Βικιπαίδεια

Βισαλτία

αρχαία χώρα της Μακεδονίας

Η Βισαλτία ήταν αρχαία χώρα του θρακικού φύλου των Βισαλτών που αργότερα ενσωματώθηκε στη Μακεδονία, αλλά και πόλη (πρωτεύουσα) της περιοχής.[1] Αποτελούσε ανατολική συνέχεια της Κρηστωνίας και εκτεινόταν δυτικά του ποταμού Στρυμόνα, μεταξύ της Αμφίπολης και της Σιντικής Ηράκλειας, δηλαδή επί σημερινών περιοχών του Νομού Σερρών. Το βασίλειο των Βισαλτών παλαιότερα εκτεινόταν και σε ολόκληρη τη Χαλκιδική.

Η θέση της αρχαίας Βισαλτίας, βόρεια της ανατολικής πλευράς της Χαλκιδικής, κοντά στο Στρυμονικό κόλπο
Αρχαίο νόμισμα ιδιαίτερα σπάνιο, καθώς πρόκειται για ασημένιο οκτάδραχμο του οποίου η κοπή χρονολογείται στα 480 π.Χ. Ανήκει στο θρακικό βασίλειο της Βισαλτίας (περιοχή Σερρών σήμερα) και εκτιμάται πως κόπηκε από έναν δυνάστη με το όνομα Μοσσίς. Στη μια πλευρά του ασημένιου οκτάδραχμου εικονίζεται ένα άλογο και δίπλα ένας στρατιώτης που φέρει τόξο, ενώ διακρίνονται και ακόντια. Στην άλλη πλευρά δεσπόζει το έμβλημα του βασιλείου του Μοσσέως στη Βισαλτία. Το νόμισμα είχε κλαπεί (πιθανώτατα μετά από λαθρανασκαφή) και εντοπίσθηκε στο εξωτερικό το 2009. Μετά από ενέργειες του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, αναμένεται να επιστρέψει στην Ελλάδα το Σεπτέμβριο του 2015.

Οι Βισάλτες

Επεξεργασία

Ο Βισάλτης ήταν γιος του Ήλιου και της Γαίας, από τον οποίο πήρε και το όνομά της η χώρα και ο λαός που την κατοικούσε. Ο λαός αυτός, εκτός από τον Ηρόδοτο, αναφέρεται και από τον Θουκυδίδη, τον Διόδωρο, τον Πλίνιο και τον Πλούταρχο.
Οι Βισάλτες κατοικούσαν, σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, ανάμεσα στο βουνό Βερτίσκο και τον ποταμό Στρυμόνα. Από τα αρχαϊκά ακόμη χρόνια εκμεταλλεύτηκαν τα αργυρωχεία του Δυσώρου και έκοψαν αργυρά νομίσματα με την ελληνική επιγραφή «ΒΙΣΑΛΤΙΚΟΝ» (=βισαλτικών εθνών ή μετάλλων άργυρος) ή «ΒΙΣΑΛΤΙΚΟΣ» (=Βισαλτικός άργυρος). Στα μυθικά χρόνια η εξουσία τους εκτεινόταν στα νότια ως τη Χαλκιδική (Σιθωνία, Παλλήνη και Ακτή), όπου μαρτυρούνται (από τον Θουκυδίδη) υπολείμματά τους ως την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου. Ανατολικά πάλι έφτασαν να καταλάβουν, με τον βασιλιά τους Νάρι (ή Όναρι), την πόλη Καρδία της Θρακικής Χερσονήσου. Στους ιστορικούς χρόνους μαρτυρείται (από τον Λίβιο και τον Λυκόφρονα) η επέκτασή τους, για κάποια χρονικά διαστήματα, μέχρι το Νέστο ποταμό. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο οι κάτοικοι ορισμένων βισαλτικών πόλεων αναφέρονται ως φίλοι και σύμμαχοι των εμπολέμων (Αθηναίων και Σπαρτιατών). Φημίζονταν μάλιστα τόσο πολύ για τη γενναιότητά τους, ώστε ο τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας Περσέας στη μάχη της Πύδνας (το 168 π.Χ.) έχασε κάθε ελπίδα για τη νίκη, μόνο όταν πια εγκαταλείφτηκε και από τους Βισάλτες, τους «γενναιότατους άνδρες» (fortissimos viros), όπως τους χαρακτηρίζει ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος.[2]

Είχαν ανεπτυγμένη την θρησκευτικότητα, δημιούργησαν θρησκευτικές ιδέες και ήταν εργατικοί, πράγμα που μαρτυρείται από τον πλούτο που απέκτησαν. Είχαν, επίσης, ανεπτυγμένη την αγάπη τους προς την πατρίδα. Παρόλα αυτά, ήταν ειρηνικός λαός. Όμως, όπως όλοι οι Θράκες, δεν είχαν συναίσθηση της κοινωνικότητας και της κρατικής ενότητας, έτσι ώστε το κράτος τους να έχει τη δύναμη να επιβιώσει και να αντισταθεί στους ποικίλους εχθρούς της περιοχής και κυρίως τους Μακεδόνες.

Δύο είναι οι κεντρικοί πόλοι γύρω από τους οποίους στρέφεται η ζωή των Βισαλτών και η προσπάθειά τους προς την πρόοδο και την πολιτιστική ανάπτυξη. Ο Στρυμόνας που λατρευόταν ως θεός, θεωρούνταν θεϊκό δώρο και το λίκνο των Μαινάδων το Παγγαίο, αποτελεί το κέντρο της αινιγματικής λατρείας του Διονύσου. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα που συνέθεταν το χρώμα της κοινωνικής ζωής των Βισαλτών, ήταν ότι παρείχαν ελευθερία στις γυναίκες πριν από το γάμο, ενώ απαιτούσαν πίστη από αυτές όταν τις παντρεύονταν. Εκτός από αυτό, είχαν τη συνήθεια να πουλούν ως δούλους τα παιδιά τους και να εξαγοράζουν τις γυναίκες τους με πολλά χρήματα από τους γονείς τους. Χρησιμοποιούσαν πολύ τον οίνο που ήταν το ιερό ποτό του θεού Διονύσου. Καλλιεργούσαν τα αμπέλια και τα δημητριακά ενώ ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, την υλοτομία καθώς και την εξόρυξη χρυσού και αργύρου από τα ορυχεία, που τους έκανε πολύ πλούσιους. Πολύ διαδεδομένη ήταν και η καλλιέργεια της ελιάς.

Η Βισαλτία

Επεξεργασία

Αρχαίο Βασίλειο της Μακεδονίας, αντίπερα της Παλλήνης οικούντες κατά τον Πατριάρχη Φώτιο,[3] στην περιοχή του ποταμούΣτρυμόνα.[4] Πριν τον 5ο αιώνα π.Χ. αποτελούσε βασίλειο με τη γειτονική Κρηστωνία.[5].

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, κατά την εισβολή των Περσών, ο Βασιλιάς της Βισαλτίας αρνήθηκε να υποταγεί στον Ξέρξη και κατέφυγε στη Ροδόπη, στους δε έξη γιους του απαγόρευσε να εκστρατεύουν κατά της Ελλάδος στο πλευρό του Ξέρξη. Αυτοί όμως δεν άκουσαν την συμβουλή του πατέρα τους, και όταν μετά τη φυγή των Περσών ο βασιλιάς επανήλθε και τους βρήκε τους τιμώρησε βγάζοντας τους τα μάτια[6]. Το 479 π.Χ., μετά την υποχώρηση των Περσών (μάχη των Πλαταιών) ο Αλέξανδρος Α΄ της Μακεδονίας κατέλαβε τη Βισαλτία και την ενσωμάτωσε στη Μυγδονία. Από τα νομίσματα που κόπηκαν στη Βισαλτία και που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη έχουν βρεθεί πολλά οκτάδραχμα, τετράδραχμα με συνηθέστερη παράσταση γυμνού έφιππου που κρατά δύο δόρατα φορώντας καυσία (είδος μακεδονικού μάλλινου σκιαδίου με μεγάλους γύρους).[7]. Τα νομίσματα που κόπηκαν επί Αλεξάνδρου του Α΄ φέρουν το όνομά του. Λόγω του μεταλλευτικού πλούτου της περιοχής ο Περικλής έστειλε 1000 Αθηναίους αποίκους οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εκεί, αλλά αργότερα εκδιώχθηκαν από τους Μακεδόνες.

Στη μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ., στην οποία κρίθηκε η τύχη του Μακεδονικού Βασιλείου ενάντια στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι Βισάλτες πολέμησαν στο πλευρό του Περσέα. Τόσο πολύ διακρίθηκαν για την ανδρεία τους, ώστε ο Περσέας μετά την ήττα του, τότε μόνο απελπίστηκε τελείως, όταν τον εγκατέλειψαν και οι "ανδρείοι Βισάλτες".

Κατά τη ρωμαϊκή εποχή, τη Βισαλτία, που φημιζόταν για την εξαιρετική ευφορία του εδάφους της (Λίβιος, Στράβωνας), τη διέσχιζε μια διακλάδωση της Εγνατίας οδού, η οποία αποσπώταν από την Αμφίπολη και με βόρεια κατεύθυνση οδηγούσε στην Ηράκλεια Σιντική.Τα ρωμαϊκά Οδοιπορικά αναφέρουν στη διακλάδωση αυτή τους εξής τέσσερις ρωμαϊκούς σταθμούς : Trinlo (=αρχαία Τράγιλος), Graero ( κοντά στη σημερινή Τερπνή ), Arason (=αρχαία Άρωλος, κοντά στη σημερινή Νικόκλεια ) και Euporia (=αρχαία Ευπορία, στο σημερινό Καλόκαστρο).[8] Από την ίδια εποχή και συγκεκριμένα από την αυτοκρατορική περίοδο έχουμε αρκετές ενδιαφέρουσες επιγραφές που βρέθηκαν σε διάφορα σημεία της Βισαλτίας (Καλόκαστρο, Άμπελοι, Βέργη, Τερπνή, Ορέσκεια).[9]

Πόλεις

Επεξεργασία

Οι σημαντικότερες πόλεις ήταν η πρωτεύουσα Βισαλτία, η Άργιλος στον Στρυμονικό κόλπο, η Τράγιλος, η Βέργη, πατρίδα του κωμικού μυθιστοριογράφου Αντιφάνη του Θράκα, η Ευπορία, το Κερδύλιον απέναντι από την Ηδωνική Αμφίπολη, η Ορέσκεια ή Ορεσκία, η Όσσα παρά το Σωχό, η Άρρωλος και ο ρωμαϊκός σταθμός Graero.[10]

Πρωτεύουσα

Επεξεργασία

Για την αρχαία Βισαλτία και την πρωτεύουσά της ο Νιγριτινός ιστοριοδίφης Αστέριος Θηλυκός (Α.Θ.) δημοσίευσε το 1976 σχετικό άρθρο.[11]. Στο άρθρο αυτό [12] : α) Δίνεται η αναφορά του λεξικογράφου Στέφανου Βυζάντιου για τη Βισαλτία: «Βισαλτία πόλις καὶ χώρα Μακεδονίας ἀπὸ Βισάλτου τοῦ Ἡλίου καὶ τῆς Γῆς. Τὸ ἐθνικὸν Βισάλτης. Έστι καὶ Βισάλτης ποταμός· Τὸ ἐθνικὸν Βισάλτιος ἀφ’ οὗ Βισαλτία ἡ Χώρα». β) Δίνεται η αναφορά του ιστοριοδίφη Μαργ. Δήμτσα στα «πολίσματα» της αρχαίας Βισαλτίας, τα οποία ήταν: Η Όσσα, η Άργιλος, το Κερδύλιον, η Βισαλτία, η πρωτεύουσα της χώρας, αι Καλλίτεραι, η Ορέσκεια, η Ευπορία, η Βέργα. Αναφέρονται επιπλέον τα πολίσματα [13] Άρασον, Βενδύδια, Βρέα, Ιμέραιον, Τίντος (Τζίντζιος-Σιτοχώρι), Τράγιλος (Τραΐλιον). γ) Ο Α.Θ. επιχειρεί να προσδιορίσει τη θέση της πρωτεύουσας της αρχαίας Βισαλτίας, αναζητώντας μία αρχαία πόλη παρόχθια του άγνωστου μέχρι σήμερα ποταμού Βισάλτη που χύνεται στο Στρυμόνα. Αναφέρεται στους χείμαρρους Καστρόλακα, Εζοβίτη, Μεγάλο ρέμα (Γκουλιουμαρυάκα) και σε ό,τι έχουν βρεθεί κατά καιρούς δίπλα τους, ενώ παραλείπει τους χείμαρρους της Δυτικής Βισαλτίας. Αφού εκφράζει τις αμφιβολίες του για τη μια ή την άλλη εκδοχή, στο τέλος καταλήγει και πιθανολογεί για την ταυτότητα του αρχαίου ποταμού Βισάλτη και για τη θέση της πρωτεύουσας της αρχαίας Βισαλτίας, χωρίς να αποκλείει το ενδεχόμενο να βρίσκεται η αρχαία Βισαλτία σε άλλη θέση από αυτές που ερεύνησε, ανάμεσα στις οποίες είναι και «η αγροτική θέση Παλιόκαστρο Τερπνής». Ασχολήθηκαν όμως και άλλοι ερευνητές με το ίδιο ζήτημα [14] αναζητώντας να εντοπίσουν τον άγνωστο ποταμό Βισάλτη, που χύνονταν στον ποταμό Στρυμόνα. Αυτοί οι ερευνητές στηρίχτηκαν στο λάθος δεδομένο, ότι «Η περιοχή της Βισαλτίας έχει τέσσερις ποταμούς: Τον Κοπατσινό, Τον Μεγάλο Ποταμό (Γκολιάμα ρυάκα), τον Εζωβίτη (Εζιοβίτης και Εζοβίτη ρέμα) και Καστρόλακα» [15] διατυπώνοντας την υπόθεση για τον ποταμό Βισάλτη να είναι ο Καστρόλακας. Το λάθος τους οφείλεται πιθανώς στον αγγλικό χάρτη του 1909 που αναφέρει ως ποταμούς της Βισαλτίας μόνο αυτούς τους ποταμούς. Η παράλειψη του Α.Θ. να ασχοληθεί με τον ποταμό Χρυσορρόη της Νιγρίτας δεν οφειλόταν βέβαια στην άγνοια του ποταμού, όπως των άλλων ερευνητών, αλλά στο γεγονός ότι μέχρι τότε δεν υπήρχαν ενδείξεις για ύπαρξη παρόχθιων αρχαιοτήτων σ’ αυτόν. Παραλείφθηκε δηλαδή ο Χρυσορρόης της Νιγρίτας, που κάλυπτε τις προδιαγραφές που έθεσε στην έρευνά του ο Α.Θ., να χύνεται δηλαδή στον Στρυμόνα και να είναι ποταμός, όχι χείμαρρος, αφού μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα με συνεχή ροή νερού όλον τον χρόνο. Ήταν ο πιο σημαντικός ποταμός, κατά τη γνώμη μας, για την έρευνα, αφού ήταν γνωστός από την αρχαιότητα μέχρι και στις μέρες του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ως χρυσοφόρος ποταμός [16], που ο χρυσός του μαζί με αυτόν του Παγγαίου και της Ολυμπιάδας χρηματοδότησαν την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου [17]. Όταν γράφτηκε το άρθρο του Α.Θ., το 1976, δεν είχε αποκαλυφθεί ο αρχαίος οικισμός στο Παλιόκαστρο Τερπνής. Με τη δοκιμαστική τομή στο Παλιόκαστρο το 1985, που έφερε στο φως τμήμα οργανωμένου ρωμαϊκού οικισμού και την ανασκαφική έρευνα στην ίδια περιοχή που άρχισε το 1993, [18] αποκαλύφθηκαν αλλεπάλληλες οικοδομικές φάσεις, μετά από αντίστοιχες καταστροφές που είχε υποστεί η αρχαία πόλη από βαρβαρικές επιδρομές. Τότε τα δεδομένα στην έρευνα άλλαξαν ριζικά. Βρέθηκε αρχαίος οικισμός παρόχθιος σε ποταμό που χύνεται στον Στρυμόνα. Ό,τι δηλαδή αναζητούσε ο Α.Θ. για τη θέση της αρχαίας πόλης, της Βισαλτίας. Αν η ανασκαφή είχε γίνει πριν από το 1976, θεωρείται βέβαιο ότι ο Α.Θ. θα διατύπωνε ως πιθανότερη την εκδοχή, πως ο Χρυσορρόης είναι ο αρχαίος ποταμός Βισάλτης και ότι η αρχαία Βισαλτία βρίσκεται θαμμένη στα «Αρχαία της Τερπνής», σε μια από τις αλλεπάλληλες οικοδομικές φάσεις. Μένει βέβαια στην αρχαιολογική σκαπάνη να αποδείξει αν μια τέτοια εκδοχή είναι όντως βάσιμη.

Βασιλείς

Επεξεργασία

Από τα νομίσματα που έκοψαν οι βασιλείς της Βισαλτίας έχουν διασωθεί τα ονόματα τριών εξ αυτών:

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976 (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών), σ. 90-93. ISBN 960-7265-16-5.
  2. ↑ [2] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976 (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών), σ. 54-56. ISBN 960-7265-16-5.
  3. ↑ Φώτιος , Βιβλιοθήκη 186.134α
  4. ↑ Στράβων Υπέρ της Αμφιπόλεως Βισάλται και μέχρι πόλεως Ηρακλείας έχοντες αυλώνα εύκαρπον, ον διαρρεί ο Στρυμών ωρμημένος εκ των περί Ροδόπης Αγριάνων.. Γεωγραφικά 4,7α 1.36, «Παίονες δε περί τον Αξιόν ποταμόν και την καλουμένην δια τούτο Αμφαξίτιν, Ηδωνοί δε και Βισάλται την λοιπήν μέχρι Στρυμόνος…» Στράβων, Γεωγρ.7α.1.11.11
  5. ↑ Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 12.19 ( Βισάλται εις Καρδίην εστρατεύσαντο και ενίκησαν, ηγεμών δέ των Βισαλτέων ήν (Νάρις) - Όναρις)
  6. ↑ Λήμμα Βασαλτία, Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη, Αθήνα, 1928
  7. ↑ Αντώνιος Γιάνναρης, Μικρός Θησαυρός της ελληνικής γλώσσης, ήτοι επίτομον ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ εκ του τυπογραφείου των Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου 1888 τόμ Α. σ.1163
  8. ↑ [3] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, σ. 24, 117-119. ISBN 960-7265-16-5.
  9. ↑ D. C. Samsaris, La vallée du Bas-Strymon á l’ époque impériale (Contribution épigraphique á la topographie, l’ onomastique, l’ histoire et aux cultes de la province romaine de Macédoine), Δωδώνη 18(1989), τεύχ. 1, σ. 215-225, αρ. 1-23
  10. ↑ [4] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, σ. 103-119. ISBN 960-7265-16-5.
  11. ↑ Αστέριος Θηλυκός,. Η Βισαλτία, γύρω από τη θέση της πρωτεύουσας της ομώνυμης επαρχίας, Σερραϊκά Χρονικά, τόμος 7ος, 1976, σσ. 221-230, Έκδοση Ιστορικής Λαογραφικής Ε-ταιρείας Σερρών Μελενίκου, Αθήναι 1976.
  12. ↑ Νίκος Λ. Πασχαλούδης, Η Βισαλτία του χθες, Η ζωή στο αγροτικό περιβάλλον της Νιγρίτας και των χωριών της Βισαλτίας, Θεσσαλονίκη 2013, σσ. 23-24, Έκδοση Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Νιγρίτας, Συλλόγου Νιγριτινών Θεσσαλονίκης «Ο Βισάλτης», Συλλόγου Νιγριτινών και Βισαλτινών Αττικής «Ο Βισάλτης», Συλλόγου Τερπνιωτών Θεσσαλονίκης «Η Τερπνή», Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νιγρίτας, ISBN 978-618-80491-0-9.
  13. ↑ Γιώργος Καφταντζής, Ιστορία της πόλεως Σερρών και της περιφερείας της, τ. 2ος σσ. 123-147, Σέρρες, 1972,
  14. ↑ Απόστολος Αθ. Γλαβίνας, εισήγηση στο Β΄ Επιστημονικό Συμπόσιο, Νιγρίτα 17-20 Οκτωβρίου 1996, «Η ΝΙΓΡΙΤΑ – Η ΒΙΣΑΛΤΙΑ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ» με θέμα: Στις δυο πλευρές του μεγάλου ποταμού, σσ. 133-161, William-Martin Leak σσ. 144, 147, Kiepert και Tomaschek σ. 154.
  15. ↑ Ό. π., σ. 149.
  16. ↑ α) Νίκος Λ. Πασχαλούδης, Η Τερπνή, Αναφορές στο χθες και το σήμερα, έκδοση του Συλλόγου Τερπνιωτών Θεσσαλονίκης «Η ΤΕΡΠΝΗ», Θεσσαλονίκη 2012, σσ.24 και 218. β) Νίκος Λ. Πασχαλούδης, Παραδοσιακά επαγγέλματα στη Νιγρίτα και την Τερπνή, έκδοση Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Νιγρίτας, Θεσσαλονίκη 2014, σσ. 169-171.
  17. ↑ Κωνσταντίνος Σιαμάκης, Τερπνή, έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Τερπνής, Θεσσαλονίκη, σ. 12. «…[Ο βασιλιάς της αρχαίας Βισαλτίας Ρήσος] ήταν ο πλυσιώτερος βασιλιάς του τρωικού πολέμου γιατί η χώρα του είχε τρεις τουλάχιστο περιοχές χρυσορυχείωνˑ μία στους δύο χειμάρρους [ο Σαρπουβνός και αυτός δυτικά της σημερινής Τερπνής], που έχουν ανάμεσά τους την αρχαία Τερπνή, το Παλιόκαστρο, μία στο Παγγαίο …, και μία στην Ολυμπιάδα. Απ’ αυτόν το χρυσό του τόπου μας οι βασιλιάδες της Μακεδονίας Φίλιππος και Μ. Αλέξανδρος έκοψαν το πρώτο χρυσό ελληνικό νόμισμα, “τον χρυσούν στατήρα”…με αυτόν τον χρυσό του τόπου μας πληρώθηκαν οι δαπάνες της κοσμοϊστορικής εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδου…».
  18. ↑ Μαριάνα Καραμπέρη, εισήγηση στο Β΄ Επιστημονικό Συμπόσιο, Νιγρίτα 17-20 Οκτωβρίου 1996, Η Νιγρίτα-Η Βισαλτία διά μέσου της Ιστορίας, με θέμα: Ανασκαφική έρευνα στην Τερπνή Σερρών, σσ. 311-319.

Πηγές

Επεξεργασία
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica", τομ.14ος, σελ.369.


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βισαλτία&oldid=9619419"