Βικιπαίδεια

Γόμφοι Τρικάλων

οικισμός της Ελλάδας

Συντεταγμένες: 39°27′49″N 21°41′33″E / 39.46361°N 21.69250°E / 39.46361; 21.69250

Οι Γόμφοι (παλαιότερη ονομασία Ραψίστα) είναι πεδινό χωριό σε υψόμετρο 135 μέτρων περίπου,[1] με 962 κατοίκους (απογραφή 2011)[2] στο Νομό Τρικάλων. Αποτελεί την δημοτική ενότητα Γόμφων, που υπάγεται διοικητικά στο δήμο Πύλης της περιφερειακής ενότητας Τρικάλων.

Γόμφοι
Γόμφοι is located in Greece
Γόμφοι
Γόμφοι
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΔήμοςΠύλης
Γεωγραφία
ΝομόςΤρικάλων
Πληθυσμός
Μόνιμος818
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΡαψίστα (έως 1930)
δεδομένα

Η παλιά ονομασία του οικισμού είναι "Ραψίστα"[3], ενώ η καινούργια προέρχεται από τον μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας χώρο των αρχαίων Γόμφων. Ο χώρος αυτός βρίσκεται στα όρια με το Μουζάκι Καρδίτσας[4] στη θέση «Επισκοπή», στην αριστερή όχθη του ποταμού Πάμισου. Σημαντικά ευρήματα υπάρχουν στη θέση Λογγαράκος αλλά και εντός του χωριού, όπου πολλές φορές έχουν βρεθεί τάφοι ή άλλα ευρήματα. Σήμερα είναι ένα πολύ όμορφο χωριό γνωστό για το καρναβάλι του. Υπάγεται Διοικητικά και εξυπηρετείται από την πόλη της Πύλης όπου απέχει μόλις 6 χλμ από αυτή.

Ιστορία

Επεξεργασία

Στην αρχαιότητα ήταν πόλη υψηλής στρατηγικής σημασίας, διότι έλεγχε την είσοδο προς Αθαμανία (Ήπειρο) και αρχαία Αμβρακία (περιοχή της σημερινής Άρτας).[5] Ο οικισμός ήταν γνωστός με την ονομασία «Φιλιππούπολη», διότι σύμφωνα με ιστορικές εκτιμήσεις, είχε οχυρωθεί από τον Φιλίππο Β' της Μακεδονίας, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.[4] Τότε, γύρω στα 340 π.Χ., κόπηκαν τα πρώτα αργυρά νομίσματα και αργότερα χάλκινα με το όνομα Γόμφοι[6], με παραστάσεις του Διός Παλάμνιου ή Ακραίου.

Λόγο της στρατηγικής της θέσης, υπήρξε μήλο της έριδας μεταξύ Φιλίππου Ε' και του Αμυνάδρου, βασιλέα των Αθαμανών. Επίσης, αποτέλεσε ενεργό μέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Πολύ πιθανόν να μετονομάστηκε σε Φιλιππούπολη από τον Φίλιππο Ε΄.

Τελικά το 198 π.Χ., οι Γόμφοι περιέρχονται στο βασίλειο της Αθαμανίας του Αμύνανδρου. Κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αποτέλεσαν πέρασμα του ύπατου Πόλπιου Λίκινου Κράσσου και του Ιουλίου Καίσαρα στον δρόμο για την αναμέτρηση του με τον Πομπηίο, με υπερασπιστή τον Ανδροσθένη το Β'.

Κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπάρχει αναφορά της αναστήλωσης των τειχών των Γόμφων από τον Ιουστινιανό, ενώ ο Ηράκλειος τους καθιέρωσε ως έδρα Επισκόπων.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Επεξεργασία
Έτος 1883 1889 1896 1907 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός 401 529 417 544 612 786 1085 1190 1289 1250 1207 1187 1054 962
Πηγές [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [1] [2]

Διοικητικές μεταβολές

Επεξεργασία
  • Το 1883, ο οικισμός, με την τότε ονομασία Ραψίστα και πληθυσμό 401 κατοίκους, προσαρτάται στο δήμο Πιαλίων, με έδρα τον οικισμό Καρβουνολεπενίτσα τη σημερινή Πιάλεια.[7]
  • Το 1912, αποφασίζεται οι οικισμοί που έχουν πάνω από 300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, να αποτελέσουν αυτοτελείς κοινότητες. Οπότε ο οικισμός Ραψίστα αποσπάται από το δήμο Πιαλείας και ορίζεται έδρα της νεοσυσταθείσας ομώνυμης κοινότητας.[19]
  • Το 1930, ο οικισμός και η ομώνυμη κοινότητα μετονομάζονται σε Γόμφοι.[20]
  • Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Γόμφων και προσαρτάται στο δήμο Γόμφων με έδρα τον οικισμό Λυγαριά.[21]
  • Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Γόμφων και προσαρτάται στο δήμο Πύλης.[22]

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γόμφων του δήμου Πύλης της περιφερειακής ενότητας Τρικάλων.[2]

Διατελέσαντες κοινοτάρχες και δήμαρχοι

Επεξεργασία

Κοινοτάρχες Γόμφων

Επεξεργασία

Η κοινότητα Γόμφων συστάθηκε το 1912. Μεταπολιτευτικά, πρόεδροι της Κοινότητας και ως το 1998 υπηρέτησαν οι[23]

Έτη Πρόεδρος της Κοινότητας(γέννηση-θάνατος)
1975-1982 ?
1983-1990 Αχιλλέας Μαγκούτης
1991-1994 Δημήτριος Ρουμπιές
1995-1998 Ματθαίος Ζιάκας

Δήμαρχοι Γόμφων

Επεξεργασία
Έτη Δήμαρχος (γέννηση-θάνατος)
Νικόλαος Παλλαντζάς (1947-2020) Γιατρός, απεβίωσε σε ηλικία 73 ετών στις 20 Απριλίου 2020.[24]
1999-2002 Νικόλαος Παλλαντζάς (1947-2020) Γιατρός, απεβίωσε σε ηλικία 73 ετών στις 20 Απριλίου 2020.[24]
2002-2006 Νικόλαος Τόλιας
2007-2010 Νικόλαος Παλλαντζάς (1947-2020)

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 «Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης Μαρτίου 2001», σελ. 202 και 390 (σελ. 204 και 392 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 29/07/2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine.», σελ. 10627 (σελ. 153 του pdf), και σε μορφή Excel «Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2015-11-13 στο Wayback Machine.» στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ Αρχειοθετήθηκε 2018-07-06 στο Wayback Machine.. Αρχειοθετήθηκε 24/11/2017. Ανακτήθηκε 09/01/2018.
  3. ↑ Η ονομασία αυτή αναφέρεται στο σιγίλιο του Αντωνίου Δ' (1393): «χωρίον ή Λαψίστα μετά του εν αυτώ πόρου (πορθμείου)», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμος ΙΒ', 1987
  4. ↑ 4,0 4,1 «Αρχαίοι Οικισμοί στην περιοχή της Καρδίτσας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2010. 
  5. ↑ «Θησαυροί στο σταυροδρόμι ελληνικών φύλων». tovima.gr. 24 Οκτωβρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2018. 
  6. ↑ «Νόμισμα και κυριαρχία στη Θεσσαλία: Η περίπτωση των Γόμφων/Φιλιππουπόλεως». Το Νόμισμα στο Θεσσαλικό Χώρο, Πρακτικά Συνεδρίου Γ΄ Επιστημονικής Συνάντησης. Αθήνα. 2004. σελ. 541-554. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «ΦΕΚ 126Α - 02/04/1883» σελ. 660 (σελ. 18 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 15 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε 15 Οκτωβρίου 2018.
  8. ↑ Αναφέρονται 279 άρρενες και 250 θύλεις. «Πληθυσμός: απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889», σελ. 151 (σελ. 174 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 7 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  9. ↑ Αναφέρονται 220 άρρενες και 197 θύλεις. «Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896», σελ. 160 (σελ. 298 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 7 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  10. ↑ Αναφέρονται 274 άρρενες και 270 θήλεις. «Στατιστικά αποτελέσματα της γενικής απογραφής του πληθυσμού κατά την 27 Οκτωβρίου 1907», σελ. 423 (σελ. 426 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 7 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  11. ↑ Αναφέρονται 321 άρρενες και 291 θήλεις. «Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφή της 19 Δεκεμβρίου 1920», σελ. 295 (σελ. 316 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 7 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  12. ↑ Αναφέρονται 423 άρρενες και 363 θήλεις. «Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 15-16 Μαϊου 1928», σελ. 335 (σελ. 355 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  13. ↑ Αναφέρονται 538 άρρενες και 547 θήλεις. «Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940», σελ. 370 (σελ. 392 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 25 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  14. ↑ «Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογαφήν της 7ης Απριλίου 1951», σελ. 171 (σελ. 171 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 4 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  15. ↑ «Αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 19ης Μαρτίου 1961», Πίνακας 1, σελ. 193 (σελ. 263 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 6 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  16. ↑ «Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971», σελ. 162 (σελ. 162 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  17. ↑ «Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981», σελ. 350 (σελ. 350 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  18. ↑ «Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991 κατά νομούς, επαρχίες, δήμους, κοινότητες και οικισμούς», σελ. 213 (σελ. 215 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 20 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε 8 Ιανουαρίου 2018.
  19. ↑ «ΦΕΚ 261Α 31/8/1912» σελ. 1517, γραμμή 44 (σελ. 5 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 16 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε 27 Φεβρουαρίου 2018.
  20. ↑ «ΦΕΚ 251Α - 24/07/1930» σελ. 2123, γραμμή 51 (σελ. 3 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 15 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε 15 Οκτωβρίου 2018.
  21. ↑ «ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997» σελ. 8828, γραμμή 45.3 (σελ. 40 του pdf ), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 30 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε 27 Φεβρουαρίου 2018.
  22. ↑ «ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010» σελ. 1793, γραμμή 45.1 (σελ. 9 του pdf ), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 27 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε 27 Φεβρουαρίου 2018.
  23. ↑ «ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε.». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2020. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Απεβίωσε ο τ. Δήμαρχος Γόμφων Νίκος Παλλαντζάς, epoli.gr, 21 Απριλίου 2020, ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2020.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γόμφοι_Τρικάλων&oldid=10538443"