Διονύσιος Πετάβιος

Γάλλος Ιησουίτης θεολόγος

Ο Ντενί Πετώ (γαλλικά: Denis Pétau), γνωστός εξελληνισμένα/εκλατινισμένα ως Διονύσιος Πετάβιος (Dionysius Petavius) ήταν Γάλλος Ιησουίτης θεολόγος. Γεννήθηκε στις 21 Αυγούστου 1583 και απεβίωσε στις 11 Δεκεμβρίου 1652.

Διονύσιος Πετάβιος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Denis Pétau (Γαλλικά)
Γέννηση21  Αυγούστου 1583[1][2][3]
Ορλεάνη[4]
Θάνατος11  Δεκεμβρίου 1652[1][2][3]
Παρίσι[4]
ΚατοικίαΟρλεάνη
ΨευδώνυμοAntonius Kerkoetius[5][4]
Χώρα πολιτογράφησηςΒασίλειο της Γαλλίας[6][7][4]
ΘρησκείαΚαθολικισμός[4]
Θρησκευτικό τάγμαΑδελφότητα του Ιησού (από 1605)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[8]
λατινική γλώσσα[9]
ΕκπαίδευσηMaster of Arts
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Παρισιού
Λύκειο Λουί-λε-Γκραν
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιστορικός[4]
θεολόγος[4]
φιλόσοφος
καθηγητής πανεπιστημίου[10]
βιβλιοθηκονόμος
φυσικός[11]
ΕργοδότηςΚολέγιο του Ερρίκου Δ΄ του Λα Φλες (1613–1618)[12]
Ιησουϊτικό Κολέγιο της Ρενς (1609–1613)[12]
Πανεπιστήμιο του Μπουρζ (1603–1605)
Λύκειο Λουί-λε-Γκραν (1618–1643)
Επηρεάστηκε απόΓιόζεφ Γιούστους Σκάλιγκερ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμακαρδινάλιος (από 1639)
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία

Ο Πετώ γεννήθηκε στην Ορλεάνη, όπου έλαβε τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Κατόπιν σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, όπου υπερασπίσθηκε με επιτυχία τη διατριβή του για τον τίτλο του Magister Artium, γραμμένη όχι στη λατινική, όπως συνηθιζόταν, αλλά στην ελληνική γλώσσα. Μετά παρακολούθησε τις θεολογικές διαλέξεις στη Σορβόννη και, μετά από υπόδειξη του εκεί δασκάλου του Νικολά Υσαμπέρ (Nicolas Ysambert, 1565 - 1642), έθεσε υποψηφιότητα για την έδρα της φιλοσοφίας στη Μπουρζ με επιτυχία. Στο Παρίσι είχε συνάψει φιλία με τον Ισαάκ Καζομπόν, τότε υπεύθυνο της Βασιλικής Βιβλιοθήκης, όπου ο Πετάβιος περνούσε όλο τον ελεύθερο χρόνο του μελετώντας τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα. Στην Ορλεάνη χειροτονήθηκε διάκονος[13] και το 1603 διορίσθηκε λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Μπουρζ, αλλά παραιτήθηκε δύο έτη αργότερα, προκειμένου να ενταχθεί στην Εταιρεία του Ιησού.[14]

Τότε επέστρεψε στο Παρίσι και άρχισε να αλληλογραφεί με τον Φροντόν ντυ Ντυκ, τον επιμελητή των έργων του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Το 1605 ο Πετάβιος έγινε Ιησουίτης και δίδαξε ρητορική στη Ρενς (1609), στη Λα Φλες (1613) και στο ιησουιτικό Κολέγιο ντε Κλερμόν στο Παρίσι (1618). Κατά την τελευταία περίοδο άρχισε να αλληλογραφεί με τον Επίσκοπο της Ορλεάνης Γαβριήλ ντε Λωμπερπέν (de Laubépine, Albaspinaeus), σχετικώς με τα πρώτα έτη της Χριστιανικής Εκκλησίας. Αρχίζοντας το 1622, δίδαξε θεολογία επί 22 έτη. Σε αυτό το διάστημα γνωρίζουμε ότι έφυγε από τη Γαλλία σε δύο μόνο περιπτώσεις: πρώτα το 1629 για να διδάξει εκκλησιαστική ιστορία στη Μαδρίτη μετά από πρόσκληση του Φιλίππου Δ´ της Ισπανίας και δέκα χρόνια αργότερα, το 1639, για να ανακηρυχθεί σε Καρδινάλιο στη Ρώμη, επί Πάπα Ουρβανού Η΄. Σε ηλικία εξήντα ετών σταμάτησε να διδάσκει, αλλά διετήρησε το αξίωμα του βιβλιοθηκάριου, στο οποίο είχε διαδεχθεί τον Φροντόν ντυ Ντυκ το 1623. Αφιέρωσε την υπόλοιπη ζωή του στο μεγάλο του έργο, το Dogmata theologica.[13] Απεβίωσε στο Παρίσι σε ηλικία 69 ετών.

Το έργο του Επεξεργασία

 
Μεταγενέστερη έκδοση (1757) του Dogmata theologica

Ο Πετάβιος συνέχισε και βελτίωσε τις χρονολογικές έρευνες του Ιωσήφ Σκάλιγκερ, εκδίδοντας το 1627 το Opus de doctrina temporum, που γνώρισε πολλές επανεκδόσεις. Μία σύνοψη αυτού του έργου, το Rationarium temporum, μεταφράσθηκε από τα λατινικά στη γαλλική και την αγγλική, εκδιδόμενο μέχρι[14] το 1849.

Ο πλήρης κατάλογος των έργων του Πετάβιου απλώνεται σε 25 στήλες στον Sommervogel. Αφορούν την ιστορία, τη φιλοσοφία, την απολογητική, την πατρολογία και την ιστορία του δόγματος. Η πρώτη του έκδοση των έργων του Συνεσίου εμφανίσθηκε το 1612, έχοντας αρχίσει μια δεκαετία ενωρίτερα με την προτροπή του Καζομπόν (Synesii episcopi Cyrenensis opera, νέα έκδ. 1633). Ακολούθησαν:

  • το 1613 και το 1614 οι λόγοι του Θεμίστιου και του Ιουλιανού (νέα έκδ. 1630)
  • το 1616 το Breviarium historicum Nicephori
  • μερικά ποιητικά και ρητορικά έργα
  • το 1622 η έκδοση των έργων του Επιφανίου σε δύο τόμους, μετά από υπόδειξη του Γιάκομπ Γκρέτσερ
  • το 1622 - 1623 οι Mastigophores, τρεις φυλλάδες με σημειώσεις, κείμενα οξύτατης πολεμικής κατά του έργου του Γάλλου Προτεστάντη Σαλμασίου «Τερτυλλιανός».[13]

Ο Πετάβιος συνέγραψε επίσης διατριβές, συχνά πολεμικής φύσεως, κατά του Ούγκο Γκρότιους, του Αντουάν Αρνώ και άλλων. Η παράφρασή του των Ψαλμών σε ελληνικό στίχο αφιερώθηκε το 1637 στον Πάπα Ουρβανό Η΄.

Οι πρώτοι τρεις τόμοι του μείζονος έργου του, του Dogmata theologica, εμφανίσθηκαν το 1643 (αν και χρονολογούνται το 1644). Ο τέταρτος και ο πέμπτος τόμος εκδόθηκαν το 1650 και το έργο παρέμεινε ημιτελές όταν απεβίωσε ο Πετάβιος. Αν και έγιναν πολλές προσπάθειες από άλλους θεολόγους να το ολοκληρώσουν, αυτό δεν έγινε ποτέ. Από τις πολυάριθμες εκδόσεις του έργου ξεχωρίζουν αυτές του Ζαν Λεκλέρκ (Αμβέρσα, 1700) και η οκτάτομη του J.B. Fournials (Παρίσι, 1866 - 1868). Το 1757 ο Ιησουίτης Φραντσέσκο Αντόνιο Ζακκαρία δημοσίευσε το έργο στη Βενετία με σημειώσεις και δικά του κείμενα, ενώ το 1857 οι Passaglia και Schrader επεχείρησαν μια παρόμοια εργασία, αλλά κατάφεραν να εκδώσουν μόνο τον πρώτο τόμο.

Η αλληλογραφία του Πεταβίου εκδόθηκε μετά τον θάνατό του υπό τον τίτλο Epistolarum libri tres. Αν και μακράν από του να είναι πλήρης, η έκδοση δίνει μια ιδέα της στενής γνωριμίας του με τις επιφανέστερες προσωπικότητες της εποχής του ανά την Ευρώπη, ενώ παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο συγγραφής του και τη μέθοδό του.[13]

Το Dogmata theologica (γνωστό και ως De theologicis dogmatibus) αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια στη Δύση για μια πραγμάτευση της αναπτύξεως της χριστιανικής δογματικής και θεολογίας από ιστορικής σκοπιάς.[14] Στο έργο αυτό, αφού δώσει την ιστορία του κάθε δόγματος, προσθέτει την ανασκευή νεότερων σφαλμάτων στην ερμηνεία του.[13]

Αν και το παραπάνω έργο εξασφάλισε τη μακροπρόθεσμη φήμη του ανά τους αιώνες, κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Πετάβιος ήταν κυρίως γνωστός για τις χρονολογικές έρευνές του. Ο ίδιος καυχιόταν ότι είχε μετρήσει οκτώ χιλιάδες λάθη στα Annales Ecclesiastici του Καρδιναλίου Βαρόνιου. Τον επαίνεσαν για τις έρευνές του αυτές σύγχρονοί του όπως οι Πιερ-Ντανιέλ Υέ («Υέτιος»), Ανρί Βαλουά, Ισαάκ Φος, Φρανσουά Λεκλέρκ ντυ Τρεμπλέ και Ερρίκος Νόρις. Βέβαια το χρονολογικό αυτό έργο έχει ξεπεραστεί εδώ και έναν αιώνα.[13]

Η μνήμη του Πεταβίου τιμήθηκε από τον Λέοντα Αλλάτιο με ένα ποίημα στην ελληνική γλώσσα που γράφηκε μετά από αίτημα του Πάπα Ουρβανού Η΄.[13]


  • Ο μεγάλος κρατήρας Πετάβιος στην ορατή από τη Γη πλευρά της Σελήνης πήρε το όνομά του προς τιμή του Διονύσιου Πεταβίου.


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 (Αγγλικά) SNAC. w6w680tr. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. 2,0 2,1 2,2 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. petavius-dionysius.
  3. 3,0 3,1 3,2 FINA Wiki. Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών. 1774. Ανακτήθηκε στις 3  Δεκεμβρίου 2020.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 120926938. Ανακτήθηκε στις 28  Μαρτίου 2023.
  5. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. ola2007365085. Ανακτήθηκε στις 30  Αυγούστου 2020.
  6. journals.ametsoc.org/doi/pdf/10.1175/1520-0477(2000)081%3C0069%3ACAS%3E2.3.CO%3B2.
  7. www.esajournals.org/doi/pdf/10.1890/0012-9623(2005)86%5B32:AHOTES%5D2.0.CO%3B2.
  8. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb120926938. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  9. CONOR.SI. 191673699.
  10. «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) Cambridge University Press. Νέα Υόρκη, Κέιμπριτζ. 1911.
  11. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  12. 12,0 12,1 «The Catholic Encyclopedia» (Αγγλικά) D. Appleton & Company. Νέα Υόρκη. 19  Απριλίου 1913.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 Πρότυπο:Catholic
  14. 14,0 14,1 14,2   Μία ή περισσότερες προτάσεις από το προηγούμενο κείμενο ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμαChisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Petau, Denys» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 21 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 285 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία