Γιούρι Γκαγκάριν

Σοβιετικός κοσμοναύτης και πιλότος, ο πρώτος άνθρωπος που πέταξε στο διάστημα

Ο Γιούρι Γκαγκάριν (ρωσικά: Юрий Алексеевич Гагарин‎‎, 9 Μαρτίου 193427 Μαρτίου 1968[12]) ήταν Σοβιετικός κοσμοναύτης που, στις 12 Απριλίου του 1961, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Γιούρι Γκαγκάριν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Юрий Алексеевич Гагарин (Ρωσικά)
Γέννηση9  Μαρτίου 1934[1][2][3]
Κλούσινο[4]
Θάνατος27  Μαρτίου 1968[1][2][3]
Νοβοσιόλοβο
Αιτία θανάτουαεροπορικό δυστύχημα
Τόπος ταφήςΝεκρόπολη Τείχους του Κρεμλίνου
ΚατοικίαΈνωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Χώρα πολιτογράφησηςΈνωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Ύψος1,65 m, 1,57 m Edit this on Wikidata
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΡωσικά[5][6]
ΣπουδέςΚολέγιο Γιούρι Γκαγκάριν (Σαράτοφ) (από 1951)
Σχολή Πιλότων Στρατιωτικής Αεροπορίας του Αρινμπούρκ (1955–1957)
Ακαδημία Μηχανικών Πολεμικής Αεροπορίας Ζουκόφσκι (1961–1968)[7]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααεροπόρος
αστροναύτης[8]
αξιωματικός
πολιτικός
εξερευνητής[9]
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΚομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΒαλεντίνα Ιβάνοφνα Γκαγκάρινα
ΤέκναΓιέλενα Γκαγκάρινα
Γκαλίνα Γιούριεφνα Γκαγκάρινα
ΓονείςΑλεξέι Γκαγκάριν και Άννα Γκαγκάρινα
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςσυνταγματάρχης, ποντπολκόβνικ, Ταγματάρχης, πρωθυπολοχαγός και Υπολοχαγός/Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών Γιούρι Γκαρκάριν και Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμέλος του Ανώτατου Σοβιέτ της Σοβιετικής Ένωσης
ΒραβεύσειςΉρωας της Σοβιετικής Ένωσης (14  Απριλίου 1961)
τάγμα του Λένιν (14  Απριλίου 1961)
Πιλότος-κοσμοναύτης της ΕΣΣΔ (27  Ιουνίου 1961)
Hero of Socialist Labour of Czechoslovakia (29  Απριλίου 1961)
Hero of Socialist Labour (24  Μαΐου 1961)
τάγμα του Γκεόργκι Ντιμιτρόφ (24  Μαΐου 1961)
τάγμα του Σταυρού του Γκρούνβαλντ, 1η τάξη (20  Ιουνίου 1961)
τάγμα της σημαίας της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας (21  Αυγούστου 1961)
τάγμα του Καρλ Μαρξ (22  Οκτωβρίου 1963)
Τάγμα του Νείλου (31  Ιανουαρίου 1962)
τάγμα του Κλέμεντ Γκότβαλντ
Hero of Labour (28  Απριλίου 1962)
Αστέρας της Δημοκρατίας της Ινδονησίας (10  Ιουνίου 1961)
Τάγμα της Πλάγια Γκιρόν (18  Ιουλίου 1961)
τάγμα του Αφρικανικού Αστέρα (6  Φεβρουαρίου 1962)
Order of Aeronautical Merit
Τάγμα του Σταυρού του Νότου (1961)
Τάγμα του Σταυρού του Γκρούνβαλντ
μετάλλιο «Για την επέτειο των 20 χρόνων της Νίκης στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο 1941-1945» (9  Μαΐου 1965)
μετάλλιο «Για την ανάπτυξη των παρθένων εδαφών» (12  Απριλίου 1961)
Μετάλλιο για τα «40 χρόνια των Ενόπλων Δυνάμεων της ΕΣΣΔ» (1958)
μετάλλιο για τα «50 χρόνια των Ενόπλων Δυνάμεων της ΕΣΣΔ» (Ιανουάριος 1968)
μετάλλιο "Για τις άψογες υπηρεσίες" 3ης κλάσης (Μάρτιος 1966)
Τιμητικό Δίπλωμα Αθλητισμού της ΕΣΣΔ
aircraft pilot qualification (class)
Ανώτατο Σοβιέτ της Σοβιετικής Ένωσης
d:Q16654323
International Space Hall of Fame (1976)[10][11]
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Έγινε διάσημος και εξαιρετικά δημοφιλής παγκοσμίως, και του απονεμήθηκε ένας μεγάλος αριθμός μεταλλίων και βραβεύσεων, ανάμεσα τους και αυτό του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία ήταν και η ανώτατη διάκριση της χώρας. Η πτήση του με το Βοστόκ-1 ήταν η μοναδική στην οποία συμμετείχε, ωστόσο υπηρέτησε ως μέλος του αναπληρωματικού πληρώματος του Σογιούζ-1 και έπαιξε ρόλο στις διαστημικές προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης. Αργότερα απέκτησε τη θέση του αναπληρωτή διευθυντή εκπαίδευσης στο κέντρο εκπαίδευσης κοσμοναυτών έξω από τη Μόσχα, το οποίο ονομάστηκε προς τιμήν του.

Ο Γκαγκάριν πέθανε το 1968 όταν το αεροσκάφος MiG-15 που πετούσε κατά την διάρκεια εκπαίδευσης κατέπεσε από μηχανική βλάβη. Προς τιμή του έχει ιδρυθεί το ''βραβείο Γιούρι Γκαγκάριν''.

Τα πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Γεννήθηκε κοντά στο Κλούσινο, κοντά στο Γκζατσκ, δυτικά της Μόσχας. Οι γονείς του δούλευαν στην κολλεκτίβα της περιοχής. Ο ίδιος, αφού δούλεψε σε χυτήριο, παρακολούθησε την τεχνική σχολή του Σαράτωφ, όπου άρχισε και τις πρώτες του πτήσεις με ελαφρά αεροπλάνα. Το 1955, ακολουθώντας το πάθος του για τα αεροπλάνα, μπήκε στη Σχολή Πιλότων στο Αρινμπούρκ. Αποφοίτησε το 1957 με επαίνους, και στη συνέχεια υπηρέτησε αρχικά με το Βόρειο Στόλο κοντά στον Αρκτικό Κύκλο, πετώντας σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, ενώ αργότερα έγινε δοκιμαστής πιλότος, πετώντας καινούργια και πειραματικά αεροσκάφη. Το 1959 επιλέχτηκε, μαζί με 20 άλλους, για να εκπαιδευτεί ως κοσμοναύτης, με σκοπό την πρώτη πτήση ανθρώπου στο διάστημα.

Ακολούθησε μια πολύ σκληρή διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης. Οι υποψήφιοι κοσμοναύτες έπρεπε, μεταξύ άλλων, να αντέξουν σε επιταχύνσεις 13 g, και η ψυχολογική εκπαίδευση περιελάμβανε ένα 24ωρο σε ένα σκοτεινό και ηχομονωμένο δωμάτιο. Οι τελικοί υποψήφιοι για το πρώτο ταξίδι στο διάστημα ήταν ο Γκαγκάριν και ο Γκέρμαν Τίτωφ, που επιλέχτηκαν, εκτός από την άριστη επίδοσή τους κατά την εκπαίδευση, και για το μικρό τους ανάστημα (το ύψος του Γκαγκάριν ήταν μόλις 1,58), μιας και ο θάλαμος της κάψουλας που θα τους μετέφερε στο διάστημα ήταν εξαιρετικά περιορισμένος και το μικρό βάρος του κοσμοναύτη αποτελεί σημαντικό προσόν, αφού μειώνει το κόστος. Η τελική απόφαση ήταν να πετάξει ο Γκαγκάριν, με τον Τίτωφ σαν εφεδρικό.

Η ιστορική πτήση του Γκαγκάριν

Επεξεργασία

Έτσι, στις 12 Απριλίου 1961, Τετάρτη του Πάσχα, στις 09:07 ώρα Μόσχας, ο Γιούρι Γκαγκάριν ξεκίνησε για το ιστορικό του ταξίδι μέσα στο Βοστόκ 1. Εικοσιπέντε λεπτά μετά την εκτόξευση, μπήκε σε μια ελλειπτική τροχιά με απόγειο 302 χιλιόμετρα, περίγειο 175 χιλιόμετρα και περίοδο 89 λεπτά και 34 δευτερόλεπτα, κινούμενος με ταχύτητα 7,61 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο (27.396 χιλιόμετρα ανά ώρα). Το κωδικό του όνομα κατά τη διάρκεια της πτήσης ήταν Кедр (Κέδρος).

Πίσω στη Γη, τα νέα ήδη ξεκινούσαν για το γύρο του κόσμου. Το Σοβιετικό Επιτελείο τον προήγαγε, όσο ήταν στο διάστημα, σε Ταγματάρχη - για την περίπτωση που δεν γυρνούσε. Μάλιστα, είχαν ετοιμαστεί τρία δελτία τύπου για την αποστολή πριν την εκτόξευση: ένα για την περίπτωση επιτυχίας και δυο για την περίπτωση αποτυχίας. Ο Γκαγκάριν δεν είχε τον έλεγχο του σκάφους του, επειδή κανείς δεν ήξερε πώς οι συνθήκες κατά την πτήση θα επηρέαζαν τον άνθρωπο βιολογικά και ψυχολογικά ο συνδυασμός για το ξεκλείδωμα του χειριστηρίου βρισκόταν μέσα σ' ένα σφραγισμένο φάκελο που είχε μαζί του, ενώ το σκάφος ελεγχόταν από επιτελείο επιστημόνων και τεχνικών στη Γη.

Μετά από 67 λεπτά σε τροχιά, το προσωπικό ελέγχου πτήσης έδωσε εντολή στο σκάφος να πυροδοτήσει τους κινητήρες επιβράδυνσης και να αρχίσει την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα. Ο Γκαγκάριν δεν προσγειώθηκε μαζί με την κάψουλα, αλλά χρησιμοποίησε το εκτινασσόμενο κάθισμά του σε ύψος 7 χιλιομέτρων, και μετά από ελεύθερη πτώση χρησιμοποίησε το αλεξίπτωτό του και προσγειώθηκε κοντά στην πόλη Τακτάροβα. Μια γυναίκα, η εγγονή της και η αγελάδα τους ήταν οι πρώτοι που είδαν τον Γκαγκάριν να επιστρέφει. Η συνολική διάρκεια της αποστολής, που τελείωσε στις 10:55 ώρα Μόσχας με την προσγείωση του Γκαγκάριν, ήταν 108 λεπτά.

Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης

Επεξεργασία

Μετά την πτήση του ο Γκαγκάριν έγινε παγκόσμια γνωστός, και ταξίδεψε σε πολλές χώρες προκειμένου να διαφημίσει την επιτυχία της Σοβιετικής Ένωσης. Τιμήθηκε με το μετάλλιο Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης και εκλέχθηκε σε διάφορα αξιώματα, μεταξύ άλλων στη θέση του Αντιπροέδρου του Ανώτατου Σοβιέτ και στο Σοβιέτ των Εθνοτήτων. Συμμετείχε σε μεγάλο αριθμό προπαγάνδας και δημοσίων σχέσεων της Σοβιετικής Ένωσης, με αποτέλεσμα ο άλλοτε ατάραχος Γκαγκάριν άρχισε να φθείρεται από τη δημοσιότητα και να έχει προβλήματα με τον γάμο του. Παρόλα αυτά συνήλθε, και μετά από μια παγκόσμια περιοδεία, ξαναγύρισε στο διαστημικό πρόγραμμα της Ε.Σ.Σ.Δ.

Εκτός από κοσμοναύτης, ανέλαβε και εκπαιδευτής και σύμβουλος στο σχεδιασμό των σκαφών Βοσχόντ και Σογιούζ, και της Σοβιετικής προσπάθειας για την κατάκτηση της Σελήνης. Ασχολήθηκε ακόμα με τα προκαταρκτικά σχέδια ενός επαναχρησιμοποιούμενου διαστημοπλάνου. Αν και ήθελε να ξαναπετάξει στο διάστημα, θεωρήθηκε εθνικό κεφάλαιο, και για τον φόβο τυχόν ατυχήματος δεν του επετράπη να συμμετάσχει ξανά σε διαστημική πτήση (κάτι ανάλογο έγινε και με τον Τζον Γκλεν, τον πρώτο Αμερικανό που βγήκε στο διάστημα, που ξαναπέταξε μόνο στα βαθιά του γεράματα). Ο Γκαγκάριν θα μπορούσε στο εξής να πετάει μόνο αεροπλάνα, και μόνο με τη συνοδεία δεύτερου πιλότου.

Ο Γκαγκάριν στην Αθήνα

Επεξεργασία

Στο πλαίσιο της παγκόσμιας περιοδείας του έπειτα από το κατόρθωμά του, ο Γκαγκάριν επισκέφθηκε το 1962 την Ελλάδα. Πλήθος κόσμου τον επευφημούσε θερμά στις 12 Φεβρουαρίου, κατά στη διαδρομή του από το αεροδρόμιο του Ελληνικού προς την Αθήνα. Το σύνθημα «Γκαγκάριν-ειρήνη» που ακούστηκε τότε, δημιούργησε ένταση μεταξύ αριστερών διαδηλωτών και αστυνομίας και υπήρξαν μερικοί τραυματισμοί. Ο Γκαγκάριν συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και έγινε δεκτός από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης της ελληνικής πρωτεύουσας. Στη διάρκεια της διαμονής του στην πόλη, επισκέφθηκε και την Ακρόπολη[13].

Ο Γιούρι Γκαγκάριν πέθανε στις 27 Μαρτίου 1968, λίγες μέρες πριν την έβδομη επέτειο της ιστορικής του πτήσης. Σκοτώθηκε μαζί με τον εκπαιδευτή του ενώ πετούσε με ένα MiG-15 κοντά στο Κιρζάτς. Ήταν 34 χρονών. Τα αίτια για το δυστύχημα ποτέ δεν ξεκαθαρίστηκαν, αν και αποκλείστηκε η πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. Διάφορες εκδοχές αναφέρουν την κακοκαιρία, την πρόκληση αναταράξεων από τις μηχανές ενός μαχητικού Su-11 ή την αποσυμπίεση του θαλάμου πτήσης. Το τότε Σοβιετικό καθεστώς είχε αναφέρει ότι ο Γκαγκάριν έμεινε μέσα στο αεροπλάνο ως το τελευταία στιγμή προκειμένου να μην πέσει πάνω σε ένα σχολείο. Ο Γιούρι Γκαγκάριν είναι θαμμένος στο Κρεμλίνο. Η γενέτειρα πόλη του μετονομάστηκε σε πόλη Γκαγκάριν προς τιμήν του, ενώ πολλά αγάλματά του στήθηκαν στην πατρίδα του και αλλού. Τον αποκάλεσαν Κολόμβο του Διαστήματος, Σύγχρονο Ίκαρο. Κέρδισε το θαυμασμό εκατομμυρίων ανθρώπων και ενέπνευσε χιλιάδες άλλους να συνεχίσουν στο δρόμο που άνοιξε στις 12 Απριλίου 1961.

Φιλοτελισμός και νομισματική

Επεξεργασία


Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  2. 2,0 2,1 2,2 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
  3. 3,0 3,1 3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 127780570. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  4. «Большая российская энциклопедия». (Ρωσικά) Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 2338828. Ανακτήθηκε στις 6  Δεκεμβρίου 2021.
  5. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb127780570. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. CONOR.SI. 102716515.
  7. www.federalspace.ru/1968.
  8. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Ιουνίου 2015.
  9. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  10. www.nmspacemuseum.org/inductee/yuri-a-gagarin/. Ανακτήθηκε στις 17  Ιουλίου 2023.
  11. «Space Pioneers Enshrined». Las Vegas Optic. Las Vegas. 6  Οκτωβρίου 1976. σελ. 6.
  12. Φύλλο εφημερίδας "Έθνος" της 28 Μαρτίου 2025, σελ. 1 : "Εφονεύθη ο Γκαγκάριν εις δυστύχημα" Ανακτήθηκε στις 28/3/2033
  13. Ο Γκαγκάριν στην Αθήνα, Ιστορικό Λεύκωμα 1962, σελ. 70, Καθημερινή (1997).

Περαιτέρω ανάγνωση

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Multimedia