Βοστόκ 1
Το Βοστόκ 1 (ρωσικά: ВΟCΤOK-1, που σημαίνει Ανατολή 1) ήταν η πρώτη διαστημική πτήση του προγράμματος Βοστόκ και η πρώτη επανδρωμένη διαστημική πτήση στην ιστορία. Το διαστημικό σκάφος Βοστόκ 3ΚΑ εκτοξεύθηκε στις 12 Απριλίου του 1961 με τον Σοβιετικό κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν, ο οποίος έγινε ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο Διάστημα.
| Βοστόκ 1 | |
|---|---|
 | |
| Οργανισμός | Σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα |
| Χαρακτηριστικά αποστολής | |
| Πύραυλος φορέας | Vostok-K και Vostok |
| Ημερομηνία εκτόξευσης | 12 Απριλίου 1961 |
| Τόπος εκτόξευσης | Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ και εξέδρα εκτόξευσης Γκαγκάριν |
| COSPAR ID | 1961-012A |
| Μάζα | 4.725 κιλά |
| δεδομένα () | |
Η πτήση ήταν μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος και θεωρείται ορόσημο στον τότε διαστημικό αγώνα μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, τόσο στην κούρσα για την πρωτιά, όσο και στο γεγονός ότι πυροδότησε επείγουσα αμερικανική αντίδραση, που μάλιστα εκδηλώθηκε και επίσημα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι. Η πρώτη επανδρωμένη τροχιακή πτήση των ΗΠΑ, γνωστή επίσημα ως Mercury-Atlas 6 (MA-6), πραγματοποιήθηκε δέκα μήνες αργότερα, στις 20 Φεβρουαρίου 1962, με τον Τζον Γκλεν.
Η επίσημη σοβιετική ονομασία για την αποστολή ήταν Βοστόκ σκέτο, χωρίς την προσθήκη του αριθμού 1. Ωστόσο, για να αποφευχθεί η σύγχυση, η πτήση αναφέρεται συνήθως διεθνώς ως Vostok 1.
Η πτήση
ΕπεξεργασίαΗ διαστημική πτήση του Βοστόκ 1 ήταν σε ελλειπτική τροχιά και έφτασε σε μέγιστο ύψος τροχιάς (απόγειο) τα 327 χιλιόμετρα (203 μίλια) και ελάχιστο ύψος τροχιάς (περίγειο) τα 181 χιλιόμετρα (112 μίλια), και περιλάμβανε μία μόνο τροχιά γύρω από τη Γη. Ως αποτέλεσμα, είναι και η συντομότερη επανδρωμένη τροχιακή πτήση που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η διαστημική πτήση διήρκεσε 108 λεπτά από την εκτόξευση μέχρι την προσγείωση, από τις 06:07 έως τις 07:55 η ώρα,[1] αλλά τελικώς, στη σύγχρονη ιστορία, απεδείχθη ότι διήρκησε από τις 06:06:59 έως τις 07:53 η ώρα.[2][3] Όπως είχε προγραμματιστεί, ο Γκαγκάριν έπεσε με αλεξίπτωτο στο έδαφος χωριστά από το διαστημικό σκάφος του, αφού εκτινάχθηκε σε ύψος 7.000 μέτρων, καθώς με την τότε τεχνολογία η προσγείωση της κάψουλας θα ήταν ιδιαίτερα σκληρή για τον κοσμοναύτη, έστω και με αλεξίπτωτο στο ίδιο το σκάφος. Λόγω της μυστικότητας του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος εκείνη την εποχή, όμως, πολλά στοιχεία της διαστημικής πτήσης ήρθαν στο φως δεκαετίες αργότερα και πολλές λεπτομέρειες που είχαν αρχικά δημοσιευθεί στον Τύπο και είχαν μετά αποτυπωθεί και στα ντοκιμαντέρ και στα βιβλία, αποδείχθηκαν ότι ήταν ψευδείς.
Μόλις ξημέρωσε η 14η Απριλίου, ο Γιούρι Γκαγκάριν πέταξε στη Μόσχα με μια μικρή ομάδα αξιωματούχων και ανταποκριτών, όπου πραγματοποιήθηκαν οι επίσημοι εορτασμοί της επιστροφής του. Όταν προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Βνούκοβο, είχε συγκεντρωθεί στους δρόμους της Μόσχας το μεγαλύτερο πλήθος που είχε συμβεί μετά τους εορτασμούς της στρατιωτικής νίκης της χώρας το 1945. Στον Γκαγκάριν απονεμήθηκε ο τίτλος του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης. Επιπλέον, έλαβε τον τίτλο του Πιλότος-κοσμοναύτης της ΕΣΣΔ, ο οποίος δημιουργήθηκε στις 14 Απριλίου του 1961, με απόφαση του Προέδρου του Ανώτατου Σοβιέτ της Σοβιετικής Ένωσης με την ευκαιρία της πτήσης του Γκαγκάριν (στις 20 Μαρτίου 1992, αντικαταστάθηκε από τον τιμητικό τίτλο Πιλότου-κοσμοναύτη της Ρωσικής Ομοσπονδίας). Μια αυτοκινητοπομπή συνόδευσε τον Γκαγκάριν στην Κόκκινη Πλατεία, όπου είχαν συγκεντρωθεί σοβιετικοί ηγέτες του κόμματος όπως ο Νικίτα Χρουστσόφ, ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ και ο Φρολ Κοζλόφ, εκτός από τα μέλη του διαστημικού προγράμματος.
Αν και ο Γκαγκάριν ήθελε να ξαναπετάξει στο διάστημα, ωστόσο λόγω της ιστορικής του επιτυχίας θεωρήθηκε εθνικό κεφάλαιο, και για τον φόβο τυχόν ατυχήματος δεν του επετράπη να συμμετάσχει ξανά σε διαστημική πτήση (κάτι ανάλογο έγινε και με τον Τζον Γκλεν, τον πρώτο Αμερικανό που βγήκε στο διάστημα, το 1962, που ξαναπέταξε μόνο στα βαθιά του γεράματα, σε ηλικία 77 ετών). Ο Γκαγκάριν θα μπορούσε στο εξής να πετάει μόνο αεροπλάνα, και μόνο με τη συνοδεία δεύτερου πιλότου. Από την άλλη όμως, μετά από μια παγκόσμια περιοδεία (μεταξύ αυτών και στην Αθήνα, στις 12 Φεβρουαρίου 1962), ξαναγύρισε στο διαστημικό πρόγραμμα της Ε.Σ.Σ.Δ. Εκτός από κοσμοναύτης, ανέλαβε και εκπαιδευτής και σύμβουλος στο σχεδιασμό των επανδρωμένων σκαφών Βοσχόντ και Σογιούζ, και της Σοβιετικής προσπάθειας για την κατάκτηση της Σελήνης. Ασχολήθηκε ακόμα με τα προκαταρκτικά σχέδια ενός επαναχρησιμοποιούμενου διαστημοπλάνου.
Αμερικανικές αντιδράσεις
ΕπεξεργασίαΣτις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η επιτυχημένη τροχιά του Βοστόκ 1 πυροδότησε παρόμοιες αντιδράσεις - σοκ με αυτές που είχαν συμβεί μετά την εκτόξευση του πρώτου στην ιστορία τεχνητού δορυφόρου, του σοβιετικού Σπούτνικ 1, τέσσερα χρόνια νωρίτερα, στις 4 Οκτωβρίου 1957. Για τον λόγο αυτό, οι αμερικανικές αντιδράσεις του 1961 ονομάζονται επίσης και «Gagarin shock» («σοκ Γκαγκάριν»).
Οι αμερικανικές υπηρεσίες εξωτερικών πληροφοριών, λόγω της μυστικότητας του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος εκείνη την εποχή, δεν είχαν πληροφορηθεί έγκαιρα τι επρόκειτο να συμβεί. Η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (Central Intelligence Agency, CIA) έλαβε ενδείξεις για επικείμενη επανδρωμένη πτήση μόλις λίγες ημέρες πριν από την εκτόξευση του Βοστόκ 1. Στα 20 λεπτά μετά την έναρξη της πτήσης, ένας σταθμός της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (National Security Agency, NSA) στην Αλάσκα μπόρεσε να λάβει τηλεοπτικά σήματα από το διαστημικό σκάφος Βοστόκ 1, τα οποία έδειξαν τον Γκαγκάριν στην καμπίνα του. Η είδηση μεταδόθηκε στα κεντρικά γραφεία της CIA στην Ουάσιγκτον, όπου προετοιμαζόταν έκθεση για τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι.
«Κανείς δεν είναι πιο κουρασμένος από εμένα [να βλέπω τις Ηνωμένες Πολιτείες δεύτερες πίσω από τους σοβιετικούς θριάμβους]. Ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να υλοποιήσουμε τις προσπάθειές μας φέτος, αλλά είμαστε πίσω. Τα νέα θα χειροτερέψουν πριν βελτιωθούν και θα χρειαστεί λίγος χρόνος για να προλάβουμε».
Δήλωση του Προέδρου των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι.
Συνέπειες
ΕπεξεργασίαΗ πτήση του Γκαγκάριν ήρθε σε μια εποχή που μαινόταν ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, οι οποίες είχαν εμπλακεί σε μια ιδεολογική σύγκρουση σε παγκόσμια κλίμακα: η κατάκτηση του διαστήματος έγινε πεδίο ανταγωνισμού, καθώς και σημαντικό, αν όχι ζωτικό, ζήτημα και για τις δύο υπερδυνάμεις. Τα πρώτα χρόνια, ο διαστημικός αγώνας κυριαρχήθηκε από τους Σοβιετικούς, νικώντας τους Αμερικανούς αντιπάλους τους με επιτυχίες από το 1957 με την εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου, Σπούτνικ 1, και στη συνέχεια το 1961 με την πρώτη επανδρωμένη διαστημική πτήση, με το Βοστόκ 1. Για την αποστολή ενός ανθρώπου στο διάστημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ηττήθηκαν για άλλη μια φορά από τους Σοβιετικούς.
Ως αποτέλεσμα, μετά την πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν, θα σπεύσουν να επαναλάβουν αυτή την επιτυχία. Λιγότερο από έναν μήνα μετά το Βοστόκ 1, ο Άλαν Σέπαρντ ολοκλήρωσε την πτήση του ως μέρος της αποστολής Mercury-Redstone 3. Η πτήση αυτή, ωστόσο, ήταν μόνο μια υποτροχιακή πτήση, ενώ ο Γκαγκάριν είχε ολοκληρώσει μια τροχιά. Τελικώς, η καθοριστική νίκη για τους Αμερικανούς ήρθε στις 21 Ιουλίου 1969, με την επιτυχία της πτήσης Απόλλων 11, που προσεδάφισε τους πρώτους δύο ανθρώπους στη Σελήνη, τους Αμερικανούς Νηλ Άρμστρονγκ και Έντουιν Μπαζ Όλντριν. Η κατάκτηση της Σελήνης έβαλε τέλος στην κούρσα του διαστήματος (Space Race) ανάμεσα στις δυο υπερδυνάμεις της εποχής.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Aviation and Space World Records». Fédération Aéronautique Internationale (FAI). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις Ιουλίου 26, 2009. Ανακτήθηκε στις Μαρτίου 12, 2009.
- ↑ «Spaceflight mission report: Vostok 1». Spacefacts. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2020.
- ↑ «The Vostok (3A No. 3) mission». Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2020.
Gagarin's mission lasted 106 minutes, not 108 minutes, the duration that was reported for 50 years and even made book titles.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Burgess, Colin· Hall, Rex (2 Ιουνίου 2010). The first Soviet cosmonaut team: their lives, legacy, and historical impact. Praxis. σελ. 356. ISBN 978-0-387-84823-5.
- Hall, Rex· Shayler, David (18 Μαΐου 2001). The rocket men: Vostok & Voskhod, the first Soviet manned spaceflights. Springer. σελ. 350. ISBN 1-85233-391-X.
- Pervushin, Anton (2011). 108 минут, изменившие мир [108 minutes which changed the world] (στα Ρωσικά). Eksmo. ISBN 978-5-699-48001-2.
- Asif A. Siddiqi: Challenge to Apollo: The Soviet Union and the space race, 1945–1974. NASA SP-2000-4408, 2000
- Dennis Newkirk: Almanac of Soviet Manned Space Flight. Gulf Publishing Company, Houston 1990
- Peter Stache: Kedr ruft Sarja – Tonbandaufzeichnungen vom ersten bemannten Weltraumflug. In: Peter Bork (Hrsg.): Fliegerkalender der DDR 1986. Militärverlag der DDR, Berlin 1985, S. 27–35
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Gagarin's Start στο YouTube – short video by Roscosmos including the preparation, Gagarin's flight, and Gagarin back on Earth.
- The First Man In Space – NASA/JPL translation of Soviet Radio and Newspaper Reports – May 1, 1961.
- An analysis of the flight of Vostok 1 – Sven Grahn.
- (in ρωσική) transcript of Gagarin's radio conversations with ground stations, starting 2hrs before launch, and other related documents.
- Siddiqi, Asif (επιμ.). «Yuri Gagarin & the First Human Space Flight».
- Collection of American newspapers featuring Gagarin's flight.