Οι γυναίκες στην Ουκρανία έχουν ίσα συνταγματικά δικαιώματα με τους άνδρες στο οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό τομέα, καθώς και στην οικογένεια. Οι γυναίκες λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς και έχουν περιορισμένες ευκαιρίες εργασίες.

Οι περισσότεροι Ουκρανοί που[1]υφίστανται βία – σωματική, σεξουαλική ή ψυχική – είναι γυναίκες.[2]

Η ιστορία του φεμινισμού στην Ουκρανία Επεξεργασία

Η ιστορία της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων είναι στενά συνδεδεμένη με εκείνη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και αργότερα στη Σοβιετική Ένωση. Η Ουκρανία απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1991, και τώρα είναι κράτος με περισσότερα από 40 εκατομμύρια κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι χριστιανοί Ορθόδοξοι, και το 70% του πληθυσμού είναι αστικός.[3]

Ένα από τα μεγαλύτερα φεμινιστικά κινήματα στην Ευρώπη ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 στη σύγχρονη δυτική Ουκρανία ή Γαλικία.[4] Η οργάνωση ονομαζόταν Ουκρανική Ένωση Γυναικών και οδηγήθηκε από την Μιλένα Ρούντνιτσκα.[5] Κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής εποχής, ο φεμινισμός είχε χαρακτηριστεί ως αστική ιδεολογία, ως εκ τούτου αντεπαναστατική και αντισοβιετική.[6] Η κοινωνία των πολιτών και ο φεμινισμός ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτος στη Σοβιετική εποχή.[7] Μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991, ένα φεμινιστικό κίνημα άρχισε να ριζώνει.[6]

Επί του παρόντος, υπάρχουν αρκετές ομάδες δικαιωμάτων των γυναικών που δραστηριοποιούνται στην Ουκρανία,[8][9][10] , συμπεριλαμβανομένης της Φεμινιστικής Οφενζίβα[11] και της Ουκρανικής Ένωσης Γυναικών.[12] Η FEMEN, ενεργή ομάδα δικαιωμάτων των γυναικών στο Κίεβο έκλεισε το 2013. Η οργάνωση άφησε την Ουκρανία επειδή η ηγεσία φοβόταν "για τη ζωή και την ελευθερία τους."[13][14][15]

Βία κατά των γυναικών Επεξεργασία

Περίπου το 45% του πληθυσμού της Ουκρανίας (45 εκατομμύρια άτομα) υφίστανται βία – σωματική, σεξουαλική ή ψυχική – και οι περισσότεροι από αυτούς είναι γυναίκες.[2] Οι γυναίκες που ζουν στο δρόμο είναι η πιο ευάλωτη κατηγορία, ενώ περίπου το 40% από αυτές υφίστανται σεξουαλική βία, με το 25% να είναι κάτω των 18 ετών.[2] Το 2001, η Ουκρανία έθεσε σε ισχύ το Νόμο Πρόληψης Ενδοοικογενειακής Βίας του 2001.[16] Το άρθρο 173-2 του Κώδικα Διοικητικών Παραβάσεων της Ουκρανίας επίσης ασχολείται με τη "βία από την οικογένεια".[17] Ο Νουζχάτ Εχσάν, αντιπρόσωπος του Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA) στην Ουκρανία, δήλωσε τον Φεβρουάριο του 2013 ότι "η Ουκρανία έχει πραγματικά απαράδεκτο επίπεδο της βίας, κυρίως από τους άνδρες και οφείλεται κυρίως στο υψηλό επίπεδο της κατανάλωσης αλκοόλ". Επίσης κατηγορούσε παραθυράκια στη νομοθεσία που συμβάλλουν στο πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας, "Μπορείτε να παραβιάζετε τις γυναίκες και ακόμα αν είστε σε υψηλό επίπεδο, αξιωματούχος ή από επίσημη οικογένεια υψηλού επιπέδου, μπορείτε να γλιτώσετε".[2]

Γυναίκες στο εργατικό δυναμικό Επεξεργασία

Οι γυναίκες αποτελούν το 54% του πληθυσμού της Ουκρανίας και το 47.4% του εργατικού δυναμικού της.[18] Πάνω από το 60% του συνόλου των γυναικών της Ουκρανίας έχουν τριτοβάθμια εκπαίδευση (πανεπιστημιακού επιπέδου και πάνω). Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι πολύ υψηλό σε σύγκριση με τους άνδρες με το ίδιο εκπαιδευτικό υπόβαθρο (το 80% του συνόλου των ανέργων στην Ουκρανία είναι γυναίκες), για να μην αναφέρουμε την εκτεταμένη κρυφή ανεργία μεταξύ των γυναικών.[19]

Η εργατική νομοθεσία καθορίζει τη νομική ισότητα ανδρών και γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της ίσης αμοιβής για ίση εργασία μια αρχή που γενικά εφαρμόζεται. Ωστόσο, οι βιομηχανίες που κυριαρχούνται από γυναίκες εργαζόμενες είχαν χαμηλότερους μισθούς και εκεί ήταν πιθανότερες οι καθυστερήσεις στη πληρωμή. Η ηλικία συνταξιοδότησης είναι στη διαδικασία να αυξηθεί σταδιακά, έως τα 60 έτη για τις γυναίκες και τα 62 χρόνια για τους άνδρες δημοσίους υπαλλήλους μέχρι το 2021 (η αρχική ηλικία ήταν 55 για τις γυναίκες και 60 για τους άνδρες).[20] Υπήρξαν αναφορές ότι κάποιοι εργοδότες αρνούνται να προσλάβουν νεότερες γυναίκες που ενδέχεται να μείνουν έγκυες ή γυναίκες άνω των 35. Οι γυναίκες επίσης λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς και είχαν περιορισμένες επαγγελματικές ευκαιρίες. Μερικές γυναίκες κατείχαν διευθυντικές θέσεις στην κυβέρνηση ή σε κρατικές ή ιδιωτικές επιχειρήσεις.[21][22][23][24]

Γυναίκες στην ουκρανική οικονομία Επεξεργασία

Κατά μέσο όρο οι γυναίκες κερδίζουν 30% λιγότερο από τους άνδρες που καταλαμβάνουν αντίστοιχες θέσεις.[7][25]

Περίπου το 50% του συνόλου των επιχειρήσεων χωρίς εργαζομένους ανήκουν σε γυναίκες. Το 27% των επιχειρήσεων με 1 έως 5 εργαζόμενους ανήκουν σε γυναίκες. Το 30% των επιχειρήσεων με λιγότερους από 50 εργαζόμενους ανήκουν σε γυναίκες. Αυτοί οι αριθμοί είναι παρόμοιοι με αυτές σε άλλες Δυτικές οικονομίες. Οι γυναίκες τείνουν να οδηγούν τις μικρές επιχειρήσεις στο λιανεμπόριο και την τροφοδοσία.[26] Το 2% των μεγάλων εταιρειών διοικούνται από γυναίκες.[7]

Το 2008 το Ποσοστό Συμμετοχής στο Εργατικό δυναμικό για τις γυναίκες ήταν περίπου 62%.[27][27]

Γυναίκες στην ουκρανική πολιτική Επεξεργασία

Το 2014, περίπου το 12.1% των βουλευτών του Βερχόβνα Ράντα (του ουκρανικού κοινοβουλίου) ήταν γυναίκες. Το ποσοστό των γυναικών βουλευτών κυμαίνεται ανά εκλογή.[25][28][29] Από τις 47 εκλεγμένες γυναίκες το 2014 στο κοινοβούλιο μόνο 2 το κατόρθωσαν νικώντας μια εκλογική περιφέρεια (οι εκλογές χρησιμοποιούν μεικτό εκλογικό σύστημα όπου το 53.2% των βουλευτών εκλέγονται με ψηφοδέλτια και 46.8% σε 198 εκλογικές περιφέρειες[30]). Στο κοινοβούλιο, στις εκλογές του 2012, οι γυναίκες αποτελούσαν το 9.9% του κοινοβουλίου.[28][31] Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές μετά την ανεξαρτησία το 1991 που πραγματοποιήθηκαν το 1994 εξελέγησαν μόνο 11 γυναίκες (2.3% των συνολικών βουλευτών).[28][32] Σε παγκόσμιο επίπεδο, κατά μέσο όρο το 22% των βουλευτών κάθε κοινοβουλίου αποτελείται από γυναίκες, ενώ σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό αυτό είναι 25%.[33] Σύμφωνα με μια μελέτη (η οποία δημοσιεύθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2014) από την Διακοινοβουλευτική Ένωση η Ουκρανία κατατάσσεται 112η μεταξύ 189 χωρών όσον αφορά την πολιτική εκπροσώπηση των γυναικών στο κοινοβούλιο.[32] Προτάσεις για την επαναφορά της Σοβιετικής ποσόστωσης για τις γυναίκες στο κοινοβούλιο (όπου το 30% ή 35%[29] θα προορίζεται για τις γυναίκες) έχουν συζητηθεί στο κοινοβούλιο, αλλά δεν εγκρίθηκε.[28]

 
Πρωθυπουργός της Ουκρανίας Γιούλια Τιμοσένκο και Πρόεδρο της Πολωνίας Λεχ Κατσίνσκι (ιούλιος 2008)

Το Μπλοκ της Γιούλια Τιμοσένκο και ο διάδοχός τουΜπατκίβστσινα[34] ήταν το μόνο κόμμα με γυναίκα ηγέτη που εξελέγη στο κοινοβούλιο.[28][29] Η Χάννα Χόπκο ήταν πρώτη στη κομματική κόμμα της Αυτοδυναμίας, η οποία τερμάτισε τρίτη στις εκλογές του 2014.[35][36] Στην ίδια εκλογική αναμέτρηση η Ναντίγια Σαβτσένκο ήταν πρώτη στη κομματική λίστα του Μπατκίβστσινα (τερμάτισε έκτο στην εκλογή).[36][37] Υπάρχουν περισσότερα κόμματα με γυναίκες ηγέτες και κόμματα για "γυναικεία ζητήματα" (αναλυτές τα περιγράφουν ως "εικονικά κόμματα που έχουν σχεδιαστεί για να κλέψουν ψήφους από τα κόμματα της αντιπολίτευσης").[28][29][38]

Η σημερινή δεύτερη κυβέρνηση Γιάτσενιουκ (διορίστηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2014) έχει δύο γυναίκες υπουργούς.[39] Ο προκάτοχός πρώτη κυβέρνηση Γιάτσενιουκ (διορίστηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2014) είχε μία γυναίκα υπουργό.[40] Μέχρι στιγμής η μόνη κυβέρνηση που δεν είχε γυναίκες υπουργούς (και ήταν η μοναδική κυβέρνηση στην Ευρώπηπου δεν είχε γυναίκες μέλη στη σύνθεσή της κατά το χρόνο εκείνο[41]) ήταν η πρώτη κυβέρνηση Αζάροφ (από τις 11 Μαρτίου 2010 όταν διορίστηκε[42] μέχρι τον διορισμό της Ράισα Μποχατιρίοβα ως Υπουργός Υγείας και Αντιπρωθυπουργός της Ουκρανίας στις 14 Φεβρουαρίου 2012[41][29]). Ο Πρωθυπουργός Μίκολα Αζάροφ δήλωσε τον Μάρτιο του 2010 ότι δεν υπήρχαν γυναίκες υπουργοί σε αυτή τη κυβέρνηση, γιατί "οι Μεταρρυθμίσεις δεν εμπίπτουν σε γυναικεία αρμοδιότητα", ενώ προσθέτει ότι σε μεγάλο βαθμό σέβεται τις γυναίκες.[43][44] Ομάδες γυναικών στην Ουκρανία ανέφεραν τον Αζάροφ στο διαμεσολαβητή της χώρας. Θα τον κατηγορήσουν για διακρίσεις λόγω φύλου και απόψεις νεάντερταλ[44] και ξεκίνησαν δικαστικές υποθέσεις εναντίον του.[8] Η δεύτερη κυβέρνηση Αζάροβ (24 Δεκεμβρίου 2012[45] - 27 Φεβρουαρίου 2014[46]) είχε τρεις γυναίκες υπουργούς.[47][48]

Κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών του 2010, ο τότε υποψήφιος Βίκτορ Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να κάνει ντιμπέιτ με την αντίπαλη πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένκο λέγοντας ότι "η θέση της γυναίκας είναι στην κουζίνα".[49][50] Ο (Πρώην) πρόεδρος του Βερχόβνα Ράντα Βολοντιμίρ Λίτβιν έχει κάνει παρατηρήσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως θρασείς προς τη γυναίκα.[51]

Ένα νομοσχέδιο που απαγορεύει την άμβλωση (γραμμένο από τον Αντρίι Σχιλ) καταχωρήθηκε στη Βερχόβνα Ράντα, κατόπιν αιτήματος του κλήρου από την Ελληνική Καθολική Εκκλησία και το Βατικανό στις 12 Μαρτίου 2012.[52]

Γυναίκες στον ουκρανικό στρατό Επεξεργασία

Οι γυναίκες στην Ουκρανία επιτρέπεται να ενταχθούν στο στρατό[53], αλλά, ιστορικά, αυτό έχει περιοριστεί σε μη πολεμικούς ρόλους: γιατρός, μάγειρας, λογιστής, κλπ.[54] Από τον Ιούλιο του 2016, οι ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν να επιτρέπουν στις γυναίκες να συμμετέχουν σε πολεμικούς ρόλους, συμπεριλαμβανομένων, αλλά όχι μόνο, σε σώματαπολυβόλων, αναγνώρισης ή ελεύθερων σκοπευτών.[55]

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. «Ukraine country profile - Overview». BBC News. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2015. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Kyivans ενταχθούν global rally για τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών, Kyiv Post (14 φεβρουαρίου 2013)
  3. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2019. 
  4. «Галицькі феміністки 1930-х: нацистське "Кухня-Церква-Діти" не для нас». Історична правда. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2015. 
  5. «Львівські феміністки. Мілена Рудницька». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2007. 
  6. 6,0 6,1 A Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms: Central, Eastern and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries by Francisca De Haan, Krasimira Daskalova and Anna Loutfi, Central European University Press, 2006, (ISBN 978-963-7326-39-4) (page 411 etc.)
  7. 7,0 7,1 7,2 Τόπλες διαδηλωτές να αποκτήσουν φήμη στην Ουκρανία[νεκρός σύνδεσμος], Η Washington Post (19 νοεμβρίου 2010)
  8. 8,0 8,1 Οι γυναίκες κατηγορούν την Ουκρανία είναι Azarov διακρίσεων, Kyiv Post (1 απριλίου 2010)
  9. Νέα Φεμινιστική Επίθεση έχει ως στόχο να άρει τις γυναίκες, Kyiv Post (22 Μαρτίου 2012)
  10. Γυναικεία Femen στόχοι "sexpats', Kyiv Post (22 Μαΐου 2009)
  11. (Ουκρανικά) Аборти в Україні: право на вибір чи право на життя? Abortions in Ukraine: the right to choose or the right to life?, BBC Ukrainian (25 May 2012)
  12. Historical Dictionary of Feminism (Historical Dictionaries of Religions, Philosophies and Movements) by Janet K. Boles, The Scarecrow Press, 2004, (ISBN 978-0-8108-4946-4) (page 324)
  13. (Ουκρανικά) У колишньому офісі Femen відкрили книжкову крамницю In the former office Femen opened a bookstore, Ukrayinska Pravda (23 October 2013)
  14. (Ουκρανικά) Активістки Femen втекли з України Femen activists fled from Ukraine, Ukrayinska Pravda (31 August 2013)
  15. (Ουκρανικά) Femen закриє офіс в Україні, але діяльність не припинить Femen closes office in Ukraine, however, the activities do not stop, Ukrayinska Pravda (27 August 2013)
  16. http://sgdatabase.unwomen.org/uploads/Law%202789%20of%202001%20on%20Violence%20in%20the%20Family.pdf[νεκρός σύνδεσμος]
  17. «Download, to load, read through the Code of Ukraine about administrative violations. Item of item 1-212». yurist-online.com. 
  18. https://data.worldbank.org/indicator/SL.TLF.TOTL.FE.ZS
  19. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2019. 
  20. «Рада приняла пенсионную реформу, повышающую пенсионный возраст для женщин и чиновников». 7 Ιουλίου 2011. 
  21. «Internet / Home - INTERPOL». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2015. 
  22. «Choose language - Drupal». Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2015. 
  23. «Country Report on Human Rights Practices in Ukraine». U.S. Department of State. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2015. 
  24. «BBC NEWS - Europe - A modern slave's brutal odyssey». Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2015. 
  25. 25,0 25,1 Για την Ημέρα της γυναίκας, η πάλη για την ισότητα παραμένει, Kyiv Post (8 Μαρτίου 2012)
  26. New Perspectives on Women Entrepreneurs by John Butler, Information Age Publishing, 2000, (ISBN 978-1-931576-78-9) (page 251)
  27. 27,0 27,1 «Ukraine - An Overview of Women's Work, Minimum Wages and Employment». www.wageindicator.org. 
  28. 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 Women's Social Activism in the New Ukraine by Sarah D. Phillips, Indiana University Press, 2008, (ISBN 978-0-253-21992-3) (page 57/58)
  29. 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 Central and East European Politics: From Communism to Democracy Second Edition, edited by Sharon Wolchik and Jane Curry, Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2011, (ISBN 0-7425-6734-6)
  30. Βουλευτικές εκλογές δεν θα πραγματοποιηθεί σε εννέα περιφέρειες Ντόνετσκ και έξι εκλογικές περιφέρειες σε Luhansk - CEC, Interfax-Ουκρανία (25 οκτωβρίου 2014)
  31. Πολύ λίγες γυναίκες στο κοινοβούλιο της ουκρανίας, Κίεβο Post (14 δεκεμβρίου 2012)
  32. 32,0 32,1 Το κοινοβούλιο έχει αριθμό ρεκόρ των γυναικών, Kyiv Post (11 δεκεμβρίου 2014)
  33. (Ουκρανικά) The new parliament greatest women in history, Ukrayinska Pravda (12 November 2014)
  34. Μετά τις βουλευτικές εκλογές στην Ουκρανία: δύσκολη νίκη για το Κόμμα των Περιφερειών Αρχειοθετήθηκε 2013-03-17 στο Wayback Machine., Κέντρο Ανατολικών Σπουδών (7 νοεμβρίου 2012)
  35. Goncharova, Olena (23 October 2014). «New faces in parliament possible with Samopomich Party». Kyiv Post. http://www.kyivpost.com/content/politics/new-faces-in-parliament-possible-with-samopomich-party-369116.html. 
  36. 36,0 36,1 Poroshenko Συνασπισμού να έχουν μεγαλύτερο αριθμό εδρών στο κοινοβούλιο, Times (8 νοεμβρίου 2014)

    Οι άνθρωποι είναι Μπροστά 0.33% μπροστά Poroshenko Μπλοκ με όλα τα ψηφοδέλτια στην Ουκρανία εκλογές - CEC, Interfax-Ουκρανία (8 νοεμβρίου 2014)

    Poroshenko Μπλοκ για να πάρει 132 έδρες στο κοινοβούλιο - CEC, Interfax-Ουκρανία (8 νοεμβρίου 2014)
  37. Τιμοσένκο Batkivshchyna: Δύο γυναίκες στην κορυφή θα οδηγήσει το κόμμα στο κοινοβούλιο, Kyiv Post (Οκτ. 13, 2014)
  38. Virtual Politics - Faking Democracy in the Post-Soviet World, Andrew Wilson, Yale University Press, 2005, (ISBN 0-300-09545-7)
  39. Rada supports coalition-proposed government lineup, Interfax-Ukraine (2 December 2014)

    Rada approves new Cabinet with three foreigners, Kyiv Post (2 December 2014)

    (Ουκρανικά) Rada voted the new Cabinet, Ukrayinska Pravda (2 December 2014)
  40. Μαϊντάν ορίζει Yatseniuk για πρωθυπουργός, Interfax-Ουκρανία (26 φεβρουαρίου 2014)

    Ουκρανικό κοινοβούλιο εγκρίνει το νέο γραφείο, Interfax-Ουκρανία (27 φεβρουαρίου 2014)
  41. 41,0 41,1 Bohatyriova διοριστεί αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός υγείας, Kyiv Post (14 φεβρουαρίου 2012)

    Azarov είναι το γραφείο που έχει την υψηλότερη αριθμό των υπουργών, στην Ευρώπη, Kyiv Post (Μάρτιος 16, 2010)
  42. VR εγκεκριμένη δομή του Υπουργικού συμβουλίου (ενημέρωση), UNIAN (11 Μαρτίου 2010)
  43. Ουκρανός Πρωθυπουργός Azarov είχε το γραφείο του ευλογημένο Αρχειοθετήθηκε 2012-05-23 στο Wayback Machine., Interfax-Ουκρανία (19 Μαρτίου 2010)
  44. 44,0 44,1 Ουκρανικές γυναίκες επιπλήττω του "Νεάντερταλ" PM για σεξιστικά σχόλια, The Guardian (24 Μαρτίου 2010)
  45. President of Ukraine has appointed new staff of the Cabinet of Ministers of Ukraine Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty., UNIAN (24 December 2012)
  46. Rada απορρίπτει προηγούμενη κυβέρνηση, για να σχηματίσουν νέα, Interfax-Ουκρανία (27 φεβρουαρίου 2014)
  47. Γιανουκόβιτς διορίζει νέο Υπουργικό συμβούλιο, Kyiv Post (24 δεκεμβρίου 2012)
  48. Ο Πρόεδρος Της Ουκρανίας Ορίσει Νέο Υπουργό Δικαιοσύνης , Του Radio Free Europe/Radio Liberty (4 Ιουλίου 2013)
  49. «Yanukovych: The Place of women - in the kitchen». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2015. 
  50. Newseditor. «Barclays announces further Non Core disposal». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2019. 
  51. Τιμώντας Τις Γυναίκες, Ουκρανική Κυβέρνηση-Στυλ , Το Radio Free Europe/Radio Liberty (8 Μαρτίου 2012)
  52. Ουκρανοί κληρικοί καταδικάζουμε FEMEN διαμαρτυρίας για τη Σοφία Καθεδρικό ναό καμπαναριό, Kyiv Post (11 απριλίου 2012)
  53. Γυναίκες στο στρατό από τη χώρα#Ουκρανία
  54. Country Policy and Information Note, Ukraine: Military service. 3.0. November 2016, σελ. 9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-03-27. https://web.archive.org/web/20190327091414/https://www.justice.gov/sites/default/files/pages/attachments/2016/11/17/cig_ukraine_military_service_11-2016.pdf. Ανακτήθηκε στις 2019-04-04. 
  55. Country Policy and Information Note, Ukraine: Military service. 3.0. November 2016, σελ. 15. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-03-27. https://web.archive.org/web/20190327091414/https://www.justice.gov/sites/default/files/pages/attachments/2016/11/17/cig_ukraine_military_service_11-2016.pdf. Ανακτήθηκε στις 2019-04-04. Ministry of Defence of Ukraine (2017). White Book 2016: The Armed Forces of Ukraine, σελ. 57. http://www.mil.gov.ua/content/files/whitebook/WB_2016_ENG_WEB.pdf.