Βλαντιμίρ Βετρόφ

Ο Βλαντιμίρ Ιππολίτοβιτς Βετρόφ (Ρωσικά: Владимир Ипполитович Ветров, 10 Οκτωβρίου 1932 - 23 Ιανουαρίου 1985) ήταν υψηλόβαθμος αξιωματούχος της KGB που κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου διοχέτευσε πολύτιμες πληροφορίες στη Γαλλία και το ΝΑΤΟ σχετικά με κρυφό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ένωσης που στόχευε στην απόκτηση πληροφοριών προηγμένης επιστήμης και τεχνολογίας από τη Δύση.

Βλαντιμίρ Βετρόφ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Владимир Ипполитович Ветров (Ρωσικά)
Γέννηση	10  Οκτωβρίου 1932 Μόσχα
Θάνατος	23  Ιανουαρίου 1985 Μόσχα
Συνθήκες θανάτου	θανατική ποινή
Ψευδώνυμο	Farewell
Χώρα πολιτογράφησης	Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Ρωσικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Ρωσικά
Σπουδές	Κρατικό τεχνικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας - Μπάουμαν
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	mole
Ποινική κατάσταση
Κατηγορίες εγκλήματος	δολοφονία εσχάτη προδοσία (θανατική ποινή) κατασκοπεία
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	αντισυνταγματάρχης

Η Γαλλική Υπηρεσία Πληροφοριών DST, με την οποία συνεργάστηκε, του έδωσε το κωδικό όνομα Farewell, με το οποίο ήταν γνωστός σε όλες τις υπηρεσίες πληροφοριών του ΝΑΤΟ. Ως κωδικό όνομα επιλέχθηκε αγγλική λέξη, έτσι ώστε η KGB, εάν το μάθαινε, να υποθέσει ότι εργάζονταν για τη CIA.

Η ιστορία του προσαρμόστηκε μυθιστορηματικά στη γαλλική ταινία Υπόθεση Farewell (2009), με πρωταγωνιστές τους Γκιγιώμ Κανέ και Εμίρ Κουστουρίτσα.

Βιογραφία

Ο Βλαντιμίρ Βετρόφ γεννήθηκε το 1932 και μεγάλωσε στη Σοβιετική Ένωση. Σπούδασε ηλεκτρονική μηχανική και μετά τις σπουδές του στρατολογήθηκε από την KGB.

Έζησε στη Γαλλία για πέντε χρόνια, από το 1965 όταν τοποθετήθηκε στην Πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης στο Παρίσι, στο τμήμα ανάπτυξης του σοβιετικού εμπορίου με τη Γαλλία. Στρατολόγησε πράκτορες που του παρείχαν πληροφορίες προηγμένης επιστήμης και τεχνολογίας που χρειαζόταν η Σοβιετική Ένωση και είχε επαφές με Γάλλους μηχανικούς για να αποκτήσει, επ' αμοιβή, εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας που απαγορεύονταν η εξαγωγή τους. Στη Γαλλία, γνωρίστηκε με τον Ζακ Πρεβό, μηχανικό που εργάζονταν στην εταιρεία Thomson-CSF. Ο Βετρόφ επέστρεψε στη Μόσχα στο τέλος της υπηρεσίας του, με ενδιάμεση θέση στο Μόντρεαλ, αν και από εκεί ανακλήθηκε πρόωρα για λόγους που είναι ασαφείς.

Ανέβηκε στην ιεραρχία, επιθεωρώντας την τελική αξιολόγηση των πληροφοριών που συλλέγονταν από πράκτορες της Γραμμής Χ (το πρόγραμμα της KGB για υποκλοπή τεχνολογικών πληροφοριών) σε όλο τον κόσμο, και διαβίβαζε τις πληροφορίες στους επιστήμονες εντός της Σοβιετικής Ένωσης. Απογοητευμένος όλο και περισσότερο από το κομμουνιστικό σύστημα, αποφάσισε να διαρρεύσει σημαντικά κρατικά μυστικά στη Δύση για καθαρά ιδεολογικούς λόγους, αν και τελικά κάποτε απρόθυμα δέχτηκε 25.500 ρούβλια (περίπου ισοδύναμα με 4 χρόνια του μισθού του). Στα τέλη του 1980 ή στις αρχές του 1981, επικοινώνησε με τον Ζακ Πρεβό, που τότε εργαζόταν στη Ρωσία, ο οποίος λειτούργησε ως σύνδεσμος με τη Γαλλική Υπηρεσία Πληροφοριών DST, και πρόσφερε τις υπηρεσίες του στη Δύση. Δεν ζήτησε καμία αμοιβή και δεν ήθελε να αυτομολήσει στη Δύση, τα κίνητρά του ήταν η απογοήτευση από το σοβιετικό σύστημα και μια προσωπική μνησικακία εναντίον των ανωτέρων του. «Αυτή η ολοκληρωτική τάξη συνθλίβει τα άτομα και προωθεί τη διαφωνία μεταξύ των ανθρώπων», έγραψε ο Βετρόφ.

Μεταξύ της άνοιξης του 1981 και των αρχών του 1982, ο Βετρόφ, με το κωδικό όνομα Farewell, έδωσε στο DST σχεδόν 4.000 μυστικά έγγραφα, στα οποία περιλαμβάνονταν η πλήρης επίσημη λίστα 250 αξιωματούχων της Γραμμής Χ που ήταν τοποθετημένοι ως ακόλουθοι σε πρεσβείες σε όλο τον κόσμο, προκαλώντας κατάρρευση της σοβιετικής κατασκοπείας και της προσπάθειας απόκτησης επιστημονικών, βιομηχανικών και τεχνολογικών πληροφοριών από τη Δύση. Μία έκθεση αναφέρει ότι οι πληροφορίες που παρείχε ο Βετρόφ «εξουδετέρωσαν 422 αξιωματικούς της KGB και 54 δυτικούς πράκτορες (σοβιετικοί διπλοί πράκτορες) που εργάζονταν για την KGB και το μπλοκ της ΕΣΣΔ».

Οι πληροφορίες που έλαβε η DST επέτρεψαν στη Γαλλία να απελάσει 47 πράκτορες της KGB από τη Γαλλία στις 5 Απριλίου 1983.

Σύλληψη και εκτέλεση

Τον Φεβρουάριο του 1982, σε μια περίοδο απομάκρυνσης που επιβλήθηκε από τους Γάλλους, οι οποίοι φοβήθηκαν την ανακάλυψή του λόγω υπερβολικών επαφών, μετά από μεγάλη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, ο Βετρόφ προσπάθησε να μαχαιρώσει την ερωμένη του κατά τη διάρκεια διαφωνίας στο αυτοκίνητό του. Όταν ένας άντρας χτύπησε το παράθυρο του αυτοκινήτου, ο Βετρόφ πίστεψε ότι είχε ανακαλυφθεί η κατασκοπεία του, οπότε τον μαχαίρωσε και τον σκότωσε. Ο Βετρόφ συνελήφθη, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 12 ετών το φθινόπωρο του 1982.

Ενώ ήταν στη φυλακή, ο Βετρόφ αποκάλυψε απρόσεκτα σε επιστολές ότι είχε εμπλακεί σε «κάτι μεγάλο» πριν πάει στη φυλακή. Η KGB ανακάλυψε τελικά ότι ήταν διπλός πράκτορας. Ως μέρος της ομολογίας του, ο Βετρόφ έγραψε μια πύρινη καταγγελία για το σοβιετικό σύστημα, «Η εξομολόγηση ενός προδότη». Η KGB υποσχέθηκε ότι δεν θα εκτελεστεί αν ομολογούσε. Ο Βετρόφ ομολόγησε αλλά κατηγορήθηκε για προδοσία, καταδικάστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο και εκτελέστηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1985 στο υπόγειο της φυλακής Λεφόρτοβο στη Μόσχα.

Εξάρθρωση του κατασκοπευτικού δικτύου

Οι πληροφορίες που παρείχε ο Βετρόφ επέτρεψαν στις δυτικές χώρες να εκδιώξουν περίπου 150 σοβιετικούς τεχνολογικούς κατασκόπους σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των 47 που αναφέρθηκαν παραπάνω, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονταν από τη Γραμμή Χ. Αυτό προκάλεσε την κατάρρευση του προγράμματος υποκλοπής τεχνολογικών πληροφοριών των Σοβιετικών σε μια εποχή που ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη. Οι Αμερικανοί άρχισαν μια επιχείρηση εξαπάτησης, τροφοδοτώντας τους Σοβιετικούς με εσφαλμένα ή παραπλανητικά δεδομένα.

Οι πληροφορίες του οδήγησαν στη σύλληψη του κατασκόπου Ντίτερ Γκέρχαρτ, ανώτερου αξιωματούχου του Νοτιοαφρικανικού Ναυτικού, κατασκόπου των Σοβιετικών για 20 χρόνια. Ο Βετρόφ παρείχε επίσης πληροφορίες που υπαινίσσονταν ένα πολωνικό πραξικόπημα (τελικά ήταν αυτό του Βόιτσεχ Γιαρουζέλσκι). Ισχυρίζονταν επίσης ότι υπήρχε σχέση μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της απόπειρας δολοφονίας του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β'.

Βιβλίο, ντοκιμαντέρ και ταινία

• Η ιστορία του Βλαντιμίρ Βετρόφ ενέπνευσε το βιβλίο Bonjour Farewell: La Vérité sur la Taupe Française du KGB (Καλημέρα Farewell: Η αλήθεια για τον Γάλλο διπλό πράκτορα της KGB, 1997) του Σεργκέι Κοστίν.
• Το 1991, το ντοκυμαντέρ των Ερβέ Μπρυσινί και Ντομινίκ Τιερς La Taupe (L'Affaire Farewell) (Γαλλία, ΕΣΣΔ, 47 λεπτά), Βραβείο Albert-Londres 1991.
• Το 2008, ο Ζαν-Φρανσουά Ντελασύς σκηνοθέτησε το L'affaire Farewell, ένα γαλλο-καναδικό ντοκιμαντέρ σε 2 επεισόδια των 54 λεπτών το καθένα. Αυτό το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε σαν μια ταινία κατασκοπείας, στην οποία υπάρχουν και συνεντεύξεις με τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της εποχής που ζούσαν ακόμη: διευθυντές Κυβερνητικών οργανισμών, Υπηρεσιών Πληροφοριών της DST, της CIA, ακόμη και της πρώην KGB, καθώς και διάφορες βασικές προσωπικότητες της υπόθεσης όπως ο Ζακ Πρεβό κ.λπ.
• Τον Σεπτέμβριο του 2009, ο Κριστιάν Καριόν σκηνοθέτησε την ταινίαΥπόθεση Farewell με τον Εμίρ Κουστουρίτσα στο ρόλο του Βλαντιμίρ Βετρόφ (Σεργκέι Γκριγκόριεφ στην ταινία) και τον Γκιγιώμ Κανέ στον φανταστικό χαρακτήρα του Πιέρ Φρομάν.
• Το 2019, η Michelle Fines γύρισε το ντοκιμαντέρ Farewell, l'espion qui aimait la France (Farewell, ο κατάσκοπος που αγαπούσε τη Γαλλία), το οποίο «αποκρυπτογραφεί αυτήν την υπόθεση που διδάσκεται ακόμη στους επίδοξους κατασκόπους».