολυμπιακός Πατρών Παναχαϊκή Γ.Ε. 2-1[5]
1942-43 Παναχαϊκή Γ.Ε. Ολυμπιακός Πατρών 1-0[5]
1949-50 Ολυμπιακός Πατρών (με βαθμολογία) -[5]
1950-51 Ολυμπιακός Πατρών Παναχαϊκή Γ.Ε. 2-1[5]
1958-59 Ολυμπιακός Πατρών Μικτή Αστέρα/Δόξας 2-1[5]

Σημαντικοί παίκτες

Επεξεργασία

Από τον Ολυμπιακό ξεκίνησε το ποδόσφαιρο ο διεθνής Βασίλης Στραβοπόδης, ενώ την φανέλα του φόρεσαν οι Ανδρέας Μιχαλόπουλος, ο Νίκος Καραμανλής, ο Θέμης Ρήγας, ο Νικόλαος Πολυκράτης και άλλοι. Την περίοδο 1940-44 έπεσαν υπέρ της πατρίδος οι ποδοσφαιριστές και παράγοντες του Ολυμπιακού, Γιώργος Γιαννόπουλος, Ευάγγελος Ντούβας, Κωνσταντίνος Μανιάτης, Δημήτρης Αναστασάκης, Παναγιώτης Κουσίδης, Δημήτρης Ασατίδης και Σίμος Ελευθεριάδης[5].

Τίτλοι ποδοσφαιρικού τμήματος

Επεξεργασία
  • Πρωτάθλημα Αχαΐας: 1926, 1927, 1940, 1950, 1960, 1965
  • Κύπελλα Αχαΐας : 1938, 1939, 1940, 1943, 1950, 1951, 1959

Τμήμα Καλαθοσφαίρισης

Επεξεργασία

Το τμήμα καλαθοσφαίρισης ανδρών του Ολυμπιακού ιδρύθηκε το 1980[9] και συμμετείχε στο τοπικό πρωτάθλημα της Τ.Ε. Πατρών το 1981[10]. Πρώτοι παίκτες του Ολυμπιακού ήταν οι: Βιδάλης, Ιατρίδης, Κωνσταντινίδης, Παπαγιάννης, Τσιρώνης, Κακουλίδης, Γεωργούλης, Αθανασίου, Παναγιωτακόπουλος, Παυλίδης, Πολίτης, Λαμπρόπουλος Γιώργος, και λίγο αργότερα ο Πρέτζας, Τιτσιλιάνης, Φαρμάκης, Δημητριάδης, Λαμπρόπουλος Κώστας Σερέτης Γιάννης, Κλαουδάτος Κ.[9] . Πρώτος έφορος του τμήματος ήταν οΓιώργος Φλογεράς και πρώτος προπονητής ο Α. Κολλυρόπουλος[9].

Πρώτος επίσημος αγώνας στην ιστορία του Ολυμπιακού ήταν ο αγώνας κυπέλλου με τον Εθνικό Πατρών όπου μάλιστα νίκησε με 52-51[11]. Η ομάδα πρωταγωνίστησε στο πρωτάθλημα Πατρών ως την περίοδο 1984-85 όταν και υποβιβάστηκε στην Β' Κατηγορία[10].

Την περίοδο 1982-83 είχε αναλάβει την διοργάνωση του πρωταθλήματος η ΕΣΚΑ-Η όπου διοργάνωσε και κύπελλο. Αυτό το πρώτο κύπελλο το κατάκτησε ο Ολυμπιακός νικώντας στον τελικό την Απολλωνιάδα με 67-61[10]. Την ίδια χρονιά πρώτος σκόρερ του τοπικού πρωταθλήματος ήταν ο καλαθοσφαίρισης Αλέκος Δημητριάδης του Ολυμπιακού με 348 επιτυχημένους πόντους[10].

Τμήμα Χειροσφαίρισης

Επεξεργασία

Το τμήμα χάντμπολ των αντρών του Ολυμπιακού ιδρύθηκε το 1984. Έχει αγωνιστεί στην Β' Εθνική αρχικά και έπειτα σε όλες τι εθνικές κατηγορίες της χώρας, εκτός της Α1, από το 1984 έως το 2006. Το 2006 το τμήμα χάντμπολ, συγχωνεύτηκε με αυτό του Μινώταυρου Πάτρας παίρνοντας την ονομασία του δεύτερου.

  • Πρωτάθλημα Β' Εθνικής 2005

Τμήμα Πετοσφαίρισης

Επεξεργασία

Ο Ολυμπιακός διαθέτει τμήμα αντρών από το 1927 με παρουσίες στις εθνικές κατηγορίες. Το 2005 η ομάδα αγωνίζεται στην Α2 Κατηγορία.

Τμήμα γυναικών διατηρούσε ο Ολυμπιακός προπολεμικά, η εφημερίδα Αθλητική εβδομάς του 1928 αναφέρει φιλικά παιχνίδια του τμήματος με την Παναχαϊκή και τον Γ.Ο. Πατραΐδων, επίσης την ίδια χρονιά συμμετείχε στο τοπικό πρωτάθλημα Πατρών[12].

Τμήμα Υδατοσφαίρισης

Επεξεργασία

Ο Ολυμπιακός το 1928 ίδρυσε τμήμα υδατοσφαίρισης αντρών, επηρεασμένος από την Παναχαϊκή που ίδρυσε ανάλογο τμήμα, παίκτες του τμήματος αναφέρονται οι Δ. Συναδινός, Γ. Γρίβας, Γ. Κορωνάκης Αθ. Βλάχος , Κ. Κατσαρός κ.α.[13]. Τότε ένας εκ των ιδρυτών του Ολυμπιακού και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ολυμπιακού και της Παναχαικής ο διευθυντής του εργοστασίου Γκαζιού της πόλης Χάρυ Πουλόπουλος είχε ιδρύσει το 1927 τον Αχιλλέα Πατρών με τμήματα αποκλειστικά κολύμβησης και υδατοσφαίρισης και είχε προτείνει την ίδρυση του αντίστοιχου τμήματος της Παναχαϊκής[13].

Το τμήμα υδατοσφαίρισης του Ολυμπιακού έδωσε έναν και μοναδικό αγώνα τον Ιούλιο του 1928 με αντίπαλο την Παναχαϊκή όπου έχασε με 2-1[13]. Ο αγώνας έγινε στην παραλία του Μιντιλογλίου μπροστά στην εξέδρα Αργυρόπουλου, έκτοτε δεν αναφέρεται καμία δραστηριότητα στο τμήμα[13]. Οι Κατσαρός και Συναδινός το 1929 ήταν στα ιδρυτικά μέλη του Ν.Ο Πατρών ο οποίος με την ίδρυση του απορρόφησε τους παίκτες της Παναχαϊκής και του Ολυμπιακού[13].

Τμήμα Πυγμαχίας

Επεξεργασία

Το 1966 με πρωτοβουλία του πρωταθλητή Νίκου Δαρλαμήτσου ξεκίνησαν προσπάθειες για την δημιουργία πυγμαχικού τμήματος. Στο γήπεδο του συλλόγου στήθηκε ρινγκ και ξεκίνησαν προπονήσεις χωρίς η προσπάθεια να έχει συνέχεια τελικά[14].

 
Άποψη του αγωνιστικού χώρου του Γηπέδου Προσφυγικών, στην Πάτρα.

Έδρα του συλλόγου αποτελεί το Γήπεδο των Προσφυγικών, στην Πάτρα[3].

Το 1926, οι νεοαφιχθέντες πρόσφυγες προχώρησαν στην ενοικίαση ορισμένων οικοπέδων σε κοντινή απόσταση της εκκλησίας της Αγίας Φωτεινής, όπου και, στη συνέχεια, προχώρησαν στην ανέγερση του γηπέδου του νεοϊδρυθέντος συλλόγου του Ολυμπιακού, το οποίο εξακολουθεί και υφίσταται έως σήμερα υπό την ονομασία «Γήπεδο Προσφυγικών», αποτελώντας, παράλληλα, το τρίτο παλαιότερο ως προς την εναρκτήρια ημερομηνία χρήσης του γήπεδο στην Ελλάδα, μετά το Στάδιο Καραϊσκάκη και το Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης. Τα εγκαίνια του έλαβαν χώρα το 1927[5], έπειτα από χρονικό διάστημα δύο ετών μετά την ολοκλήρωση της ανέγερσής του και την έναρξη της χρησιμοποίησής του από τον σύλλογο, στο πλαίσιο αναμέτρησης με αντίπαλο τον Ολυμπιακό Πετραλώνων, όπου η πατραϊκή ομάδα επικράτησε με τελικό σκορ 4-1.

Επίσης, εντός του συγκεκριμένου γηπέδου έχουν λάβει χώρα αγώνες στίβου, ενώ, παράλληλα, έχει, κατά καιρούς, χρησιμοποιηθεί ως αγωνιστική έδρα, σχεδόν, από το σύνολο των ποδοσφαιρικών συλλόγων της πόλης της Πάτρας.

Από το 1984, αποτελεί ιδιοκτησία της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αχαΐας.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 Οικονομόπουλος 1994.
  2. «Οι εσωτερικοί του Ν.Ο.Π.». Πελοπόννησος: σελ. 4. 11 Ιουλίου 1957. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-05. https://web.archive.org/web/20160305054440/http://www.mouseiotipou.gr/arxeion-xml/pages/esiepi/internet/tekmiria-list?entipo=70946d62697f1e7683571826e98263e9&date_dia=11%2F08%2F1957&date_dia_from=&date_dia_to=&ar_filou=&etos_ekd=&perigrafh=&list-tekm-column-sort=date_dia&list-tekm-order-sort=desc&default=default. Ανακτήθηκε στις 2012-02-14. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Μπράτσος 2018.
  4. Νεολόγος Πατρών. 31 Δεκεμβρίου 1925. 
  5. 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 5,21 5,22 5,23 5,24 5,25 5,26 5,27 5,28 Σταθόπουλος 2010.
  6. 6,0 6,1 6,2 Οργανισμός Νεολαίας & Άθλησης Δήμου Πατρέων 2006.
  7. Νάσος Μπράτσος. «Η "Οδύσσεια" του Ολυμπιακού Πατρών στην Τουρκία το 1933». ertnews.gr. 
  8. 8,0 8,1 Εφημερίδα Πελοπόννησος, φύλλο 23 Ιουλίου 1957 αφιέρωμα στην ΑΕΚ
  9. 9,0 9,1 9,2 Πάτρα Σπορ. 22 Σεπτεμβρίου 1980. 
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Δημητριάδης 2012.
  11. Πάτρα Σπορ. 24 Νοεμβρίου 1980. 
  12. Αθλητική Εβδομάς Αρχειοθετήθηκε 2020-10-28 στο Wayback Machine., από την ψηφιακή βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Τόμπρος 2010.
  14. Σταθόπουλος 2014.
  • Οργανισμός Νεολαίας & Άθλησης Δήμου Πατρέων (2006). Λεύκωμα: 1880-1980, 100 χρόνια Πατραϊκό Ποδόσφαιρο. Πάτρα: Δήμος Πατρέων. 
  • Δημητριάδης, Αλέκος (2012). Πατραϊκό Μπάσκετ, μια διαδρομή μέσα στο χρόνο από το 1950 μέχρι το.... 2000 και πέρα. Πάτρα: Εκδόσεις Πελοπόννησος. ISBN 978-960-88372-3-2. 
  • Μπράτσος, Νάσος (16 Ιουνίου 2018). «Αθλητική κυψέλη από το 1925: Το ert.gr στα γραφεία του Ολυμπιακού Πατρών». www.ertnews.gr. ΕΡΤ. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2022. 
  • Οικονομόπουλος, Βασίλης, επιμ. (1994). «Ολυμπιακός». Πατρινό Αθλητικό Πανόραμα. Πάτρα: Εκδόσεις Πανόραμα. 
  • Σταθόπουλος, Τάσσος (2010). Αχαϊκό Ποδόσφαιρο. Εκατόν Είκοσι Χρόνια (1891-2010). Πάτρα: Εκδόσεις Πικραμένος. ISBN 9789606628276. 
  • Σταθόπουλος, Τάσσος (2014). Πατραϊκή Πυγμαχία. Μια ιστορία δόξας. Ενενήντα χρόνια (1925-2014). Πάτρα: Εκδόσεις Πικραμένος. ISBN 978-960-6628-60-3. 
  • Τόμπρος, Νίκος (2010). Ναυτικός Όμιλος Πατρών (1929-2009), 80 χρόνια χρυσής ιστορίας στον υγρό στίβο. Πάτρα: Ναυτικός Όμιλος Πατρών. ISBN 978-960-99443-0-4.