Βικιπαίδεια

Γέζι Μπορέισα

Πολωνός κομμουνιστής συγγραφέας

Ο Γέζι Μπορέισα (πολωνικά: Jerzy Borejsza, γεννημένος ως Μπένιαμιν Γκόλντμπεργκ [Beniamin Goldberg], 14 Ιουλίου 1905, Βαρσοβία – 19 Ιανουαρίου 1952, Βαρσοβία) ήταν Πολωνός κομμουνιστής ακτιβιστής και συγγραφέας. Κατά τη διάρκεια της σταλινικής περιόδου της κομμουνιστικής Πολωνίας, ήταν επικεφαλής ενός κρατικού τύπου και εκδοτικού συνδικάτου.

Γέζι Μπορέισα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1905[1][2][3]
Βαρσοβία[4]
Θάνατος1952[1][2][3]
Βαρσοβία[5]
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Ποβόνσκι και Στρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός[7]
δημοσιογράφος άποψης[7]
στρατιωτικός[8]
εκδότης
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΠολωνικό Εργατικό Κόμμα, Ενιαίο Εργατικό Κόμμα Πολωνίας και Κομμουνιστικό Κόμμα Πολωνίας
Οικογένεια
ΤέκναJerzy Wojciech Borejsza[5]
ΑδέλφιαΓιούζεφ Ρουζάνσκι
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμέλος του Σέιμ της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας[9]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Μπορέισα γεννήθηκε ως Μπένιαμιν Γκόλντμπεργκ σε μια πολωνοεβραϊκή οικογένεια.[10] Ήταν μεγαλύτερος αδελφός του Γιούζεφ Ρουζάνσκι – μετέπειτα μέλος του σοβιετικού Λαϊκού Επιτροπείου Εσωτερικών Υποθέσεων και υψηλόβαθμος ανακριτής στο Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας της Πολωνίας.[11] Ως νεαρός, ο Μπορέισα συμπαθούσε τη σιωνιστική ριζοσπαστική αριστερά και τις αναρχικές πολιτικές φατρίες.[11][12] Αφού αντιμετώπισε προβλήματα με τις πολωνικές αρχές, ο πατέρας του χρηματοδότησε την κατοικία του στη Γαλλία.[12] Ο Μπορέισα σπούδασε μηχανική, στη συνέχεια ισπανική κουλτούρα στη Σορβόννη και παρέμεινε βαθιά συνδεδεμένος με την πολιτική και τον ακτιβισμό του αναρχισμού.[12]

Μετά τις σπουδές του, ο Μπορέισα επέστρεψε στην πατρίδα του και κατατάχθηκε για λίγο στον πολωνικό στρατό στα τέλη της δεκαετίας του 1920.[12] Το 1929 εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Πολωνίας (ΚΚΠ).[10] Στη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία, φυλακίστηκε πολλές φορές κατά τα έτη 1933-1935, για ταραχή και πολιτική προπαγάνδα.[12]

Μετά τη σοβιετική εισβολή στην Πολωνία το 1939, ο Μπορέισα έγινε ένθερμος υποστηρικτής του σοβιετικού κομμουνιστικού καθεστώτος, δημοσιεύοντας πολωνικές μεταφράσεις της σοβιετικής προπαγάνδας.[13] Υπηρέτησε ως διευθυντής του Ινστιτούτου Ossolineum στο Λβουφ (σημερινό Λβιβ) το 1939-1940.[10][12] Μετά τον πόλεμο, καθώς το Λβιβ μεταφέρθηκε στην Ουκρανική ΣΣΔ, βοήθησε στη μεταφορά των περισσότερων αρχείων του Ossolineum στο Βρότσουαφ. Ήταν ένας από τους ιδρυτές της Ένωσης Πολωνών Πατριωτών – μιας οργάνωσης από την οποία προήλθε εν μέρει η κομμουνιστική κυβέρνηση της μεταπολεμικής Πολωνίας.[12] Ο Μπορέισα υπηρέτησε με τον βαθμό του ταγματάρχη στον Κόκκινο Στρατό και στη συνέχεια στον Πρώτο Πολωνικό Στρατό.[10][12]

Εντάχθηκε στο νέο φιλοσοβιετικό πολωνικό κομμουνιστικό κόμμα, το Πολωνικό Εργατικό Κόμμα[10] και έγινε αναπληρωτής στο Κρατικό Εθνικό Συμβούλιο.[12] Οργάνωσε μεγάλο μέρος της κομμουνιστικής προπαγάνδας στη μεταπολεμική Πολωνία και ήταν ηγετική φυσιογνωμία στην εφαρμογή του κρατικού ελέγχου και της λογοκρισίας στον τομέα της κουλτούρας.[11][12][14][15][16] Δημιούργησε τον γιγάντιο εκδοτικό οίκο Czytelnik («Αναγνώστης»).[10] Ο Μπορέισα ευνόησε μια μέτρια προσέγγιση στον έλεγχο της κουλτούρας, την οποία ονόμασε «ήπια επανάσταση».[15] Υποστήριξε τη δημιουργία πολιτιστικών σχέσεων με τη Δύση και ο ίδιος ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ηνωμένο Βασίλειο.[12] Το 1948, ήταν ένας από τους κύριους διοργανωτές του Παγκόσμιο Συνέδριο Διανοουμένων για την Προάσπιση της Ειρήνης στο Βρότσουαφ.[12] Έπεσε σε δυσμένεια με τους σταλινικούς σκληροπυρηνικούς που τον έβλεπαν ως πολύ ανεξάρτητο, πολύ δύσκολο να επηρεαστεί και όχι αρκετά ριζοσπαστικό. Ο πολιτικός του ρόλος μειώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ιδιαίτερα μετά τους τραυματισμούς αναπηρίας που υπέστη σε τροχαίο ατύχημα το 1949.[11][12][15]

Ο Μπορέισα έλαβε το Τάγμα της Αναγέννησης της Πολωνίας.[12] Τάφηκε στο Κοιμητήριο Ποβόνσκι στη Βαρσοβία.[12]

Έργα Επεξεργασία

  • Hiszpania 1873–1936 («Ισπανία 1873–1936», 1937)
  • Na rogatkach kultury polskiej («Στα περίχωρα του πολωνικού πολιτισμού», 1947)

Αναφορές Επεξεργασία

  • Ο Τσέσλαφ Μίλος, Πολωνός συγγραφέας και βραβευμένος με Νόμπελ, έγραψε κάποτε στα απομνημονεύματά του για τον Μπορέισα: «Ο πιο διεθνής από τους Πολωνούς κομμουνιστές... Έχτισε από το τίποτα, ξεκινώντας το 1945, την χάρτινη αυτοκρατορία του των βιβλίων και του Τύπου. Czytelnik και άλλοι εκδοτικοί οίκοι, εφημερίδες, περιοδικά, όλα εξαρτώνταν από αυτόν – δουλειές, δημοσιεύσεις, μισθοί. Ήμουν στο στάβλο του, ήμασταν όλοι».[17]
  • Η Μάρια Ντομπρόφσκα, Πολωνή συγγραφέας, έγραψε για αυτόν στα απομνημονεύματά της: «Δημιουργούσε έναν μεγάλο οργανισμό, έναν οργανισμό που περιελάμβανε τις εκδόσεις – εφημερίδες-βιβλία και αναγνώστες, που δημιουργήθηκε με μια σχεδόν αμερικανική λάμψη. Αλλά ο στόχος αυτής της οργάνωσης ήταν μια αργή και σκόπιμη σοβιετοποίηση και εκρωσισμός του πολωνικού πολιτισμού».[18]
  • Ο Γιαν Κοτ, Πολωνός συγγραφέας, έγραψε γι΄ αυτόν στα απομνημονεύματά του: «...απλά γνωστός ως το αφεντικό... Το Czytelnik ήταν ένα κράτος εν κράτει… ειδικά για τους συγγραφείς».[19]
  • Ο Πάμπλο Νερούδα, Χιλιανός ποιητής και βραβευμένος με Νόμπελ, έγραψε επίσης στα απομνημονεύματά του για τον Μπορέισα: «Ο Μπορέισα ήταν ένας λιπόσαρκος προσγειωμένος άνθρωπος, που μετέτρεπε τα όνειρα σε πράξεις... Τώρα ο μεγάλος Μπορέισα, ένας αδύναμος, δυναμικός Κιχώτης, θαυμαστής του Σάντσο Πάνθα όπως ο άλλος Κιχώτης, ευαίσθητος και σοφός, οικοδόμος και ονειροπόλος, αναπαύεται για πρώτη φορά» – Πάμπλο Νερούδα, «Pablo Neruda Memoirs» (Πρωτότυπη ισπανική έκδοση: Confieso que he vivido: memorias, 1974), Farrar Straus and Giroux, 1977.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 119402033. Ανακτήθηκε στις 17  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Άαρον Σβαρτς: (Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Τσεχικά, Κροατικά, Τελούγκου) Open Library. OL972664A. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 CONOR.SI. 88972643. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 23  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 encyklopedia.pwn.pl/haslo/Borejsza-Jerzy;3879575.html.
  6. ↑ CONOR.SI. 88972643.
  7. ↑ 7,0 7,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 119402033. Ανακτήθηκε στις 7  Μαρτίου 2015.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  9. ↑ bs.sejm.gov.pl/F?func=find-acc&acc_sequence=000053659&find_code=SYS&local_base=ARS10.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 (in πολωνική) Borejsza Jerzy Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine. στην Εγκυκλοπαίδεια WIEM
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Marci Shore, Caviar and ashes: a Warsaw generation's life and death in Marxism, 1918–1968, Yale University Press, 2006, (ISBN 0-300-11092-8), Google Print, p. xvii
  12. ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 (in πολωνική) Jerzy Borejsza at Dia-pozytyw
  13. ↑ Piotrowski, Tadeusz (1997). «Polish Collaboration». Poland's Holocaust: Ethnic Strife, Collaboration with Occupying Forces and Genocide in the Second Republic, 1918–1947. McFarland & Company. σελίδες 78. ISBN 0-7864-0371-3.  Google Print, p.78
  14. ↑ (in πολωνική) JERZY BOREJSZA in Muzeum Powstania Warszawskiego
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Andrzej Paczkowski, Jane Cave, The spring will be ours: Poland and the Poles from occupation to freedom, Penn State Press, 2003, (ISBN 0-271-02308-2), Google Print, p.193
  16. ↑ Tomas Venclova, Aleksander Wat: life and art of an iconoclast, Yale University Press, 1996 (ISBN 0-300-06406-3), Google Print, p.193
  17. ↑ Czesław Miłosz and Madeline Levine, Milosz's ABC's, Macmillan, 2002, (ISBN 0-374-52795-4), Google Print, p.67
  18. ↑ As cited by Franaszek
  19. ↑ Jan Kott, Still Alive: An Autobiographical Essay, Yale University Press, 1994, (ISBN 0-300-10561-4), Google Print, p.172-173

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

  • E. Krasucki, Międzynarodowy komunista. Jerzy Borejsza – biografia polityczna, Βαρσοβία 2009. (ISBN 978-83-01-15841-5) ISBN 978-83-01-15841-5
  • J. Centkowski, Jerzy Borejsza (1905–1952), στο: Materiały Pomocnicze do Historii Dziennikarstwa Polski Ludowej, J. Centkowski and A. Słomkowska (κόκκινο), z. 4, Βαρσοβία 1974.
  • B. Fijałkowska, Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Όλστιν 1995., (ISBN 83-85513-49-3)
  • Z. Gregorczyk, Działalność Jerzego Borejszy w okresie lubelskim, στο: Prasa lubelska: tradycje i współczesność, J. Jarowiecki et al. (το κόκκινο. ), Λούμπλιν 1986.
  • K. Koźniewski, Rogatywki Jerzego Borejszy, στο: Zostanie mit, Βαρσοβία 1988
  • E. Krasucki, Ujmując w dłoń skalpel materializmu. Wizja kultury socjalistycznej w publicystyce Jerzego Borejszy z "Lewara" i "Sygnałów" (1934–1939), στο: Społeczeństwo – polityka – kultura. Studia nad dziejami prasy w II Rzeczypospolitej, T. Sikorski (κόκκινο. ), Στσέτσιν 2006.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γέζι_Μπορέισα&oldid=9955183"